Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
AGORIAD Y SENEDD.
AGORIAD Y SENEDD. ARAETH Y BRENIN. DYDD laii agorwyd y senedd ymherodrol gan y Brenin Iorwerth VII. ei hun. A ganlyn sydd led-gyfieithiad o'r AEAETII FRENHINOL. Fv ARGLWYDM A B0NEDIGION, Yr wyf yn eich cyfarch am y waithgyntafar adeg o dristweb cenedlaethoj, pan y luae yr boll wlad yn'galaru-am Y RGOLIED anadferadwy yr ydym yn ddiweddar wedi ei gael, a'r hon sydd wedi disgyn arnaf fi gyda llymder neill- duol. Darfu i'm hanwyl, fam, yn ystod ei theyrnasiad hirfaith agogoneddus, osod;esampl 0 flaen y byd o'r byn a ddylai. penadur fod. Fy nymuniad diffuant innaii ydyw cael rhodic yn 61 ei tbraed hi.. Yn ngha,nol ein tristweb, cyhoeddus a pher- eonol, boddhad o:r Unwyaf i mi ydyw bod yn alluog i'ch sicrbau fod fy holl bertbynasau gyda'r Galluoedd eraill yn parbau i fod ar y telerau mwyat cyfeiligar Nid ydyw y rhyfel yn Neheubarth Affrica etto wedi ei dwyn i(lei-fyniail hollol, ond v mae prif ddinasoedd y gelyn a phrif linellau crgym- mundeb vn fy meddiant, ac y mae mesnrau wedi cael eu C', mmeryd ag a fyddant, mi a obeithiaf, yn foddion i alluogi fy mihvyr iddelio yn eff eithiol -r nevfchoedd gan ba rai y ffwrth- wynebir hwy. Yr wyf yn mawr ofidio o berwydd y golled ar fywydau a'r draul ar dry so rau sydd wedi deilliaw oddi wrth y rhyfel wylliog a gerir yn mlaen gan bleidwyr y Bwriaid yn nbiriogaeth-, au blaenorcl y ddwy weriniaeth. Y mae en hymostyngiad buan yn beth ag y dylid ei ddy- III N no er eu mwyn hwy eu hunain; o blegid, hyd oni chymmer hyny le, bydd yn arnmhossibl imi osod i fyny yn y trefedigaethau hyny y sefydliadau a fyddant yn foddion i sicrhau iawnderau cyfartal i'r holl bobl wynion sydd yn preswylio ynddynt, ac amddiifyniad a chyfiawnder i'r oil o'r boblogaeth frodorol. Mae y meddianniad ar Pekin gan y Galluoedd Cynghreirio], a rhyddhftd dedwydd y rhai hyny oeddynt yn cael eu gwarchau yn mhalas- au y llysgenhadon, mewn dwyn oddi amgylch yr hyn y dartu i'm milwyr Indiaidd a'm m6r- filwyr wneyd eu rhau yn ganmoladwy, wedi cael eu dilyn gan ymostyngiad y Llywodraeth Chincaidd, a pharodrwydd i dderbyn yr hawliau y gofynai y Galluoedd am danynt. Mae tra- fodaebh yn awr yn cael ei chario yn mlaen mewn perthynas i'r dull yn mha un y mae cyd- ymffurfiad a'r ainmodau hyn i'w effeithio. Cafodd sefydliad gwladwriaeth Awstralia ei gyhoeddi yn Sydney ar y laf o Ionawr, yn nghanol amlygiadau aneirif o frwdfrydedd a llawenydd y bobl. Yr oedd fy anwyl fam wedi rhoddi ei chydsyn- iad i ymweliad y Due o Cernyw AO Efrog i agor seaedd gyntaf y wladwriaeth newydd yn ei henw hi. Nis gall ymwahaniad oddi wrth fy mab, yn enweciig ar adeg fel yr un bresennol, lai na bod yn dra phoenus; ond yr wyf yn parhau i deimlo yn awyddus dros roddi effaith i ddymuniad ei di. weddar fawrhydi; ac fel prawf o'i dyddordeb hi, yo gystal ag o'r eiddo finnan, yn mhoh peth sydd yn dal perthynas â. chysur fy neiliaid y tu hwnt i'r moroedd, yr wyf wedi penderfynu na. byddo i'r ymweliad ag Awstralia gael ei adael; ac y bydd iddo gael ei emgu fel ag i gymmeryd i mewti New Zealand a thiriogaeth Canada. Y mae parbad y gweithrediadau gelyniaethus yn Neheubarth Affrica wedi fy arwain i wneyd galwad