Y Drych

V Beibl. t Beibl l'r oil o'r bobloedd-sy addas, Hyddysg llordd l'r nefoedd; I'w foil tanla flloedd—a myrddlwn, Os agorwn el ymysgaroedd. SCIWENYDD.

y Fuwch. I fuwch, ffynonell o faeth—yw, rana Inl rlnwedd helaeth; El Uol, ymenyn, a't tiaeth Ddaw'n elw 1 ddynollaeth. Bristol, Minn. BaBDD BACH.

Pwyll. All ertal dol gloyw art dur,—a'l 11n Hym, 0 fewn llala o bapyr, Yw llunlad pwyll a'l nod pur, Yn tybio mewn cnawd dlbur.

Claddedigaeth Cerddor. Er od alar, a dllyn—1 oer brldd, Y llwyd a'r brau bllsgyn; Telor per yw'r aderyn, A chanwr gwlad uwch ca'r glyn.

Gwraig. Os elddll, tra'r gwr l'w seddu,—yw gwralg, • Daw'n gret o'l glalychu; Er hlnsawdd oer a nos ddu, Redd a ddwyn i'w ddyddanu. Troad et lygad wel hon,—a'l ddlos Ddeall fel galrtirlon; Rhwydd 1 fryd el rhlaldd fron, Ddceth golQdd lalth y galon. ROBIN DDU EBYBI. .L""

Breuddwydion leuenctld. Jpflaf y bwthyn yn nghanol y coed, 'k'l* IlWybrau lie cerddals 1 gyntaf erloed; jOfio y dolydd a'r brynlau fal un, flloedd adgoflon sydd wrthynt yn nglyn. Hlraeth sydd arnaf am y dyddlau gynt, Pan y chwareuwn a'm pen yn y gwynt. & gysgodlenl dyfodol fy oes /T°6dd llwyddiant dlgymysg, heb gystudd na ff^yU godldog a welwn draw, draw, y cartrefwn ryw amser a ddaw. Awyr ddigwmwl freuddwydlwn pryd hyn, Belrdd lwybrau esmwyth hob groesi un glyn. fu'r cyfan, yn groes bu bob cam, 'r wy'n unig heb dad ac heb fam; yr anialwch y crwydraf yn brudd, a8rau hlraethus a olchant fy agrudd. Er y blinderau 'r wy'n Hawn o fwynhad, Wrth gelslo canu alawon ty ngwlad. Ithiwbryfdir. BABLWIEONi .111-

Y Gwanwyn. Wanwyn sirlol, wyt yn hawddgar, Wyt yn harddu gwedd y ddaear; Mae y gauaf wedi huno Yn y bedd a gloddlaist lddo. Olywlr ileisiau'r adar mwyngu Yn telorl yn y llwynl; Gwollr heddyw'r 1111 techan- Blodau'n harddu coed y berllan. Mae yr awel dyner, falmaldd Yn cusanu'r egln lraldd, Tra y gwllth fel myrdd o dlysau Yn grogedlg am eu gyddtau. Mae yr wyn yn Alban Elllr Yn y tes yn chwareu'n ddlfyr; Ac mae'r lawnt ac ael y mynydd Yn rhyw ddrama l'r edrychydd. Wanwyn gwlw, wyt fyth yn newydd, Heb un hagrwch ar dy Iwysrudd; Nid yw amser wedl llwyddo I henelddlo'th wyneb eto. Providence, Pa. JOHN G. EVANS (Trivm). II

Midas. Wslliedlg ar un o chwedlonau y Groeglald.] Gorwedda Midas yn el gryd Yn taban dlnerth, gwelw, Ond siglall wefus fach o hyd Fel pe am slbrwd "elw;" Arwelnlr morgrug 111, neu ddwy, Neu dair, gan yr Awenau, Ac arat y gollyngant hwy Y grawn 1 lawr l'w enau. 0 gylch y cryd, dewlnlald sydd Yn hynod o ddefodol; A chodant hwy o ddydd 1 ddydd Holl lenl y dytodol; Eglurant oil beth fydd y llano— Y bydd yn deyrn caradwy; Ac fel y tyf, y bydd el wane Am gyfoeth yn ofnadwy. O'r dlwedd dacw Midas bach Yn frenln anghynenus, A dyry roesaw calon lach l'r crwydrol wr Sllenus; Ac ebal Bacchus, "Gofyn tml Y fendlth hoffa'th galon, Ac nl wrthodaf Iti ddim Elll ladd dy lioll otalon. Ac ebai Midas yn y fan, "Wel, cyfoeth wyt yn gelslo; Rho 1ml gyfoeth yn mhob man, Ond lml el gael heb drelslo;" Atebal'r duw ar haner gair- "Oel, Midas, deyrn caredig; Pob peth gyffyrddl droir yn aur, A byddl'n wynfydedlg." Aeth Midas adre'n lion I ddweyd El holl helyntlon llodus, A'r modd y nerthwyd et i wneyd Pob peth yn aur darbodus; Ac fel bachgenyn llawn o serch Adroddailr oil dan ganu, Pan redodd ato'l anwyl ferch, El dlysaf, l'w gusanu. Ond Och I cyn slarad haner gair Fe gaed golygfa arw; Yr oedd el ferch yn dalp o aur, Yn fud, a hollol farw; Daeth ato'l briod dyner, ddoeth, Gan gwrdd el law ddewlnol, Trow'd hlthau'n aur puredlg, coeth, Er braw l'r llys brenlnol. Y brenln gyda gwyneb llwyd Elsteddodd yn alarus; A phan yr aeth 1 fwyta bwyd Fel dyn newynog, barus, Y bwyd a drodd yn aur I ae Och I Y ddiod wnaed o'r mefus A drow'd yn aur ofnadwy goch Pan roed ef wrth el wefus I Ar Bacchus Ilefal, "Gakw'n ol Dyroddlon afreolus;" Atebai'r duw, "Ymolcha, ttol, Yn aton fawr Pactolus;" Ymolchal'r teyrn yn falch el fron Wrth gollilr rho,, d a'r loesau; A dyna pa'm mae tywod hon I gyd yn aur trwy'r oesau. THALAMUS.

