Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
10 erthygl ar y dudalen hon
- Marwolaeth Syr Edward Watkin.
Marwolaeth Syr Edward Watkin. 13u farw Syr Edward Watkin ddydd Sadwrn di- weddaf, yn ei breswylfod yn Northenden, ger Man- chester, yn ei 83 mlwvdd o'i oed. Ganwyd Syr Edward Watkin Medi 26. 1819, yn Higher Broughton, Manchester, yn fab hyuaf i Mr Absalom Watkin, yr hwu oedd ugain mlynedd yn ol yn fasnachwr adnabyddus mewn cotwo, ac yn ddyn o yspryd cyhoeddus. Yn ail chwarter y gan- rif ddiweddaf, .N,ndilynago Ilwyddianus Rheil- ffyrdd Manchester a Lerpwl) roes llawer o fedd- yliau anturiaethos drwy y wis. i i eangu y cynllun newydd i deithio ac ymdrafod masnachol. Yr oedd saith o'r rhai byn yn ManchestBr-Mr Samuel Brooks, y bancwr, a Mr Henry Tootal yn eu mysg —a luniasant Reilffordd Trent Valley, ac Edward Watkin oedd eu hysgrifeaydd. Bu yr anturiaeth hon yn dra llwyddianus, ac yu ddechreuad i yrfa ryfeddol y dyn hwn. Wedi gwerthiant Ilinell y Trent Valley aeth i wasanaeth Cwmni y Lon- don a'r North Western; ac yn y cyfnod hwnw talodd ymweliad a'r Unol Daleithau a Canada. Daeth yn 1854 yn oruchwyliwr cyffredinol Cwmni Reilffyrdd Manchester, Sheffield, a swydd Lincoln. Yn ystod y cyfnod hwn penodwyd ef gan Swyddfa y Trefedigaethau i archwilio safyllfa Reilffordd y Grand Trunk, Canada, a bu ei ddylanwad er hyr- wyddo yn fawr iawn. Ar ei ddychweliad i Loegr hysbyswyd ef fod cwmni Sheffield wedi caniatau i Gwmni y Mid- land allu i redeg dros eu lliueliau i Manchester, ac oherwydd ei anfoddlsnrwydd i hyny ymddi- Bwyddodd. O fewu dwy flynedd, modd bynag, ymunodd drachefn a'r cwmni blaenorol, yn gyntaf fel cyfarwyddwr, ac wedi hyny fel cadeirydd safle a ddaliodd am lawer o flynvddoedd. Yr un adeg, rhoes i fynu le cyfarwyddwr yn Nghwmniau y Great Eastern a'r Great Western, ond parhai i ddal y swydd o gadeirydd Owmuiau y South Eastern a'r Metropolitan. Tra yn gweithredu fel cadeirydd Cwmniau Manchester, Sheffield, a sir Lincoln, cynlluniodd Syr Edward a chariodd allan y reil- ffordd aewydd rhwng Manchester a Lerpwl-eiddo Pwyllgor Llinellau sir Gaer, a agorwyd yn 1877. Tua'r amser hwn, hefyd, yr oedd yn bur ddyfal yn ngwneud Reilffordd Atben a Pireus, yn ymweled a Groeg yn ystod ei gnvyienthuried, Bu mewn cys- ylltiad a llu o reilffyrdd, ond yn fwyaf neillduol a Reilffyrdd Manchester, Sheffield, a Liacoln, a ad- waenir yn awr fel y Great Central. Pan ymgym- erodd af a, rheolaeth uchaf yr anturiaeth hon yr oedd ei sefyllfa yn isel iawn, ac os na lwyddodd i'w hadfer i ystad o lwyddiant cafodd cwrs y dadfeiliad ei atal, ac ystyrid fod ei weinyddiad ar y cyfan yn llwyddiant, yn enwedig ag ystyried yr anhawsderau mawrion eedd ganddo i'w darostwng. Gyda'r amcan o hyrwyddo yn mhellach fuddiant y cwmni, cychwynodd a chariodd ailaa mews rhan y cynllun o linell arbenig y Great Central o Sheffield i Lun- dain, y cymundeb trwodd o eiddo y cwmni hwnw o Fanchester i Lundain wedi bod yn cael ei ddwyn yn mlaea o'r pwynt hwnw dros gyfandrefn Cwmni y Great Northern. Antur bwysig oedd hon, ac ni ddaliodd Syr Edward reolaeth y cwmni yn ddigom hix i orchuddio agoriad y llineli newydd, oherwydd gwaeledd iechyd. Modd bynag, ni bu i absenoldeb llwyddiant amlwg yn nglyn a'i reolaeth o'r Great Central bzofi yn ddirywiol i'w eowogrwydd fel expert mewn