Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
Y Gwersylloedd yn Symud.
Y Gwersylloedd yn Symud. CYNIIADLEDI) Y CVMRY YN ABER TAWE. Y r oeddwn yehydig ar ol yr amser yn cyrraedd t'r Guild Hall prynhawn Sadwrn, Ionawr 31am, lie yr oedd cynrychiohvyr o Gymdeithasau C'ym- reig Gorllewin Morgannwg wedi cwrdd. Wedi myned i'r euadd deall- ais mai vn Llys y Troseddwyr yr oedd v Cvmn:, a daeth rhyw ias oer drosof. Cofiais am "Y Sesiwn yng Nghymru" a ehvmvsgla'r ieithocdd a ddesgrifid yn yr hen gan, am y cannwri wnaed a'r Gymraeg yn y llvsoedd hyn ac a'r Cvmry o'i phlegid. Pan wthiais y drws yn gil-agor ac edrych i fewn, llonnwyd fv vsbryd yn ddirfawr. Nid ar eu prawf fel trosedd- wyr yr ocdd y Cymry na'r Gymraeg yma. Hwy yn hytrach oedd yn barnu, neu o lciaf yn dweyd eu barn groew am leiddiaid eu hiaith a brad- wyr eu eenedl. Teimlem yn sicr hefyd fod llawer wedi eu eodemnio a'u "gyrru i lawr o'r llys hWI1 am lai pechod na lladd iaith a bradychu buddiannau goreu gwlad. Ar y fainc dydd Sadwrn yr oedd y Cymro pybyr a'r cyfaill hoffus, Mr John Meredydd, o Dreforis; Maer Aber Tawc, sef yr Henadur T. T. Corker, ar y dde iddo, a Mr Morlais Samuel ar ei aswy. Ceisiasid gall Mr John Meredydd i lywyddu y gweith- rediadau arweiniol. Cafwvd annerch- iad ealonogol iawn gan y Maer. Dech- reuodd yn Gymraeg, iaith a wyr yn dda, ond nad vw n gvnhefin a siarad yn gyhoeddus ynddi, a bu raid iddol droi i'r Saesneg. Gwerthfawr i'r mudiad hwn mewn tref fel Aber Tawe yw cael bendith gwr fel efe wrth gychwyn. Yna awd ymlaen yn 01 y rhaglen. Etholwyd y rhai a ganlyn yn swydd- ogion i'r Undeb :—Llywydd, Abra- ham H. Thomas, Ysw., Llansamlet; ysgrifennydd, Mr Morlais Samuel, Aber Tawe; trysorydd, Mr John Meredydd, Treforis. Cymcrodd Llywydd yr Undeb yn awr at y gwaith. Mewn annerehiad byw rhoddodd engreifftiau doniol o'r modd y masnachai ef yn Gymraeg pan oedd mewn cvsylltiad a gwaith glo. Gwnai ef ac eraill gryn fasnach a'u gilydd, trwy rigymau. Addawodd anion y rhai hyn i'r swvddfa. Trefnwyd fod y gwahanol gym- deithasau i anfon eu tanysgriliad at yr Undeb i ysgrifennydd yr adran, sef Mr Morlais Samuel, ac yntau i'w gyrru i'r Undeb. Dcwiswyd y rhai canlynol i gynyrchioli'r adran ar bwyilgor gweithiol yr Undeb Mr Lewis Davies, Cymer; Mr R. R. Griffiths, Gowerton; Mr John Mere- dydd, Treforis; Mr Phillip Thomas, l ffaste.11 Nedd, ac Castell Nedd, ynghyda Llywydd ac Ysgrifenydd yr Adran. 