Y Cymro

Gwreichion. H YR Orsedd v. Cowlyd Mewn ymddyddan ag ysgrifenydd Eisteddfod Llandudno, yn ol y Man- chester Guardian, dywedai y Prif-fardd Pendant pe buasai Pwyllgor Eisteddfod 1896 wedi gofyn iddo ef y buasai yn rhoddi ei ganiatad i newid mesur y Gadair; ac heb ei ganiatad nad oedd gwaith yr Orsedd yn Llanelli ond ofer.' Felly Mwy yw Cow lyd na'r Orseld If Yr oedd Mr Wynne wedi byw flynyddoedd gyda gwraig o Scotland, ac wedi myned mor debyg i Scotsman nes y meddyliodd gwraig maelfa yn Mangor y dydd o'r blaen mai Sais pur oedd yn gofyn How do yon svll the philberts, Mrs ?' 1/- a pound, sir,' ebe hithau. 1/- a pound that is a very dear price, isn't it ?' ebe yntau yn bur wy- bodus, pryd y daeth y ferch i mewn ac a ddywed- odd yn Gymraeg wrth ei mham, Nage, mam, 8c y pwys ydynt, ac fe dalent yn iawn pe baeck chi ddim ond cael 6o.' Burstiodd y Scotsman Cym- reig allan i chwerthin yn galonog, ac aeth allan heb yr un gneuen, ond yr hon a graciodd y ferch IT Y crochan u, d. Yr oedd gwraig Cefnbran wedi rhoi y crochan uwd oedd wedi ddarparu ar gyfer swper y teulu i oeri y tuallan i'r drws, ond erbyn iddynt noswylio yr oedd gweilch direidus wedi dyfod heibio a chrogi y crochan yn y pren deiliog yn nhalcen y ty, er mawr ofld i'r teulu lluddedig. lir chwilio pob twll a chornel, methas- ant ddod o hyd i'w swper, a gorfu iddynt fyn'd i orphwys y noson hono, pan oedd reitia am dano, heb yr uwd. Gwaeth na'r cwbl, fe gollwyd y crochan, a rhoddwyd y bai ar y tramps. Tl Av ddamwain, yn mhen y pythefnos, pan oedd un o'r bechgyn yn lluchio ceryg at wiwer yn y pren, dychlamodd ei galon wrth ganfod y crodhan colledig yn crogi yn ei frig, pryd y rhedodd i'r ty i hysbysu ei dad a'i fam. Pan glywodd y tad, 0, diolch.' ebe fe, diolch byth Nid y tramps ar ol y cwbl, ond dipyn o ffriks y cythrel, yn siwr i chi, am i ni beidio talu y degwm. Mi dalwn foru nesa, Marged.' IT Dywedai Miss Roberts wrth facngen y lletrith y boreu o'r blaen, Ydi dy feistr yn rhoi dw'r yn y llefrith, dywed ? mae o yn dene iawn, heb yr un mymryn o hufen,' Nac ydi wir, mam all neb ddweyd hyny am mistar herwydd mae o'n rhoi dw'r yn y canie y nosweth gynt, ac yn tywallt y llefrith iddynt yn ffres o'r tuches bob boreu. 'Rydw i yn dyst o hyny. I 'Purion,' ebe Miss Roberts, 'raid i chi ddim galw yma ond hyny.' It Yr oedd y dosbarth yn darllen yn Sctlm cxxix., ac wrth ymdrin a'r geiriau, Byddant fel glaswellt pen tai, yr hwn a wywa cyn y tyner ef ymaith ar hwn ni leinw y pladurwr oi law, na'r hwn fyddo'n rhwymo ei ysgubau, ei fynwes,' dywedai John Pirs, Pwy erioed gymodd ei bladur i ladd llyiau pen tai ? 