reilffordd. Gwnai ei wybodaeth, ei brofiad helaeth, a'i grander ef yu awdurdod ar faterion perthynol i reilffyrdd, yn enwedig pan fyddai anhawsderan i'w gwynebu. Nichafoddholl gynlluntau Syr Edward ei sylwedd- oli. Cofiarhaidciarfoli iddo fod yn gefnogydd selog i'r cynllun o gael twnel rhwng Dover a Calais, ac hyd yn nod iddo ystyried y cynygiad o gael twnel reilffordd rhwng Scotland a'r Iwerddon yn beth Tmarferol a dymuaol. Pa ua bynag a syl- weddoiir y cyalluniau hyn ai peidio, dangosant yr ysbryd dyfeisgar ac anturiaethus oedd mor nod- weddiadol o'r dyn. Mae yr hyn a gyfrifir gan rai mwy gochelgar a dof nag ef fel ffausi wyllt ya es- boniad ar ei lwyddiant i sylweddoli cymaiat ag a wnaeth o'i gynlluniali mawrioa. Yn nghanoi ei hoil uchelgais, bu i'w dueddiadau caredig enill iddo lu mawr o gyfeillioa yn ei holl anturiaethau. Y r oedd yn foneddwr allai fod yn fwyn ei ysbryd yn nghanoi ei hoil ymdrechion dewr a phenderfynol. Bu Syr Edward yn aelod Seseddol dros Stockport am rai blynyddoedd cyn 1868, prydygwrthodwyd ef gan y gyuryehiolaeth hono. Buan wedi hyny, beth bynag, etholwyd ef fel aelod dros Hythe. Cynysg- aeddwyd ef a. barwniaeth gan Mr Gladstone yn 1880. Daeth yn awdwr hefyd. Yn 1848 ysgrifenodd A Plea for Public. Parks; yn 1889 ysgrifenodd lyfr ar India: A few pages about it; yn 1871 ysgrifenodd gyfrol fechan ar Alderman Cobden, of Manchester Priododd Syr Watkin ddwywaith ei wraiggyntaf oedd ferch Mr Jonathan Mellor, Oldham a'i ail wraig, gweddw Mr Ingram sefydlydd yr Illustrated London Ivews. Gedy ar ei ol ei fab, Alfred Mellor Watkin, a gynrychiolodd Grimsby o 1877 hyd 1880.
—o—o— Arolygydd Ffordd Fawr…
—o—o— Arolygydd Ffordd Fawr a'i Cyfrifon, YN nghyfarfod blynyddol Cynghor DosbarthGwled- ig Llanelwy, galwodd y clerc sylw at yr hyn a gylchdaepiid drwy y wasg gyda golwg ar rywbeth a ddt wedusia yn y cyfarfod blaenorol yn nglyn a chyfrifon Mr John Williams, arolygydd ffyrdd yn nosbarth Abergele. Cyhoeddid ddarfod iddo ef (y cieic) achwyn uad oedd Mr Williams wedi dwyn yn mlaen brawf-ysgrifau (vouchers) am tua 154p. Nid oedd hyny yn gywir, a gwadai efe iddo wneud defnydd o ddiin o'r fath. Dywedasai fod prawf- ysgriiau i fan-gyfrifon na ddygesid yn mlaen, ond er 3 cyfarfod archwiliwyd y llyfrau, ac yr oedd pobpeth mewn trefn, pob prawf-ysgrif wedi ei chynvrchu. Ystyriai mai iawn oedd iddo wneud datgamad cyhoeddus, gan fod yr hyn a ymddangos- odd yn y papyrau yn adiewyrchu ar Mr Williams. Dywedai y Cadeirydd (Mr Wm Jones) mai annheg oedd i'r fath ddatganiad aunghywir am swyddog fyned allan. Gobeithiai Mr Joseph Jones yr union id y mater yn awr. Mr Williams a ddywedai iddo deimlo y cyhuddiad yn fawr, ac yn nsillduol ddarfod iddo gael ei wneud adeg etholiad. Cawsai ei flino yn ei gylch mor ddiweddar a'r dydd hwnw gan un o'r Gwarcheidwaid o Rhyl, ac wedi llawer o flynyddoedd gwasanaeth a roddasai i fewn nid oeddyn hoffiyr hyn a gyhoeddwyd, oblegid nid oedd wir. Bu camgymeriad dybryd yn rhywle. Gofynodd y Cadeirydd, ar gais y Cynghor, i'r gohebwyr wneud yn hysbys y cywiriad er mwyn chwareu teg a'r swyddogion. 00
[No title]
Ymunodd yr Arglwydd Brif Farnwr (Arglwydd Alverstone) d Rhos-on-Sea Golf Club, ger Colwyn Bay, ac yr oedd yn chwareu agos bob aydd. Can- melai ei A rg<wyddiaeth chwareu golf fel yr adlon- iant goreu i ddyn prysur.
