Baner ac Amserau Cymru

II Awgrymir dwy ffordd i ddyfod trwy yr anhawsder. Y gyntaf ywr fod y fferm- wyr yn ffurfio cymdeithas gydweith- redol yn eu plith, acyn troi i werthu y cigfwyd eu hunain. Yr ail ydyw fod y cigydd yn cael tystysgrif gan y fferm \vr am yr anifeiliaicl a, brynir ganddo.

9 I ni, y cyhoedd, y mae y wedd bwys- icaf ar y cwestiwn. Ond, dyna, rid ydym yn gweled ein bod ni yn dyfod i mewn o gwbi yn y ddadl hon. Beth p." clym;bleidiem ninnau ii beidio pry in dryll o gwbl o gig heb dystysgrif?

TE L B £ A U T 'F A N E R, Puis &rgratihiad dydd Sadwrn ydyw Ig. yr un ond at phrl, am chwarter, yn rhad drwy v post, ydyw Is. 8g„ ond talu yn nxiaea, nsu ?s. oa na wueir hyny. Aafonir 2 gopi drwy y pest am 23. 9c. y chwarter, oivi talu yn ml&en, n&u 8a. oa na wueir hyny. Hefyd. anfonir i, 6, neu unrhyw frnniier. yn ddi-dvaul drwy y post gau y Oyhoeddwyr yu ol lg. yr an. hIS argraphiad dydd Mereher ydyw 2g. Ei phris am chwarter, yn rhad drwy'r post, osoymnierir 2, neu unrhyw aifor mwy dan yr un amlsn, yf yn ol 2s, 2g. yr un, ond tain yu miaen neu 2s. 6- os na wneir hyny. Ei phris wadi ei sampio ydyw 2! neu 2s. 9c. y ohwarter, ond talu talu yn mlaen; a 3s. 06 na wneir hyny, I mA6 y chwarterl yn terfynu ddiwedd Mawrth, Mcbefin, Msdi, a Rhagfyr. Yn mhob amgylehlad, anfoair hi yn mlaen hyd nea y esir rhybudd i attal. mrOL DALAETHAU YR AMERICA — Anfoclr y ddwy Fasbr am y prisiau canlynol yn ddi-draul i'r Unol Dal- acthau :-BANKR dydd Hercher yn ol 3a. So. y chwarter a Bake* dydd Sadwrn yn 2a. 2g. y chwarter ond yn mhob amgylchiad y mae yn rhaid talu yn mlaon, at attelir hi pan y bydd yr arian wadi eu treulio. Gellii anfon trwy ddrafftar fungc, neu ar rhyw dr masnachoJ parchus diogel avail yn Llosgr a gwell hyn na thalu trwy bapyrau drtlart yr Unol Dalaethau, gan fod eu gwerte hwy yo gyfnewidicl yn y wl&d hon. Q^yr pawb, hefyd pe, bryd y terf yna. •ARDDONIAETH.—T mae anil un o'r betrdd, wrth anion y cyfansoddiadau 1 ni, yn pwyso arnom eu cyhoeddi To wythnos nesaf.' Dymunwn hysbysu y cyfryw fod yx Mamhossibl i ni gyflawni eu cais ond fel hyobysiadau, Os bydd rhyw rai yn dyrmmo hyny wrth aufon Ulnellau ex Jarwolacchau, priodasau, nsu encdigaethau, &c., deallei y bydd yn angenrheidioJ iddynt anfon 3c. am bob iiinell *gyni>wysay cyfansoddiadau. Cân t !elly ymdtlang,)s YD ein nesai;' ond ni byddwn yn gyfrifol am eu rhagoroldeb fel cyf&tssoddifidaa. Os na wneir hyn, byddrl angon- rheidiol i ni anfon y cyfansoddiadar olygyda y Fardd- oniaath a chymmer folly rai wythnosau cyn yraddanyo* TD olllwm y Farddoniasth fydd mewn llaw. XBLERAU AM HTSBTSIADAD. T puis am Hysbysiaditi MasnschcH., Ysgolion, Eieteddfod»n. Cyfarfodydd Cyhoeodus, Llyfrau, &c., fydd yn ol 3s. y fod- fadd-gan fesur i lawr y golofn. Am Hyeibysiadau o F» Sirleu,' &c., yn cynnwys 18 o Elrlao nau lai, codir 6c. ac, yn ol Ie. am bob tri gair drOll hyny tellr yn ralsmnHaw: nau 4e. y ilinall. 08 na wnel, kyuT