0 hvn i'r diwedd cafwyd rhydd- ymddiddan diddorol a brwd ar waith ac amcanion yr Undeb. Dr Morgan, o Bontardulais, a resynai cm bod wedi bod mor wasaidd i'r Sais. Eistedd- asai efe wrth draed yr enwog Michael D. Jones, gwr a wnai bopeth yn Gym- raeg, a hyd yn oed yn ei wisg o ddef- nydd a gwneuthuriad Cymreig. Taflai y gwr mawr hwnnw wefr Gymreig i bawb o'i gwmpas. Edrychai ar y symudiad presennol fel deffroad ys- bryd y tadau. Diddorol i rai gwynant fod yn anodd dysgu Cymraeg i blant yw yr hanesyn canlynol a adroddodd Dr Morgan Pan yn yr America yn Nhalaeth Utica galwodd gydag amaethw r, Cymro a anesid vn v wlad honno. Priodasai hwn wraig nas medrai yngan sill o Gymraeg, eto dygodd i fyny ddeg o blant yn medru'r Gymraeg bob un, a dengys hyn," meddai, "beth all ffyddlondeb wneud." Y Parch. D. M. Davies, Y\ aunar- lwydd, a bwysleisiai y pwvsigrwydd 0 arfer y Gymraeg ar yr aelwvd, am mai iaith yr aelwyd a benderfyna iaith V genedl. Mr Lovatt Owen, un o Wdon N ewvdd Aber Tawe a anogai Wncud arferiad O' ddarllen Cymracg gartre. Ar yr actwvd v caw- si yntau ei ysbrydiaeth "Gy"mreig. (-'re(fai clN"Iesi d g°falu ,? lenv«: ueth rCi\M. nreig fyw ?l ,??,? i hbnt pethau } byddai'r plant yn siwr o' darllen. Dcwi Samlet oedd vn frwd- Irydig dros buro'r Gymraeg arfer- edig, yn arbennig yn v pwlpud. Yr oedd y gwcimdogion yn bechaduriaid mwy na r cyffredin. Carai weled dysgub pob bratiaith o'r tir. Gvda hyn dyma'r Parch. R. Davies Pontardulais, ar ei draed, ac er mwyn profocio tipyn ar Gymro mor seloo- yn dweyd nad oedd dysgub yn air o gwhI. Ond nid oedd raid i Dewi ymostwng rFeI y gwnaeth a rhoi sgubo yn lIe dysgub. Y mae dysgub yn arferedig yn y De ac yn Gymraeg da, goeliaf fi a bydded R.W. yn siwrach o'i fater y tro nesaf. Galwodd Mr Thomas Hughes, I-lansarnlet, y cyfarfod i dipyn o drefn drwy cin hadgofio mae'r ffordd i "?' adran hon yn ?i ? fy?'? (d au sylw. Awgrymai ef gael y J j y- cymdeit&sau, a rWii f*' y cymdeithasau, nS'rPlanVVCithiaU °laS" ?ol vnf!n a mvfyrear ac yna rvdrl a'sfd ar h> n a ddarllen- C Cafdd y ewestiwn 0 adfer enwau Cvmr idfer cii,,N-au C3'mreig ar leoedd svlw amrvw o'r i, ? .??ymid ceisio dvlanwadu ar gwmniau ?rdd haearn -vnglyn ar m Y 1,vwydd a gyn- g 10ral welthlo Shorai weithio yn Y r:adhwn ?tau ys'trocrl y????? ?,? y ?Conodd yn- stori eto am ri^ ? tau °r'ym-vnasai garreg ar fcdd ), orc?) mynasal .??'-eg ar fedd 0: w??r.?'? a'r argraff arni'n Saesncg. Pan aeth i'r lynwent methodd a chad hyd i'r bedd am nas gallai ddarllen Saesneg ei hun. Symudwyd oddiwrth hyn eto at y Gymraeg yn yr ysgolion, a dywedai'r Parch. J. E. Rees (Ap Nathan), Port Talbot, iddo glywed gencth yn ameu gwerth y Gymraeg am iddi glywed ei hathrawes pan yn gorfod troi at y wers Gymraeg yn dweyd yng nghlyw'r plant, "Bother the Welsh lesson." Effaith ddifrifol oedd gan hyn ar y plant ac ni ddylesid ei oddef. Dygodd Ap Nathan dystiolaeth uchel i lafur gwerthfawr Mr Lewis Davies, Cymer, ynglyn a dysgu Cymraeg yn yr ysgolion. Y mae mewn dosbarth gydag ef ferched o Loegr wedi dysgu'r Gymraeg ac yn astudio'r cynghanedd- ion. (Gyda llaw a wna'r rhai sy'n darllen ysgrifau Mr Lewis Davies yn y "Darian cu cymeradwvo i eraill.) Gwyddai