f Cynghor Cenedlaethol Gymreig.
f Cynghor Cenedlaethol Gymreig. Y CYNGHOR DAN WTNTrLL BEIRNIADAFTH. YN nglyn a'r cyfarfodydd blynyddol a gynaliwyd yn nglyn a'r Cynghor Rhyddfrydol Ceaedlaethol Cym- reig yn ddiweddar, mae y llythyrau canlynol a ddarllenwyd ynddynt yn deilwng o ystyriaeth, am eu bod yn cynwys golygiadau gwJr o bwys, yn rhoi y lb ddautui'rddalen" ac yn dwayd "llawer mewn ychydig :— Ysgrifenai Mr E R Davies, Pwllheli: Mae arnaf ofn fod y cynghor yn syrthio yn fyr o'r dis- gwyliadau ffurfiwyd am ei ddefnyddioldeb a'i ddyl- anwad pan sefydlwyd ef, ac y mae ychydig iawn o waith wedi ei wneud y llynedd i gymhell dyn i wario dwy neu dair punt a cholii dau ddiwrnod neu dri i fod yn bresenol ynddo. Yu sicr dylid gwneud rhywbeth. Dengys yr adroddiadau fod seddau Toriaidd wedi eu sicrhau gan y Rhyddfrydwyr yn Nghymru yn ystod yr etholiad diweddaf, ond a all y cyughor ddweyd eu bod wedi gwoeud rhywbeth i ddwyn hyny yn mlaen ? Hysbysa adroddiad Dir- prwyaeth Dir Cytnru angen am ddiwygio Deddfau'r Tir, ond ni wneir dim i gynhyrfu y wiad yn nglyn a'r mater. Dylai y cynghor fabwysiadu polisi a gweithio i ryw ddyben, neu ni wna ond suo pobl i gysga yn y gred fod gwaith yn cael ei wneud, yr hwn, os amgen, a ddisgynai ar ysgwyddan arwein- wyr lleol. Dylai fod ymdrech i wneud i'r pwyllgor cyffredinol gynrychioli mwy ar yr etholaethau, ond hyd nes y bydd i'r cynghor fabwysiadu cynllun ym- osodol ofnaf y bydd yu anhawdd sicrhau uadeb gwirioneddol rhwng y Cynghor Ceaedlaethol a chymdeithasau yr etholaethau. Dysgasom lawer o wersi oddiwrth y Werddon, a dylem fanteisio drwy eu hesiampl yn y cyfluniad rhyfeddol ddygwyd yn mlaen drwy'r Cynghrair Gwyddelig." Ysgrifenai Mr Herbert Roberts, A.S. Y mae y cynghor eisoes wedi dangos ei huu yn abl i gyf- lawni gwaith defnyddiol, a haedda gefuegaoth y Rhyddfrydwyr Cymreig. Sylwaf gyda boddlon- rwydd y cynygir penderfyniad i gefnogi Adroddiad Arglwydd Peel. Credaf ei fod o'r pwysigrwydd mwyaf ini roddi arbenigrwydd, nid yn unig ar gyd- syniad calonog Cymru a. chymhellion cyffredinol Adroddiad Arglwydd Peel, ond hefyd ar y ffaith fod hawl pobl Cymru i ddeddfwriaeth arbenig ya nglyn a'r Cau ar y Sul a'r Dewisiad Lleol yn caei ei gydnabod gan y Comaxissiwn arwyddodd yr ad- roddiad. Ysgrifenai Mr Humphreys-Owen, A.S.: "Go- beithiaf y bydd i'r cynghor gondemnio ymddy^iad y Weinyddiaeth yn cwtogi y teierau heddwch aw- grymwyd gan Arglwydd Kitchener yn ei gynadledd gyda'r Cadfridog Botha. Nid yw hyn ond yr un peth a'r hawl am roddiad arfau i lawr yn ddiamod, Condemniwyd hyn yn unfryd gaa y Rhyddfrydwyr Seisnig mewn cyfarfod yn Rugby, a gobeithiaf na bydd gwrthdystiad Cymru yn llai uufryd. Gad ewch imi ychwanegu hefyd y bydd i'r gohiriad di- angenrhaid gan y Uywodraeth yn nglyn a'r Pasg hyd y 18fed o Ebriil rwystro trin y cynygiad yn ffafr Dadgysylltiad Cymru."
