Y Drych

DIANC 0 SIBERIA. PEOFIAD CARCHAROR RWSIAIDD. Rhydd y Daily News, Llundain, yr ad roddiad dyddorol a ganlyn am y modd y diangodd carcharorion politicaidd o'u hall- tudiaeth yn Siberia Yr wyf newydd gael adroddiad gan Debanorio Mokrievitch, Socialydd Rws- iaidd, y crybwyllais ddydd Iau ei fod wedi cyraedd i Switzerland, am y modd y diang- odd efe o Siberia. Tua thair blwydd ar ddeg ar hugain ydyw Mokrievitch o ran oedran. Mab ydyw efe i foneddwr gwled- ig, ond derbyniodd addysg o radd uchel. Yn y flwyddyn 1874, efe a ymunodd a chymdeithas ddirgelaidd boliticaidd, ac am chwe' blynedd bu vn ddiwyd, medd ef ei huu, yn cyhoeddi egwyddorion chwyldro- adol yn Neheubarth Rwsia. Er fod cudd- weision y drydedd adran, fel ei gelwir, yn ddyfal yn ohhain ei sodlau, ni chwympodd i'w crafangau hyd y flwyddyn 1879. Yn mis Ionawr y flwyddyn hono, efe a ddyg. wyddai fod yn Kieff, yn dwyn gwaith swyddfa argraffu ddirgelaidd yn mlaen, i'r hon y daeth yr heddgeidwaid i mewn un diwrnod,.ac efe yn absenol. Tynodd tri o gymdeithion Mokrievitch—dynion o'r enw- au Brandtner, Ossinsky, a thrydydd, yr hwn a fu farw heb ddatguddio ei enw, eu llawddrylliau allan, a gwnaetbant wrthsaf- iad egniol, ond eu cymeryd i'r ddalfa a wnaed yn y diwedd; a'r diwrnod catilyaol daliwyd Mokrievitch befyd. Profwyd y pedwar gan Iys milwraidd. Dienyddwyd Brandtner, Ossinsky, a'r anadnabyddus) trwy eu crogi, a dedfrydwyd Mokrievitch i bedair blynedd ar ddeg o benydwasan- aeth yn Siberia. Yn y mis Mehefln canlyn- ol, anfonwyd ef ac eraill o garcharorion politicaidd i'r carchar canolbarthol yn Mtzensk, o'r hwn le, yn gynar yn y mis canlynol, y cychwynasant i'w taith hirfaith i Oust Kara, lie yr oeddynt i ddyoddef eu pcnyd. Am barth o'r ffordd aent yn nghyf- eiriad Nijni Novgorod, gyda'r getbydres, yr agerfad, ac ar feirch. Y gweddill o'r daith, 1,450 o filltiroedd, a gyfiawnid gan- ddynt ar eu traed, ac mewn cadwyni. Teithient ar gyfartaledd bymtheng milldir yn y dydd. Treulient eu nosweithiau mewn estapes-tai bychain vn heigio gan bryfetach, ac yn sflan tu hwnt i bob des- griflad, lIe yr oedd pob dosbarth o garchar. orion, heb wahaniaeth rhyw, yn gorfod cysgu blitbdrapblith gymysg a'u gilydd ar blanciau noethion. Rhwng Krasnoyarsk ac Iikoutsk, darfu Morkrievitch, a dau o'i gymdeithion, Ie- bitzkey ac Orlaff, newid enwau a dillad gyda thri o alltudion cyffredin, y rhai oeddynt dan ddedfryd alltudiaeth am eu hoes. Sicrheir 11 gan Mokrievitch fod hon yn ystryw a gyflawnir yn Hed fyDych, a gellir ei gwneyd gan amlaf am draul ych- ydig ddarnau arian. Pen ei siwrnai ef vn awr ydoedd eiddo y gwladwr y cymerasai efe ei enwVrno ei hun; sef, sefydliad yn Nhiriogaeth Irkoutsk. Llwyddodd Izbitz- key ac Orloff i ddianc cyn cyraedd i Ir- koutsk, trwy gyd-ddealltwriaeth a'r gwyl. wyr o bosibl. Ail ddaliwyd Orloff yn Iled fuan, pa fodd bynag. Nid oes air wedi ei gael am Isbitzkey byth ar ol hyny, a'r dyb iaeth yw ei fod wedi trengu o newyn, neu wedi ei ysglyfio gan fleiddiaid yn nghoed wigoedd disathr dwyreinbarth Siberia, Ar y 13sg o Dachwedd, 1879, ycbydig ddyddisu ar ol gar'a> 1 Irkoulsk am B vla- gauask-pen ei siwraai—H throcidMok iev- ltch o ddwylaw ei gaethiwyr. Mor gyoted ag y darganfyddwyd ei ffoedigaeth, rhodd- z, wyd nifer o Bouryats-gwyr meirch Mon- golaidd hauer anwar, mor gywrain en har- ogliad a gwoeigwn, ac mor gyfrwys ag Indiaid Cochion, ar ei ol; ond efe a lwydd- odd i osgoi eu herledigaeth a chyraedd Irkoutsk. Er mwyn gwaredu ei hun rhag syrthio eilwaith i ddwylaw ei e'yaioD, yr hyn a fuasai yn mroa yn sicr o gymeryd lie ped yr aethai efe yn ei ol mewn cyfeir- iad gorllewinoJ, efe a hwyliodd ei gamrau tua therfyndir China, ac ar ol cerdded am saith gant o filltiroedd, yn nyfader gauaf Sibetaidd, efe a droes yn ol yn nghjfeiriad Rwaia yn Ewrop, gan gyraedd yno ar ol taith o bedair mil o filltiroedd, a gwneyd y cyfan o'r bron ar ei draed. Dyoddefodd galedfeydd ofnadwy, ac aeth trwy antur- iaethau fwy na mwy. Oni b3i lletygarwch mynych a mawrfrydig pobl y wlad, y