'Tydyw llysiau pen tai, mwy na'r annuwiolion, ddim gwerth i'v/ cynull ond i'w llosgi. Dyna feddwl y Salmydd, ddalia i.' If Yr oedd gwr boneddig yn y wlad yma er's talm oedd yn ffefryn aeillduol yn mhlith y bonedd- igesau, a mawr y cipris oedd yn eu meddyliau cyf- rin pwy a'i cawaai yn wr ond ar ddamwain, pan gyfarfyddodd dwy o'i anwyliaid, gofynai y naill, Glywsoch chi ? y mae Mr Eye wedi cynyg ei hun i Miss Williams y Fedw Hy ebe y llall, yn ffroenuchel ryfeddol, Y mae wedi cynyg ei hunan i minau, ond 'doeddwn i ddim yn myn'd i daflu fy hun i ddyh a. choes gore IT Y mae hynyna yn galw i'm cof mai y str6c oreu a wnaeth Mr Rowndell Palmer (diweddar Iaril Sdlborne) yn ei fywyd oedd pan oedd yn am- ddifiyn gwr mewn achos o dor amod priodas, ac ar ol i'w wrthddadleuydd wneud angyles o'r wraig nes llwyr enill ffafr y rheithwyr, cododd Palmer ar (i ol ac a ddywedodd, Y mae fy nghyfaill, wrth osod ger eich bron gyfres orwych o rinweddau a rhagoriaethau y foneddiges brydweddol, wedi an- nghofio dweyd fod ganddi goes bren.' Aeth hyn ag anadl y rheithwyr am y foment, a symudodd y goes bren eu ffafr yn llwyr i du yr amddiffynydd Peth mawr ydyw cael bod yn weddol gyfa yn yr hen fyd yma. jl Y mae anfon ysgub yn rhodd i gwpwl newydd briodi yn eithaf priodol, ond y mae anfon y penill yma gyda hi, fel y gwnaeth rhywnn yn y De, yn athrod ar y gwr :— Defnyddiol iawn yw'r anrheg hon Ar dywydd teg a chroes; Y sgubo'r llawr yn lan a'r pen, Ac weithiau'r gwr a'r goes, CYFARWYDD, -0-

Cyfarfod Misol Liverpool. Y MAE gweithrediadau C. M. Medi yn benaf fel y canlyn :— Darllen Llythyrau.—1. Oddiwrth y Parch Lewis Ellis ar ran Cymdeithas yr Ach.)sion Newydd a Chenadol. Penderfynwyd gwahodd y Parch John Owen, Wyddgrug, i G.M. Tachwedd i osod hawliau yr achosion hyn gerbron. 2. Oddiwrth y Parch D. O'Brien Owen yn hysbysu fod Llyfrau Joshua a'r Barnwyr i'w cael am Ic yr un yn swyddfa y cyfun- deb, ac yn hysbysu hefyd am y Da vies Lecture gan y Parch G. Ellis, M.A., sydd ar werth yno. 3. Oddiwrth y Parch Wm. James, Manchester, yn hysbysu fod tri o'r pedwar a safodd yr arholiad ar ymgeiswyr am y weinidogaeth wedi pasio, sef Mr Thomas Davies (Bootle), Wm. Griffith (Fitzclarence otreet), a H. P. Roberts (Seacombe). Yn awr, y rnaent ar dir i ddechreu eu blwyddyn brawf, a threfnwyd i Mr David Jonas ofalu am y gwr ieuanc o Bootle, Mr Hugh Lloyd am yr un o Fitzclarence, a Mr Smallwood am yr un o Seacombe. 