—o— Cwn Corddi.
—o— Cwn Corddi. YMDDENGYS yn awr fod llygaid yr awdurdcd- au a ofalant am chwareu teg i auifeiliaid direswm yn cyniwair hyd yn noi drwy gonglau y cwn corddi. Dydd Sadwrn diweddaf, o flaen Llys Ynadol Caer- narfon, gwrandawyd achos yn maa un y cyhuddid Owen Jones, Caegarw, Rtiostryfan, o greulondeb at gi, "drwyachosiiddo gamdriniaeth a dirboen." Dywedai Mr Trevor Williams, meddyg anifeilaidd, fod yr arferiad yn greulondeb, ac na weithiai y ci ond am ychydig eiliadau onibae ei fod yn rhwym. Bodolai yr arferiad yn Moa ugain adeng mlynedd ar hugain yn ol. Mr Richard Roberts, dros y diffyn. ydd, a ddywedodd fod yr arferiad yn ffynu yn mysg man-ffermwyr, a bod y ci yn gweithio yn ewyllys- gar. Dangosodd gi yn y Ilys y dywedid ei fod yn gant oed, fu ya gwneud y gwaith hwn am flynydd- oedd, ac yr oedd yn awr mewn cyflwr da. Mr Davidson', meddyg auifeilaidd arall, a. ddywedodd iddo weled y ci yn gweithio yn dawel am ugaia munud heb deayn o gwbl. Nid oedd yno greulon- deb o gwbl. Gohiriodd y Fainc yr achos mewn trefn iddynt weled y ci wrth ei waith drostynt eu huaain.
--0--Rhyddfrydwyr Cef-1 Mawr…
--0-- Rhyddfrydwyr Cef-1 Mawr a Mr Samuel Hoss A.S. Ctnhaliwyb cyfarfod blynyddol Cymdeithas Rydd- frydol Cefn Mawr ddydd Gwener diweddaf, pryd y daeth lluaws ya nghyd. Ail-etholwyd Henadwr C Jones ya llywydd, a Mr D W Roberts yn drysorydd. Ail-etholw/d Mri W L Williams a J Garside yn gyd-ysgrifenyddion, a Mr Basset yn oruchwyliwr cofrestrol. Cymerodd ymdrafodaeth le mewn cy- sylltiad a. phresenoldeb yr Aelodau Cymraeg yn Nhy y Cyffredin. Cyfeiriodd y Cynghorwr Lloyd at bresenoldeb eu haelod lleol, Mr Samuel Moss, a dymunai wybod a oedd rhestr y presenoldeb oedd ar gylchredi id yn gywir, yr bon a ddaogosai na fu i Mr Moss fynychu ond saith ymraniad allan o 127 ynNhy y Cyffredin. Ymddangosai yn bedwerydd o waelod y rhestr. tra y mynychodd aelod ToriMdd bwr- deisdref Wrexham 70 o ymraniadau—yn bed- werydd o uchaf y rhestr. Ystyriai efe y dylid gaiw Mr Mobs i gyf.if i roi eglurhad. Y cadeirydd a ddywedai naa gwyddai efe fynediadau 11a dyfod- iadau Mr Moss. Yr oedd Mr Moss yn fargyfreithiwr ac yn ceisio gwnead bywoliaeth, tra nad oedd gan yr Anrkyd George Kenyon ddim i'w wneud. Rhaid iddynt gofio hefyd fod yn y Ty fwyafrif Ceidwadol, a pha galon oedd gan dclyn-fel Mr Moss—i wastraffu ei amser yn Nhy y Cyffredin tra'r oedd galw am ei wasanaetb. mewn manau eraill. Wedi peth siarad pellaeh penderfynwyd gwahodd Mr Moss iCefnmawr pryd y cai gyfleusdra iroi eglarhad ar y mater,
[No title]
.-0- Cath MEWN Okgan.—Yn festri'r Pasg yn Llan- gollen ymddaagosodd. un peth yn nghyfrifoa y gwarcheidwaid am adgyweiriad i'r organ. Eglur- wyd nas gallai yr organydd wrth fyned drwy ei gwrs arferol ar yr offeryn gael uarhyw atebiad i'w gyffyrddiadau amgen na mewiad cath. Anfonwyd yn ddioed at adeiladwyr yr organ i Lerpwl yn deisyf araynt edrych i mewn i'r mater. Wedi i'r gwJr cyfarwydd hyny gyrhaedd, daethant o hyd i pws yn yr offeryn. Ond ni fynai y gath ddyfod allan, a bu raid i'r dynion wrth lawer o sciamio i'w chael allau. Met hid yn glir a gwneud allan y m)dd yr aeth y gath i mewn a'r hyn sy'n rhyfedd yw, ddarfod iddi wneud amryw geisiadau i fyn'd yn ol. Pwsi bach, nid oes genyt hawl i ganu dy grwth yn mol yr organ
Birkenhead.
