Y Goleuad

OYMDEITHASFA COLWYN BAY EBRILL 23ain, 24ain, 25ain, Disgwylir y Parchn. Dr. Cynddylan Jones, ac Edwin Williams, M.A., o'r Deheudir, a prif wein- iclogion y Gogledd. Trefn y moddion cyhooddus fel y canlyn:—dydd Mercher, 24ain, trefnir cyfar- fod yn y Pavilion i'r bobl ieuainc, am 2 o'r gloch prydnawn. Mae y Pavilion i gynwys tua. 3,000. Am 5 o'r gloch, bydd pregethu yn un lie. Dydd Iau, y 25ain, yn y Pavilion, bydd yr odfeuon am 10, 2, a 5 o'r gloch. Ni bydd eisieu talu dim am fyned i'r Pavilion. Dymunem alw sylw arbenig at gyfarfod y bobl ieuaine ddydd Mercher. Yr ydym yn methu a llwyddo i gael trens rhad neu reduced fares' i'r cyfarfodydd cyhoeddus ddydd Mercher a Iau, heb ini yma roi 'guarantee' nifer 0 ganoedd o'r gwahanol fanau Ffestiniog, Bangor, a Dinbych, ond gall unrhyw nifer o ddeg ac uchod, trwy roi tri diwrnod o rybudd, gael tocyn am ',fare, and quarter fare' y dwy ffordd. Oynghorem bob eglwys a chynulleidfa i sicrhau hyn erbyn ddydd Mercher i gyfarfod. y bobl ieuane, a hefyd dydd Iau i'r cyfar- fodydd trwy y dydd. Yr unig esgusawd a' gawsom oedd, fod y nifer mor fychan yn gyffredin, er ein bod yn disgwyl dros 1000 cldydd Mercher, ac o 2000 i 3000 dydd Iau. Ond sicrhau reduced fares' fel awgrymwyd uchod, daw i'r un peth yn hollol a phe sicrheid tren rhad. Bydded i frodyr blaenllaw yn mliob eglwys gymell eu pobl ieuainc, yn enwedig i 'Y fod yn bresenol. Mae Colwyn Bay yn lie canolog o Gaergybi, Caernarfon, Ffestiniog, a'r oclir arall, Caerlleon, Corwen. Mae y trens cyffredin yn hynod gyffeus. Cewch un bob ffordd tua 8 o'r gloch y nos, neu o haner awr wedi naw i ddeg; o'r gloch (9.30 to. 10 p.m.). Yr ydym yn disgwyl llawer iawn o bobl i'r cyfarfodydd cyhoeddus y ddau ddydd, seE Ebrill 24, 25. Nid wyf wedi crybwyll gair am gyfarfodydd y Gymdeithasfa, ond awydd cryf i godi y bobl i wrando yr efengyl, a disgwyliwn bethau mawr. Os bydd y Sasiwn yn boblgaidd, rhown argraff dda ar y Saeson sydd yn byw yma— mai nid cieio y bel droed a, rhedegfydd ceffylau ydyw nodwedd y Cymro. Yr ydym, yn argraffu Emyna,u, i'w cael am geiniog; yr un, rhag i neb dra- ffertliu gofalu am ddwyn y llyfr gyda, hwy. Ac fel y dywedwyd, ni bydd 11a chasg'liad na thocyn i dalu, a diau y ceir pob cyfleusdra i gael bwydydd yn rhesymol. Yr hyn sydd yn rhoi gogoniant ar bob Sasiwn hon yn ol i'r un fu o'i blaen. Gweddiwn yr efengyl. Braidd nad allwn ddisgwyl na, bydd y Sassiwn hon yn ol i'r un fu o'i blaen. Gweddiwn am 'ei llwyddiant. Yn gywir, Fern Bank, JOHN ROBERTS, Colwyn Bay.

LLUNDAIN. Cymanfa, y Pasg.—Mae'r Gymanfa drosodd. Caf- wyd un dda iawn eleni eto. Gwahoddwyd: i bre- g,ethu, y Parchn. S. T. Jones, Rhyl; R. Hughes, Llanfaethlu;T. O. Williams, M.A., Menai Bridge; W. Jenkins, M.A., Tyddewi; J. Owen, Mold, Ihos. Grfay, Birkenhead; J. Morgan Jones, B.A., Oaer- dydd; Rees Morgan, Llanddewibrefi, &c. Taflodd marwolaeth y Parch.. Ryle Davies gwmwl o drallod dros y Gymanfa. Claddwyd ef dydd Iau, a thra- ddodwyd pregeth angladdol yn Holloway nos Iau gan y Parch. J. E. Davies, Jewin.