PRIODASAU. BoWEN-LEE-Awst 25ain, yn Ebenezer, Caerdydd gan y Parch T George, Castellnedd, yn cael ei gyn- northwyo gaD y Parchn J J Williams, Pentre, a W T Lee (tad y briodasferch), y Parch R J Bowen, B A (mab hynaf Mr a Mra John Bowen, Pentre), A 1=fpjp" F,rlíth Elizabeth (meich bynaf y Parch W T Lew, Caerdydd)i HutiHKS—Jonus—Medi 26ain, yn eglwys y plwyf, Bryneglw) s, gan y Parch J Owen (y parson), Mr S Hughes, Pendref, Caerwys (ceidwad yn Ngwailgofdy Gogledd Cymru), a Miss Alice Mabel Jones, merch hynaf Mr J Jones, Penrhos Shop, Bryneglwys. MARWOLAETHAU. Atkinson—Medi 12fed, yn 69ain mlwydd oed, Mr J Atkinson, Foel Ita, Corwen. ED wARDs-Medi 18fed, yn 76ain mlwydd oed, MrsKlen Edwards, Gell Gate, Corwen. Jones—Medi lleg, yn 50ain mlwydd oed, Mr Thomas Jones, Fron Llan, Llangwm. JONES—Medi 18fed, yn 18eg mlwydd oed, anwyl ferch Mr Edward Jones, Wolverhampton (gynt 0 Penisa'r mynydd, Glan'rafor, Llawrybettws). Jones—Me<-i 19eg, yn 70ain mlwydd oed, Mrs Elizabeth Jones, Caefadog, Capel Celyn, Bala. J OSES —Medi 29ain, yn 55ain mlwydd oed, wedi dioddef amryw wythnosau 0 gystudd trwm, Mrs Margaret Jones, 28, Beacon's Hill, Dinbych, priod Mr John Jones, diweddar lvthyr-gladydd. Yr oedd yn wraig hynaws, ac yn gymmydoges neillduol 0 garedig. Gadawodd fam oed rami. un mab, a thair o lerched, yn eu dwfn alar. Cyintner ei chiaddedig- aeth le prydnawn dydd Sadwrn cychwyuir oddi wrth y ty am hanner awr wedi dati. JUNEs-Medi 2lain, yn 42ain mlwydd oed, Mr Robert Jones, Pentre walbon, Tre'rddol, Corwen (mab y diweddar Mr Thomas Jones, teiliwr, Cynwyd). Roberts—Medi 20fed, yn 31iin mlwydd oed, Mrs Jane Roberts, priod Mr Henry Roberts, Hendre ddu Bala. Roberts—Medi 20fed, yn 60ain mlwydd oed, Mr John Roberts, 13, Plasey Street, Bala. Claddwyd ef yn mynwent Llanycil, y dydd hu canlynol. Williams—Medi 19eg, yn 69ain mlwydd ced, Mrs Margaret Williams, gweddw y diweddar Mr Robert Williams, saer coed, Rug, Corwen.

Nos Sadwrn a'r Sabbath cyniialiorM y Bed- yddwyr yn Glan Conwy eu cyfarfod blvnydd- 01, pan y pregethid gan y Parchn. B. D. Harnsa Lee Davies. Cafodd ysgolion yr Eghvys yn Broughton, Lrhai a adeiladwyd gan blwyfolion Penar- g, eu hagor yn fturfiol, y diwrnocl o'r blaen, gan Iarlles Grosvouor. Y mac Mr. W. Jones, A.S, :yn yr Almaen. Bu j 11 siarad a r Ivwysog Buelow, y Oalig- hellydd ar y teimlad sydd yn bodoli rlnvn? y wlad hon a r Almaen. Y mae y Parch. R. R. Morris wedi vm- gymmeryd a bod yn weinidog eglwys Maen- oiferen (M.C.), yn chwanegol at eghvys v Tabernacl, Blaenau Ffestillio, Derbynwyd y Parch. Ridiarvl Hughes, Pwllheli, yn aelod o gyfarfod misol sir Fflint ar ei waitI: yn ymsofydlu yn Aveinidog eodwys y Methodistiaid Calfinaidd yn BryinboT Cychwynodd1 Cor Meibion Givndw'r o Mountain Ash, dydd Mawrth, am South- ampton, a bwriadent forio oddi yno i Ameri- ca, er myned ar daith gyngherddol yn y wlad hono.

AMSER COLEU LAMPAU. Hydref 4jrdd hyd y lOfed. PRYDNAWl* R Ti ••• 6.31 0, Llun fi «. Mawrth. • 6'6 7. Mtrcher. %n 6.22 9. G^ener. ,q ( 10. Bel win. J t z Si' 1

lantr at jtUGtrau (rtmvlt Duly Registered at the General Foit Office as a Newspaper, and is transmissible through the Tost at the Newspaper rate of Postage.