pellach ar eich gwlarigarwch, ac ar ffydd- londeb Canada ac Awstralia. Yr wyf yn llawen. yehu fod fy nghais wedi cael ei atteb mor bryd- lawn ac mor frwdfrydig, a bod catrodau chwaneg- 01 mawrion o'r trefedigaethau hyn i gael eu han fon i faes y rhyfel yn ddiymdroi. Coronwyd yr ymgyrch a Ifurfiwyd i ddarostwng y gwrthryfel yn Ashanti gan lwyddiaut mawr. Trwy bybyrwch a dewrder fy milwyr brodorol, yn cael eu liywyddu ya alluog gan Syr James Will- cocks, a'u harwain gan swvddogion Prydeinig, gorchfygwyd gwrthwycebiad ystyfnig y llwythaa mwyaf rhytelgar yn ngorllewjnbarth Affrica, yn ogystal ag anhawtiderau eithriadol yr binaawdd, y tymm(,Ir, a'r wSad, yn mha rai yr oedd y gweith- rediadau yu cael eu cario yn mlaen, Cafodd gwarehodluCoomassie, yr fcwn A warcheuid, ei war- edu ar ol amddi'fyniad maith a dewr. Darfu i'r brenhincedd penaf wneyd eu hymostyngiad, ac y mae y plif rwystr ar flordd cynnydd a dadblygiad y gyfran oludog bon o'm meddiannau yn Ngcr. Dewinbarth Affrica wedi csbl eu sytnmud ymaith yn derfynol. Y mae y dioddefiant a'r Uiaws marwolietbau a achoswyd gan yr hir sychder dros gyfran hebeth o'm Hyaierodraeth Indiaidd WEDI cael ei liniara yn fa«r gan y gwinw a ddisgynodd OU] yr wyi yn gotidio fy mod DI».X« orfo.i i ohwanegn fod rbao o r>y wysogaeth Bombay yn parhau M?*n e'.fyngfbr o lHtm ddifritni, yr hwn y mae v gvvyddogiou ) n defnyddio pob yauirechioo J'.v leddfa. BONEDDIGION TY Y OYFJFREDIN. Bydd i'r amcangyfrifon am y flwyddyn gael B cl eu gosod ger eich bron. Y maa pob gofal wedi cael ei gymmeryd i wneyd eu swm mor fycban ag oedd bossibi ond, y mae augenrheidiau llyngesol a milwrol y wlad, ac yn enwedig y draul anwabanol gyssylltiedig a'r rhyfel yn Neheubarth Affrica, wedi peri chwanegiad an- ocheladwy atynt. Par marwolaeth y Frerdiities ei bod yn an- enrheidiol gwneuthur daipariaeth adnewyddol go?vfer a'r Rhestr Wlado!. YR wyf yn y modd mwyaf dihoced yn gosod at eich galwad yr oil â'r Cyllidau Etifeddol a suddwyd yn yr un modd yn eich dwylaw gan fy rhagflaenoriaid ac yr wyf wedi gotchymyn ar fod i'r papyrau angenrheidiol tuag at ystyriaetb lawn o'r mater bwn gael eu gosod ger eich bron. Fy ARGLWYDDI A BONEDDIGION, Rhoddir i'ch barn gynnygion er cJfhan eff- eithiolrwydd fy ngalluoedi milwrol. Y mae cyfnewidiadau neiilduol yn nghyfansoddiad Llys yr Appel Diweddaf yn angenrheidiol er cyfar- f)d a'r defnydd chwanegol a. wneir o hono, yr hyn sydd wedi ei achosi gan ymeingiad yr Ym- herodraeth yn yst d y ddwy genhediaeth ddi- weddaf. Cynnvgir deddfwnaeth i chwi ergwella y ddeddf mewn perthynas ag Addysg. Y mae mesurau wedi cael eu parotoi, ac os bydd amser yn caniatau dygir hwy o'ch blaen, er rheoli gwerthiant gwirfoddol gan dir-feistr- iaid i'w tenantiaid yn yr Iwerddon, er gwella ac nno deddfau y ffactrisa'r llaw-weithteydd, er gwella gweinyddiad y ddeddf mewn perthynas a gwallgofiaid, er gwella deddf yr iechyd cyhoeddus, y deddfau mewn perthynas a'r cyf- lenwadau o ddwfr,er rhwystromeddwdodmewn tai trwyddedol a lleoedd cyhoeddus, ac er gwella y ddeddf mewn perthynas a hawliraint llenyddol Yr vdwyf yn gweddio ar ir Hollalluoo, Dduw barhau i'ch arwain yn nghyflawniad eick ym- drafodaeth, a'n bendithio k llwyddiant.