4. Oddi- wrth Mr J. H. Hughes, Widnes, yn gofyn caniaUd i sefyll yr arholiad nesaf ar gyfer ordeinio. Can- latawyd hyn iddo. 5. Oddiwrth Mr E. Jones Edwards yn gofyn yr un peth, a hefyd am lythyr cyflwyniad iddo i G.M. Gorllewin Meirionydd, gan ei fod yn cymeryd gofal dwy eglwys yn y cylch hwnw. Caniatawyd y naill a'r llall iddo, a dy- munwyd yn dda ar ei ran. 6. Oddiwrth Mr John P,valls, Mulgrave Street, yn gofyn caniatad i fyned i Goleg Duwinyddol y Bala. Penderfynwyd fod i'r Parch G. Ellis gynrychioli f !l Ti ^ghynadledd Saesneg Caerdydd, gan p 9* ^ori-is yn methu myned yno. Pasiwyd i anfon pleidlais o gydymdeimlad a Mr Ilugh Williams, Holt Road, yn ei gystudd presenol y Parch J. S. Roberts, Huyton Quarry, i anfon ( ato. I Oenadwriaethau.—0 eglwys Garston yn gofyn aniatad a chymhorth i alw rhagor o swyddogion. ^osodwyd ar y Parch D. Jones a Mr R. Roberts, Birkenhead, i fyned yno ncs dranoeth y C.M. O eglwys Fitzclarence Street gyda golwg ar ddygiad yr achos yn mlaen yn Portland Street. Rhoddwyd hyn i ofal Pwyllgor y C.M. i'w ystyried vn mhell- ach, a'r brodyr canlynol gyrla hwy :—Parcha l)r Jones, G. Ellis, Mri T. Lloyd, Wm. Jones (Breezs Hill), a Wm. Evans, Elm Bank. Awgrymiadau y cyn-Lywydd.-Dygodd y pwyll- gor eu hadroddiad arnynt fel a ganlyn Gyda'r awgrym cyntaf, Pa fodd i wneud y C.M. yn fwy o ymgeledd ysprydol i'r swyddogion a'r aelodau eglwysig,' penderfynwyd cynal y Cyfarfod Ped Nar Misol ar gylch, er cael ymddyddan a swyddogion y lie, a thrafod rhyw fater priodol yn y cyfarfod cy- hoeddus am saith. Y manylion gyda hyn i fod dan sylw y pwyllgor yn mhellach. Yr ail awgrym, sef I darpliru yn briodol ar gyfer y bJbJ iouainc, yn enwedig gydag anhawsder y ddwy iaith.' Gwelid na ellid deddfu yn arbenig gyda hyn, ond ei adael i ddoethineb a chariad y rhai y mae gofal y gwahanol eglwysi ar eu hysgwyddau. Rhoddwyd pwys ar ddysgu Cymraeg i'r plant gartref. Y Genh&daeth Gar/rejol. Adroddiad y pwyll- gor lleol: 1. Fod y Parch Henry Jones yn cael ei anfon ddechreu Hydref i ofalu am yr achos yn Barrow a Dalton. Barrow yn cael caniatad i wneud yr adgyweiriad angenrheidiol ar eu capel yn ddioed. Caniatad i Horwich brynu hen gapel sydd yno mewn lie cyfleus yn feddiant iddynt eu hunain. Hysbysodd y Parch J. Williams (Anfield) fod adeg casglu at y Groufa Fenthyciol i fynu ddiwedd y mis hwn, yr arian i'w talu i Mr John Morrii, Sir Thomas' Buildings, ac enwau tanysgrifwyr, &c., i Mr Williams. Etholwyd y Parch O. J. Owen, M.A., yn ys- grifenydd y C.M., a'r Parch E O. Davies, B.Sc., yn ystadegydd. Ymddyadanodd Dr Jones a. thri o'r myfyrwyr oedd yn bresenol, a rhoes y Parch Josiah Themas gynghorion buddiol iddynt ar gyfer eu gwaith. Cywirwyd rhestr y dyddiadur n ar gyfer y flwyddyn ddyfodol, a gosodwyd ar Dr Jones ysgrif- enu cotiant byr am y diweddar Barch John Parry i ymddangos yn y dyddiadur. Dewiswyd y Parch T. Gray a Mr G. C. Owen i fod yn gynrychiolwyr yn Nghymanfa Ddirwestol G wynedd.