Pwy Ydyw yr Iesu ? tr Iesu, pwy ydyw? Mab anwyl y Duwdod, p. Dechreuad y cread eangfawr 1 gyd; ypawdau a neldleut gan faint el awdurdod, jj,, r Ian lie bu gwagle'n teyrnasu cypy^. berth oedd anfeldrol, a dwfn el ddoethlneb, n Trefnusrwydd arwlsgal bob gronyn ol wal' ^hllunlodd, gorphenodd, heb difol 1 r gwrth- „ Wyneb, lot o'l fwrladau hyd derfyn el dalth. ^*oll o'r prophwydi draethasant am dano, v. gwnai ef ymddangos ryw ddydd yn y cnawd, ysgwyiiodd holl Israel ces oeddynt ar fllno, j,Ond pan ddaeth yr amser yr Iesu a gawd; "u- anwyd mewn preseb yn Methlehem Juda, A f,Qgyllon ganasant er coflo y dydd, jluoedd y nefoedd mewn hwyl orfoledda, Mae gobalth l'r caethlon gael dyfod yn rhydd. Iesu, pwy ydyw? Atebed y mlloedd j,P r clelflon trwy'l all'i a gawsant lachad; 461 anacan ardderchog wrtu adael y nefoedd, sOed(j gWaagar bendltblon 1 ddynlon yn rhad; 7lr gyfatll oedd ef 1 dylawd bechadurlald, l»A th^i amddlfald, a noddwr l'r gwan, olew l'w clwyfau, fe gadwodd eu henalu, °ytododd druelnlald o'u llygredd l'r lan. *r Iesu, pwy ydyw? Dyngarwr dlledryw, 3 ADerthodd bob cysur, ddyoddefodd bob loes; ^Jatw mewn dlrmyg er cadw dynolryw, O^'ng lladron ysDeilgar ar bren garw'r groes; ua hai beth yw'r rheswm? mae'r crelglau yn holitl, t h^^ybr gan ddlgter yn duo uwchben; yn agor a'r melrw'n cyfodl, w Wswyd l Uaddasant Dywysog y nen. £ arwr eln testyn a gladdwyd mewn beddrod jj*™ dridlau, ond yna cyfododd o'r bedd; JFJhodd l'r nefoedd, el gartref diddartod, a r o 10'1 ganlynwyr fwynhau yr un wledd; Mae yno yn eiriol ar ran y troseddwyr, Ymbllla am fywyd rt alln marw'n eu gwaed, Er hyny ystyrlwch, y chwl. anghredlnwyr, Fe esyd bob gelyn mewn gwarth dan el draed. Yr lesu yn ddlau yw haul mawr gobeithiol, m fywyd 1 bawb o genedloedd y byd; Adfywla el enald, el wenau byth-slrlol, Goleua el ysbryd, gorlenwa el bryd; Pan ddaw'r dydd dlweddaf a phawb yn rhol cyfrl', Holl anlan gan boethder yn myned ar dan, Yr lesu mewn mawredd fydd yno yn barnu, By;1d pawb o'l ganlynwyr yn uchel eu c&n. Kirl-vlle, la. BYDWELLTXDD. v-