HOP^INSTOWN. Nos Ia,u cyn y diweddaf, yn Soar (M.C), Hopkins- town, golygfa hardd oedd gweled un a.r ddeg yn ymuno a'r eglwys uchod, sef wyth 0 had yr egjl'wys, a thri o'r byd, gan y Parch. T. P. Thomas, Siloam, Gyfeillioh, yr hwn a wnaeth ei waith yn anrhydedd- us fel ag y mae yn arfer. Y mae yr eglwys hon yn flodeuog iawn, ac yn enill tir newydd wrth weithio yn ddyfal. Y mae yr had a lieuir yn y lie; uchod yn cael dyfnder daear, a gobeitliio nad ydyw hyn oncl blaenysgubau o'r oynliauaf mawr sydd ar ddy- fod ar ddechreu y ganrif newydd. Rhif yr eglwys yn awr yw 103. Y mae y lie uchod mewn eisieu capel newydd. Gobeitllio y gwel yr eglwys ei ffordd yn glir i g,odi capel newydd ar unwaith, gan fod y gymydogaeth yn gwir alw am dano.

DE MORGANWG. Bugeiliaeth.—Sicr, os araf, yw symudiad yr eg- Iwysi gweigfon yn nghyfeiriad bugeiliaeth. Wele Abercynffig yn gwneyd eynyg egniol arall am was- anaeth brawd ieuanc addawol dros ben, a disgwyl- iant yn aiddgar wrtho am yr ateb a'u boddha. Ac yn y Bontfaen y mae: yn ddealledig fod gweinidog ieuane o'r gymydogaeth agos wedi ei wahodd ac y maent ar Iwycldo yn eu hymgais. Hysbys hefyd yw fod yr eglwysi cymydogol, Llysyfronydcl a Thregol- wyn, wedi g;osocl eu meddwl ar un arall o'r un flwyddyn' a dewis-ddyn Abercynffig, set 0 Dre- fecca,; ae os llwyddo yr eglwysi hyn yn y Fro i gael eu dymuniad, byddant i'w canmol ar eu caffaeliad. Buasai yn llonder genym aill u ysgrifenu rywbeth yn y cyfeiriad hwn am rhii eglwysi eraill yn y lhan- barth hon 01 Forganwg. Yn ddibetrus y maent yn dioddef yn niffyg gofalaeth briodol. Trelalas.—CVfwyd pregethu hyfryd a grymus yn odfeuon y Groglith yn y lie hwn, pan y gwasanaeth- id gan y Parchn. Phillip Jones, Abergwaun, a T. Williams, Caergybi. Y mae yn mrycl yr eglwys hon alw gweinidog atynt. Pencoed.—Cynhaliwyd, fel arfer, gyrddau pre- gethu yn y lie hwn nos Lun a dydd Mawrth y Pasc. Pregethwyd mewn modd gafaelgar a galluog gan y Parchn. P. Jones, Abergwaun, Francis Jones, Aber- gele, a, Seth Joshua. Cyfarfodydd a'r Meistr ei bun yn bresenol iawn ynddynt.

fynych yn son am dano. Yr oedd yn edmygwr mawr hefyd o'r Parch. Robert-EIlis. Ar ol bod yn ysgol Deiniolen am oddeutu blwyddyn, aeth i Goleg y Bala, lie bu yn fyfyriwr diwyd a. llwyddianus am bedair blynedd. Gwnaeth gynydd amlwg yn y Coleg, ac ystyrid ef yn un o'r pregethwyr ieuainc mwyaf addawol yn yr Athrofa ar y pryd. Yr oedd ei barch i Dr. Lewis Edwards, a'i edmygedd o hono, yn ddiderfyn, a bu dylanwad y gwr mawr hwnw yn ysbrydiaeth rymus iddo fel meddyliwr ami weddill ei oes. O'r Bala, aefch Mr. Davies i Brif- ysgol Edinburgh, a bu yno hefyd am bedair blyn- edd. Cydnabyddid ef yn fyfyriwr da, ao yn weith- iwr ymroddedig yn Edinburgh, a rhoddodd gyfrif teilwng o hono ei hun mewn athroniaeth a rhes- ymeg,. Pan yr oedd ar orphen ei yrfa yno, ac o fewn ychydig ddyddiau i'r arholiad terfynol, gal- wyd ef adref yn sydyn, gan amgylchiadau profedig- aethus yn y teuilu, ac nis gallodd fyned i fown am yr arholiad. Anffawd flin oedd hyn, oblegid mae'n sier pe buasai wedi cael aros yno aim, ychydig ddydd- iau yn hwy, y buasai wedi dyfod allan o'r Brifysgol yn wr