rhai ydynt yn nodedig o garedig at alltudion ffoedig, ni buasai byth yn gallu dianc. Rbag iddo beri i'r rhai a'u cynorthwyent fod yn agored i ddialedd llywodraeth Rws" ia, nid yw yn dymuno byth gwneuthur enwau y rhai y cifodd garedigrwydd a cbynorthwy oddiar eu llaw byth yn hys- bys, ac nid yw cbwaith am ddadguddio pa un ydoedd y cyfeiriad neillduol a gymer- wyd ganddo. Nid oedd taith Mokrievitch ar draws Rwsia, er fod anliawsderau a pherygl yn nglyn a hi, ond chwareu plant o'i chydmaru a'i daith ar ei draed trwy Siberia. Wedi cael ffug-bapyrau gan gyf eillion, efe a lwyddodd i gael ei hun yn ddiogel allan o'r wlad; ac ychydig ddydd- iau yn ol cyrhaeddodd i Switzerland, lie y teimlai ei hun yu rhydd i anadlu, a galw ei hun ar £ ei wir enw. Gyda'r eithriad o Wiotrousky, yn y ganrif ddiweddaf, Deba- goria Mokrievitch ydyw yr unig garcharor politicaidd, a gondemniwyd i lafur caled, a lwyddodd i ddianc o Siberia. Alltud heb ei euogfarnu oedd Lapatia, yr hwn a ddi- angodd o Irkoutsk; a Btikounine, ymsef- ydlydd gorfodol ar yr Amoor, a gymerwyd ymaith mewn mar-fiandlong Americanaidd,

MWNGLODDIAl1 COLORADO. G. D. GRIFFITHS, O'R GUNNISON, YN OAEL EI GLOBIANTJ GAN CYNFELYN. ST. ELMO, COL., Gorph. 8.—Yn awr, gyfaill, cymeraf afael mewn llythyr oddiwrth fy hen gyfaill Evan L. Jones, eich partner, yr hwn a ysgrifenasoch chwi, dyddiedig Mawrth 12, Holais chwi am R. Lloyd, a dyma eich ateb- iad: Nid ydym yn gwybod pwy ydyw na pha pha beth mae yn ei feddwl; meddyliem fed arno eisiau i bobl gredu ei fod yn fwnwr o'r groth, os nad cynt." Mae y rhagenw "ydym" yn y lluosog. 80 felly mae y llythyr yn golygu neb Uai na G. D. G. ac Evan L. Jones. Dywedwoh am Ruby Camp, "nad oes ond dan fwnglawdd yn gweithio yno ar hyd y gauaf;" ac yna gofynwoh, Paham y mae y Oymry bob amser, pan y deuant i wlad newydd, yn anfon i'r DBYCH, neu ryw bapyr arall, i rybuddio eu oydgenedl rhag dyfod yno ? Ai nid ydych chwi yn meddwl fod hyn yn un o'r prif achosion fod can llei- ed o'r Oymry yn arolygu ao yn perohenogi mwngloddiau yn y Dalaeth hon?" Feallai mai oddiar y syniad yna y dywedasoch, yn y DBYCH am Mehefln 9fed, eich bod yn credu fod yn anmhosibl oodi Owmni Oym- reig, tra ar yr un pryd, yn cefnogi hyny, gan daflu y bai ar ein cydgenedl. Gwnaeth un oyfaill sylw o'r peth yn y Darian, yr hon a argreffir yn Aberdar, D. C,, ao mae llawer heddyw a'u harian yn barod i wneyd oyfalaf. Gofynwoh eto yn eich llythyr, "Cymer- wch Leadville, er engraifft; fe ddywedir fod yno 500 o fwnwyr, ac o'r 500 nid oes yno ond un Oymro yn arolygu mwnglawdd yn werth son am dano. Felly yn Georgetown a Central City." Gan eich bod wedi gofyn y owestiwn uchod i mi, sef paham y mae oan lleied o Gymry yn arolygu mwngloddiau, 80 yn perchenogi mwngloddiau, dywedaf y gwn am un aohos o'r peth, sef, fod yna lawer o backbiters, fel ohwi ao eraill, yn taflu saethau atynt o'ch gynau papyr. Yn awr, pa fodd y oysonir eich llythyr ataf a'ch ysgrif yn y DBYOH ? Dywedwoh eto fel hyn yn eich llythyr: "Gallem feddwl fod y mwnglawdd yr ydym ni yn gweithio yn- ddo yn un oyfoethog, pe oai ei weithio yn iawn; mae y lode o 12 i 15 troedfedd o led, ao y maent yn ei weithio yn rhy agos i dop y mynydd. Mae ynddo ddigonedd o fwn, fel y mae." Yn awr, gyfaill, pa fodd y oys. onwch hynyna a'ch hysgrif yn y DRYCH, yn yr hon y dywedwoh tod ar y dump 2,000 o dunelli yn rbedeg o dan 100 oz., a 100 tunell yn rhedeg 200 oz. Yn eich llythyr yn y DBYCH dywedwoh: Ond dylai ef a phawb eraill wybod, os nad oes true fissure veins yn y Gunnison, nad oes yr un chwaith yn Colo- rado. Os ydyw daeareg yn eu oaniatau mewn un He, mae yn sicr o'u caniatau mewn lleoedd eraill, pan fyddaut o'r un natur a ffurf." Wei, gyfaill, at y pwnc. Dyna Pit- kin a Virginia City, a'r oylchoedd-maent o'r un natur a ffurf a ni yma-granite forma- tion. Paham na fyddai daeareg yn eu can- iatau yno ? A dyna ddyffryn yr Arkansas— pau yn dod i lawr o Leadville, ar yr ochr ddwyreiniol ceir y granite formation, yr un natur a ffurf a'r ochr orllewmol. Hefyd, dyna