HELYNTION CYMREIG. GAN Y CYMBO GWYLLT. LXVEBPOOL, Meh. I.-Mae amgylchiadau wedi fy rhwystro er's tro bellach i ysgrifenu i'r DBYCR. Yn y oyfamser, gwelaf fod y gwres yn cynyddu tua Philadeldhia, a'r owyr wedi toddi ddwywaith ar wyneb y DBYCH. "Y ddaear i'r bobl," meddai Puntan. Da iawn yn wir, Davies; os bydd y eyfryw yn deilwng o honi, ond mae hwnw yn bwno heb ei benderfynn. Os wyf wedi deall yr ath- rawiaeth yn gywir, yr amoan ydyw rhanu y ddaear yn gyfanwerth. Golygwn fod Pun- tan Davies wedi dyfod yn berchen ar ystad Dynefwr; a fnasai efe yn foddlon rhann yr ystad a rhoi oyfran deg i bobl Llandilo ? Nen ynte, er mwyn bod yn fwy eglnr, oym- erwn yn ganiataol fod y cyfaill wedi dyfod yn berchen darn eang o dir yn y Dyffryn Mawr; a fnasai efe yn foddlon rhanu y darn tir rhwng Pat O'Brien a Mike Flannigan, gan foddloni ar y drydedd ran ? Heb ddad- leu iawnder y oyfreithian tirol, na'r cam- wedd a wneir a'r bobl, rhaid i ni ddeohren gartref mewn ymohwiliad personol, cyn dyl- yn mympwy a honiadau oymeriadau amens. Yn 01 athrawiaeth Puntan Davies a'i gyfeill- ion, nid yw trigolion America yn ddim cAm- gen na threiswyr trawsfeddianol yn y wlad am fod y ddaear yn wreiddiol yn peithyn i'r dyn oooh. Pa hawl sydd gan y Oymro, y Sais, y Gwyddel, na neb arall ar fodfedd o ddaear y Gorllewin ? Treiswyr a gorfaelwyr ydyoh oil o'r Werydd i'r Tawelfor. Mae yn ddigon gwir i mi gyngori amaethwyr Cym- ru i adael y wlad yn hytraoh na lladd neb fel y gwnant yn yr Iwerddon. Mae bradwr- iaeth a llofruddio yn groes i anianawct y genedl Gymreig, am ein bod, mae'n debyg, wedi cael ein dysgu pan yn blant fod llof- ruddio yn un o'r drygau gwaethaf. Oydna- byddaf fod Eirianwyr a Phrotestaniaid Gwyddelig yn ddynion o ymddiried, ond beth am fwyafrif y genedl, y rhai sydd o dan ddylanwad y Babaeth ? Dygir i'm oof yr Efrogwyson hwnw o Birmingham gynt a fynai i ddarllenwyr y Gwladgarwr bach gredu fod rhyfeloedd a phob peth arall yn deilliaw o Dduw, pan mewn gwirionedd fod a fyno dynion oydrhyngddynt a'r oythraul a 99 o bob oant o'r oamwedd a fodola ar y ddaear. Gosod y ffeithiau hyn ar dy lapstone, frawd, er gweled a ddaliant nerth y fraioh a'r morthwyl. Goddefer i mi ddweyd yn groew a gwyneb ugored nad wyf yn oredu mewn pregethwyr politioaidd, y rhai a gynyrfant wlad a gor- wlad—nid er lies y gorthrymedig, ond er mwyn hunanles ac enwogrwydd parson ol, Dylanwad yr offeiriaid Pabaidd sydd yn dy- fetha y Gwyddelod a'u gwneyd yn greadnr- iaid anfoddog a chynyrfus, a braidd nad yw yr ysbryd yn enill tir yn Nghymrn er pan mae ein dynion oyhoeddus wedi myned i ymdrin eymaint a phethaa gwleidyddol, gan esgeuluso yr areithfa a dyledswyddau gweinidogaethol. Credwyf mewn diwygiad- au gwleldyddol a chymdeithasol, ond pell wyf o gredu fod oynyrfu, lladd, llosgi, a llofruddio arglwyddi tirol yn debyg o ddwyn hyny oddiamgylch, am fod hyny yn groes i ddeddfan oynawnder a gwirionedd. Gan i Puntan son am Aberdar, awn yno am dro, a nodwn Waun Wrgant fel eiddo plwyfi Llan- wono, Aberdar, a Rhigos, wedi myned i ddwylaw Ardalydd Bute, heb fod ganddo y gronyn lleiaf o hawl i'r tir yn mhellaoh na'i fod y pendefig mwyaf yn y rhanbarth hwnw o Forganwg. Mae hyn wedi oymeryd lie o fewn cof yr ysgrifenydd a Ilawer eraill sydd yn America heddyw. Gallwn nodi rhai o benaethiaid y plwyf a fuont yn ddiwyd yn y gorchwyl o ddifreinio y plwyfolion o'u hawl. ian yn nghwmnion Hirwann Wrgant, a throsi yr hawl drosodd trwy ladrata eiddo y tlod- ion. A rhaid i ohwi edrych ati yn Amerioa, oanys mae yna rai yn barod yn perohenogi miloedd os nad miliynau o erwau o ddaeary Gorllewin, fel na bydd y wlad yna i'r oes nesaf yn ddim amgen nag ydyw Oymru a Lloegr yn bresenol. Pe prynai Puntan fil o erwau o dir am ohwarter dolar yr erw, a ohael breinteb y llywodraeth am dano, a fyddai gan rywun hawl mewn can' mlynedd i ameu perohenogaeth y oyfryw gan ddisgyn- yddion Puntan, pe byddent wedi oolli y memrwn ysgrifenedig ? Gwn yn dda fod tiroedd yn Morganwg heddyw yn nwylaw oyfoethogion na pherthyna iddynt; ond yn gymaint a bod y eyfryw yn aelodau Senedd- ol, ao yn ddynion mawr, nid oes neb yn feddianol ar ddigon o feiddgarwoh i ohwilio i fewn i'r aohos, felly mae yr anonestrwydd yn parhau, a'r gwir berchenog yn amddifad o'i eiddo oyfreithlawn. Mae genych yn Amerioa silver kings a golden millionairse; felly hefyd yma, mae genym ein coal and iron kings, a'r everlasting land proprietors; ao os oes rhaid gwneyd i ffwrdd a'r oyfryw, rhaid i Puntan fEurfio oynllun er oyraedd y oyfryw amoan. Fy marn i ydyw, fod yn rhaid oael graddau mewn cymdeithas, a'r hyn sydd yn eisiau ar y werin ydyw tal oyfiawn am lafur, ao ardreth wrth linell uniondeb ar dai a thiroedd, a diddymn yr hen drefn, sef trech- af treisied a'r gwanaf gwaedded. Mympwy dallbleidiol ydyw meddwl nad oes cystal gwleidyddion a gwladgarwyr yn y rhengau Oeidwadol ag sydd yn ngwersyll y Rhyddfrydwyr. Mae teulu y Wynnstay yn y Gogledd yn oael yr enw o fod yn wladgar a charedig wrth y deiliaid, ao yn ddiarebol o dda wrth y tlodion, tra Talbot o Fargam yn hen greadur swrth, ystyfnig a gormesol. Syr George Elliot yn feistr da, medd y glowyr, er ei fod yn Geld wad wr salog; eraill yn y oyleh arall yn llym a gormesol, felly nis gellir yn hawdd ddosranu daioni y naill mwy na'r llall yn eu oysylltiad a'r byd gweithfaol a chymdeithasol. Mae Syr Wm. Thomas Lewis, prif arolygwr Ardalydd Bute, er ei fod yn Geidwadwr, eto yn fon- eddwr gwladgar a charedig. Prif arolygwr y Oorry's and Company er ei fod yn Radical penboeth, mae yn un llym, traws, a gormes- ol. Dengys hyn yn amlwg nad aur ydyw pobpeth sydd yn dysgleirio. Teimlwyf fel yr afr Gymreig heb gredu y gronyn lleiaf mown llyffethair plaid-Byd rhydd a myn- ydd i mi. Oefais y mwynhad yn ddiweddar o gym- deithasu a'r Ysweiniaid Joneses o Cambria, Mr. Robert Owen a'r Doctor Meecham, os wyf yn cofio yr enw. Ymdebygai y Seaedd- wr Jones yn fwy na neb i hen lane, medd y boneddigesau yn Lerpwl, a'r unig esboniad am hyny geid ganddo ei fod yn gyfaill myn- wesol i'r Hen Lane o Cambria; felly gwelir fod cymdeithas yn gadael argraff ar blant y llawr. Oefais hanes gan Mr. D. R. Jones am hen frodor o Aberdar sydd yn Cambria, sef Mr. Lszirus Richards; odid ei fod yn cofio am yr addewid i mi dros bedwar deg o flynyddoedd yn ol, pan oeddem fel teulu yn cartrefn yn y Ty Mawr ar hel y Felin. Gyr- af lythyr iddo fel esboniad. Bu oyfeillion o Newburg yn lletya gyda ni am noson-yr Yswain Jones a Thomas a'r cyfeillion eraill, yn edrych yn dda ar ol y fordaith. Tebyg yr arosant yn y fam wlad i gael mwynhau yr Eisteddfod Genedlaethol yn Llundain. Mae dysgwyliad am fintai o Gymry America i'r wyl genedlaethol; canys gall y neb a ddewiso groesi y Werydd yn ol a blaen am gan' dolar, a chant arall i wario yn yr Hen Wlad. Caent wledd nad yw yn debyg y ceir ei chyffelyb yn ein dyddiau ni ar y llawr. Mae sefyllfa pethau yn y fam wlad yn hynod o gymysglyd, a'r cymysgedd yn ach- osi ansefydlogrwydd masnachol; a phan byddo masnach yn farwaidd, y werin sydd yn gorfod dyoddef. Oeir gwahanol farnau ar yr aohos o'r trybini a'r anwadalwoh, ond mae pawb yn unfryd unfarn am yr effeith- iau sydd yn oanlyn. Mae yn ddigon posibl fod rhai gwleidiadwyr yn chwareu yn or- modol i ddwylaw y Gwyddelod, a bod hyny yn rhoi gormod o raff i'r Parnelliaid oyn- yrfus. Tybia y degau a'r oanoedd fod y goithrwm ar y Gwyddel yn fawr; ond nid yw yn gymaint a'r gorthrwm sydd ar y Cym- ry. Mae pobl Cymru wedi bod yn dawel a diddig hyd yu ddiweddar, ond mae tipyn o gynwrf wedi ei wneyd yn ddiweddar yn er- byn treth y degwm, ao nid heb achos cyf- iawn am hyny. Mae ardreth y tir a'r trethi sydd mor eithafol yn gorlethu yr amaethwr Cymreig fel nad all beidio gwingo o dan y beichiau anghyfiawn a osodir ar ei gefn. Gall fod y gystadleuaeth a fodola yn Nghym- ru am ffermydd yn gwneyd y tirfeddianwr yn fwy annibynol a ffroenuchel. Gwn am ddyn oedd yn talu can' punt y flwyddyn am dyddyn bychan; ac aeth ei gymydog nesaf ato at berchenog y tir, a ohynygiodd gant ao ugain y flwyddyn am y tyddyn. Pwy oedd i'w feio am hyn, y tir-berohenog neu yr am- aethwr ? Dymayr aohos fod llawer fferm yn Nghymrn yn afresymol ei hardreth, a llawer yn llunio bai lie na bydd. Gormod o weithio dan y bwrdd sydd yn mhlith y genedl Gym- reig, y naill yn gweithio o dan y llall-niw- eidio eu gilydd yn hytrach na chynorthwyo i ymddyrohafu at rinwedd ao uniondeb.