--0- Ffestiniog. GORFOLEDD digymysg sydd wedi ein meddianu ni, drigolion yr ardal hon, y dyddiau hyn, ac nid heb esgus da drosto, canys ein beirdd, a'n cantorion, a'n hofferynwyr a gipiasant frasder Eisteddfod Gwyn- edd, 1895, a thrwy eu Ilwyddiant a ddodasant fri ar yr ardal. Dywedir fod tua 150p wedi eu cludo yma rhwng y ddau ddiwrnod, a diau y buasai y swm yn llawer mwy pe buasai y gwobrwyon vn uweh. Llongyfarchaf Elfyn ar ei waith yn enill blue ribbon yr Eisteddfod. Cafodd dderbyniad tywysogaidd genym yn y Llan yma. Wedi derbyn y newydd ei fod ef a'r seindorf yn fuddugoliaethus, trefnwyd eu cyfarfod yn ngwaelod yr AUt, Goch, ryw filidir o'r pentref, gyda fflcimdorchau. Ar ol dod i fynu yr aUt serth, ac i wyr y cyrn gael eu hanadl atynt, chwareuwyd alaw swynol gan y seindorf, ac nid oedd heddwch (er ei fod wedi ei gyhoeddi 'yn ngwyneb haul a llygad goleuni' yn gynarach ar y diwrnod yn Mhwllheli) heb i Elfyn roi gair o'i broflad. Rhoddodd anerchiad doniol ac amserol, a chlodd y cyfan gyda chwpl o englynion pert. Dealiaf fod cefnogwyr Seindyrf Frenhinol Oakeley yn teimlo yn siomedig na syrthiodd yr yspail i ddwylaw eu cadarn hwy, ond na foed digter na dadl o berthynas i'r dyfarniad-dywed pawb fod perffaith gyfiawnder wedi ei ymarfer. Ychydig amser yn ol bu yr hen gyfaill Teigil yn rhoddi cernod neu ddwy (y rhai a haeddid) i sein- dorf y Llan am eu bod yn cicio'r priciau ar ol Eis- teddfod y Towyn, ond hyderaf na fydd angen i'w olynydd yn y colofnau hyn gladdu ei gwilsyn mewn bustl i osod trefn ar y seindorf aflwyddianus ar ol Eisteddfod Gwynedd. Credaf mai ein dyledswydd fel ardalwyr ydyw cydlawenhau yn llwyddiant unrhyw gystadleuwyr, os deuant o gyffiniau y plwy, boed eu preswylfod lie y bo, neu eu henwad yn dwyn yr enw Undodiaid' neu I Doubledodiaid.' Rhyfedd iawn, eithafion y fro a anrhydeddwvd y tro yma-Cor Tanygrisiau a pharti meibion Tany- grisiau aeth a'r llawryf lleisiol; band y Llan, fel y crybwyllwyd, gipiodd y wobr fel offerynwyr ac Elfyn (yntau bellach yn un o foys y Llan) a gafodd y gadair. Pa le, tybed, yr oedd cystadleuwyr ad- nabyddus canolbarth y plwyf ? Ai cysgu wnaeth Pari Huws, Barlwydon, Bryfdir, a Threborfab ? Os yn mysg y colledigion y rhestrir hwy, boed iddynt dderbyn fy nghydymdeimlad llwyraf, canvs yr wyf finau hefyd yn un o'r anffodusion. Fe gyfyd eto haul ar tryn; a chawn ninau, sydd yn y llaid, dorsythu mewn buddugoliaeth ryw ddiwrnod. Tua'r adeg yr oeddym yn dathlu Ilwyddiant y seindorf a'r bardd ar lawnt y pentref yma, ceisiodd dyhiryn meddw o'r enw Thomas Williams roddi y ty lie y preswyliai ef a'i fam oedranus ar dân. Yn ffodus, clywodd y cymydogion waeddiadau yr hen wraig, a Ilwyddwyd i roddi y tan allan cyn gwneud nemawr o niwed. Dylid pwytho geneuau creadur- iaid fel hwn er eu hatal i draflyncu yr hyc sydd yn eu gwneud yn beryglus i'w cyd-ddvnion. Dealiaf fod yr heddgcidwad wedi cymeryd yr achos mewn Haw, a diau y dygir y brawd o flaen ei well. Cynaliodd y Cvnghor Sirol eu cyfarfod chwarter- ol yn Neuadd y Dref ddydd Iau diweddaf. Yr oedd yr aelodau wedi ymgynull yn bur gryno, a chafodd y dyeithriaid dderbyniad Ffestiniogaidd- h.y., tywydd niwlog a digon o wlaw am y chwarter nesaf a dweyd y lleiaf. Nid ymddengys fod y cyE- arfodydd hyn yn boblogaidd gan bobl yr ardal, oblegyd ychydig a welid yn eistedd ar 'stol y gwrando,' a gellid tyblo mai lied debyg i'r tywydd ydoedd y siaradwyr os derbynir tystiolaeth rhai a fu yn bresenol. Bu yno gryn lawer o frygowtha yn Gymraeg a Saesneg, ami i besychiad pregethwr- ol, ac ymddangosai llawer o'r siaradwyr fel rhai a gredent yn sicr fod pob un ohonynt yn rhywun, ond I dyfarniad cyffredinol eu gwrandawyr ydoedd mai mewn niwl tew yr oeddynt oil gydag ychydig iawn o eithriadau. Ni hidier pa fodd bynag, os ychydig yw eu dawn i argyhoeddi, y maeot wedi dysgu y dull a'r modd i chwyddo'r trethi yn ar- dderchog. BAELWVD.