ATTAL DHWG. MOR bell ag y dengys yr arwyddion nid yw Bwlgaria am dynu yn ol, oni orfodir hi gan y Galluoedd, o'r safle y mae hi yn ei gym- meryd yn y dyddiau hyn ynglyii a'i hanni- byniaeth, ac hefyd ei hattafaeliad ar linell y ffordd haiarn sydd yn rhedeg trwy ei gwlad ond a berthyn mewn gwirionedd i Twrci. Beirniadir ei hymddygiadau gyda llymder; ac nid oedd hyny ond yr hyn y gallasem ei ddisgwyl. Nid oes dim yn blino mwy ar fyd diplomyddiaeth na gweled dyrys- byngciau newyddion yn cyfodi. Ninnau, y rbai na p her thy mm o gwbl i'r byd hwnw, ydym yn cael cin blino yn llawn cymmaint wrth weled peth yn cyfodi sydd a thuedd uniongyrcbol ynddo i beri rhwystr ar waith y diwygiad addawol sydd yn awryn Twrci. Ofnwn i ddim ddyfod i darfu yr ysbryd rhagorol sydd wedi decbreu gweitbio mor nertbol, ac hyd yma mor gymmeradwy, yn yr ymherodraeth a fu am gynnifer o ganrif- oedd yn sathrfa gormes; ac ni fynwn i Fwlgaria, na neb arall, fygwth y gronyn lleiaf ar ei effeithiolrwydd. Wrth gwrs, addefwn nad ydys yn yr ystyriaetbau byn yn cymmeryd teimladau y Bwlgariaid eu hunain i mewn i'r cyfrif o gwbl. Ond, oni ddylem ni wneyd hyny ? Prin y gallwn gredu y rhoddai y Bwlgariaid nemawr bwys ar ammodau Cyttundeb Berlin ynglfn a'u hannibyniaeth hwy. Yn mhob peth han- fodol a berthyn i genedl, llawn deilynga y Bwlgaria yr enw. 0 holl genedloedd Goror y Balkans, mae yn debyg mai hi ydyw y fwyaf unrbywiol, fel mai hi, hefyd, yw y fwyaf pell yn mlaen mewn yatyr gymdeith- asol a masnachol. Nis gallwn feddwl am dani yn boddloni i barhau yn dawel i fod yn deyrnas o dan warogaeth i Twrci. Dan yr amgylchiadau hyn, gall un o ddau beth ddigwydd, naill ai fod Galluoedd Ewrop yn cyfnewid peth ar y Cyttundeb, neu ynteu fod Bwlgaria o honi ei hun yn cyboeddi ei bannibyniaeth pan farno hi yr adeg yn fan- teisiol i wneyd hyny. Pe cymmerai hi y cam hwnw, nid ydym yn meddwl y gallai neb ei chyhuddo o weithredu yn anghyf- reithlawn. Pe gwnai hyny yn awr, ni weithredai yn fwy anghyfreithlawn na'i wneyd rywbryd etto yn y dyfodol. Yrhyn y pwysa Bwlgaria fwyaf arno, mae yn debyg, ydyw nid cefnogaeth Awstria —corsen ysig ar y goreu—nac hyd yn oed ei byddin effeithiol ei hun. Yn hytracb, yr ystyriaeth benaf, o bossibl, yw na byddai gan Twrci ond ycbydig, os yn wir, ddim l'w golli pe gwnai hi ei hun yn annibyriol. Nid ydyw cwestiwn y ffordd haiarn ond un bycban mewn gwicionedd. Byddai arian y cyfran-ddalwyr yr un mor ddiogel gan Bwl- garia ag a fyddai gan Twrci, Mor bell ag y mae cwestiwn yr annibyrmeth drachefn yn myned, gellir dyweyd fod Bwlgaria yn barod yn annibynol yn mhob peth ond yr enw yn unig. I Twrci ni byddai y cyfan ond bycban a dibwys. Ar y Haw arall, tra yn cydnabod hyn oil, yr ydym yn rhwym o ddyweyd y byddai gwaith Bwlgaria yn ym- ystwyrian am gael bod yn annibynol mewn enw yn gystal a bod felly mewn gwirionodd yn rhwyDt o effeithio yn ddwys ar yr hyn sydd yn myned yn mlaen yn Twrci yn awr. Y mae gwrthwynebwyr diwygiad yno wedi eu diffrwytho; ond rhoddai gwaith y Llyw- odraeth newydd yn ymostwng i geisiadau, neu, yn hytracb, i fygytbion Bwlgaria esgus 0 zn braf i'w gelynion edliw gwendid, ofn, a gwaseidd-dra iddi. Yr unig beth a allai y diwygwyr yn Twrci ei wneyd, pe yn cael eu gadael i ymdaraw â'u siawns, fyddai ym- ostwng i Bwlgaria, neu ynteu wynebu rhyfel a bi-rhyfel ag y mae Bwlgaria yn barod iddi, end Twrci yn hollol ammharod. Di'au fod yr amgylchiadau mewn argyf- wng. Mae y perygl yn fawr. A adewir y ddwy wlad i'w synwyr eu hunain i ymgod- ymu a stfyllfa sydd yn drylawn mewn an- hawsderau a pheryglon 1 Os gwneir, ofnwn mai rhyfel waedlyd fydd y canlyniad, ac hwyrach, adweitbiad yn Twrci, gan ei thaflu yn ol i ormes yr hen OruchAvyliaeth dra- chefn. Ond, ar yr ochr arall, os cyfryngiad a ddylai fod, pwy a allai gyfryngu yn fwyaf effeithiol ? Nid oes ynom y petrusder lleiaf I i atteb y cwestiwn olaf hwn ? Prydam I. ydyw y wlsd a allai gyfryngu rhwng y pleidiau yn fwyaf effeithiol o bob gwlad. Medda hi barch yr Young Turks a'r Bwl- gariaid, a gallai roddi gwasanaeth ammhris- iadwy yn ei werth o dan yr amgylchiadau presennol. Ai tybsd fod Syr Edward Grey, ein Gweinidog Tramor galluog, yn barod at y gwaith 1 Gallai efe awgrymu i'r ddwy blaid i ildio ar rai pethau, a chyfarfod eu gilydd tua chanol y ffordd. Gallai ef gyda phob priodoldeb nodi pethau na byddent yn barod i syrthio i mewn a hwy, pe yn eu 50fyn gan eu gilydd. Wrth gwrs, byddai! 3i ammbartiaeth ef uwch law ei ammheu a iyn yoddo ei hun a roddai nerth ya eln cyfryngiad. Dywedir fod Llywodraeth Rwssia eisoes wedi cynghori Bwlgaria i ym- wrtbod a'i hystyfnigrwydd. A ydyw Awstria, ar y llaw arall, yn ei chynghori i ymgyndynu nis gwyddom. Hyn yn unig a wyddom, y byddai cyfryngiad Prydain, o herwydd y parch a delir iddi gan y ddwy wlad, yn llawer mwy effeithiol nag eiddo neb arall. Trwy hyn gallai wneyd gwasan- aeth i Twrci, i Bwlgaria, ac i heddwch yn Ewrop yn gyffredinol.