CHWAREL Y PENRHYN.
CHWAREL Y PENRHYN. DYWEDIR fod amryw gannoedd o ddynion wedi ysgrifenu at oruchwylwyr Chwarel y Penrhyn am gael caniatad i gael ail ddechreu gweithio, ar y dealltwriaeth eu bod hwy yn cael eu ham- ddiffyn. Y mae Mr. E, A. Young, goruchwyl- iwr Arglwydd Penrhyn, wedi anfon cylchlythyr, 0 L>a un y mae yr hyn a ganlyn yn rhydd-gyf- ieitliiad :— SYR, Dymunwyf gvdnabod derbyniad eich 1Jytbyr, ao y mae yn dda genyf eich bod wedi ysgrifenu, a thrwy hyny roddi cyflevtsdra i mi anfon atocli chwi, a'ch cyd-weithwyr yn unior.gyrcbol, ar byngciau sydd o bwys i bawb oedd yu gweithio yn ddiweddar yn Chwarel y Penrhyn. Yr wyf wedi bod mewn gohebiaeth, yn ddiweddar, a dynion eraill, y rhai, hefyd, sydd yn awyddus am ddychwelyd at eu gwaith ac y mae wedi cael ei wneyd yn eglur i mi yu awr fod llawer o'r hen weithwyr yn teimlo gwrihwynebiad i'r cynlktn o ddirwyo am fod yn ddiweddar, neu rhyw drosedd aiall ar y rheolau. Cafodd y cwestiwn hwn ei gyfeirio i Arglwydd Penrhyn, yr hwn nad ydyw YN meddu mwy o ddymuniad I>.a VNIRMAU i ddwen dirwyotA' i raown—-Y rhai na buasid yn meddwl am danvnt oni bae I mi yn flnenorol gael fy nrwain i gredu y bnasai y cyfryw ifurf o gosp yn cael ei ddewis gan y dyn- 1 O11. O gaudy niad, bydd yna, Y y dyfodol (yn lie 'dirwyon gynllun o 'attaliad' (o chwarter diwrnod i fyny, yn ol teilyngdod pob aches). Er fcnghraifft. y gospedigaeth am MD yn ddi- weddar heb fod dron 15 mnryd., am y waith gyntaf, ei roddi ar ei wyliadwriaeth yr ail dros- edd, ei attal am chwarter diwrnod y trydydd trosedd, ei attal am banner diwrnod ond bydd- ai i droseddwyr parhaus gael en cospi yn fvvy difrifol, neu gael eu troi ymaith. Mor fuan ag y byddo digon o ddynion wedi anfon eu benwau i mewn, ynghyd â'u cyfeiriad a'u rhif diweddar ya y chwarel, yn gwneyd cais am waith, bydd i cfiwi gael clywed oddi wrthyf etto. Er bod yn gyfarwyddyd i chwi, yr wyf yn amgaii cop*iiu o'r rheolau sydd yn dwyn cyssylltiad a'r cyunrych- ioliad o unrbyw g*yn, yn gystal a rheol newydd ynghyich dysgyblaeth.' Y tebygolrwydd ydyw, y bydd i gy,arfoti o'r pwyllgor gael ei alw yn ddioed, er cymmeryd o dan ystyriaeth ammodau y cylcblythyr.