Birkenhead. Clywir fod Mr G. C. Rees ar fin ymadael i'r Brifddinas er mwyn cymhwyso ei hun at y Bar. Nos Wener ddiweddaf, vmgynullodd aelodau Cymdeithas Cymru Fydd i Ysgoldy Parkfield ar wahoddiad y Cynghorydd T T Rees a'i briod Caed gwlocld ddanteithus iawn ac ar gynygiad y Parch T Gray, lisb aros i neb ei eilio, diolchodd y cyraifod yn galonog am yr arlwy. Cyduabyddvvyd byn gan Mr Rees mewn araith hyderus am obeithiol y gymdeithas newydd. Difyrwyd y cynulliad yn annghyfftedin gyda chaneuon dwys a digrif fan Madame Annie Parry, Miss Bessie Williams, &Mr Fred. Owen, a rhywun arall. Caed gair o gynghor i'r ieiienetyrl, hefyd gan Dr R. 0 Morris. Go- beithio fod had y mudiad newydd wedi disgyn i amgenach tir na phob Cymdeithas Gymreig a'i blaenorodd, canys y mae ei hamcanion yn rhai teil- wng iawn. Y mae dau o feibion y Parch T. Gray wedi dy- C!iWec-d ° Dde ac 711 graddol ymadfer o erreithiau un o glefydon y parthau hyny. Bu gan- ddynt ran yn y rhyfel, a buont mewn enbydrwydd droion. Felly hefyd eu dau frawd arall sydd yn y wlad bellenig hono.
— o— Colofn
— o— Colofn Aeth Sa iwn y Temlwyr Da yn Hantey droacdd yn llwyddianus, as y mas new yd ii 1 iuron yr ardal yn siarad yn uehsl am yr Urdd a'i glveithrediadal1. Gweithiwr dirwesfcol o brofiad maith ydyw A.rgl. Batfiersea y mae oryn bwys yn ei fsrn, ao y mae gauddo twy o hawl na llawer i gyugiioci. Y rheswm meddai yn Norwich y dydd o'r blasn, nad oes gy' maint ag un o r cwesciynau sy'a gynwysedig mewn diwygiad dirwestol hyd yma wedi ei sylweddoli ydyw difrawder yr eglwysi Cristionogol. Wedi'r cwbl, aid aF, r. Arglwyddi na'r darllawyr y gorweddai'r cyf- rifoldeb am drosedda j a meddwdod y wlad, ond ar y oyhoeud yn abal eu ewfnogaeth oddiwrth yr vm^eis wyr hyny oeddynt wedi ymddiofrydu yn mhiaid" di- wygiad dirwestol. C^rasai'n fawr weled YmneilldU" aeth yafwy unol a p^arotach i gyd-ymosod ar y mawr ddrwg hwn, a gweled hefyd Eglwys Loagr, y Methodistiaid Cyntefig, a'r Wesleyaid yn sefyll oehr y a ochr, law yn llaw, ysgwydd wrth ysgwydd, dros y gwinoneddau mawrion yr honnent eu bod vn eu credu. J Bythefnos yn ol, yn Ormskirk, ger Liverpool, apel- jtj -Edward A Williams at yr ynadon aoi drwy- f in-diwrnod i wertha diodydd meddwol mewn nodacMa.. Nodachfa at by-beth ?" gofynai cadeir- ydd y Fainc. "At godi capel newydd," ebai'r apel- jj" 