Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

3 erthygl ar y dudalen hon

\" Breuddwyd Gwrach wrth ei…

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

Breuddwyd Gwrach wrth ei I HewyJlys." ( Anrhegwyd nd y dydd o'r ibliaen, gan hen gy- faill, a'r Haul,' sydd yn gw&san'aietih'u yr Eg- Iwys Sefydliedtig yn. Nghyimiru. Os yw y ijhifyin hwn yn. etngraiffit deg o'r cyhloed'ddad o fis i fis yn sicr y mae cysondeb q gweddiuisirwydd yn galw am newidei enw, dblegird nid oies ynddo na goleuni, na gwres, na ibywyd. Y mfae yn, amlwg mai un o arncanaon bodoiliaetih. yr Haul' hwn yw ceraio dilorni Ymneilldu'aeith Cymru, a. dlyWeyd yrn didrwg am giaredliigiiom cynydd a llwy- dd'iant y' genedl. Ceir aimrai betihau yn y rhif- yn. y buasai yn burion, ga'lw sylw .altynt er mwyn i ddarlleinwyr y GWYLIEDYDD ga,el gweled pia beith a gyfrenir gan yr Haul' nwn i'a' boibl a ddyisgwylianiti wrthO'. Oind r,h:aid i ni gyfyngu ein sylw y tro hwn yn unig at un ertihyg:11 syd'd yn y rhifyn—ysigriif fer, helb enw wrthi, ac un na dhymerwyd llawer o drafferith i, gywiro eii gwiallau argriaffydldoll mwy nag i ofalu aim. fod ei ohynwys yn synwyr a gwiriomeidd. Y gwr sydd yn gofalu am yr H.aul' hwn yw Canon William si a fu yn her.io yn hyf ar ddalenau YT Eurgr-awn' amser yn ol, a'r hwn y bwriadd y Parch. T. Hughes garrieg o'.i ffon-dafl i'w dal- cen, nes dangos i bawb mad oes gymaint o berygl odldiwrflh bob Canon. Didhon mai y galygyad parcibedfig yw awdwr yr yagrif o dan sylw. Sut bynag mae yn deibyg d'w gynyrchiion.. Teigtyn yr yagrif yw, Rha(i o Arwyddion yr Am'ser-au.' Wedi ei danlfen deuaii y benawd i'n hysgrif yn gryf iawn i'n. meddwl. FelL llawer un arall wntlh geisio proffwydo tra heb y ddawn, afe a dtiywed' fel y buasai yn caru i bethau fod, ond yn annghofio oysondeib. Dymia ychydig o frawddagiau yr ysgrif Mae can- noedd o bobl oreu Cyimru hteddyw yn gweled arwyddion fod mlynyddioedd tatnliydi Yimneill- duadth a'r doni allan, a bwrw o'r ceridod ffryd- iau hylifol, ac m&wn anesmwyithder mteddwl ac ofn am eu dyogeilwch y indent1 yn paroifoi i symud eu gWersyll. Yn y geiriau uchod d,ygla awdwir yr yiagrif, dystiolaeitih: gyimetfadiwyol yn ddliarwyibod idc10 ei hum i Ym,neiilld.u.aiet(h Cym- ru obl,egid mae cannoedd o bobl oreu Cym. ru heddyw,' imiedd efe, yn perthyn i'r Yimmeill- duwyr'. Nid yw Ymneilldxiiaeith yn gyma.int o .darwig a.g y cylhioeddir we.i,tihia,u gan alygydd Y.r Hiaul,' ac eraill o'i iblalid,c,anin,ojetdd o bobl .oreu Cymru' heididyw yn pieritlhyn i'r YmneillMuwyr Ac, er ei hyfdr-a mawr, ni ddywled, yr; awdwr iiod holl bJqhl dda Ymneilil- duae'tih yn myned i adael