Papur Pawb

Y SWEL SWIL, neu Adgofion Jeroboam Jones, Ysw (Ap Nebat). PENNOD XVI.—MAM YN MYN'D I'R COLEJ. I R ychydig droion y bum i yn colej, hynyyw, dim ond rhyw bedwar neu bum' diwrnod allan o'r tair wythnos oedd wedi pasio er's pan oeedwn yn Lloegr, mewn cer- byd y byddwn yn myn'd yno gan amlaf, ac mewn cerbyd yr oeddwn wedi bwriadu myn'd yno y bore yma hefyd drwy fod y cerbydau — y cabs -mor rhad. yno; ond pan weles fod mam yn benderfynol o ddyfod yno efo mi i stwftio ei thrwyn i betille, nad oedd ganddi ddim busnes gydla- hwy o gwbl, pen- derfynais y cerddlwn bob cam dill llety i'r colej. Yr oedd genytf ddaiu remvim da, dr'os hyn. Yn y lie cyntlaf yr oedd paroh i deiiiilaldfe iiiain yn fy ngorfbdi i beidio cymerryd cerbyd y bore yma. Un gynnil iawn oiedd mam, a pile gwelsai hi fi yn galw ar un o'r cla.bsl ar yr heol ac yn ei orchymyn yn fawreddog— l'haid i c'hwi wneyd pobpeth yn L'loegr mewn (lull mawreddiog—buasai yr hen wraig yn tybiofymcdyn gorfod talu o'rhyn lleiaf bunt ne ddeg ar hugen i'r cabby am ein oario i'r oolej, pellder o ryw didewy fill dir. Yr oedd cerbydau gwyciiion fed y cabs hyny yn bethe pur brinion tua Llan Ffestiniog, ac ni fyddai neb yno yn reidio yn y fath gerbydau heirdd ond y boneddigion penaf. Felly bu- asai mam druan vn mesur arferion trefi mawr Ll-oegr efo Hath en fesur Llan Ffestiniog, ac yn dyweyd' rilag blaen fy mod i yn wadlgo ulw rags gyrbdbion pan yn r-eidio o gwmpafe meVill cenbyd gorwych fel petaswn i yn Lord Ndwbro ne Mr Cas&an, Jllaenyddol. Yr ail res win oedd genyf dros bende.rfy n u ,cer,dded i'r colej y bore newydd, hwn, megis, oedd—wel, am fod yno lawn, ddlwy filldir o ffordd, a miam yn ctecthre myn'd dipyn yn fusgrell. os gwnewclh chwi adio y sym YlHl, i fyny y mae yn dod yn y diwfedd i ddigon o gyfanswrni i beri i unrhyw un dan yr .011 a-mgyldhiade a fi ddisgwyl gallu Ily digailond ed fain yn mil ell cyn iddi gyredd y cotej, a pheri iddi flino ar gerdded yr heol- ydd hirion, sytihion, diderfyn hyny, a throi yn ol lieb fyn'd gain yn m'hellaidh. Yr oedd- wn mor benderfynol o gadw mam rhag dod i'r colej y bore hwnw fell y t'eimlwn yn ber- ffiaith barod i hyd yn mod golli y ifordd a cbrwfydro o aingylcdi yr lieolydd yn ddi- anucan drwy'r borfe efo hi yn ntethu yn gldr a dlarganfod y colej yn unman. Er, wrth gwris, y buasai yr hen wraig eisio gwybod, mewn felly, sut yr oeddwn m or ddwl a cholli fy ffordd y bore yma, a, minnau wedi pod yn cerddied yn selob colej bob bore er's tair wythnos, yn ol fy nhystiolath fy Shun. Wedi i mam wisgo ei bonet mawr hen ffasiwn a'i shawl liw'r enfys arm dani, dynrn giychwyn, Ar ol eerdded i la.wr hyd hanner rei'll stryd ni, canfyddai's fod yr hen wraig y yn cario ei liymbarelo mawir glas. "Yrwaii, iiilaiiil," ,meddwn