Cottonwood, Buena Vista, a lleoedd eraill, yn gweithio eu gweithfeydd ar yr ochr ddwyreiniol, a gweithfeydd da yno, yn y granite formation, o'r un natur a ffurf a'r ochr arall; ond deposit ydyw y oyfan, tra mae yr ochr arall, o'r un natur a ffurf, yn llawii o feini unionsyth. Dyna ffaith. Nid ydyw daeareg yn eu caniatau, hyd yn nod pan y maent o'r un natur a ffurf. A pheth arall, nid oes un o bob cant a elwir yn true fissure veins, yn y granite formation, yn fissure,veins o gwbl. Dywedwch fod eich lode chwi yna 012 i 15 troedfedd o led; dywedaf finau, nad yw hona yn "true fissure" o gwbl. Mae tri math o feini, sof channel lodes, gas lodes, a'r true fissure lodes. Nid ydyw y "granite forma- tion" yn caniatau ond pur ychydig o'r true fissure; a dyna y rheswm nad ydyw y meini hyn yn rhedeg yn ddwfn. Mae y truejissure yn wastad yn rhedeg i'r dyfnder, ao yn carlo lied o dair i chwe' troedfedd, pan y mae oddeutu tair troedfedd o led. Dyna y pryd y mae y mwn oreu, gan ei fod wedi cael ei ddirwasgu drwy ryw weithred fferyllol, a'i buro. Dywedais am dri math o feini. Yn awr, beth ydyw y gwahaniaeth rhwng y meini hyn ? A beth yw yr achos o'r gwahan- iaeth ? Yr wyf wedi bod yn gweithio blyn- yddoedd ar bob un o'r meini hyn. Dywed- woh eich bod wedi gadael y Ruby Camp yn ngofal R. Lloyd. Mae Mr. Lloyd wedi ei adael ei hun, ao yn prospectio am lo yn rhywle yn agos i Gunnison City; felly, oni fyddai yn well i ohwi roddi Ruby Camp yn ngofal rhywun arall, gan eioh bod yn meddu ar y fath awdurdod? Wel, gyfaill, dyma ft. yn eioh gollwng yn rhydd y tro hwn; ao os Dyddwch yn dewis ymwingo yn erbyn y symbylau hyn, ni bydd i mi roddi sylw i haeriadau disail o'r eiddooh. Griffith Dafydd a glorianwyd, Gyda'i holl bwftyddiaeth mawr; Ac er oymaint ei haerllugrwydd Tegwoh bwysodd hyd y llawr— Griffith Dafydd, &0. Gaed yn brin o ddweyd y gwir. CYNFELYN.

YSGOLDY Y CLOCHDY. ADGOFION AM "BHUDDENFAB." LLYTHYR I. Wadi darlleu ychydig grybwyllion am far- wolaeth y gwladwr a'r Cristion hynaws a charedig, y diweddar Mr. William Parry, Penymaes, LlaniVrog, yn y Dywysogaeth am Mawrth 12fed diweddaf, fe gododd hen ad- gofion yn fy meddwl, y diohon nad annydd- orol gan eich darllenwyr fnasai yohydig o grybwyllion pellach am y gwr da hwnw mewn oysylltiad a'r ysgol Sul. Mae'n debyg mai mewn oysylltiad ag Eglwys y plwyf, yn Llanfwrog, gerllaw Rhuthyn, y cychwynodd yr ysgol Sul gyntaf yn Nyffryn Clwyd. Ym- ddengys, mor bell ag yr wyf yn cofloclywed un o'r rhai a'i cyohwynodd yn adrodd yr hanes, iddi gael ei sefydlu ar y oyntaf ar ffarf dipyn yn gartrefol, mae'n wir, mewn ysgubor yn muarth Tygwyn, anedd-dy ych- ydig uwchlaw yr eglwys, tua diwedd y gan- rif ddiweddaf. Fe ddylwn ddweyd mai y person yr wyf yn oyfeirio ato ydoedd y di. weddar John Jones (Tygwyn), yr hwn, gyda ohynorthwy un neu ddau eraill o Eglwyswyr selog ao ymroddgar, oeddynt yn llawn aw- ydd i addysgu eu oymydogionjanllythrenog, anwybodus i ddarllen a deall Gair Duw. Oyrohai o haner dwsin i ddwsin o'r cyfryw atynt y naill Sul ar ol y llall, rhwng y ddau wasanaeth yn yr Eglwys, i'r amcan hwnw; a mawr oedd y pleser a'r boddhad oeddynt yn eigaelyn y gwaith. Yr oedd y naill yn denu y llall, fel y teimlwyd yn fuan fod Ty- gwyn yn rhy fach i gynal y oynulliad, a gwelwyd yn eglur fod yn rhaid "Jledu cor- tynau y babell" os oeddynt am i'r gwaith da lwyddo; 800 wedi ymgynghori, penderfynas- ant apelio at yr offeiriaid am ganiatad i gyn- al yr ysgol yn y vestry room (ystafell eang a phwrpasol sydd o dan y olochdy); ao wedi deall yr amgylohiadau fe ganiatawyd eu oais; ao yno y bu yn cael ei ohynal yn flodeueg anghyffredin am amrai fLynyddau, o dan yr enw plwyfol "Ysgoldy y Cloohdy." Yr oedd ei chychwynwyr erbyn hyn yn cael eu oynorthwyo gan amrai garedigion mor aiddgar a hwythau dros amoan ygwaith, ac, efallai, yn meddu ar fwy o fanteision i gyfranu addysg a bod yn ddefnyddiol; er hyny ni phallodd eu haiddgarwoh, agwnaent yr hyn a allent gyda'r gwaith yn ffyddlon hyd eu diwedd. Oddeutu y flwyddyn 1844 ymsefydlodd