SUL Y DDIOD. AETH arddangosiad mawr y bragwyr yn Hyde Park, Llundain, y Sul diweddaf, heibio bob fod neb, ar a wyddom ni, ronyn gwaeth- ond hwy eu hunain. Gwariwyd arian yn ddiderfyn gan deulu y Fasnach ar y miri rhyfedd hwn. Gwariwyd yr arian ar drenau arbenig rhad, o ba rai yr oedd ugein- iau llawer yn dylifo i mewn i'r brifddinas y boreu Sabbath hwn. Y boblach lawer a gludid ynddynt, hefyd, oeddynt yn cael eu bwyd a'u diod yn rhad. Rhifai y gorym- deithiau trwy heolydd y brifddinas i'r Pare gryn bed air ar ddeg, oil yn cael eu blaenori re gan fanerau a seindyrf pres. Pa faint oedd eu nifer ni choir byth wybod. Ni ennillir dim wrth geisio taeru mai nid gorymdaith enfawr ydoedd. Caniataer iddynt gael eu niferi eu hunain, a chawn ninnau arfer ein synwyr yn ein crediniaeth o'n hystadegau. Pa beth a ddywedwn am effaith G^yl Bacchus 1 Ai amcan y darllawyr ydoedd creu dychryn ar y Llywodraetb, a chael ganddi ofni myned yn mlaen gyda Mesur y Trwyddedau 1 Os mai, dywedwn na bydd i'r arddangosiad yr effaith lleiaf. Mae hi mor benderfynol ag erioed i'w wtbio trwy Dy y Cyffredin. Yn fwy penderfynol, hwyracb, ar ol y miri hwn. Ni chaiff y Fasnach Feddwol byth reoleiddio ein gwlad, os gallant hwy ei rhwystro. Os, drachefn, mai amcan teulu y ddiod yn eu harduangos- iad ydoedd rhoddi digon o asgwrn cefn yn Nby yr Arglwyddi i dafiu y mesur allan pan anfonir ef yno o Dy y Cyffredin, nid ydys yn sicr nad ydynt wedi llwyddo. Wrth gwrs, amser a ddongys Dïau y bydd hi yn ddiwedd mis Tachwedd neu ddechreu mis Rhagfyr cyn y cyrhaedda y mesur i'r Ty U chaf j ac o'r pryd hwn byd y pryd hwnw, bydd amryw wythnosau, yn mha rai y gall llawer o bethau ddigwydd. Ond, yn ol yr arwyddion tra yr ydys yn ysgrifenu, taflu y mesur allan a wna yr Arglwyddi. Modd bynag am hyny, yr ydys yn deall fod pleidwyr y Fasnach yn teimlo yn dra siom edig am na fuasai rbai o wyr blaenllaw yr hen Weinyddiaeth Dorfaidd yn gwneyd eu bymddangosiad ar y lhvyfanau yn Hyde Park. Ni ddaeth cymmaint ag un o honynt. Nid ydym yn sicr na ddisgwyliasant hwy y buasai Mr. Balfour yno. Ni fuasai gan- ddvnt ddiolch i Mr. Austen Chamberlain i fod yno, ac yn areitbio. Mr. Walter Long nid oedd yno. Nob o'r rhai 'a dybid eu bod yn golofnau,' A cbondemnio mawr oedd arnynt, a'r hyrwyddwyr yn ddigofus o siomedig. Manion Toriaeth yn unig a gaws,int i sefyll o flaen y dorf. Hwyrach fod gan Mr. Balfour a'i frodyr gywilydd o'r arddangosiad, heb law nad oedd ganddynt eisieu tori y Sabbath. Nid ydym yn am- mheu na wna yr Arweinydd Toriaidd iawn am ei absennoldeb o'r Pare trwy chwerwder ei ysbryd yn dynoethi y mosur yn Nhý y Cyffredin.