0, tybio yr oeddwn mai at godi tafarn new- ydd y galiai fod." ebe'r cadeirydd yn bur goeglyd. Y mae r Babaeth beunydd, ac Eglwys Loegr weith- iau, yn ymostwng i godi arian at grefydd yn y ffordd anachaidd hon ond hyd yma bu Ymneillduaeth yn lied tin. Yn weddus iawn, gwrthododd yr ynadon yr apel. Gwelais hanes yr wythnos ddiweddaf am un o wyr y wasg--gwri haivliai '-Vd o fewn dwy flynedd ya ol gymaint ag ugain pant yr un am ei erthyg au newyddiadurol-oherwydd ymollwng i yfed, yn awr wrth yr isel-swvdd 0 gyfeirio amleni mewn seIer yn ol 4s y fil Hoff gan y gelyn hwn yn anad dim ydyw difwyno athrylith. Y maegwraig o'r enw Mrs Nation yn peri cpffro mawr ya yr America o blaid diwygiad dirwestol, ac wedi llwyddo yn fawr yn nglyn a'r etholiadau. M.arened, os yr un, wnaeth fwyaf o wrhydri droa sobrwyad yn y wlad hono o ba rai y pestaf yn ddiau ydoedd y ddiweddar Miss Willard. Pwyed Mrs Nation elyn ei chenedl yn ei arlais. Wythnos i ddydd Mawrth bu farw Mr Foulkes Griffiths, adnabyddus yn nghylehoedd dirwest fel dadleuydd cryf, ae a gyflorid i wrthwynebu trwy- ddedau yn y llynoedd- Brodor ydo.dd o Langollen, ond wedi ymsefydlu yn Llundain er's amser mifeith. Yr oedd yn awdwr amryw lyfrau ar ddirweat yn ei gwedd gyireithiol, ac ymgeisiodd, ond yn aflwydd- lanus, am gynrychiolaeth Merthyr yn y Senedd yn looo- Y mae'r hafog a wneir gan feddwdod ar drigolion Prwsia wedi eyffroi cydwybod rhai o wleidyddwyr y wlad f^_ono i geisio cael gan y Llywodtaeth basio rhyw ddeddfwriaabh a baro ei leihad. Gofynant am fesur yn gwahardd gwerthu gwirod i neb cyn saith 1 y bore yn yr baf ae wyth o'r gloch yn y gauaf; na bo j feiddwol yn cael ei gwerthu i rai dan 16eg oed na meddwon adnabyddus fel y cyfryw j i hy- rwyddo addysg wrth alcoholaidd yn yr ysgol ddydd- iol; a chodi cartrefi gogyfer a meddwon ysig. Druan oedd yr hen ddiwygiwr galluog Count Tol- stoy, yn cael ei alltudio o'i wlad am feiddio llefaru mor gvoyw tros ryddid ei gydwladwyr. Gwnaeth ef fwy nag undyn arall tros gael Rwsia yn wlad dded- wydd a sobr. .0:- Dydd Gwener diweddaf gollyngwyd bywyd-fad i'r mor yn Rhyl, yn inhresenoldeb tort fawr o bobl, dan arolygiaeth Capten Basil Hall. C) stadleuodd pum cor am y wobr o lOOp a thlws aur i'r arweinydd yn Abergafeni y Pasg, a'r buddugol fu Cor Unedig Rhymni a Pontlottyn, dan arweiniad Mr John Price.