eu ciorlanau. Yr ydys yn berffaith ioddilon i Ymneillduiaeitih. Cyanrui gael ei barnu wrtih: ei ffrwyth. (Oisi bu hi yn llwydid- ianus i Ðagu: dy,nion goreu y genedl pa'hiami, y,n enw pob riheswm, y mae 'Yr ,Haull' mor fustl- aidd ei gyfeiriad-au ;a,t Ymneillduaatlh Onid cenadiadtlh, arbenig yr Ðglwysi Gtfisitionog'ol yw magu cymieriadau' ? jOnd -ni bu yr EjgŒiWiYlS Seifydledig yn Nlgfcymru mor llwiyddiianuis ti fiagu oymleriadau rhasgorol. Gwir yr yimffnostia. gweiiinidiogiion yr Ejglwjys1 SteiSydtedig1 fold yr eiddynt hiWy yn eglwys i'r tlodioin.; a'r Eglwys siydld yn carlo al-Lan ei chenadaeith oreu yw yr un fwtyaf llwyddianuis i ddyrchiafu y Uodion yn fiydol a chrefyddo'l. Ond yn sicr nidi yw yr Eglwys sydd1 yn cadw ei t'hlodon yn '¡,¡teb pwr- pas, ei bodol,aeth. 'T'oddloinwni i bren Y,mne.ill- d'uaeith Cymru .ga'al eii far-nu wrth ei ffrwytih— wrtih y cymeriadau rhagoTol sydd yn tyfu arno. Wr,th gwrs, golyga awdwr yr ysgrif mai i'r Egflwys Sefiydledig y symuda y 'camnoiedd o bobl oireu, Cymiru.' Rihydd. gryn lawer o bwyfe aT yr hyn a. ddysgwyid iddlo drwy sylwadaeftih a pihrofiad. Ond a yw eli sylw a'i brofiadi wedi dysgu iddo ei fod yn beith affe-rol i bob! oreui yr Yimneililldiuwyar droi eu gwyneh i'-r Eglwys Seifyplltediiig mewn, adeg o gynwnf yn y wlad ? Gwiiir fod niiferoedd weidii cefnu 0 brydl i bryd ar y gorlan Yimneiillduol, a mynred i giorlan yr Eglwys; ond pa nritfer o honYJilitl a berthiynenfe i bobl oreu y genedl. ? Cieir rtiiai yn. ngwedni- dogaeth yr Eglwys Sefydledig yn Nglhymru a fuont yn breg^thwiyr gyda'r YmneliHduwyr, ond pa nifer o honynt oedid yn mlhhth goreuon y genedl ? Onidi rhiati anwyddianus. fel pregetih- wyr oeddynit, ac wedi myned i anobaith am, eu bara beunyddiol ? Neu, mieddylietr am' y rhai nad oeddyn't bregatihwyr, ac a aJefhtCIJnt i. g'orlan yr Eglwys, pa nifer o honynt hwy a elliir eu, rihestru yn m'hJitih pobl oreu y genedl ? Onid yrw y mwyafrif o honynt yn rhai prin mewn yis- p/rydokwydd, ac yn rhoddi prds- mfawr ar gael myned o dan lygad y gwr cyfoierthog, a .saanhau rhyw fanteisdon tyrruoroil ? Gwrandaweld yr aw. dwr yn onesit ar ei brofiad cyn myned i ddi- I!orn)i: Ymnei 11 duaeftih. Dyma ymadnoddiion artaliill: c Miae ar.wiyddiom yr amseiariu yn argoeli fod y wllad wedi dyfoid i wieilied, ibaimlio, a dhydnablod 'deifniyddiioldeb a gwaslanaeltlh yr Egttwiys i'r gemed.1 yn fwy-fwy. Ni fu yr Eigliwys erided, ar u,n cyfnod yn ei hane-s:, .yn fwy adlruabyddusl ym ei naitur, si chy- me rilad, a';i. gwaiiitih naig yw hieddyw. M'ae y Cymry wtedi myned trwy gwrs o hyffiorddrilaillt yn hanes. yr Eg llwysi o'r fa'th na ohawsant