Y CYFANSODDIAD NEWYDD. "11 CYFANSODDIAD newydd yn Twrci a olyg- wn. Un waith o'r blaen rhoddodd Abdul Hamid gyfansoddiad i'w ddeiliaid. Gwys- iodd Senedd ynghyd, hefyd. Yn y flwyddyn hono—1876— nid oedd y Tyrciaid mor add fed i dderbyn rbyddid nac mor bender- fynol i'w gadw ag ydynt yn awr. Nid oeid y fyddin Dyrcaidd mewn cywair da; ond, y pryd hwnw, fel yn awr, yr oedd yr offeiriaid Mahometanaidd ar ochr y bobl. Yn mysg y dosbarth dysgedig, yr hwn oedd yn llawer llai nag ydyw heddyw, ffynai syniadau Rhyddfrydig. Ni fuasai dim ond y rhyfel y mynodd Rwssia, yn y modd mwyaf diegwyddor, ei dwyn oddi amgylch yn galluogi Abdul Hamid i ddinystrio plaid rhyddid a dadgorpbori y Senedd. Amcan y Cadfridog Ignatieff, llysgenad Rwssia yn Twrci, ydoedd attal Twrci i ddiwygio ei hun, a mynodd ef ddwyn y rhyfel oddi am- gylch gyda'r amcan hwnw yn broffesedig mewn golwg. Heddyw y mae pob gallu yn gorfod rboddi eu hamcanion uchelgeisiol eu hunain o'r neilldu, neu ynteu ddyfeisio rhyw foddion i ddryllio cyffrawd mawr yr Young Turks. Bwlgaria a Groeg, Rwssia ac Awstria, pob un yn ei ffordd ei hun, a fuont yn disgwyl manteisio ar drychinebau Twrci. Awstria a Bwlgaria fu yn dal hwyaf heb gredu yn nerth a gwerth y cy- ffrawd diwygiadol. Prin yr oedd y mudiad wedi cymmeryd ffurf bendant pan y de- chreuodd rhyw rai yn Awstria són am gys- sylltu Bosnia a'u hymborodraeth eu hunain. Ac y dechreuodd rhai Bwlgariaid hefyd s6n am gyhoeddi annibyniaeth eu gwlad eu hunain. Oddi ar safbwynt hunanoldeb, addefwn fod yr adeg yn un fanteisiol, ac yn llawn o demtasiwn. Rhaid fod byddin Twrci i ryw raddau mewn ystad o annhrefn, wedi ei thaflu i'r annhrefn hwnw gan y chwyldroad. Heb law hyny, os caniateir i Blaid y Diwygiad drefnu cyllidoedd y wlad, a gwneyd y fyddin yn un effeithiol, bydd ymherodraeth Twrci cyn pen ychydig flyn- yddoedd yn un gref ac effeithial-yn un na feiddia ei chymmydogion ei thynu yn eu penau dan chwareu. Ya awrj peu hyth, yw yr adeg iddynt hwy fanteisio iddynt eu hunain, fe allai y rhai dygasog hyn dybio. J Byddai rhyfel ar yr adeg bresennol yn I) rhwym o daflu pob peth yn Nhwrci i ben- bletb, ac ail godi Anarchaeth yn Macedonia. Ni f11. hen ysgol diplomyddiaeth y Cadfridog Ignatieff farw gydag ef. Nid ydym yn sicr nadoesmewnamrywobrifddinasoedd Ewrop ddiplomyddion a garent godi anhawsderau oddi allan er mwyn dwyn y diwygiad yn Nhwrci dan waradwydd, a'i wneyd yn an- effeithiol. Pe gorfodid y diwygwyr Tyrc- aidd i edrych ar Awstria yn meddiannu Bosnia, neu Groeg yn meddiannu YnysCreta, neu ar Bwlgaria yn cyhoeddi ei hannibyn- iaeth, y canlyniad yn anocheladwy a fyddai i'r Tyrciaid eu hunain droi yn erbyn y diwygiad a'r diwygwyr. Effaith arall fyddai creu dygasedd trwy yr holl ymherodraeth yn erbyn pob peth a bertbyn i wareiddiad y gorllewin; a hyny drachefn yn cael ei ddilyn gan gyflafan erchyll ar y Cristionog- ion sydd yn mysg deiliaid yr ymherodraeth. Ac awrlais .amser yn Twrci yn cael ei droi ganrifoedd yn ei ol. Nid oes genym eisieu ensynio drwgfwriadau yn erbyn Awstria na Bwlgaria. Nid awn yn ddim pellach na dyweyd mai ycbydig ffydd sydd genym Yn nidwylledd eu hamcanion. Gobeithiwn na wnant hwy ddim i ddyrysu hynt cerbyd y diwygiad sydd wedi cychwyn mor ragorol yn Twrci.