Advertising
X KOFNOT. X The New and Effectua Remedy for Coughs, Colds, Asthma, Bronchitis, Influenza, and all Diseases of the Chest, Throat and Lungs Prepared by IS. Q- HODGES, CHEMIST (by Examination), 139, Kingsley Road, (Corner of Tiber Street, near Princes ParkJGate), LIVERPOOL. Bottles, 71d., 10 jd., and 1/9 by post, 3d. extra. JO HN EVANS, The South-End Tailor, BOYS' CLOTHIER & OUTFITTER, (90 and >92, WINDSOR STREET, LIVERPOOL. Telephone, 62 Toxteth. Debholiad campus o Nwyddau newyddion at y Tymhor presenol. Galwch neu ysgrifenwch am Batrymau, a chym- harweh y prisiau. r I'w gael gan bob Ilyfrwer-thwr: He bynag y gwerthir y Cymro; neu o'r Swyddfa gan I, FOULKES, 8 Paradise Street, Lerpwl. Yn awr yn barod, Pris Swllt, trwy y Post Is. lc. Y MORTHWYL. Llyfr o Adroddiadau: 8EF 140 O BDARIAU Wedi eu dethol o waith Beirdd a Llenoriod Hen a Diweidar. CYNWYSIAD. TudaL ™r> RHOl fynl- Elfed 6 11 foedigaeth Nicaiuler 10 1'termdy :n- dan Ap Cledwen 12 Yiiys Eulii a'i Goleudy Carolan 13 Rlli,%Ilo(i Pell]-llyll Gwyr I. F. 14 Nilad wl-tll SB. 17 Y Bywyd-fad Emrys 18 Y Bywyd-fad Trebor Mai 19 Lynatan Morfa lliiuddlan Geirionydd 20 Dewrion Dulas H. Penmaen 21 Gorchest Syr Rhys Ap Thomas Eben Fnrdd 23 A-aii ac Edwyn Hiraethog 24 JVlyfyr Cymro mewn Gwlad Estronol Cawrdcif 25 Glyndwr yn anerch ei Filwyr Bereah G. Evans 26 1'msom John Penry yn y Oarchar Glain/stwyth 27 Gweddi Llewelyn Llett, Ltivyfo '28 Y Milwr Prydeinig Bryfdir 30 Khith yr Anial R. Bryan 32 1 rem ar Fryniau Canaan Eto 33 Y Llythyr Giudydd Mrs. Jones, Bcrthlwyd 34 Esgyniad Elias i'r Kef Eben Fardd 35 Claddedigaeth Moses Berw 36 Tymhesti ar y Mor Samiool 38 Cathl i'r Eos Blackwell 39 Marwolaeth Gwen Golyddan 40 Ymsom a'r Meddwl „ 41 Crist yn gostegu'r dymhestl 42 Traithgan ar G-wsg Pedr Mostyn 43 Cywydd y Fam Fawr. Goronivy 44 Hiraeth am Fon 45 Y Ddamwain yn y Chwarel. Bryfdir 46 Y Llojig ar Dan liobin Ddu Eryri 47 1 Bedd yn yr Ardd leuan Gwynedd 49 Arwerthiant y Caethwas Hiraethog 52 Dmystr Teml Jerusalem Eben Fardd 54 Dinystr Byddin Sennacherib S. It. 55 Y Ffoadur Cynonfardd 56 Greadigaeth yr Adar Emrys 57 Cread Creaduriaid eraill 59 Cywydd y Daran J). Ionaivr 60 Cywydd yr Eira D. ub Gwiiym 62 Yr Haf yn Genad i Forganwg 63 I'r Khew Glan Alun 64 Tori'r Gloch Watcyn Wyn 66 Yr Ystorrn W. Nicholson 67 Cyfareh Berwyn Cynddelio 69 O am orwedd yn Merwyn 11 70 Cywydd y March ludur Aled 70 Dringo'r Wvddfa joan Ddu 72 Y Fain a'r Gioyn Byw Lewis Glyn Dyfl 73 Hen FeibllVlawr fy lVIam legidon 74 Y Gof Hiraethog 76 Can y lktrdd wrtl1 Farw Gwen frwd 77 Breuddwyd loio Caeriiarfon 78 Can y Glowr leuan Gwynedd 80 Deilen a Chan Moelwyn 81 Ymholiadau Ap Cyffin 82 Yr I ;ith Gymraeg loan Arfon 84 Y Fen Wichlyd Nicander 86 Y Llwynog a'r Grawnwin 86 Y Ci a'r Cysgod 87 "Wesultipyn" Hiraethog 88 Ffowc Fitzwarren lolo MS8. 