Mr. Parry yn y Galchog, fferm tua haner milltir o'r eglwys, a ohafodd yr ys- gol Sul gynorthwy a chefnogydd gwresog ynddo. Gan ei fod yn Eglwyswr selog a ohydwybodol, ac yn wr ieuano meddylgar ao aiddgar, fe'i hapwyntiwyd yn fuan yn arol- ygwr arni, yr hyn oedd yn gam pwysig yn hanes yr ysgol, gan ei bod yn prysur wisgo agwedd gymdeithasol gref, a ohafwyd prawf buan fod y right manintherightplace. Rhodd- odd ei feddwl ar waith, a ohariai yr ysgol yn mlaen o hyny allan wrth gynllun manwl yn hynod effeithiol a llwyddianus. Cadwai gyfrif o'r llafur, y rhif, a'r holl fatoylion, a ohawsai gan yr ieuenotyd i adrodd allan gyf- ran o'r Ysgrythyrau ar ddiwedd y gwasan- aeth, ar yn ail a holi y plant yn gyhoeddus o'r Cateoism. Fel yma elai pobpeth yn mlaen mor llwyddianus fel y sylwai yr Archddiaoon Newoome un Sul, ar ol dyagyblu yr ymgeis- wyr gogyfer a'r Bedydd Esgob oedd gerllaw —"Yn wir, Mr. Parry (ebe fe), fl gweled yr ysgol Sul yn sefydliad godidog i barotoi deil- iaid bedydd. Yr ydych wedi myned a gwaith y Person oddiarno, o herwydd gwaith fo ydi dysgu y plant; ond y mae y plant yma yn gwybod cymin a phobl mewn oed-welais i 'rioed fatu beth." Sais wedi dysgu Cymraeg oedd yr Archddiacon, a rhyw Gymraeg Seis- nigaidd iawn a siaradai, ond yr oedd yn hyn- od o weddus a phrydferth oddiwrtho ef. 0 hyny allan yr oedd yr Arohddiaoon yn myn- yohu ao yn oymeryd dyddordeb mawr yn yr ysgol, a deuai iddi yn fynych a bwndel o lyfrau gwerthfawr dan ei gesail i'w rhanu i'r ysgolheigion, ao yr oedd ei bresenoldeb yn sirioli pawb bob amser. Ni welais neb yn meddu y fath ddylanwad ar beohaduriaid oyhoeddus ag ydoedd y gwr da hwn-yn mhob man lie byddai, ymguddiai y dynion gwaethaf rhag ei ofn, er ei fod ef o ran ei natur mor ddiniwed a'r oen. Pan ei canfydd- id yn dyfod dros y Bont fe giliai pawb i'w tai ar hyd Llanfwrog o barch iddo, yn en- wedig ar ddydd yr Arglwydd, gan faint oedd dylanwad sancteiddrwydd ei gymeriad ar bawb a'i hadwaenai. Yn mhen ychydig fisoedd wedi i Mr. Parry gymeryd awenau y llywodraeth yn ei law, yr oedd yr ysgol wedi oynyddu i'r fath raddau fel nad oedd y dosbarthiadau lleiaf yn y oloohdy, a llenwid yr eglwys o'r bron a dos- bartbiadau o ddarllenwyr yn en Testament- au a'u Beiblau; no i'w ymdrechion ef, a chydweithrediad yr yohydig ffyddloniaid er- aill, y priodolid y llwyddiant mawr a'r daioni anghyffredin a naed y blynyddoedd hyny yn "Ysgol y Clochdy." O'r amser hwnw hyd yn hyn yr wyf wedi bod yn mynych n yr ysgol Sal mewn gwahanol barthan o'r Dywysogaeth, a phe gofynid i mi pa un oedd y Model Sunday School o'r oil a welais, diagyn- ai fy meddwl yn ddibetrus ar Ysgol y Cloch dy, danarolygiaeth Mr. Parry, y pryd hwnw o'r Galohog. Byddai yno i'r fynyd am ddau o'r gloch, a galwai ar y pereon cyhoeddedig y Sul blaenorol i ddarllen oyfran o Air Duw, ao i roddi penill allan i'w ganu, yr hwn a genid yn galonog a llawn hwyliau. Pwy all anghofio yr hen William Edwards, llifiwr, yn codi ar ei draed i ledio ei hoff benill: Am graig i adeiladu, Fy enaid chwilia'n ddwys," &o. Cyn dechreu dweyd gair oauai ei ddau lygaid yn dyn, a chyn diweddu y penill galleoh feddwl arno fod ei haner yn y nef- oedd, ond wedi deohreu canu yr oedd yno i gyd a'r gynulleidfa gydag ef, fel nad oedd ond peth cyffredin yn Ysgol y Cloohdy i repeatio diwedd y penill deirgwaith a phed- air oyn dechreu darllen, ao yna byddai pawb mewn hwyl nefolaidd i yfed "ddidwyll laeth y gair" o enau yr athrawon. Ond, i ba le y mae y teimladau da a'r profiadau melus hyny wedi myned erbyn hyn? Onid oes lIe i ofni en bod wedi marw gyda'r hen bererin- ion? Pwy all anghofio hefyd lais seingar a thoddedig y dywededig John Jones (Tygwyn) yn ledio ei benill ar ddechreu yr ysgol ? Yr oedd ganddo ef ddau benill, a byddai yn of- alus iawn i roddi rheiny allan bob yn ail oanys byddai y gorohwyl o ddeohreu yr ys- gol yn syrthio i'w ran yn bur fynyoh. Pe buasai yn dechreu yr ysgol heddyw ei beniil fuasai, mor sicr a'i fod yn oodi: Y duwiol ostyngedig blant A barchant eu rhieni, Cant