graddedig, yr un fatli ag eraill oedd yno ar yr un adeg. Tua'}' adeg y gadawodd Mr. Ryle Davies y Brif- ysgol, darfu i'r Parch. Robert Ellis roddi i fyny fugeiliaeth eglwys Disgwylfa ar gyfrif ei lesgedd, a chyfyngu ei lafur i'r ddwy eglwys arall oedd dan ei ofal. Gwelodd eglwys Disgwylfa ei chyfieusdra,, a dewisodd y Parch. W. Ryle Davies gydag unfryd- edd mawr, i fod yn olynydd iddo. Dyma engraifft o broffwyd yn cael anrhydedd yn ei wlad ei hun; ao y mae'r ffaith yn profi fod; i Mr. Davies le mawr yn yr eglwys a'i magodd. Bu yn gweinidogaethu yn Disgwylfa am saith mlynedd; wedi hyny ca-fodd alwad i eglwys Waenfawr, He y bu yn Itafurio am bedair blynedd; yna cafodd alwad i eglwys Hoilo- way, Llundain, ryw 14 o flynyddoedd yn ol, ac yno y treuliodd weddill ei ddyddiau. Y symudiad olaf o'i eiddo fu ei symudiad i'r nefoedd, oddiwrth ei waith at ei wobr. Y mae yn rliy gynar i geisio el- fenu cymeriad y Parch. W. Ryle Davies—yr ydym yn rhy agos atp i wneyd hyny, ac nis gellir yma ond enwi rhai o'i brif nodweddion. Yn un peth, yr oedd yn weithiwr caled ao egniol—gweithiwr oedd yn y chwarel, gweithiwr yn y coleg, a gweith- iwr ymroddedig a chydwybodol y parliaodd yn ei fywyd" cyhoeddus hyd ei fedd. Heblaw ei lafur rheolaidd yn ngwaith ei weinidogaeth, a'r gydwy- bod a arferai gyda bugeilio, yr oedd yn meddu ar ddawn neillduol i weithio gyda'r plant a'r bobl ieUl- ainc, ao i gynal dosbarthiadau Beiblaidd, duwin- ydol ac athronyddol. Pan fyddai erailt 0 honom yn methu gyda'r dosbarthiadau, byddai efe yn lhvyddo nes peri i ni weithiau haner eiddigeddu wrtho. Y mae dylamwad yr hyn a wnaeth yn y eyfeiria,dau hyn, meddai, yn parhaw hyd heddyw yn Disgwylfa a'r Waenfawr,—yr eglwysi cyntaf y bu yn gweinidogaethu ynddynt. Ac am yr hyn a wn- aeth yn Hotloway yn yr un eyfeiriad, mae'n ddigon sicr y bydd y dylanwad yn parhau am lawer o flyn- yddoedd i ddod. Yr oedd yn ddyn o feddwl eithriadol o gryf, yn meddu ar welediad clir, ac 0 deithi athronyddol. Yr oedd yn ymresymwr diguro, ac nid oedd dim yn rhoddi mwy o fwynhad iddo na dadl deg ar bwnc dyrus. Ni fu neb erioed yn fwy cydwybodol, gon- est, penderfynol a ffyddlawn i wirionedd nag efe. Allhawdd iawn cyfarfod a, neb fedrai ymladd ag an- • haws derail, a gorchfygu rhwystrau gyda, chalon mor ddewr ag y byddai efe yn gwneyd. Hyd yn nod pe byddai pawb yn ei erbyn, safai yn bender- fynol dros ei bwno. Yn hyn yr oedd ei gadernidi penaf, ac feallai mai yn yr un gymydogaeth yr oedd ei berygl mwyaf hefyd. Mae'n bosibl bod yn rhy fanwl-ddeddfol weithiau. Yr oedd yn un o'r pre- gethwyr goreu: a'i weinidogaeth yn cario a,rgy- hoeddiad yn meddyliau pawb ei fod yn wir wr Duw. Y meddyliwr a'r ymresymwr .welid amlycyaf ynudo yn y pulpud-yr oedd yr athronydd duwinyddol, neu y duwinydd athronyddol, yn gystal a'r beirn- iad craff, bob amser yn amlwg ynddo. Yr oedd yn nodedig o ffyddlawn i'r gwirionedd, a thraethai y genadwri yn hyf heb edefyn ar ei dafod, ac heb ofni gwg neb. Apelio at y gydwybod, yn hytrach nag at y-teimlad a'r galon, yr oedd ei weinidogaeth. Yr oedd ei gydwybodolrwydd a'i wrqIdeb fel gwr teyrngarol i'r gwirionedd yn peri fod ei eiriau, yn fimoga, llym