89 Henaint Ehedydd Ial 90 Toriad Dvdd Longfellow 91 Dameg y Crane Meander 92 Ditfon o dwrw—Ychydigo wlan Anhysbys 93 Y Cobler a'r Bancer La Fontaine 94 Swe'et William 'lanymarian 95 Carlo 96 Yr Asyn Anfoddog Roger Edwards 97 Dameg y Fvvltur a'i Chywion (fr Orouicl 98 Y Llwynog a'r Ceiliog-Coediar Gwalehrnai 100 Croesaw i'r Gog Glan Alan 102 Bedd y Dyn Tlawd loan Emlyn 103 Can Gwraig y Pysgodwr Alun 104 Fy Ewythr William L>ewi Wyn 105 Y Ddwy Fair wrth y Bedd liobyn Ddu 106 Mair ei Fam yn gwenu arno Patrobas 107 Nos Sadwrn y Gweithiwr Cawrdaf 108 Y Bwthyn Mynyddig liobyn Ddu Eryri 109 Pictiwr fy Mam Talhaiam 110 Fy Anwyl Fam fy Hunan Dafydd Ddu Eryri 111 = Ymffrost Belsassar I. G. Geirioiit/dd 112 Cryd Gwag fy Mhlentyn yw Emrys 114 Arwyddion Hena,int Caledfryn 115 Can y Fam i'w Phlentyn Hiraethog 116 Can y Crys L G Aled 118 Mae pawb a phobpeth yn myn'd yn hen Trebor Mai 120 Mi glywais y Gog Emrys 121 Hwiangerddi y Weddw Petuir 122 Gobaitii Gtcaenfab 123 Tylotty'r Undeb 1 rebor Mai 124 Dafydd a Sion a'r Ustus Hiraethog 125 Rhagfarn Enwadol Bryfdir 126 Modryb Modlan lalhaiarn 128 lvlo(tryb 129 Modryb Ilodlaii.-Ill. 130 Galarnad Bol Haul y Twrnai Lewys Morys Mon 131 The Petition 133 P'run i t'oddi ? Gwaenfab 135 Gutto'r Cam Mawr Garmonydd 136 Byw Watajn Wyn 137 Die Sion Dafydd Glanygors 138 Hanes Sesiwn yn Xghyniru 140 Hanes Sesiwn yn Nghymru 140 Y Llwynog Clwydfardd 141 Crwydryn bychan ar yr Heol Gwaenfab 142 I Merch y Melinydd L F. 143 Jimi Bach Aralleiriad 144 Yr Afonig ar ei Thaith Roger Edwards 146 Bob amser ar ol D. Ivor Jones 148 I Y Bad ar Ddyfroedd y Niagara Hywel Cernyw 149 Deio Bnch J. Jones, Llangollen 150 Yr wyf wedi Yfed y Gwydriad diweddaf Cyfieithiad 151 Cwynfan Jane I. Glan Geirionydd 153 I Ymson yr Afradlon Anhysbys 156 Dysgwch ddweyd Na" 157 I Arluniwr medrus aeth ryw Ddydd 153 Y Llwynog a'r Gath 159 Chwedl y Tri Meddwyn 160 Y Llwynog a'r Gath 159 Chwedl y Tri Meddwyn 160 Breuddwyd 161 I Anerch y Rbsynau Sion Wyn o Eifion 163 I Flodeuyn y Rosemary Emn/s 164 I Lygad y Dydd Daniel Ddu, o Geredigion 165 Breuddwydion Ceiriog 166 Gwraig y Llong a Merch y Fellten Ceiriog 168 I Bias Gogerddan „ 169 Y Ty ar y Bont „ 170 Gwydd Dafydd y Crydd W. Parry 174 I Diwedd y Telynor Gwaenfab 175 Anian yn Mai Rhuddenfab 177 I Robert Wynn yn Shafio Daniel Owen 178 Ymweliad y Bardd loan Teg-id 181 Nos Ddrycin Edward Jenkins 182 Y Llanw Elfed 183 Olion Hanes „ 184 Yr Efeilliaid Ellen Hughes, Brynengan 186 Y Ceffyl Blaen Mynyddog 187 Ambell Dro John 1. Job 188 Cyflafan y Gwir R. ap Gwilym Ddu o Eifion 189 Heulwen wedi Gwlaw Gwyndud 190 Rhywb&th Rhyfedd Iorwerth Glan Aled 191 )1. YR vdym yn galw y Ilyfr hwn "Y Morthwyl" er mwyn ei w&haniaethu oddiwrth y llyfrau eraill o'r un natur sydd eisoe; yn y Gymraeg, a'u henwau mor I debyg i'w gilydd nes peri dyrysweh i'r prynwr; ae am y ceiswyd gWDeud y dbtholiad i fynu o'r darnau mwyaf tarawiadol-yn taro yr adroddwr yn nghyntaf, a thrwyddo ef y sawl fydd yn ei wrando.-Rhag- ymadrodd. I I'w gael gan bob Ilyfrworthwr lie bynag y gwerthir y Cymro neu o'r Swyddfa gan 11 I. FOULKES, 8 Paradise Street, i Lerpwl.