-:0:- Erbyn hyn mae yr hybarch Gwalchmai wedi gwella fel ag i fod yn abl i fyned allan bob dydd. Ddeugain mlynedd i ddydd Sul diweddaf, sef Medi 8, 1855, y cymerwyd Sebastopol.

Gymry,cef nog well Gydwladwyr. Bwytewch FOOTBALL Oats Yr ansawdd goreu ar wyneb y ddaear. 0 dyftant Prydeinig. Na chymerwch eich perswadio brynu ansawdd gwael, diflas fel yr Americaaaidd.

Cwyddoniaeth, BREUDDWYD A GWELEUIGAETH NOS. MAE dyfalu lawer wedi bod erioed am ystyr a natur breuddwyd ac er fod pawb yn breuddwydio nid oes neb a fedr olrhain gweithrediidau y peirianau dyrus roddant fodolaeth i freuddwyd. Fe greda y mwyafrif ohonom nad oes rhyw lawer o ystyr o gwbl i freuddwyd, beth bynag am ei natur. Ond fe greda ambell un yma ac acw yn ein plith fod i freuddwyd ystyr ac amcan, ac er y chwerddir am ben ei gyffes gan y mwyafrif, fe lyna yn dyn wrth y grediniaeth fod yn ei hanes lawer breuddwyd ag iddo ystyr a phwrpis. Yn wir, trwy ymchwiliad manwl i dystiolaethau pobl gellir dod i'r pender fyniad fod yna ddau fath o freuddwyd, y naill yn rhywbeth sylweddol a naturiol, anhawdd yn ami ei wahaniaethu oddiwrth brofiadau dyddiol y breu- ddwydiwr; a'r llall yn rhyw ymddatigosiad niwlog megys yn y dychymyg, yn ansylweddul ac an naturiol. Yn y dosbarth olaf hwn, mae yn debyg, y mae y rhan amlaf o freuddwydion dyaion i'w lleoli. Tebyg yw fod posiblrwydd breuddwyd i'r dorbarth cyntaf yn dibynu yn rhanol ar bersonau o nodwedd arbenig ac efallai uwchraddol. Nid yw y breuddwydion sylweddol yn eiddo i bawb. Nid oes un o bob cant ohonom yn gwybod dim am danynt trwy brofiad. Yn y Beibl fe welir yn amlwg y ddau ddosbarth hyn o freuddwydion. Er engraipht, fe ddywed Job ani yr anuuwiGI, 'Efe a eheda ymaith megys breuddwyd, ac ni cheir ef ac efe a ymlidia fel gweledigaeth ncs (Job xx. 8). 4 Canys mewn llaweroedd o freucidwydion y mae gwagedd (Ecc- les. v. 7). Ie, bydd megys newynog a freudd wyd. io ac wele ef yn bwyta a phan ddeffro gwag fydd ei enaid ac megys y sychedig a freuddwydio, ac wele ef yn yfed a phan ddetfro wele ef yn ddi- ffygiol, a'i enaid yn chwenych diod felly y bydd tyrfa yr ho'il genedloedd a lueddant yn erbyn mynydd Seion' (Esai. xxix. 8). Mewn breuddwyd- ion o'r natur yna mae pawb yn credu. Yn mreu- ddwydion o'r fath a ganlyn anaml yw y rhai a gredant eu bod yn bosibl heddy w :—4 Os bydd pro- phwyd yr Arglwydd yn eich mysg, mewn eweled- igaeth yr ymhysbysaf iddo, neu mewn breuddwyd y llefaraf wrtho' (Num. xii. 6). 4 A bydd ar ol hyny y tywalltaf fy ysbryd ar bob cnawd, a'ch meibion a'ch merched a brophwydant, eich henur- iaid a welant freuddwydion, eich gwyr ieuainc a welant weledigaetliau' (Jo ;1 ii. 28). Mae yn y Beibl nifer fawr o'r dosbarth hwn o freuddwydion —breuddwydion ag iddynt ryw ddybenion neillduol. Yn ddiweddar, gwedi Hydref 1892, mae eglur- had helaeth wedi ei gael ar ddirgelion breuddwyd a gweledigaeth nos, trwy arbrofion a