YN, AC 0 AMGYLCH CHICAGO, Diwygiad Dlnasol-Llwydd yr A.-Tro byr yn Milwaukee-Gorchest. Er mai yn Milwaukee yr ysgrifenir yr ohebiaeth hon, nid oes anmhriodoldeb yn y penawd uchod, gan m&i un o faesdrefi oylohynol ein dinas ymerodrol ni ydyw y pentref tawel a phrydferth hwn. Gyda hynynao ragarweiniad, oyflwynaf i'r dar- llenydd yohydig sylwadau ar agwedd pethau yn Chicago. Mae ein Maer presenol yn troi allan yn llawn cystal, os nad gwell na'n dysgwyliadau uwohaf oddi wrtho. Gobeithiwn y pery yn ei berffeithrwydd, EC yr ymgrynhoa dynion da pob plaid bolitioaidd, heb eithrio y goraf- iaethwyr (optimist) Gwaharddol o'i ddeutu, i gynal ei freiohiau yn ei ymdrech Erolwffaidd i lanhau ystablau budron ao afiaohus y weinyddiaeth flaenorol. Mae eisioes dri gynal ei freiohiau yn ei ymdrech Erolwffaidd i lanhau yatablau budron ao afiaohus y weinyddiaeth flaenorol. Mae eisioes dri chant o salwns y ddinas wedi eu cau ganddo er dydd ei urdd-freiniad. Da genyf yoh- wanegu hefyd fod ein oenedl ninau yn deohreu ymystwyrian yn yr un aohos teilwng. Oynaliwyd amryw gyfarfodydd dirwestol yn ddiweddar yn y ddau gapel-yn y rhai y oymerwyd rhanau oyhoeddus gan yr hen dad O. Jenkins, D. Rhisiart, a Bis- mark. Ymddengys oddiwrth adroddiad blynydd- ol yr eglwys Gynulleidfaol Gymreig ei bod mewn sefyllfa neillduol gysurus, yn mhob ystyr. Nodweddir ei gweithrediadau gydag unfrydedd a brawdgarwoh ag y byddai yn dda pe byddai yn fwy oyffredinol yn eglwysi y saint. Er mis Ohwefror, blwyddyn i'r di- weddaf, y maent wedi talu tua phymtheg cant yn yohwaneg 0'0 dyled. Wedi derbyn y pedwar mis diweddaf trwy lythyrau ao at y gyffes o'u ffydd, bedwar ar hngain o'r newydd. Am hyn oil teimla y gweinidog, a phobl anwyl ei ofal, a'i gysur hefyd, fod ganddynt aohos mawr i ddiolch i Dduw a ohymeryd cysur. Gair eto am "0 amgyloh Ohicago," sef yw hyny, Milwaukee, neu yr attodiad i Chicago, dinas ymerodrol y byd yn y dyfodol agos. Ddoe y oyraeddais yma, a neithiwr yn nghwmni y Paroh. E. Ellis Evans, esgob llafnrus yr eglwys Gynulleidfaol Gymreig, oefais y pleser o fod yn bresenol yn agoriad ty newydd hardd ao eang yr y. M. 0. A.-yr harddaf a'r mwyaf oyfleus o'r fath a welais mewn un ddinas, ao mewn un wlad erioed. Ond hynod y oydgyfar fyddiad—ty bed ;• mai damweiniol ai rhagdrefniadol presenoldeb eioh gohebydd yn y ddinas ar achlysur o'r fath ddyddordeb a phwysigrwydd. Er i mi ddyfod yma heb i neb udganu o'm blaen, aeth gair fod "Hesperian'' yn y ddinas, a dyma wahoddiad i fyn'd i'r agoriad. Cefais dderbyiiiad siriol a pharchus gan swyddog- ion y sefydliad. fel ymwelydd o'r "Ddinas Ymerodrol" a nodwyd. Arweiniasant fi gyd a'r dorf a'm dylynai, wrth gwrs, o ystafeil i ystafell, o'r gwaelod hyd y cupola. Pan aethym i'r Bowling Alley, heriwyd fi yn ngwydd y dorf, gan un o glerigwyr Mil- waukee i gystadleuaeth ag ef yn yr wrol- gamp hono. Derbytiais y challenge, eto nid heb bryder am y teimlwn fod an- rhydedd "Dinas Ymerodrol y byd" yu gor- phwys ar ganlyniadau yr ymdrech. Daow y oyfrifydd (tallyman) wrth y bwrdd du i ddodi i lawr yn gywir gyflawniadau pob un. Daow fy ngwrthwynebydd tal, ystig, yn dewis ei belenau, ao yn eu hanfon gyda medrusrwydd amlwg un oedd gyfarwydd a'r gwaith, gan daflu dan o'r pinan i lawr y waith gyntaf. Gwenodd pawb arno unwaith neu ddwy wedi hyny; a minan weithian yn dechreu crynu yn fy motasau. Naw gwaith yr oedd pob un o honom i daflu. Yr oedd ei lwyddiant yn myned yn llai, beautifully less, fel yr edryohwn i arno, nes erbyn y nawfed tro, yr oedd, ys dywedai "Siencyn Ddwywaith," wedi myned yn feinach na "chynffon llygoden." Deohreuodd eich gohebydd yn wylaidd a hollol ddiymhongar, "Score one" oedd y gair, ac weithian "two" o'r deohreu i ddiwedd y prawf -a thebyg fod yr holl fyd adnabyddus yn darllen yn y newyddiaduron boreu heddyw, am fuddug- oliaeth enwog "Hesperian," Ohicago ar "Clericas," Milwaukee, ar y cyfartaledd o saith i bedwat! Hip, hip, hwre for Chicagol I Terfynaf yma gan ystyried fod hynyna yn ddigon o ogoniant am un dydd. HESPEBIAN.

SYNIADAU Y BOBL. "RHYDD I BOB MEDDWL EI FABN AC I BOB BARN EI LLAF AR," Tarddiad y gair '-Tramway." MBI. GOL.: Caniatewch i mi ddioloh i Aneurin Fardd am roddi oystal atebiad ag y gallai i'r ymofyniad a gyfeiriwyd ato yn y DBYCH. Nid "tram road" oedd y gair yr ymofynid yn ei gylch, sut bynag; ond y mae'r atebiad a roddwyd yn dangos nad oes a fyno tram (pa un bynag ai gyda road neu way y oysylltir hi) ddim i'w wneyd, o ran ei darddiad, gyda'r gair "tramwy." Fel oyd- nabyddiaeth am garedigrwydd Aneurin Fardd, caniatewch i mi ateb y gofyniad a rydd ef (er nad yn uniongyrchol), "Who are you?" Wel, myfi yw y Wm. Hughes a lan- iodd yn Efrog Newydd ganol Ebrill y llyn- edd. Bu Aneurin Fardd mor garedig a rhoddi introduction i mi (ar ol i mi ddangos fy nghredentials) i Mr. Smith, managing editor y New York World, ao eraill. Ond nid oedd Duw yn bwriadu i mi sefydlu yn ninas New York; ao i Chicago y daethym. Yr eidd- och yn gywir, WILLIAM HUGHES.