YR ANGHYDWELEDIAD YN Y FASNACH GOTWM. Y mae yr anghydwelediad rhwng y meistri a'r gweithwyr yn y fasnach mewn cotwm yn parhau yn neheu-ddwyrain sir Lancaster. Ni ddigwyddodd dim yn ystod dydd Mercher oedd yn debyg i arwain at ijil agor yr ym- drafodaeth rhwng y ddwy ochr. Yr oedd trefniadau yn cael eu gwneyd dydd Iau i ganiatau tal cload allan o drysorfa Cynghrair Cyffredinol yr Undebau Crefftol. 0

GWAREDU 'CRIW' 0 GYMRU. Cyrhaeddodd yr agerlong Headlands, dde- chreu yr wythnos hon, ac adroddai iddi godi ifyny 'griw' yr ysgtfner o Gaernarfon, y Two Brothers, ger llaw glanau Yspaen. Yr oedd yr ysg&ner mewn cyflwr suddol ar yr adeg, ac yr oedd y cadben a'r criw wedi niyned allan o'r ysgAner mewn bad bychan. cl Yr oedd yr ysgftner yn rhwym o Lisbon i'r Iwerddon gyda halen. Pan o fewn rhyw ddau cant o filldiroedd i lanau Yspaen, de chreuodd ollwne: dwfr. Gweithiwyd y sugn- edyddion yn barhaus, ac yr oedd y criw' yn holtol Inddedig pan waredwyd hwy. Yr oedd y Two Brothers yn eiddo i Mr. E. Will- iarns. Cafodd ei hadeiladu yn Pwllheli, yn 1851.

SUDDIAD PLESERLONG YN Y NIWL. GWAREDU 230 0 BERSONAU. Profiad enbyd y Teithwyr. Yn ystcd oriau man boreu ddydd Mawrth cymmerodd yr hyn a allasai broti yn drychin- eb dyehrynllyd le, yn ystod lliwl, yn y Sian- el. Tra yr oedd y bjeserlong Argonant,' yr ,hon a laclawodd y lafwys y noson tiaenorol, gyda tua 120 o deithwyr, a chriw yn mron o'r un nifer, yn angori ger llaw Dungennes, rhedodd glo-long o'r enw 'Kingswell' iddi. Gwnaed gryn niwed i'r bleserlong, a chafodd y teithwyr, yn mysg pa rai yr oedd llawer o bobl adnabyddus, eu trosglwyddo i fadau y Hong. Cyn i'r llestr suddo yr oedd pawb wedi myned i'r badau, ac yna cynimerwyd hwy ar ifwrdd y illong 'Kingswell;' ond gan fod y llestr hono, liefyd, wedi derbyn gryn ni- weidiau, bu raid eu hail drosglwyddo i'w bad- ,au. Yn ddiweddarach codwyd hwy gan lo- ,au. Yn ddiweddarach codwyd hwy gan lo- long arall, y Southmoor,' a ohawsant eu glanio yn Dover. Gwaredwyd llawer o bersonau mewn modd hynod, ond ni chollodd neb ei fywyd, er fod y pleserdeithwyr wedi gorfod gadael pob peth oedd yn perthyn iddynt yn y Hong suddedig. Yn m'hlith y teithwyr ar fwrdd yr Argo- naut yr oedd Miss Morris, a Mr. E. Elias Morris, o Llettv'r Eos, Llansannan. Collas- ant eu lioll gludgelfi. Yr oedd cwmni o Ddinbych a Threfnant wedi trefnu i ymuno a'r llestr, ond ncwidiasant eu, meddyliau ar yr awr olaf, ac aethant i Paris yn lie hyny.

MERCHED YR ETHOLFRAINT YN NGHYMRU. Talodd nifer o ferched yr etholfraint, yn cael eu blaenori gan Miss Mary Grawthorpe, ymweliad ag Aberystwyth dydd Mercher. Cyfarfyddasant a Mr. Lloyd-George, fel yr oedd yn myned i dren Abertawe. Gofyn- wyd i Gang'hellydd y Drysorfa yn ddioetl pa bryd yr oedd y Llywodraeth yn bwriadu rhqcidf pleidleisiau i ferched, ond trodd yr ymholwyr o'r neilldu gyda'r geiriau, 'Pob peth yn iawn.' Yn ddiweddarach ar y dydd rhoddodd Miss Gawthorpe a'i chyfeiHesau eu pres- ennoldeb mewn cyfarfod.o fvfyrwyr Coleg y Brifysgol, yr hwn a anerchid gan Mr. Runoi- •man, Llywydd y Bwrdd Addysg. Nid oedd neb yn drwgdybio eu bod yn bresennol hyd nes y gofynodd Miss Gawthonpe i Mr. Runci- man, pan yn atteb i bleidlais o ddiolchgar- wdh, beth oedd y Llywodraeth yn fwriadu ei wneyd gyda golwg ar estyn yr etholfraint i ferched. Yn nghanol chwerthin, attebodd Mr. Runci'man mai y ddyledswydd gyntaf ydoedd addysgu y merched. Attebodd un o gyfeillesau Miss Gawthorpe, pan yr aetb Cofrestrydd y Coleg at y (merched, g,an ddy- muno iddynt fyned allan. Gwnaeth^-nt hyn. a gwaeddodd Miss Gawthorpe yn Gyniraeg, Pleidleisiau ,i Fercthed.' Cynualiodd merch- ed yr etholfraint gyfarfod o wrthdystiad. Yn yr orsaf, drachefn, daeth y owmni i gyfarfyddiad a Mr. Runciman drachefn; a c'han eu bod yn teithio yn yr un trell, caw- isant gyfleusdra i siarad ag ef yn Stockport. Gofynwyd iddo drachefn pa bryd yr oedd y Llywodraeth yn myned i estyn yr ethol- fraint i ferched. Mewn attebiad, dywedodd mai nid y ffordd hono oedd yr un i gyrhaedd yr hyn y djanunent ei gael. Attebodd merched yr etholfraint fod unrhyw gyfun- drefn i'w chyfiawiihau o dan yr amgylchiad- au; a daeth yr ymgom i derfyniad,