ar brydiau. Yr oedd y genadwri o'i emu yn fynych yn Hosgi fel tan ar gnawd noeth ao y mne yn bosibi fod y nodwedd hon ynddo yn brwydro weithiau yn erbyn ei boblogrwydd; ond teyrngarwch i wirionedd ac ymdeimladl o'i gyfrifol- deb fel cenad Duw, a barai iddo lefaru felly. Teim- Jai fel Jeremiah nas gallasai ymatal, ao fel Paul fod angenrhaid wedi ei osod arno, ac mai gwae a fyddai iddo os na, thraethai holl gyngor Duw yn ddidderbyn wyne b. Mewn cynhadledd a phwjdlgor yr oedd yn wr 0 fedr a gallu anarferol, a theimlid bob amser fod ei bresenoldeb yn gadernid mawr mewn lleoedd1 felly. Yr oedd ei wroldeb a'i onestrwydd yn ddihafal; ac yr oedd ei gyflymder, ei graffder, a'i nertli, yn nod- edig o werthfawr mewn amgylchiadau dyrus. Ei beryg;! oedd i'w fanylrwydd dcddfol ei gario weith- iau i eithafion mewn pwnc a dadl. Bu yn weithgar iawn gyda'r Achosion Newyddion a, Chenhadol yn Llundain, ac yn un a gefnogwyr ffyddlonaf y symudiad i helaethu y terfynau o'r cychwyn. Y gwir yw, yr oedd efe bob amser, mewn gair a gweithred, o blaid pob achos da. Ni chafodd dirwest a Ghymdeithasau y Bobl leuainc gefnogydd mwy gwresog erioed nag ynddo ef. Fel llenor hefyd yr oedd iddo safle uchel ac anrhydedd- us. Ysgrifenodd lawer, 0 bryd i bryd, i'r cyfnod- olion, megis y Traethodydd, Y Greninen,' a'r Drysorfa.' Mewn cyfeiriadau beirniadol ac ath- ronyddol, yn gyffredin, y byddai yn ysgrifenu. Y plentyn yw tad y d'yn,'—dechreuodd yn gynar gyda Butler, a. dyna'r llineii a ddilynodd ar hyd ei oes. Yr oedd yn gynefin a Plato, Kant, Hegel, Locke, a Spencer. Enillodd wobrwyon pwysig mewn eis- teddfodau drwy ysgrifenu ar rai o honynt, ac y mae defnydd cyfrolau trwclius 0 bethau o'r nodwedd hon, mewn MS. ar ei ol. Ffaith dyddorol yn ei hanes ydyw ei fod wedi cadw Dyddlyfr manwl a chyflawn am y pum' mlynedd ar hugain y bu yn y weinidogaeth. Y mae yma ddefnydd cofiant per- ffaitli; a chan ei fod ef mor deilwng 0 gofiant, hy- derwn y gellir cael hyny heb fod yn hir. Oyfarfyddodd, a llawer o dywydd garw cafodd ami a, blin gystuddiau, ei hun, claddodd dri o blant, a chollodd ei anwyl briod rinweddol ryw dri mis cyn ei farwolaeth; ond cafodd nerth rhyfedd i ddy- fod trwy y cyfan, ac i barhau yn wrol a chalonog yn ei waith hyd y diwedd. At y plant anwyl sydd wedi eu gadael yn amddifaid y mae meddyliau pawb yn troi ar hyn o bryd Rhagluniaeth fawr y nef Mor ryfedd yw, Esboniad helaeth hon 0 Arfaeth Duw. Llywodraeth faith y byd Sydd yn ei llaw, Mae'n tynu yma'i lawr, Yn codi draw. Y mae'r tri phle'ntyn wedi cael eu gaclael mewn oedran tyner heb dad na mam; ond y mae cydym- deimlad yn ffrydio tuag atynt. Y mae'r perthyn- asau yn y wlad mewn undeb a swyddogion eglwys Holloway a'r boneddwr parchus, L. H. Roberts, Wilton iSquiare, yn trefnu ar eu cyfer, a gwyddom y can't bob cefnogaeth. Bellach y Mae rhaid ymatal, er fod hyny yn an- hawdd. 0, fy mrawd Ryle, ni feddyliais hyd heddyw fy mod yn dy garu mor fawr en iawn yw dy enw genyf. Wedi cydfyw a chydweithio arm bodair biynedd ar ddeg, gorchwyl caled yw ffar- welio, ond rhaid gwneyd, ac edrych ymlaen at yr adeg pan y gobcithiaf dy gyfarfod eto mewn gwlad well. ✓ J. E. DAVIES.