ar y ddaear fyw yn hir, A'u dwyn i dir goleuni." A'r tro nasaf y byddai yn dechrau, ei ben- ill fyddai: Gwyn fyd y plant sy'n derbyn dysg Ac addysg yn y boreu; Nid ant hyd ffyrdd troseddwyr ffol, Nac i annuiol Iwybrau." A mawr oedd ei ymdrech a'i bryder yn nghylch hyfforddi yr ieuenctyd yn "addysg ao athrawiaeth yr Arglwydd." Ei bwnc mawr ef ydoedd argraffu ar feddwl y plant y pwys o gadw y Sabboth, ao un o'i sylwadau ystrydebol oedd mai "y prawf goreu fod y plant yn blant da ydyw en bod yn cadw y Sabboth;" ao y mae argiaffiadau daionus ei gyngor wedi bod o fendith i'r ysgrifenydd drwy ystod ei fywyd. Y mae enw Evan Evans, y Clochydd, a'i fab John Evans, Thomas Clubbe, ao eraill, yn aros yn anwyl yn eu hymdrechion o blaid yr ysgol yn y Clochdy; ond ymdrech- ion didino Mr. Parry a dynodd en hymad- ferthoedd allan i ddefnyddioldeb a gweith- garwch. Yr oedd ganddo allu neillduol i gael pobl i weithio-yr oedd mor yina (d. gar eu hun fel arolygwr, ao mor ostyr. ;g ac hunan-aberthol fel mai gwaith anhu wdd oedd i neb beidio ag ymostwng at ei alwad. Yr oedd ganddo, yr hyn, yn ddiddadl, yd- oedd y ffordd i gyfrifamlwyddiant y gwaith. Ond or erbyn heddyw ymaentoll oddigerth un (mor bell ag yr wyf yn cofio) wedi myn. ed oddiwrth eu gwaith at eu gwobr. Yr un- ig un sydd yn aros ydyw y llafurus, y pryd hwnw, Mr. Price Roberts, Lledrwr. Fel athraw yr oedd Mr. Parry yn meddu ar gymwysderau neillduol i enill sylw ao i gyfranu addysg. Byddai ganddo bob amser ddosbarth mawr o wyr ieuaino yn eu Testa- mentau, ao mor oleu ao eglur yr esboniai i ni y gyfran fyddai dan sylw, fel na ohlywais byth wed'yn neb allai daflu goleuni ar adnod yn fwy naturiol a diymhongar ag y gallai ef. Cyfarfyddais o bryd i bryd, yma a thraw, ag eraill o'i hen ddysgyblion, a dyna yn ddi- eithriad ydoedd eu tystiolaeth hwythau. An- aml y tarewais ar ddyn yn ystod fy mywyd a phen mor oleu, a ohalon mor onest a ohar- edig, ag oedd gan fy athraw yn Ysgol y Clochdy, a buom yn teimlo yn ddyledus fil- waith iddo am ei gynRhorion amserol i mi so eraill, pan na wyddai efe ddim yn y byd am danaf, a theimlaf hi yn ddyledswydd i dyst- iolaethu hyny ar ol ei farwolaeth, er symbyl- iad i'r athrawon hyny sydd yn ymboeni gyda phlant yn yr ysgol Sul. Y mae canoedd o ffeithiau fel hyn hyd y byd, ac y mae hyny yn gymelliad i beidio llaesu dwylaw yn yr ymdrech; canys 'bwrw eu bara ar wyneb y dyfroedd' y maent, ao yn ami y mae yn dyf- od i'w rhan oyn eu marw yn ddefnydd cysur a llawenydd weled bendith yn dylyn eu hymdrechion. Yr oedd Mr. Parry yn gymydog caredig, oymwynasgar, a hynod drugarog wrth y tlawd. Oafodd yr holl wlad golled ar ei ol, yn gymaint a'i fod drwy ei oes a'i law a'i gal- on yn barod i gynorthwyo yr anghenog a'r trallodus. Ond efe a fu farw, a'i le nid ed- wyn ddim o hono mwy. Heddwoh i'w lwch yn ei orphwysfa dawel yn mynwent Clocaen- eg, lie y gwasanaethai fel churchwarden dros lawer o flynyddoedd-hyd yr amser y caiff godi yn adgyfodiad y rhai oyfiawn. Os gwelsooh ddyn yn rhywle- Llawn o weithredoadd da, 0 hyd yn gwneyd ei oreu I'r truan, tlawd, a'r ola'; Yn dawel a didwrw- Yn elyn i bob "straes," Wel darlun byw oedd hwnw 0 Parry Penymaes. Os gwelsooh ddyn digyffro, 0 bob rhinweddau'n llawn— Y gall'seoh ddweyd am dano Wel, dyna "Gristioniawn;" A swynion yn ei enw Yn perarogli'i oes- Rhyw ddarlun byw oedd hwnw 0 Parry Penmaes. O. Y.—Tua'r adeg yma yr oedd yn hynod Riohard Jones (a adwaenid oreu wrth ei deitl 'Dick Nancy,') yn dwyn mawr sel dros yr ysgol, er ei fod yn ystyried ei hun yn or- mod o ddootor i fod dan addysgiaeth yr un athraw; a'r swydd yr oedd o yn ei dewis oedd yr hon a ddewisai Dafydd o'i flaen, set leadw y drws,' a byddai fel rhyw angel gwaroheidwol yn gwylio dros 'heddweh Jerusalem' bob prydnawn Sabboth; a gwae y neb a ddeuai i'r fonwent os na fyddai gob- aith ohweohyn am ddangos rhyw feddrod neu gilydd—yn hyn yr oedd Dick fel rhyw index byw i orphwysfau holl breswylwyr y beddau, ao y mae yn ddiddadl genyf y teim- lir colled ar ei ol yn yr ystyr hono.