DINBYCH. Ymweliad Dr. a Mrs. Fraser, Caernarfon.— Talodd Dr. a Mrs. Fraser, Caernarfon—v rhai, fel y mae yn hysby si'n darllenwyr, sydd ar fedr gadael y wlad hon er ymgymmeryd A gwaith cenhadol ar Fryniau Cassia—ymwel- iad ar dref hon ddiwedd yr wythnos; a prydnawn dydd Sul buont ynYsgol Bodawen, a chaed anerchiad dyddorol gan Dr. Fraser, yn hynod o swynol, Yn yr hwyr cymmeras- dref^11 m8Wn gwasanaeth Nghlafdy y Y Temlwyr £ a. ~Yv oeld dros gant o aelodau yn bresennol yn Nheml Caledfryn nos Wener diweddaf, a threuliwyd y noson er ym dra fod y Mesur Trwyddedol. Cafodd v deml ei throi fel 'Tf y Cyffredin,'a chyf ddarlleniad' Mr. Tom Lewis, High Street, fel Prifweinidog. Yr oedd gweinyddiaeth' gref wedi ei ffurfiS, a chefnogwyd y mesur gan y Mri. W. Lloyd Williams ( Canghellydd y Trysorlys') a'r Parch. J. O. Jones (I Llywydd Bwrdd Addysg ). Arwemiwyd yr Wrthblaid gan Mr. James Jones, Temple Bar Cottage, a siaradwyd dros yr ochr hono gan y Mri. Ivor H°iy? ac (High Street). Y Llefarydd yaoedd Mr. J. Morris Jones. Treuhwyd noson hynod o ddyddorol: ac yr ?.e l f y gweithrediadau ar rai adegau yn lied fywiog. Caed cryn hwyl wrth gyflwyno aelodau newyddion -Mr. Tudor Benson Evans I fel aelod dros Benfro/ a Mr. John J. Jones (Fron) fel aelod dros Newcastle.' Ni lwyddwyd i orphen y ddadl, a bu raid gohino hyd yr wythnos ddilynol.