Chicago, Ill. Yr "Oriel" Hir-Ad da we dig. Bellaoh ar ol eymaint amser, ar ol eymaint addaw, a ohymaint dysgwyl, y mae yr "Or- iel o Weinidogion Gynulleidfaol Oymreig America," gan Mri. Evan F. Evans a David M. Evans, Blossburg, Pa., wedi ei gorphen ac yn barod. Bydd yn anhawdd gan lawer gredu hyn ar ol bod yn dysgwyl am dani oyhyd yn ofer, ond y mae yn ffaith, yn tfaith adymunol iawn, ao yn ffaith ag y dy- lai yr enwad deimlo dyddordeb ynddi. Y mae wedi bod ar droed yn awr er's rhr.i blynyddau. Oymeradwyodd Cymanfa Ddwy- reiniol Pennsylvania yr anturiaeth, a chaf- wyd llawer iawn o anogaeth a chydweith- rediad i fyned yn mlaen gyda'r gwaith, ond yr oedd yno lawer iawn o anhawsderau ar y ffordd i symud yn mlaen yn rhwydd iawn, ao nid un o'r rhai lleiaf oedd hwyrfryJig- rwydd amryw o weinidogion i anfon en dar- luniau. Er oedi oyhyd yn ei dygiad allan, daeth dau neu dri o ddarluniau y buasai yn ddymunol iawn en oael i fewn, i law yn rhy ddiweddar. Sut bynag, er pob path, y mae yu barod, ao ynddi bedwar ugain a saith o ddarluniau mewn gwedd ddestlus a chwaeth- us iawn, gyda darlun Dr. Everett yn y can- ol. Y mae pob un o'r aarlunian wedi dyfod allan yn berffaith, yn ddarluniau cywir holl- ol, mor bell ag y mae genym fantais i farnu, ac yn edryoh yn gynrychiolaeth anrhydedd- us o Gynulleidfaoliaeth Gymreig yn Am- erica. Yr wyf yn teimlo dyddordeb mewn dwyn tystiolaeth fel hyn, er mwyn y brodyr sydd wedi ymgymeryd a'r anturiaeth, ond nid er eu mwyn hwy yn unig, ond er mwyn y oyf- eillion hyny mewn gwahanol fanau sydd wedi bron a syrthio i anobaith yn y mater, a'r llnaw8 a ddiolchant ar ol hyn, am alw eu sylw at yr "Oriel," ao hefyd o herwydd fy mod yn oydiarnu a llawer eraill yr ystyria teuluoedd lawer, a'r enwad Annibynol yn gyffredinol, oael "Oriel" fel hyn, ao mor gynwysfawr, ao mewn ffurf mor barohus a ohelfyddydgar, yn gaffaeliad mawr. Y mae y ddau frawd sydd wedi ymgymeryd a'i dwyn allan yn aelodau parohus yn ein heg- lwys yma, ao yn meddu ar ein cydymdeim- lad a'n dymuniadau goreu yn yr anturiaeth. Maent wedi oyohwyn i ymweled a phob owmwd a ohongl Gymreig yn Pennsylvania, Ohio, a Thalaeth New York. Dymunaf idd- ynt bob llwyddiant i gael gwerthu miloedd o gopiau, a derbyniad oynes yn yr holl eg- Iwysi, a gyda Chymry pob man. Blossburg, Pa. A. JoNES (gweinidog).

Can Shon Gwr Marscly a Phethau Eraill. Crist, Frenin nefoedd lawen, Clyw lef pechadur truan Mewn aflan gyflwr; 'Rwy wrth dy ddor yn ouro Fel angall newydd ddeffro, O! gwrando, Mhrynwr; Trwy fy nydd oymerais galon rydd I beohu yn erbyn Fy Nuw a'm Brenin Yn waeth nag undyn, Trwy dwyll y gelyn oudd Sydd yn ceisio fy anwyl enaid, Mae'm proflad imi'n brudd. I'm hoes dim amser mwy nid oes, 0 maddeu'n gyhoedd fy nrwg weithred- oedd Fel y dyn a baohodd Pan lefodd ar y groes; Cadd fyn'd i'r nefoedd lawen At Grist a'i lydan loes Mae mhen tan law Yr angeu siwr ei sen, 0 anwyl bobol, Rhowch weddi nerthol At Frenin nefol Da freiniol sydd uwchben, I dderbyn f'anwyl enaid Fy nymuniad sydd, Amen. MBI. GOL.: Darllenais ran p'r gan hon yn y DBYOH er's rhai misoedd yn ol, a ohan fod y cyfaill a'i hanfonodd yn dymuno ei ohael yn fwy oyflawn, ao nad oes neb eto wedi son am dani, penderfynais ei hanfon i ohwi. Dysgais hi pan oeddwn yn eneth faoh gyda fy mam, yr hon oedd yn feroh i John Davis yr Hobbwrn, Llansannan, Sir Ddinbyoh. Yr oeddynt wedi oadw y gan hon yn y teulu, ao wedi ei throsglwyddo o'r naill i'r Hall. Lleidr defaid oodd Shon, ao wedi bod yn y oarohar amryw weithiau am y trosedd, a byddai Marsoly (sef ei wraig) yn wylo yn ohwerw bob tro, gan ddweyd wrtho mai dyna y tro olaf iddo ddyfod yn ei ol, ao at- ebai yntau hi gan ddweyd, "Taw, taw, fe ddaw Shon yn ei ol too." Ond daeth y tro olaf i Shon ddod yn ol, a phan yn ngharchar oyfansoddodd y gan hon, a chanodd hi oyn ei ddienyddiad yn ngwydd llawer, nes oedd pawb yn wylo yn hidl. Yr wyf yn meddwl mai Sais o genedl oedd Shon, ond fe allai fod rhyw rai yn oofio mwy o'r hanes na mi. Gan fy mod yn anforiy gan hon i ohwi, oymeraf y oyfleusdra i dtlioloh yn gynes i chwi am anfon y DBYCH i ni y flwyddyn hon eto, a ninau heb dalu am dano. Gobeithio y oawn fodd i daln am dano yr hydref hwn, oblegid byddai yn chwith genym fod heb- ddo, gan ei fod yn ymweled a'n hanedd er's un mlynedd ar ddeg ar hugain, a hyny trwy fod fy anwyl dad yn ei dderbyn o'n blaen ni, a ohan ein bod yn byw gydag ef hyd ei farwolaeth. Y mae yn ddifyr genym gael darllen hanes ein hen genedl bob amaer, yn enwedig y ddwy flynedd ddiweddaf, gan ein bod wedi symud i wlad fawr Dakota, i blith estroniaid o Saeson, Gwyddelod ao Ellmyn- iaid. Yr oedd hanes yr hen Gymry yn fwy melus i ni y pryd hwn nag y bu erioed o'r blaen. Hen Gymro twymgalon yw y DKYCH, un oywir a ffyddlon; i'n hanedd daw yn wych a lion gan dywallt ei hanesion. Yr yd- ym wedi dygwydd symud yma ar adeg isel a thlawd ar y wlad- pawb yn owyno o her- wydd y cropiau gwael y mftent wedi gael y ddwy flynedd ddiweddaf, a hyny o her- wydd ei bod yn sych iawn yma; a'r flwydd- yn cynt, sef tair blynedd yn ol, cafodd llaw- er golledion mawr, rhai trwy i dan ddifa yr oil o'u oynyroh, ao eraill trwy genllysg. Y mae yma lawer iawn yn son am symud yn yr hydref nesaf os na chant gropiau gwedd. 01 yr haf hwn, oblegid bydd yn rhaid i ni fel eiu hen dad Jacob gynt symud i ryw wlad arall er mwyn oael bwyd i ni a'n rhai bach. Nid y teiliwr na'r orydd sydd yn methu a ohael cropiau da yn Dakota yn awr, ond hen ffarmwyr wedi bod yn amaethu ar hyd eu hoes, ac yn gweithio yn galed foreu a hwyr. Ao y mae amryw o honynt wedi oolli y owbl oedd ganddynt, am nas gallent ddyfod i fyny a'r golynion, er eu bod yn ddynion gonest,gan fod y cropiau mor wael, a ohael dim ond 43 i 50 cent y bwsiel am y gwenith. Gobeithio y oawn ddigonedd o wlaw yr haf hwn, o herwydd ein bod yn heffi y wlad, gan ei bod yn wlad hyfryd a dymunol i fyw ynddi. Y mae genym well golwg am gropiau da eleni. Y mae y gwen- ith a'r rhyg yn tyfu yn ardderohog, ao yr yd- ym yn dysgwyl y bydd i'r ceirch ddyfod all- an yn well ar ol oawod o wlaw a gawsom ddydd Sadwrn diweddaf. Plankinton, Dakota. MBS. R. OLIVES.