PITTSB UR GH, PA- PrrrsBUBGH, Gorph. 13eg.O!ymaehi'n: boeth," yw prif siarad y dydd er dydd Gwen- er diweddaf. Tua 1000 yn y cysgod. Yr an- wyl fach, be ddaw o honom ?—Cymerodd mwy o farwolaethau le yn y ddinas hon, ao Allegheny, yr wythnos ddiweddaf nag er amser y oolera yn 1854. Daearwyd 237 yr wythnos hon. Cant o'r rhai hyny o dan ddwy flwydd oed. Dathlwyd y 4ydd o Orphenaf gan ysgolion Sal yr Annibynwyr, trwy gynal picnic yn Blair's Grove, a chawsant amser bendigedig. Cynaliodd y Bedyddwyr hwythau eu picnic yn Aleqnippa Grove, ar y 6ed, a chawsant amser gogoneddus. Gwelsom yno dri o weinidogion mor llawen a neb, sefyParchn. J. T. Griffiths, Sharon; R. 0. Morgan, Con- nellsville; a J. G. Evans (A.). Bu priodas fawreddog yma ddoe, neb am- gen na threfnydd "Yr Unig," a Miss Theresa Henne, un o brif gantoresau ei ± dinas. Ell- mynes ieuanc ydyw. ond y mae yn llawn mor dda o ran hyny. Perthyna i'r grefydd Babyddol, ond efallai nad yw hi waeth o hyny. Bon voyage iddynt ar y mor priodas- ol. Digrif oedd erthygl R. T. Davies ar "Ddy- noethiad Twyll," yn y Wasg am Gorph. 9fed, yn rhoddi hanes ymwehad nifer o ddynion pwysig i Washington yn achos T. W. Davies, Collector. Y personau a siarad- asant a Mr. Windom, Ysw., y Trysorlys, oeddynt E. M. Bynon, E. P. Jones, oyfreith- iwr, Reese Owens, a R. T. Davies, h. y., y ddirprwyaeth Gymreig, oofier. Yna aethant at Blaine, yn ol tystiolaeth Davies, "o r hyn synodd Blaine fwyaj ydoedd Saesneg diledtaeth. y Gymry." Ynefoedd|a'ngwaredo rhag y fath Gymry a'r boneddwyr uohod. Nid oedd yr un o honynt ond Davies allai siarad deg o frawddegau yn Gymraeg. Nid Cymry mo honynt, ond yn unig bod enwau Cymreig arnynt. Y mae yn ddigon l godi oyfog ar ddyn wrth ddarllen y fath drwyth a'r uch- od; ao yr ydym yn sior os darfu i Davies siarad o flaen Blaine, mai hawdd ydoedd i'r boneddwr hwnw wybod fod oymaint lled- iaith ar ei Saesneg a neb a ddaeth o Sir Aber- teifi erioed, ond yn debyg na siaradodd R. T. D. "ond yn ddystaw," yn ol fel y dywed ef ei hun. Hyderwn y gwella yr Arlywydd pe bai ddim ond er mwyn y bodau oyfrifol uohod yn unig, oblegid elai eu holl lafur yn ofer pe amgen.-Boanerges.

—Adroddwyd am wyth o bersonau a gym- erwyd yn glaf o'r frech wen yn Jersey City, N. J., mewn un diwrnod yr wythnos ddi- weddaf.

PRYDDEST-" ANFARWOLDEB. II GAN Y PARCH. J. GWRHYD LEWIS. Fel mae'r wawrddydd pan yn tori Yn y dwyraln ruddaln draw, Yn arataidii aymud llenl Gwyll y nos a'i thyner law; Ac yn trelglo '1 gwawi belydrau Yn ddlgynwrt doa ar don; Nes mae'r byd a'i ami wrthrycliau oil yn eglur ger ein bron; Felly mae y wawrddydd nefJl- Hyfryd wawr elecgyl hedd, Yn gwaagaru'n raddol graddol Gaddug angau oer a'r bedd; Nes mae crynlau Antarwoldeb A llanercbauT bythoi ryd, Yn ymddangos mown tlysineb A gogonlaut claer 1 gyd. Pa beth yw hwn I At dyma'r angau erchyll Y bum yn ty nUywyllwcn gynt yn selyll I dremlo'n brudd, drwy ddrych dychymyg, arno, A'm natur wan gan ddychryn yn llesmelrlo? Ni welat ar el wyneb ddlg yn seddu, Na mettten yn el lygad yn ymlechu. Na, mae'n ymddangos megys cenad nefol Yn dy oleunl dl, efengyl rasol. NI raid 1m' ofnt. Nid yw ma.rw mwyach Ond newid byd am fyd sydd ftl rhagorach. Os rholr ty ngborff dan lent 'r bedd 1 buno, Mewn nerth y cyfyd yn y man o hono. Ac os dioaglr ty marwoldeb ymalth, Fy !ago gat mewn antarwoldeb ellwalth. t aro byddat yn fy mwyn Ieuenctyd, Fc. ilawryf gwyrdd, o dan awelon bywyd, Pan byddo aer y nen, fel crlndall gauaf, Yn cael eu lluchlo gan y storm ddiweddaf; Byw lygad haul yn ddall gan henalnt gorflwng, A natur dan el L, sgedd yu ymollwng. Anfarwol 1 mor ofnadwy ydyw'r synlad I Ond mor foddhaol hefyd yw l delmlad Fy enald byvirlog i Gyrfa heb un terfyu 1 Boreuddydd dyaglaer heb brydnawn i'w ddylyn! Oyfnodau fyrddlwn wedi hedeg helblo, A'r oes yn dal yn hollol gytan eto! Oaf yno fyw. Nid oesl yn ddlddiwedd A'm benald yn ymrwyfo yn el