sylwadau a wnaed gan y Doctor G. B. Ermacora o Padua. Fe wnaed yr arbrofion a'r sylwadau hyn ar blentyn ieuanc pedair neu bum mlwydd oed o'r enw Angel- ina Cavazzoni o Venice. Rhai o brif ganlyniadau yr arbrofion yw y rhai hyn Yn laf, fod yn bosibl i freuddwyd fod yn sylweddol, mor sylweddol a phrofiad dyddiol dyn. Yn ail, fod breuddwydion lawer heb iddynt sylwedd o gwbl, na bodolaeth y tuallan i ymenydd y breuddwydiwr, breuddwydion ellir ystyried 0bosibl fel afiechyd yn fwy na dim arall. Yn drydydd, fod yn rhaid i'r breuddwydiwr fod mewn iechyd cyn y gall breuddwyd sylweddol ddigwydd. Mae y tipyn lleiaf o aflonyddweh corphorol neu feddyliol ynataliadar wir freuddwyd neu weledigaeth rhaid i'r cwsg fod yn drwm a thawel. Pan yn ysgrifenu, mae o'n blaen 70 o arbrofion o eiddo y Dr Ermacora, a'r oil wedi eu gwneud ar y plentyn Angelina. Yr oedd pob arbrawf: gyn- wys breuddwyd, ac allan o'r 70 o gynygion bu 12 yn aflwyddianus oherwydd afiechyd neu gwsg ter- fysglyd. Bu pedwar hefyd yn aflwyddianus oher- wydd achosion eraill. Mae yn aros fdly 54 o arbrofion llwyddianus, yn cynwys 54 o freuddwyd- ion sylweddol. Dyben a sylwedd pob arbrawf oedd cynyrchu breuddwyd yn 01 cyullun rhag-drefnedig, ac yn hanfodol yr oedd pob arbrawf yn gynwysedig o ddewisiad pwnc a flurfiad manylion y breuddwyd gan y Dr Ermacora ei bun o drosglwyddiad y manylion i gyfrwng arbenig, sef y bod deallol a enwa ei hun yn Elvira; o ffurfiad y manylion rhag- drefnedig yn freuddwyd ar ymenydd neu yn hytrach yn ymwybolrwydd Angelina pan mewn cwsg ar wely yn nyfnder nos ac yn olaf o gael ad- roddiad o'r breuddwyd gan Angelina foreu dran- oeth wedi deffro. Yn nglyn a'r pwnc o sylweddolrwydd, bu yr ar- brofion mor llwyddianus fel ag i beri i Angelina ystyried y breuddwydion fel rhan o'i hanes daearol, ac i son am ei gweledigaethau nos fel y sonia am ei chwareuon ganol dypdd. Cofier fod yr achos o'r holl freuddwydion a'r gweledigaethau yn bodoli y tuallan i ymwybod- iaeth Angelina, ac felly yr oedd i bob un ohonynt ystyr ag oedd yn annibynol ar nodwoddion naturiol y plentyn. Hyny yw, mae posiblrwydd breuddwyd sylweddol yn dibynu yn rhanol ar ryw allu y tu- allan i'r breuddwydiwr, ac mae y gallu hwn yn an- nibynol hyd yn nod ar fodolaeth y breuddwypiwr. Yn yr arbrofion hyn mae y gallu yn eiddo'r cy rwng deallol a elwir Elvira. Mae y ffaith fod yn bosibl cynyrchu breuddwyd a gweledigaeth yn ymwybodolrwydd un mewn cwsg yn un o'r darganfyddiadau mwyaf dyddorol a phwysig a wnaed mewn Psychology yn ystod y deog mlynedd diweddaf, ac mae canlyniadau y wybodaeth hon yn sicr o daflu goleuni mawr ar natur dyn. Bydd i ni yn fuan eto ysgrifenu ychwaneg ar y testyn hwn. BENJAMIN DAVIES. o

Wrth osod careg sylfacn ficerdy newydd yn Ngholwyn Bay ddydd Mercher, cyffelybai Esgob Llanelwy yr eglwys yn bresenol fel Ilong wedi myned i borthladd tawel wedi mordaith dym- hestlog a pheryglus.