hefyd am Gymraes fechan aeth i ysbyty lie nad oedd neb fedrai siarad gair o Gymraeg a hi Yr oedd gormod o duedd i addoli'r 110 aur ynglyn a'n Heisteddfodau trwy roi'r vswain dimai yn llywydd er mwvn ei arian, a hwnnw'n ddigon digwilydd i gyhoeddi ar lwyfan-" Ia fi dim gwpod llawar am Cwmbrag, ond ma fi rhoi gini Dylesid adfer y delyn, y ddrama, a phethau eraill i feithrin brwdfrydedd. Mr Isaac Lewis Davies, o Ysgol v Bechgyn, Pontardulais, a gyfeiriai at y cyfnewidiad gymerasai le yn yr ysgolion ynglyn a'r Gymraeg. Yn bresennol yr oedd y Gymraeg yn cael chwareu teg mcwn cannoedd o ys- golion. Gwyddai hefyd fod cannoedd o ysgolion lie nad oedd yn cael chwar- eu teg. Yr oedd gydag yntau Saeson bychain yn yr ysgol, a synnai fel yr oeddynt yn mwynhau'r wers Gym- raeg; yr oedd yr athro, y disgyblion, a phawb yn ei hoiTi. Mr Seth P. Jones, Penyclawdd, a gwynai fod yr awdurdodau sy'n gyfrifol am dorri gwaith allan i'r disgybl-athrawon yn afresymol. Pa reswm oedd dechreu gyda'r Mabinog- ion, y Bardd Cwsg, a llyfrau felly. Dylesid dechreu gyda iaith heddyw a mynd yn ol, yn hytrach na thorri calon rhai gaient fn-fyrio'r Civnirte, ar y dechreu. Hvderai yr arferai Vn- deb y Cymdeithasau ei ddylanwad i gael diwygiad yn hyn. Mr John Meredydd a geisiai ffordd i gyrraedd y bobl yr achwynid ar- nynt. Un ffordd oedd cael cvsondeb mwy yng ngwyr y llwyfannau. Yr oedd gennym ormod o ddynion yn camol Cymraeg ar v llwvl'an, ac vn ei bradychu ymhob lie arall. DN-lasai pob un o honom ei wneud yn fater o gydwybod i geisio diwygio } rhai hyn neu eu dinoethi. Awgrymai hefyd wneud ymdrech arbennig i rwvstro Seisnigeiddio dosbarthiadau yn yr Ysgol Sul a gyrru cais at swyddogion y r eg l %?y,-4 i a?r vs yr eglwysi- a-r vsgoikm- yngfyiv a'r mater. Dylasai rhieni hefyd ofalu prynu cyfnodolion a newyddiaduron Cymraeg i'w rhoddi yn nwylaw'r plant. Awgrymai hefyd gyflwyno i ystyriaeth Gynhadlcdd Pontypridd v priodoldeb o gychwyn cvliKxlolvn at wasanaeth yr Undeb. Nid oedd pawb "•n unfarn ag ef ar y mater olaf. Ofnai rhai y milwriai cyfnodolyn newydd yn erbyn llwyddiant rhai a wasanaethent eu cenhedlaeth yn dda eisioes. Cynhygiodd y Parch. D. M. Davies, Waunarlwydd, y penderfyniad a gan- lyn, a derbyniwyd ef Ein bod yn gofyn i ysgrifennydd yr Adran anfon at ysgrifennyddion yr eglwysi Cym- raeg sydd yn yr Adran i geisio gan- ddynt adgofio pcnnau teulllocdd o'r pwysigrwvdd o arfer y Gymraeg yn eu hymddiddanion ar yr aelwyd ac ar yr heol, ac at athrawon ysgolion el- fennol a chanolradd i geisio ganddynt roddi ei lie iddi yn ymddiddanion yr ysgol. Mynegodd y Parch. R. Davies freuddwyd a thipyn o ncwydd-deb ynddo. Awgrymai gael efelvchiad o Santa Clos y Nadolig ynglyn a Gwyl Z, n a G,,N- Y I Dewi, er mwyn gwneud prif wyl y Cymru yn boblogaidd ymhlith v plant. Yn sicr y mae