lygredd. Ond dldwyll fyw, yn ol yr ystyr hytryd A rydd peraetntol tatth y net 1 fywyd. Byw heb euogrwydd—teyrn fy holl elynion— I wanu'm mynwes a goi lothu'm calon; Heb un anlanol nwyd I bert tramgwydd I'm troed ar euratddlwybrau fy nyiedawydd; Heb son am bechod hyll na gweithred antad 0 fewn y tawel dlr, I glwyto'm telmlad. Pob blln euogrwydd wedi cael el gladdu Yn mor dlwaelod dwyfol haeddlant leau; Pob cyneddf aflan wedt 'l phuro'n hollol Gan Ysbryd Duw, drwy belnau'r byd presenol; A phawb o'm haingylch, megys heullau llachar, Yn ymddysglelrlo mewn sancteiddrwydd hygar; Dan nawdd yr orsedd wen na felddlodd pechod Ertoed 1 olwg el gogonlant ddyfod; Yn byw I ateb holl ddybenlon bywyd, A byw I wir fwynhau gwir rywyd hefyd. NI chyfyd tymheatl yn yr wybren glir, I roilo uwoh fy mhen el chroch daranau; Ni chwytha awel o begynol dir, I ddelflo fy mlodeuog ddyagwyliadau; Nl ddaw 1 mewn ormeswr egr el wedd I fathru'm hawllau dan el wadnau budron; Na gelyn dig I dorl ar fy hedd, A pherl braw I'm gortoleddus galon. Holl aunymunol betnau elu daearfyd Ynt yn dayelthrlatd 1 anfarwol fywyd. Caf dawel orphwys gan ymrol 1 weithio, A gwelthio 'n hwylus gan ddl-bald orphwrso;- Tawel orphwyso oddiwrth helbulon A chur a llesgedd sy'n ty mllno'r awr'on;— kmroi i weithto'r gwaith a dorwyd allan Ar gyfer fy nlderfyn ddtwrnod dyddan. Pob nertb a gallu fedd fy enald dedwydd Wrth welthlo'n myn'd o hyd o hyd ar gynydd; A phob sychedlg duedd sy'n ty nghalon Yn trol yn bur fwynhad uwchben el dlgon. Oaf wylaldd olrhain gallu'r lor a'i Dduwdod Yn ymddadblygu drwy el welthlau hynod;— D wfndrelddlo I gyfrln-gelloedd, fel y trelddla Ymsuddwr 1 ddyfnderau 'r moroedd yma, A dwyn 1 fyny ryfedd wirioneddau Ydynt guddledlg 1 ddaearol oesau; Myfyrlo ar RaglaiiiaetbL-ar el dyrus Oruch wyllaethau hi at fyd truenus; A'm llygald heb un Hen na nudd 1 berl I ddim ymddangos mwy'n anghyson lml;- Myn'd ambell dro yn nghwmnl angel gwynwawr Ar hynt 1 bellaf gwr y Oread enfawr Myn'd heiblo 1 fydoedd, fel yr heda mellten Helblo I fan glogwynl y ddaearen, A gwel'd mewn mynyd fer ddlrlf gysawdlau A blanodd lor ar tron yr eangderau; Oydsyrthlo'n dau 1 roddi moltant Iddo, Mewu nefol berlewygol hwyl tan hono;- Dychwelyd ellwalth atyr hoenua dyrfa A ganant am y Gwaed gaed ar Galfarla; lmuno gyda hwynt 1 wir ddyrchafu Bbyglycidawl glod fy mwyn Waredwr leau; A eynu a chlodforl yn ddlddarfod Am brynedlgaeth dyn—pen campwalth Duwdod. Cat fyw yn ogoneddus. Nid hiraethu Yn ddldawl am ogonlant heb el feddu; A thyblo *1 fod yn mhobman lie nad ydyw, Fel gwna anmhwyllog fawrion daear heddyw;— Gan dywallt rhuddwaed, Uuosogl enwau, Achasglu rhydlyd gyfoeth yn bentyrau; Ond etlfeddu'r mwyn ogonlant hwnw Sydd yn y net, gan uduw I'w saint yn ughadw; Y pur ogonlant dardd o wenau bywlol Yr Ion ar enald, fu mor anhaeddlanol;— Y gwir ogonlant ddeillia 1 brytyn egwan 0. 1 berffalth ogoneddu ef el hunan;— Y mawr ogontant fydd yn bwys annhraethol, Ond fel yr awyr yn adnerthlaut bythol; Y tra ragorol ddwyf ogonlant rodda Foddhad I'm Ner pan arnaf yr edrycha. Pa beth wyf heddyw, mewn daearol fyd, Er malnt ty ymftrost oter lawer pryd, I'm cyferbynu a'r hyn fyddat draw Ar diroedd Anfarwoldeb ddydd a ddaw? Bhyw lwfr llndysyn dlstadl yn ymgriplo Ar hyd y llwch-heb ddod yn barod eto I ddechreu chwareu el adenydd aur, 0 dan ddlgwmwl wenau'r huan claer. Neu un anelwlg heb erioed agoryd El lygaid 1 fwynhau sylweddol tywyd. Pa beth yw ardderchocat bethau'r Uawr I'w dal yn ymyl elddo'r Wynfa fvwr;— Trysorau'r byd yn ymyl y dl-lyth Drysorau fyudant yn drysorau byth ;— Anrhydedd rhydlyd-rhy anhaedd o'i enw— Yn ymyl yr anrhydedd tanbald hwnw— Na all dd<Qanu;—iechyd halog dlr Yn ymyt techyd y trlgfauau pur;- Ac elnloes faith yr hynaf gawr a fu Yn ymyl gwir hlrhoedl y dedwydd lu? Mor yntyd wyf I Paham y celslaf tesur Sylweddau'r net wrth ffrllion daear anmbur7 Wrth getnu ar y beddrod