Y Bedydd a'r Cyfnndeb. Traddodwyd y sylwadau oanlynol gan y Paroh. H. Harries, Tyddewi, yn Nghyfarfod Chwarterol Sir Benfro, yn ddiweddar: Er's blynyddoedd bellach y mae Socialism wedi datguddio ei hun yn nghyfeiriad bwrdd yr Arglwydd. Ar y naill law oeir rhai brod- yr yn ein plith am roddi oymundeb i ddyn- ion difedydd, ao ar y llaw arall oeir dynion difedydd yn dyhen am gael oymundeb gyda'r Bedyddwyr. Ond mae oymundeb oymysg yn ddrwg mawr, ag y dylem ei fwrw ymaith oddiwithym, fel y bwriodd Joseph fantell y butain. Ar y pwno fod bedydd i ragflaenu y swper, y mae y gwahanol enwadau crefyddol a'r Bedyddwyr caeth, fel y gelwir ni yn an- mhriodol weithiau, yn cytuno. Fel ninau, barnant hwy y dylai bedydd ragflaenu y oymundeb. Ond yma yr ydym yn ymwa- hanu, gan ein bod ni yn gwadu ysgrythyrol- deb taenellu, ao felly yn gwrthod oymundeb i daenellwyr. Nid yw y taenellwyr yn gwadu ysgrythyroldeb ein bedydd ni. Mor bell ydynt oddiwrth hyny fel y derbyniant ddyn i gymundeb wedi iddo gael ei fe lydd- io genym ni, tra na dderbyniant i gymun- deb ddyn nad yw wedi ei drochi na'i daen- ellu. Y mae yr aches rhyngof fi a'r taenell- wr hwn yn wahanol i'r achos rhyngof fi a'r Owaoer, yr hwn a wrthyd y ddwy ordinhad -y bedydd a'r swper. Ymosoia y Owacer ar fy nghastell i, ao ymosodaf finau ar ei gaban gwellt yntau. Ond nid yw y taenell- wr yn gwrthod fy medydd i; myfi sydd yn gwrthod ei fedydd ef, neu yr hyn a eilw ef yn fedydd, ao felly yn gwrthod oymundeb iddo. Felly, chwi welwch ei bod yn rhaid ymladd brwydr y oymundeb wrth yr lor- ddonen. Dywedir fod Mr. Spurgeon yn derbyn pob enwad orefyddol i'w gymundeb. Gwir; ond nid Mr. Spurgeon yw ein hathrsw ni. Pob parch i Mr. Spurgeon, ac yr ydym yn dioich i Dduw am dano; ond ar yr un pryd, nis i Dduw am dano; ond ar yr un pryd, nis gallwn ddylyn Mr. Spurgeon i 'ba le bynag yr elo.' Pa un ai ni ynte Mr. Spurgeon sydd yn talu mwyaf o barch i ddaenellwyr ? Ai Did nyni ? Y mae Mr. Spurgeon yn rho di oymundeb i daenellwyr, ond yn gwrthod aelodaeth iddynt, a lie y mae yr adnod Bydd yn dysgu y gellir rhoddi oymundeb 1 ddyn, a nacau aelodaeth iddo, nis gwn i. Beth debygech chwi am ddyn a ofynai i chwi ddod i gael pryd o fwyd ato, ar yr amod eioh bod i'w fwyta, nid yn y ty, ond y tu allan i ¡ ddrws y ty? Oni ddywedech wItho am gadw ei fwyd, eto dyna wneir gan Mr. Spurgeon a tbaenellwyr. Dywed wrthyat, y mae oroes- aw i chwi gael oymundeb gyda ni, ond ni ellwch ei gael yn y ty-yn yr eglwys. Ni ohewch lais yn newisiad y t iaooniaid, ni chewch lais yn nosbaithiad arian y caagliad, ao ni chewoh lais yn rheoleiddiad yr addol- iadau. Ohwi gewch fara a gwin, ond rhaid i ohwi fwyta y naill ao yfed y llall y tu allan i ddrws y ty. Na ohael cymundeb ar amod o'r fatt, gwell genyf fi fuasai bod hebddo."