eiiioeid o'r blaen.' Grelsyn na fuasai yr awdwr wedi nodi yr arwyddion, oblegyd nid yw Eglwyswyr golieuedig yn oredu pob pe:tJh a gyihoedidir yn 'Yr Haul.' Creidwo ninau fod y genedl yn adnahod J'lr Eglwys SeJfydiledig yn welll yn nag mewn unrhyw gyfnod ond nid Golygyd'd1 Yr Haul' a'i dras sydd wiadii cyfranu gwyibod- aatih i'r ge-ne-dl am, diani. Gall hyfdra digywil- 3'dd fod wedi a'chlysiuro :i eraill wasga,r goleuni ar ei hanesi. Achlysurodid h an i ad a u a haeiiiad- au Golj'gydd 'Yr Haul' i'r Piaroh. T. Hughiasi ysgrifenu llyfr sydid yn cyfranu. llawer o oteuni1 ar haneis yr Egilwya yn Ng'hymru. Ond y drwig yw, nid yw gwiybod' banes yr Eigtlwys Sefyd- ledig yn Nghymru yn fanfais i ddswiyn dynion giO'l'e.uedág i'w charu, ond yn hyitrach "y gwiliih- wyneb. Bydidai Yill well i'r Eglwys horn goadW ei hanes o'r golwg, a dhymteTil en hun ar y gen- edl ar gyfrtf yr hyn ydyw nag ar gyfraf yr hyn a fu. Y mae' ei hianes yn anfamtais iddi. Dyma ymadroddion erailil a gear yn yr YSI- grif: Ond' am Ymineilllduaet'h, an.hawc'.d iawn fiyrddlaiÏ i neib bro-ffwydo 'befh fyddai canlyniad y cynwrf a achosa. Hyn. sydd sicr—nva gall y geiriau a leferir, a'r gwedithredoedd a gyflawnir ar y pwnc o feddysg lai nag anrriharu yn ni- weidliol ar gyflwr moe.-o! a cbre'fyddoil Cymru. Gwneir cam a dhydwybiod drwy wneyd cam a'r gwirionedd iSlerl',hei,r siafon gonoestirwydid trwy igyfiawnihau triosedldiad 0 ddeddifau ein gwlad;, illadaeinir anwlirieddau er mwyn budr-elw ac enild swyddi; aic yn fwy na'r cwbl gwnedr hyn 10 dan gioohl 0 greflydd.' Geillid meddwl fed add- ysg y genedl yn pwyso yn drwm iawn ar Ber- sonialidi yr Eiglwysi Sefydledig, ond y mae banes* yn tiystiolaeithu yn waShanol. Gwir fod aithr- i-adau yn eu mysg1; ond a'u cymieryd fell eyfan- gorff, eu hymgais yw dyageiu y pl-ant i'w Heg- lwys eui hurnain yn hytTacih na'u cymwyso- ar gyfer bywyd. Onid yw cyflwr 2u hysigalion a. safle- eu' athriawon yn dangos hyny yn eg'lur ? Y mae r'hta:i o hon cam yn d dig on hen i gofio g'wtat'hwysneibiad y Personiaid Gymredg i Ddeddf Addysg 1870, ac fel yr oedidynt o d'an goich.l crefyidd yn gwrtihiwynebu un o'r benditihio/n gwei-thfawrocaf a gafodcl am gwila-d erioed. Hwy nit-hwy, nidi yr Ymnaillduwyr, sydd yn meld- ru delfinyddlio crefydd fel cochl i gudd;o huinain. garwiclh. hyll. Nid yr Ymneillduwyr sydd yn illedaeinu anw'ireddau er mwyn budr-elw aic enill S'wydidi,' ond eu gwritlbwyneibwyir, fel y tiystioliaetlhia hanes wrth bob dyn siydd gandd'o glujsitiaui i wnando. Cyhuddir yr Ymneillduwyr o isteillh-au c saifan ganesrtrwydd trwy giyfiawinhau troseddi;,ad o ddeddfiau ein gwilad'; ond miaiddiwn