LLYS YR YNADON SIROL. Dydd Mercher cynnaliAvyd y Jlys hwn, ger n°il Griffith (cadeiryefe), Cadben Cole, Mil. Heaton,, y Maer (Mr. Boaz Jones), Mr. R. E. Hughes, a Mr. Owen Wil- liams. Trwydded Pafiliwn Newell. Gwnaeth Mrs. Newell, perdhenoges y paf- lhwn hwn, gais am i'r drwydded chwareu- yddol (theatrical), ganiatawyd iddi am dri mas gael ei hestyn am bythefnos yn mliell- aeh. Dywedodd yr Arolygydd Jones nad oedd ganddo un gwrthwynebiad i'r drwydded gael ei badnewyddu. Yna darllenodd Mr. J. Parry Jones, clerc yr ynadon, lythyr, wedi ei arwyddo gan y Parch. Evan Jones a Mr. J. Morris Jones, llywydd ac ysgnfenydd €ynghor Eglwysi JXhydchon Dinbych, yn cynnwys penderfyniad basiwyd mewn cyfiarfod o'r cynghor yn gwneyd appel at yr ynadon i beidio adnew. yddu y drwydded. Siaradodd y Maer yn erbyn caniatau y drwydded. J Yr oedd mwyafrif yr ynadon yn ffafriol i'r cais, yr hon a ganiatawyd felly. Trespasu am Helwriaeth. Gwysiwyd Richard Davies, Tanygroes, i non. llafurwr amaethyddol, gan Evan Ro- berts, ceidwad helwriaeth i Mr. G. G. Waud Brynmorfvdd, am drespasu i chwilio am hel- wriaeth, ar y 12fed o Fedi. limddangosai Mr. A. O. Evans dros yr erlyniad. Plediodd y difFynydd ei euogrwydd; a di- rwywyd ef i 6s. 6c., a 13s. 6c. o gostau. Cafodd cyhuddiad o ladd coed-iar allan o'r tyinmor ei alw yn ol. Ty-doriad yn Llanrhaiadr. Mewn llys arbenig o'r ynadon sirol, dydd Gwener diweddaf, dygwyd dyn ieuange, o'r enw Herbert Smith, ger bron Mr. W. D. W. Griffith (cadeirydd), Cadben Cole, a'r Maerj yr hwn a gyhuddwyd o dori i mewn i Ffrith-y- Ceubren, yn mhlwyf Llanrhaiadr, ty Mr Thomas Davies, ffermwr, ar y 15fed o'r mis diweddaf, a lladrata arian a nwyddau, y cyf. an yn werth 7p. 15s. Thomas Davies, Ffrith-y-Ceubren, Llan- rhaiadr, ffermwr, a dvstiodd i'r carcharor fod yn ei wasanaeth fel llafurwr. Ar y 15fed o Fedi aeth o'i dy tua ohwarter i dri yn y prydnawn. Yr oedd ei wraig wedi myned i Rhyl yn y boreu, ac nid oedd neb ar y ffenn heb law y carcharor, yr hwn a adawodd yn y cae maip. Clodd y ty i fyny, ac yr oedd y ffenestri wedi eu cau. Daeth adref am wyth o'r gloch yr un noson, pan y gwelodd fod y drws yn agored. Aeth i'r ty, a gwel- odd fod y chest of drawers yn agored yr hon oedd yn gauedig pan aeth ef allan. Aeth i'r llofft i edrych am bar newydd o esgidiau ond nis gallai ddyfod o hyd iddynt. Ar ol cynneu tan, aeth i chwilio am y carcharor ond methai a dyfod o hyd iddo. Rhoddodd borthiant i'r gwartheg, ac aeth i'r ysgubor, a chafodd o dan beiriant yno barsel, yn cyn- nwys ei drawers,' smock frock,' ao ellyn, y rhai oedd wedi cael eu rhoddi i mewn yn nghob uchaf y carcharor. Canfyddodd ei bwrs, hefyd, a j/bar o hen esgidiau, oedd wedi roddi i'r carcharor. Dychwelodd ei wraig o Rhyl am ddeg, a chanfyddodd hi fod cob uchaf, siaced, dwy wasgod, a (phar o esgidiau, a phwrs yn cynnwys 3p. mewn aur, ar goll. Yr oedd dau chwe cheiniog a cheiniog, hefyd, ar goll. Wedi hyny gweisant fod dau grys' par o leggings,' braces,' a ohadach poced ar goll. Credai fod gwerth yr oil gollwyd yn 7p. 15s. Cafwyd y got a'r gob uchaf ar y carcharor. Rhoddodd Jane Davies, gwraig yr erlyn- ydd, dystiolaeth i gadarnhau yr udhod. Yr Heddgeidwad Pierce, Llanrhaiadr, a ddywedodd iddo dderbyn hysbysrwydd gan yr erlynydd tua hanner nos, y 15fed o Fedi, fod yno dy-doriad wedi cymmeryd lie Wedi iddo wneyd archwiliad ar y ty y diwrnod canlynol, aeth i chwilio am y carcharor, a daeth o hyd iddo y diwrnod 0 fl.aen y llys yn fferm Maes Tyddyn, Olocaenog, lie yr oedd vn g,weithio. Dywedodd wrtho fad galw am dano am dori i mewn i'r ty dywededig. Wedi cyrhaedd i'r orsaf, cyhuddodd ef o'r trosedd, pan yr attebodd, Yr wyf yn euog. Dy- wedodd iddo werthu y par esgidiau i fachgen vn Rhuthyn am 2s.4 y braces i fachgen yn Manchester am 2g., ac iddo daflu y leg- gings ymaith ar Foel Fammau. Rhoddodd y ddwy siwt i ddyn oedd yri gwerthu halen ar y ffordd, a dywedodd iddo dori i mewn i'r ty gyda bw/yell. Gohiriwyd yr achos hyd dvdd Mercher. Dydd Mercher, dygwyd y carcharor o flaen v llys drachefn ond y cyhuddiad yn awr yd- oedd un o ladrata. I' Plediodd y carcharor ei euogrwydd, a dy- wedodd fod yr erlynydd yn gwrthod rhoddi ei gyflog iddo. ,:0 Crybwyllwyd fod y carcharor wedi cael ei ^ospi ddwy waitli o'r blaen, ac anfonwyd ef > agrchar am dri mis, gyda llafur caled.

Mr. Lloyd George, A.S., ddewiswyd yn unfrydol yn llywydd Undeb Bedyddwyr wyhiru am y flwyddyn nesaf yn y cyfarfod- ydd gynnaliwyd yn Nghaergybi, yr wythnos daiweddar.

Mae y cwestiwn yn destyn dadl boeth rhwng y pleidiau yn y dyddiau hyn.