OMAHA, NEBRASKA. Y Cynrychiolwyr Cymreig i'r Gynadledd Bres.—Ymwellad yr Esgob Hughes. OMAHA, NEB., Meh. 6.—Wedi deall fod rhai Oymry yn gynrychiolwyr i'r Gymanfa Bresbyteraidd a gynaliwyd yn y ddinas hon y ddwy wsthnos ddiweddaf, penderfynodd y Cymro brwdfrydig Mr. Owen Ifor ddyfod o hyd iddynt, ac yn gyntaf oil oyfarfu a'r adnabyddus William G. Lewie, Ysw., o Catssanqua, Pa., yn y Paxton Hotel, a thrwyddo ef gwahoddodd bawb o'r Cymry yn y Gymanfa i'w dy, er mwyn i'r Cymry yn Omaha gael cyfle i'w cyfarfod. Brydnawn dydd Mawrth, Mai 24, oyfarfu y cynrychiol- wyr oanlynol: Parcfcn. J. B. Cook o Clinton, Pa.; R. T. Jones o Philadelphia; a E.J. Davies o Pontiao, Ill.; yn nghyd a'r Henur- iad W. G. Lewis. fr oedd y Parch. Wil- liam H. Roberts, D. D., Ysgrifenydd y Gymanfa, wedi gwneyd ymrwymiad blaen- orol, ond anfonodd air i'r cyfai-fod yn dat- gan ei ofid am nad allai fod yn bresenol, yn nghyd a'r awydd oryf i gael cyfle i gyfarfod a'r Oymry cyn gadael y ddinas. Wedi cwpanaid o de gwir Gymreig, paro- toedig gan Mrs. Ifor, galwyd y cyfarfod i drefn. Yr oadd tua 40 o Gymry Oinaha yn bresenol. Etholwyd y serchog a'r doniol W. G. Lewis, Ysw., yn llywydd, yr hwn a roddodd araeth agoriadol Seising yn Ilawn brwdfrydedd Oymreig. Cafwyd can "Hen Wlad fy Nhadau," gan Mr. Davies o Coun- cil Bluffs, Iowa; yna araeth gan y Parch. J. B. Cook, mab i'r diweddar Barch. J. B. Cook, a fu am flynyddau lawer yn weinidog i'r eglwys Annibynol yn Danville, Pa. Ad- gofiai am yr hen amser gynt ar aelwyd ei rieni, pan fyddai y ty yn liawn o weinidog- ion a chyfeillion Gymreig yn adeg y Gym- anfa a'r Oyfarfod Chwarterol, &c. Canwyd yr hen benill Oymreig mewn hwyl Gymreig, "Braint, Braint, yw cael Cymdeithas gyda'r Saint," &o., nes adseinio y Bluffs yr ochr ar- all i'r Missouri; yna cawsom anerchiad don- iol a gwir Gymreigaidd gan y gweinidog ieu- ano llafarns a phobiogaidd y Parch. R. T. Jones o Philadelphia, yn anog y Oymry i barhau yn eu ffyddiondeb i'w hiaith, i'w gil- ydd, ao i'w Duw. Wedi i gyfaill ganu "Hen Wlad y Menyg Gwynion," galwodd y oadeir- ydd am air gan y Cymry sydd yn trigo yn y ddinas—James Griffith, W. Hughes, ao er- aill. Penderfynwyd cynal cyfarfod Oymreig y prydnawn Sabboth oanlynol, a gwahodd y Paroh. W. H. Roberts, D. D., i bregethu. Wedi canu "My Native Land," gan y Uyw- ydd, a'r cyfeillion oil yn uno yn y oydgan, ymadawodd y cyfeillion yn y teimlad mat. hwn oedd y oyfarfod Oymreig mwyaf brwd- frydig a gynaliwyd erioed yn Omaha, a theimlant yn ddiolchgar iawn i Mr. a Mrs. Ifor am y oyfleusdra hwn i gyfarfod a'u gil- ydd, ao i'r boneddigion parohus sydd yn cynrychioli y Gymanfa. Mehefin y laf, ymwelodd y Paroh. Rich- ard Hughes o Long Oreek, Iowa, a'n dinas, a phregethodd i ni mewn modd oymeradwy yn anedd James Griffiths ar Dodge St., pryd y gwnaed casgliad at y Genadaeth Gartrefol. Anogai Mr. Hughes y Cymry i fod yn unol a sefydlu aohos Cymreig yn eu plith, a sior- hai y caem gymorth gan nad i ba enwad y byddai i ni ddymuno perthyn. Cawsom oil flas ar gyngorion Mr. Hughes, ao yr ydym yn dioloh iddo am ymweled a ni.—Gohebydd.

BRACEVILLE, GRUNDY CO., ILL. BBACEVILLE, ILL., Mehefin 7.—Y mae y gweithwyr glo yn yr ardal hon wedi setlo eto am 90o. y dunell. Yr oeddym yn gofyn cael 5o. o godiad am y tymor haf, a lOo. am y ohwe' mis arall, ond siomwyd ni yn fawr. Yn ol rhesymeg Mr. Sweet yr oedd hawlio hyny yn afresymol pan yr oedd yn talu y scale flwyddyn ddiweddaf a hono yn 12!c. yn fwy nag yr oedd canolbarth a de- heubarth Illinois yn daln. Bu y gweithwyr yn lied ystyfnig ao yn dal am y oodiad trwy wneyd oais ar i'r rhanbarthau eraill ddod i fyny a'r "scale," ond methwyd yn hyny, a'r canlyniad oedd i ni benderfynu llawnod y contract am flwyddyn ar y pris y llynedd, ao yn awr y mae pob peth yn myn'd yn mlaen yn heddyohol iawn. Mae y gwaith hwn yn myn'd yn mlaen yn lied gyson; ond araf iawn ydynt yn Braid- wood. Y mae canoedd o ddynion yno allan o waith, yn gymaint ag i ddwy siafft sefyll yn hollol. Nid wyf yn dweyd hyn er rhwystro Oymry ddod yma, ond eu gosod ar eu gwyliadwriaeth rhag cael eu siomi. Y mae yma le i Gymry yn mhlith y gwahanol genedloedd i fyw gystal a hwythau, a char- em i Gymry ddod yma, ond ni charwn idd- ynt ddod i gael eu siomi. Y mae yma amryw Gymry er sefydliad y lie, a llawer wedi dod yn y blynyddau di- weddaf; ond marwaidd iawn yw pethau oref- yddol gyda ni er ys tipyn bellach yma. Y mae yma ddau gapel Oymreig gan yr A. a'r B., yr hen batriaroh G. R. Evans yn gwein- idogaethu gyda'r A.,mewn capel newydd ys- blenydd; ao mae yr hen wr megys heb hen- eiddio o ran ei ddawn, ond fod y dyn allan- 01 yn amlygu henaint. Y Parch. Joseph M. Lloyd sydd wedi oymeryd gofal eglwys y B. Y maent hwy wedi bod heb un gweinidog er's amser maith, ond mae Mr. Lloyd yn gwneyd ei ol yma yn barod. Ditater yw y mwyafrif o'r Oymry o ran eu dyledswyddau moesol a chymdeithasol, ond mae eithriadau er hyny, ao un yw y gwr ieuanc talentog Francis Williams, yr hwn sydd yn aelod parohus gyda'r A., ao yn weithgar gyda'r gan a'r Ysgol Sul. Daeth ef i'r penderfyniad o berfformio y cantata "An Hour in Fairy. Land," a rhoddodd foddlon- rwydd trwyadl. Er i'r plant aros dros awr ao ugain mynyd yn "Fairy Land," nid oedd yn ymddangos ond megys haner hyny. Da iawn, Frank; moes eto. Yr oedd y plant yn canu ao yn actio gyda deheurwydd, ao heb- law hyny oenid amryw unawdau a deuawd- au detholedig, ac yn ateb i'r cantata. Doniol iawn oedd gweled Hugh Evans (baritone ysblenydd) yn actio y "Grandpa," a Miss Hughes yn actio y "Grandma." Oanodd Mr. D. Wilks a Miss M. A. Jones yn dda hefyd gwnaeth Mr. Isaao Edwards ei ran yn dda jgyda'r berdoneg, a Mr. MainwariDg a'i String Band. Wel, yn fyrfeohgyn, gwnaeth- och yn dda iawn, a llais y lluaws yw, moes eto.- Ysgriblwr. [Ymddangosodd hanes y gyflafan yn ein diweddaf.—GoL. ]

t rT^*mRe t?yrnS6d 0 barch yn ddyledus i J. O. Ayer a'i Gwm., am 6u gwaith yn dar- paru nwydd mor ragorol a'r Hair Vigor, at harddu y gwallt a hyrwyddo ei dyfiant. Gan ei fod yn ddiberygl, effeithiol a hyfryd mae yn un o anhebgorion yr ystafell ymdrwsio.