wadix y cylhuddiad brwrnt yn bendamt, a'i fwrw yn ot gyda dirmyg at y gwir sydd yn ei wneyd. Wrilih gyfiawlnhau trasedd'iad o ddedidfau y wlad, dy- lasai y gwr gofio ymddygiad y defodwyr Pa- byddol y<n eii Eglwys ei hun. Diylaswi gofio ymgais feunj'ddiol y Persiomiaid i a tail i'r Ddeddf Clad.du galeù, ei rhoddi mew/n g;r,ym. Galleski llenwi llyifr mawr a ffedthiiiau annghrisltiioinogol, ac annyncvl yn nglyn ag ymddygiad y Person- iaid ar y ma-ter hwn. Na fydded i Eglwyswyr gyhuddo yr Ymneililduwyr, beith, bynaig, o ddiys. gu dyinioni i dorli dleddifiau y -mlad.. Bid sicr, ar y matter hwn 'taw pia hi.' Dy'we<d' yr awciwr yn mhellllacih: 'Y mae yn. eithaf poisibl i'n gwrthwynebwyr Iwyddo and beth fydd diwedd1. yr helynt preiyieno-l iddynt hwy eu hunain yw'r pwnc miajwir. Yn .holM groes i'r hym a freuddwydiia YlsgogWyr a byr- wydidwyr yr hlelynt, yr ydym yn berff.aiiitih sicr. Y mae y ffrwyth yn dechreu. ymddangos. yn barod, mewm gwleddyddd.a.eith gelcruis a bydol- rwydd hedntus. Y mae difaterweh mown peth- au creifyddoil yn gordbi ein gwliad; y mae, iai-th anweiddaidid a moes,au anwaratdd yrn ffynu mew.n. m.odd'dyfch'rynllyd ni wneir fawir 0 sylw o d-dydd yr Arglwyddl, ac n,i fynychdr lileoedd 0' addoiliad. Bydbl a chynenllyd yw y pren, a. 'hyn hieifyd yw ei ffrwtyth. Ond bethi, ar y Haw arall, sydd gan yr. Eglwys- i'w ddaingcis felL ffrwyitth, ei cheinedllaeth ? CTwednidbig yn mihob piiwyf; ugeiniau 0 ysgoiiion lie, yr addysgif pilan.it Cymru mewn gwybiodiaeith elifeno'l. a cihre- fydldol, a llu o seffiydldadiau dyngarol, cymdedith- asiol, elulsônoil, &c.' Gwtelir os yw awd.wr yr y/sigrdf yn Yt- Haul' yn cytonrydhdolii anweinwyr yr Eglwys Sefydledig, eu bod yn oanfod: y llwy. dda yr YfrnneilldVwyr yn eu gwrtlhwynebiaid i'r Ddeddlf Addyisg annghyfiawni a gortihriyimus. Ddiameu, fodl yr awdwr yn gywir yn hyny. By(dd> yn r'haid yrmladd a dyoddef ltlawear, efaililai ond y mae llanw argyhoedddad y "enedl yn rhy g'ryf i'n gwrthiwyneibwyr ei wrtihsefyill. Gwnawm, nd a lwyddwn yn y man. Tybia yr awclwr y foydd ein llwyddiiant Ylll goilled i Ymneillduaietlh: ond ni choeliwin ei ragfynegiad, obliegyd y mae; oyfiawnder a Duw o'n tu. Dyd(a.i y gwr gofiiO miai nid budd.ianau pliaid sydd gan Ymne,illdu- aeith, i ymladd droistynit, and buddiatnan uwchflifl cenedl gyfan. Dyna un gw,abiaindaetihi mawr rbwng yr Eglwys- Sefyddedig' ac Yim.neilld maeth, y niadlil, yn cadtw g'olwg ac fudddanau) goreu. cenedtl gyfan, a'r Wall fudddanau, daeard, gwael, pilaid fechan. Treoied y gwr annghofio ei hun- 1 an cy.n dwyn cyhuddiadau gau yn erbyn pabl eraill. ¡o

Advertising

Nodiadau Golygvddol.