oer, Lie rhoed el baban mwynaldd, Er tod el gwedd fel gwelw loer Slbryda r fam yu wanaldd :— II Fy mhlentyn holf, os ydyw'r prldd Yn awr yn cuddlo'th wyneb, Oat eto'th wol'd yn lion ryw ddydd Mewn hyfryd Anfarwoldeb." Wrth ymdrechu a'i elynion Yn yc anial dyrus bliu, Wrth gael cwpaneldiau chwerwon Dyfroedd Mara ac el fin; Dyma ydyw nerth y duwiol, Dyma gwyd el feddwl gwan- Fod y Ganaan Wen Anfarwol I'w meddlanu yn y man. Y merthyr dewr, yr hwn gyeegrai'I oes I daenu gwirloneddau pur y Groea, A welat draw, rhwng erttdtgol lu, Yn cael el arwaln o 1 garchargell ddu. Eu poeredd daflant I'w lwyd wyneb ef, A bloedd eu cabledd ddyroh hyd entrych nef. Mal oen dintwaid rhodla yn el flaen, A rhyw ddysglelrdeb dros el wedd ymdaen. Mae'n cael hergydlad at y pawl amrosgo. Mae'r gadwyn ddur yn cael el rhol am dano, Mae'r byrnau coed o'i gylch yn cael eu tyru, Mae'r craswellt oddldanynt hwy yn flaglu, Slslala yntau:—"O fy enald drud, Benditkiialr Arglwydd am ei ddonlau I gyd." Mae 'l wlsg am dano'n trol yn wisg o mamlau I Mae'r mwg a'r t&n yn eY,iYmdlyrotiuln dorchau I Cyfoda 1 fyny el ddlhaiog ddwylaw, A dywed eto'n groyw a dtgyfTraw :— Ml wn fod fy Ngwaredwr mawr yn fyw, Er chwalu'r babell hon cat Weild fy Nuw." Mae'l fysedd oil yn cyneu fol canwyllau I Mae'l gnawd yn dlagyn yn llosgedlg ddarnau 1 Ond yn nytnderau Higau gorfoleddal Ond yn nytndera:¡ gau gorfoleddllo I A chyda fflamilyd wetus y cyhoedda "Nid wyf yn cyfrlf fy mllnderau I gyd Yn ddim yn ymyl mwynlant gwynfa glyd." El nerth sy'u pallu. Mae yn llwyr ddlffyglo. Ymollwng wnaeth. Bu farw, gan gyflwyno El enald glan, mewn slcrwydd Anfarwoldeb, I w nefol Dad, uwch cyraedd pob gerwlndeb. Drugarog Ner, rho'th ddidwyll ras o hyd, I'm harwaln drwy lygredlg anlal fyd; A'm cadw'n mhell o'r ddyelthr wlad He mae Blln oes el phreswylyddlon yn parhau; Heb obaltb. gweled Anfarwoldeb gwir Yn mynwes neb tu fewn I'r tywyll dir.

-Mae dan frawd yn Marysville, Maine, o'r enw Albert a Charles Talbot, wedi eu dedfrydu i'w crogi ar yr 22ain oyflaol, am lofruddio eu tad. Yr wythnos ddiweddaf, oyffesasant eu trosedd, gan ddywedyd fod eu tad yn ouro eu mam, ao i Charles ei saethu. Erfynodd eu tad arnynt pan yn marw, wadu y trosedd, er mwyn eu mam. -Dydd Sadwrn, y 9fed oyflsol, ymosod- odd tri o frodyr o'r enw Brooks, ar un John Lewis, yn Spottsylvania, Va., yr hwn a dar- awodd y tri i lawr, y naill ar 01 y llall, ond yn y diwedd maluriwyd hen Lewis a ohareg, a gwanwyd ef yn ei gorff a ohyllell lawer gwaith.

ffynon gyda sngnedydd (pump) i gafn. Un tro. yr oedd y ceffylau wedi ymgasghi oddentn y cafn i edryoh am ddwfr, 110 yr oedd yn wag, a dygwyddodd i un o hon- ynt afael a'i geg yn mraich y sugnedydd a'i ysgwyd, a chan mai ychydig iawn o ysgydwad oedd eisiau, rhedai y dwfr o'r sngnedydd, a phan welodd y ceffylau eraill hyny, ni adawent lpnydd i'r ceffyl hwnw pan fyddai eisiau dwfr arnynt, nes y pwmp- iau ddigon i'w diwallu. Yr oedd hyn mor debyg i aliu i ymresymn a dim un o'r engreifftiau a ddyry Mr. Johns; ond mae yn amhg mai cysylltu ysgydwad braich y sugnedydd gan y ceffyl hwnw a'u diwall- iad a dwfr yr oeddynt; ac mae yn bur debyg mai wedi sylwi yr oedd oi Plutarch fod unrhyw gorft, pan yn syrthio i ddwfr, yn ei chwyddo. Nid yw yn beth rbyfedd yn y byd fod gan anifeiliaid allu i sylwi a chofio. Nid oes neb na wyr fod yr anif- eiliaid uchaf yn rhagoti ar y rhan fwyaf o ddynion yn hyn. Yr wyf yn lied gredu mai cael ei gario ymaith gan edmygedd o darawioldeb yr hanesion hynod hyn am ddoethineb gwa- hanol anifeiliaid a ddarfu I Mr. Johns, i ddatgan ei farn mor benderfynol fod gan anifeiliaid allu i ymresymu. Ond os fel arall y mae, ni fydd yn ddrwg gan ddar- llenwyr y DBYCH, yn fwy na chan yr ys- grifenydd, os bydd i'r sylwadau achlysnr i Mr. Johns bron y pwno mewn dull anat- ebadwy a llwyr argyhoeddiadol, os yw yn alluog i wneyd hyny, a chredwyf ei fod mor debyg o allu a neb.