Helyntlon y Deyrnas Gyfunol. MBI. GOL.: Helynt Cymra yw y dreth eglwys, ac ymladd parhaus yn erbyn tlodi. Helynt y Werddon yw rhenti uchel. Helynt Scotland hefyd yw rhenti uohel; a'r hyn a glywir o Loegr yw hanes am strikes yn y gweithfeydd yn fynyoh, ao hefyd, oeir hanes am gyfarfodydd mawrion o'r Social Demo- crats yn Llundain yn ami. Yn awr, y mae gwahanol farnau ar y pvne- iau uohod, a dynion yn ysgrifenu arnynt sydd, yn ol fy marn i, yn anghymwys i'r gwaith, gan fod swn rhagfarn oryf yn eu hysgrifau, ao yn fynyoh ceir dynion yn ys- grifenu ar bynoian ag y mae eu hunanles hwy eu hun&in yn cael ei wasanaethu trwy eu hysgrifau. Er engraifft, ceir goruchwylwyr rheilffyrdd sydd a thir ganddynt ar werth yn y wlad hon, a rhai sydd yn oadw llety ymfudwyr, ao yn gwerthu tooynau iddynt, yn anog tlodion Oymru i ymfudo yma, er mwyn llenwi eu llogellau eu hunain. Ceir dynion yn ysgrifenu ar sobrwydd Cymru, ao yn oodi eu gwryoh yn enbyd os meiddia neb awgrymu fod meddwdod yn ffynu yno, sydd yn cadw tafarnau, ao nid hyny yn unig, ond yn euog o feddwi eu hunain. Y mae un gohebydd o'r fath o flaen llygad fy meddwl yn awr, a buaswn yn ei enwi oni bae fy mod yn ofni y buaseoh yn barnu hyny yn rhy bersonol. Flynyddau yn ol, dywedai pregethwr yn y wlad hon, wedi ei ddychweliad o Gymru, fod meddwdod yn ffynn yno. Gwylltiodd y gohebydd y oy- feiriaf ato yn ddirfawr, gan ddangos ysbryd pur anfoneddigaidd yn ei ysgrif yn gwrth- dystio yn erbyn y ffaith a groniolwyd gyda gofid dwys gan y gwr parohedig. Dygwydd- ais fod yn nghwmni preg3thwr arall oedd newydd ddychwelyd o wibdaith i Gymru, yohydig fisoedd wedi darllen yr ohebiaeth y cyfeiriaf ati, ao yr oedd un yn y owmni yn adwaen y gohebydd orybwylledig, ac ym- holai sut yr oedd. Ateb y pregethwr oedd: "Ond meddwi mae o!" Ai iawn, Mri. Gol., i ddyn sydd yn meddwi ei hun, ao yn cadw tafarn, amddiffyn sobrwydd Oymru ? Mae yr un gwr hefyd yn llawn o ragfarn at y Gwyddelod. A yw y dreth eglwya yn dreth gyfiawn ar amaethwyr Oymru? Atebaf yn y modd mwyaf pendant: Nao ydyw! A ydyw yn iawn i'r genedl Gymreig sefyll o'r neilldu, a gweled yr amaethwyr, flwyddyn ar ol blwyddyn, yn oael eu gorfodi i'w thalu ? Nac ydyw Mae yn sarhad ar eu gwroldeb a'u gwladgarwch. Os yw llywodraeth Lloegr mor dduwiol (?) a chodi y degwm, yn ol ysgrythyr yr hen oruchwyliaeth, i dalu trenlion eglwys nad ydynt yn aelodau o honi, ond sydd yn oael ei mynyohu gan ben- defigion y wlad, sydd yn ddigon abl i dalu eu ffordd eu hunain, paham na wna y lly- wodraeth i Victoria ddarllen Be ufuddhau i air yr Arglwydd sydd i'w weled yn Dent. xvii. 14—20? Haerir yn bur ddigywilydd fod y Gwydd- elod yn bobl derfysglyd, a bod y rhai sydd yn dadleu eu hachos yn gynyrfwyr proffes- edig, &o. Yn awr, gydgenedl, gwnewch dipyn o hunanymholiad, er sicrhau eich hunain mai nid rhagfarn at y Gwyddelod, druain, yw tad yr haeriad. Thai haeriad noeth ddim; profion sydd eisieu. Deuwch a'oh ffeithiau yn mlaen, a dangoswoh pa swm o'r arian a gasglir ganddynt a gam- ddefnyddir; yna ni a roddwn glust o wran- dawiad i chwi, ond yr ydym wedi ymgodi uwohlaw owmwl trymllyd rhagfarn du! Beth am ymddygiad Orangemen annynol Canada ? Diau nad ydynt hwy yn oredu yn arwyddair teg a dynol y DBYCH: "Rhydd i bob meddwl ei fam, ao i bob barn ei llafar." Rheswm pen pastwn oedd eu rheswm hwy i ateb ffeithiau arwr tlodion yr Werddon! Fiei o honynt yn ymosod ar un dyn ag oedd yn ceisio clust o wrandawiad ganddynt, ac yn oeisio boddi ei lais trwy gann "Duw Gadwo'r Frenines" mewn modd aflafar. 'Does fawr o eisieu oadw arni hi, o ran peth- au y byd hwn; ond y mae miloedd o Wydd- elod tlodion yn byw "o'r llaw i'r genau," fel y dywedir, ao wedi teimlo pangfeydd new- yn! Nid amaethwyr y Werddon a ddylai fod yn aelodau o'r Oyngrair Tirol yn unig, ond dylai pob Gwyddel oenedlgarol eu pleidio yn erbyn gormes; nid amaethwyr Cymru a ddylai wrthsefyll oasgliad y dreth eglwys anghyfiawn, ond dylai pob Oymro eu hamddiffyn a'u oynorthwyo. "Niwed i un sydd niwed i'r oil" yw arwyddair y Knights of Labor, a dyna yw iaith y Beibl hefyd; ao nid dyn, ond llwfrgi, yw yr hwn a dreisia y gwan, neu a edryoha arno yn oael ei dreisio heb estyn Haw o gymorth. Mae y Scotch Crofters yn deohreu ymysgwyd hefyd; a dy- wedai Crist: Y mae breninoedd y oenedl- oedd yn arglwyddiaethu arnynt, a'r rhai sydd mewn awdurdod arnynt a elwir yn bendefigion; ond na fyddwoh chwi fally. eithr y mwyaf yn eioh plith chwi bydded megys yr ieuangaf, a'r panaf megys yr hwn sydd yn gweini." Beth a barodd derfyag mawr Merthyr flynyddau lawer yn ol ? Onid ateb sirug y meistr, na "'mostyngai o byth i ^eithiwrs?'" Beth am y terfysgoedd a gymer le yn Nghymru, o bryd i bryd, mewn oysylltiad a'r dreth eglwys ? Onid aonheg- wch y dreth yw yr aohos ? Beth am y cyn- wrf Gwyddelig ? Onid gormes sydd wrth ei wraidd ? Ie, ddarllenydd, mae y byd yn myned rhagddo. Mae crefydd Crist yn dysgu brawdoliaeth gyffredinol y teulu dyn- ol. Rhaid i'r tlawd gaal eu iyrchafu o'r llwoh, a'r uchelradd golli eu hniianoldeb a'u traha, a ohydnabod y llefurwr fel ei frawd, a chaniatau ei iawnderau iddo fel y eyfryw. Yn fy nesaf, oeisiaf nodi v ruoddion goreu er sicrhau diwygiad. D. E. ROBEBTS. Utica, N. Y. A