wirbhi, anewn Mais ceiyddol, "i be rydedh chi'n lygio, hwna efo clii ar fore braf fel hyn ?" "Taw son, inadhgen i," ebc hi, "roeddet ti dy hUll yn deyd i ni gyohwyni fod gwlaw mawr yn ymyl." Wei, wrbh gwrs, mod: a wedi dyweyd ihyny, gan ddisgwyl iddi hi a'r yimbarelo aros adre. Yr oedd y perygl o gael mallll i'r ooiej yn bsrygl mor fawr fel y credwii fy mod yn oa.el fy nghyfiawnhau wrth ddefn- yddio pob math o ddyfeasie i'w chadw adrte. Ond y cwbl yn ofer!! Oerddais yn bur gyflym ar y deolue, a disgwyliwn bob moment g'lyWetl luaiin yn dywieyd lei bod wedi blino ao ei bocl-Oh, newydd da, am droi yn ol. Ond y cwbl yn ofer yn liyn o beth ihøtiyid, oblegid oerddai yr ben wraig mo'r gyflym ac ysgafnidroed a ininwau, a'r ymibar'elio mawr whatebone glas hwnw yn cleoian ar yr h-eol bob yn ail cam a gyimieTai hi, nef oedd pobl yn trai i ed- rych, ar ein hole fel petase ni ein dau new- ydd ddiengyd o filodfa. Daetihum i ddeall cyn pen yiehydig fyn- ydau nad oedd dim i mi i'w Wneyd bellacli end colli fy ffordd i'r oolej a, wandno o gwmpas am y gweddill o'r bore, gan viii- ddangosi i mam yn (Yiiuiwleiliiiatiiriiol o atbrisit cbeinvydd na fedrwn ddod o liyd i'r ooiej yn unman. ]3u mam a fine yn oerdded, a cherdded, a dlierdded am gryn banner awr. Gwn i ni basio pen yr heol lie yr oedd y oolej ddwy os Dael tair gwiadth, ac er fy mod yn gweled yr adeilad bob tro, ac hyd yn nod y drws drwy yr hwn y dylaswn fod wedi iiiyn'd i fewn er's deng mynyd yn ol, eto i gyd yr oeddwn —i bob pwrpas ymarferol, megis—yn metiiu yn glir a dod o hyd i'r hen golej hwnwi yn c' .1 unman "Mam," meddwn toe, "niae arnaf ofn edn bod ni wedi colli'r ifordd yn yr hen die fawr vma rwrnit ne gilydd." "C'olli'r n'crdd Sut hyny, a chdibhe yn arf erei cherdded hi bob dydd?" "Wel, fel hyn—rydw i wedi cym'ryd tiordd arall er mwyn i chi gae'l gw!el'd y dre yn well. Fues i ddim air hyd y ffordd yma ond unwieth o'r blaen, a dyana fi Avledi myn'd filldiroedd o'm ffordd mae arnaf ofii." "Ho, felly'n wir!" a, tihar&wodd1 yr hen wraig ben isa yr ymbarelo yn eribyn palmant y stryd efo digon o dwrw i beri ,i amryw oeddynt yn pasio ar y pryd droi i edaycih be oedd y mater. "Filldiroedd o dy ffordd, ale?" ebe hi, "petb rhyfedd ydi hyny hefyd, ynte ?" Gwelwn ei bod, os nad yn aanlieus ohonaf, O'IT hy.i lleiaf yn teimlo yn bur ddig ohier- wydd eoilli y ffordd; ond cyn pen eiliad "wed'yn yr oeddwn i mor lion a'r gog pan y clywaia hi yn dabgan ei pherLderfyniad i droi yn ol a piheidio chwilio dim ychwcineg am y colej, y bore hwnw be'th bynag. "O'r gore, mam," meddwn wrthi, "'hwyr- aefe mai treio myn'd yn ol i dy Daniels -4 ydi'r gore i ni, aehos wn i ddim. ar wyneb daear pa Ie yr ydym." "Faint gymeauth i ni i gyredd ty Mrs Daniels o'r fan yma ?" go'fynai mam. "Oh, fyddwn ni ddim gwerth a myn'd yno —rhyw ohwarter awr no ugien mynyd Invyradh." Ediyoliodd imin arnaf yn llym. "Sut yr Wlyt ti yn gwybod mor gysact faint o amser gymeritli i ni.fyn'd yn ol i1 dy Mi's Daniete os na wyddost ar y ddaear p'te yr yelen ni ,ri,oa,n ?" ebe hi. Yr oedd hwnyna yn gw:estiwu na-fedrwn i mo ei a-teb air darawiad, megis, am y rhes- win syml Jliad 10leddwil erioed' wedi meddwi y base intoi ynmedru datiMygu y fath allu- oedd .meddyliol a, liyn. Ond eyn i mi liyd yn nod geisdo ei ateb Wele rhyw foneddwr oauol ded, yn gwisgo het silo fawr nobl a tMHad duon o'r toriaid diwedd-ar'af, yi). clod i fyny atom. '"Mtr Jiones," eLlai -ief—("Mir Jorobuain Jones, cuidre 1" mecldlai, gan siaiad linewn Oymraeg glan gloew. • liLe, siwr, syr," atiebwn inirau, "ond y mae genyeh cih^wi j, fantais ariiaf o wybod pwy wYif fi tra a-ia Avii i ddim beth yw oich enw chwi. "Oh, na hidiweh aan hyny;, Jonee yw fy enw fi, fe'l cflrwithau; (dy wais eich adrodd- liaid: yn ein cyfaTfod llenyddol y nos o'r. blaen, ac yr wyf wtedi bod yn dfegwyl eiph gwe'led yn dod i'r oapel byth er hyny. Yr oecidwn yn dealll eich bod tam ymlaelodi yii ciii iheg'lwys ni—dywedddd Mrs Dandels Hyny wrthym ni fel blaenoidaid—m yr' ydym wedi bod yn eich disgwyl o hyd, ao heb eich gweled. Dylad poh dyn ieuanc,, yn enwedig a;r ol dod o'r wlad i dref wyljt. fel hr m, ddod yn mlaeii a gwneyd ei irun yn Avybydd- us i'w frodyr crefyddol, modd y oaffo help i wrthsefyll y teiiitasiynau sydd mewn lie fel hyn." "Dyle'n siwr," ebe maim, gan daro-ei hym- baatelo ar y pafin fel pe buasai yn OUldr ceir'ig yn is i'r ddaear, "a phwy ydedli chi, syr, mor hy' a gofyn 1" ,Edlrycihodd y boneddwl" tair maan gyd)a gwten, ■ ond trodd ei wen watwarlly'd yn ddi- c-ed yn sinoldeb oalonogol, ac ineddai, "Wel, yr lien wiiaig, miale genyf yr uu- rlhydedd o fod yn un o fiaenoriaid y capel Methodistiaddd Oyninedg yn y dref hQll, yr unig gapel Cymreig yn y dref, o ran hyny. A ydych chwi yn per'tUmi i Mr Jonies yma ?" "Odw F'aswn i yn meddwl mod i, wir! Os nad ydi ei fam o yn perMlyn tipyn bach dddo, pwy sv, ynte, rwian. ?' }'(jIh, felly. Y dhwi, gan ihyny^' y.w gwteddw yr hen wr duwiol William Jones, o Lan Ffestiniog?" "Dyna fe i'r dim, syr; ia, ia, a, hwn ydi ei Ie, a bachgen drwg y mae e yn troi allan hefyd mae arna i ofn. Pa'm na dhyin'rwch chi, pobol y cap-el, fwy o'i ofal e ?" "Wel, Mrs Jones bach, fe ddiylai ddod i'r capel. Weles i mohono yn y oapel ddim un wadtli ler's pan y mae yma, ag eithro un noson ganol yr wythnos mewn cyfaifod llen- yddol." "Bi'enhin mawr, Jerry, bybe ydi peth fel [hyn 1" gofynai mam, gydag ergyd gynddeir- 11 gry iog arall i'r palnnalit efo ei hyanbareio, "ron i yn efni o hyd ami-i fel hyn y, troai pcthe