rhywbeth yn v breudd- wyd, a hyderwn y gwneir sylw pell- ach o hono, ac y gwciir anrhegion Gwyl Dewi i'r plant yn boblogaidd. Cynghorai Mr Davies bobl Aber Tawe i ofalu am gartref yn arbennig. Yr oedd ganddynt waith mawr i wneud eu tref yn deilwng o'i safie fel prif dref y Cymry. Anghotiasai ef ei gerdyn, a 13ai raid iddo holi lie cynhelid cyfarfod y Cvmrodorion. Atebwyd ef gan un o .swyddogion y llythyrdy "Mv dear sir, we have ne\ er heard of such a name in Swansea." Mater arall gafodd sylw oedd y priodoldeb o gael Sabath Cymreig, a theimlem fod rhai vn rhv ofnus gy-da'r mater hwn, ac yn am- lygu gormod n duedd i gyfyngu'r Sabath i'r Iddewon. Galwodd Mr J. Hanbury, Cwm- afon, sylw at y mater o gychwyn cymdeithasau ncwyddion, a dilynwyd ef gan Mr J. T. Morgon, Pontycymer, a Mr D. Spurrell Davies. Penderfyn- wyd fod pob cymdeithas i ofalu am sefydlu cymdeithasau newyddion yn ei chyIch 'ei hun. Penderfvnwyd hefyd gynnal cynhadledd vii Aber Tawe bob tri mis. Cafwvd cvnhadledd frwd- frydig, a wnai i ni dcimlo fod gwerin em gwlad yn deffro ac yn symud. Nid teg fyddai i ni derfynu heb dalu teyrnged i'r TJyfrgellydd enwog o Aber Tawe, Mr D. Rhys Phillips. Gwnaeth ef fwy na neb yn y gynhad- ledd, a siaradodd lai. Yr oedd yn llygad ac yn glustiau i gyd, ac yn barod i gyfarwyddo pawb. Y mae Cymry'r cylch yn meddwl yn uchel o hono. Yr oedd yn y gynhadledd gynrychiolwyr o cynbelled a Phonytcymer ar un tu a Phontardulais ar y llall. \ecll L)ic Sioii Dafyddion i'r gwaradwydd a haeddant a'u gyrru i lawr i dudalennau hanes fel bradwyr a lleiddiaid cenedl, acth y Cymry allan o lys y troseddwyr i fwyn- hau te a ddarparasai Maer y DreI iddynt mewn y>tafell arall. Yr oedd yn ddrwg gennym nas gallem o her- wydd amgylchiadau fynd i gyfarfod yr I hwyr yn y Llyfrgell Rydd.—J.T.J. I —rrr
I.I IGohebiaeth. ;
I I I Gohebiaeth. ) I AT ARTHUR LLWYD AT I I I Gan J.E. j Mr Gol. ,-Drwg iawn gcnyf os wyf yn teilyngu cerydd am fod mor llawdrwm, etc., ar y boss. Fel yr wyf wedi awgrymu o'r blaen, mae gormod o olwg gyda fi ar y boss i wneyd yr un ymgais i'w iselhau yn y mesur llciaf pe gallxx-ii. Yr wyf mor hen ag yntau mewn dvddiau, ond yn ifancach o ddegau o flynyddau mewn cvnghaneddion a gramadegau. Nid wyf yn meddwl fod nemawr neb yn digio wrth farch porthianus neu rhyw "show horse" am ei fod yn gweryru ac yn prancio mewn unrhyw ffair, ond etc mae yn rhaid iddo wrth raff a genfa rhag iddo fyned rhy bell o'i derfynau. Nid oes genyf amgyffred beth sydd yn anheg yn fy nodyn, gan tv mod yn foddlon iddo ef a chwithau i wybod pwy wyf, ond nid wyf yn foddlon i holl blant y lie ar gonglau yr heolydd wybod. Mae pawb yn gwybod pwy yw ef trwy rinwedd ei swydd. Gadcwch i mi bellach siglo llaw ag Arthur Llwyd. Cofus gan ein darllenwyr fod rhyw berson o Efos- trasol wedi gofyn barn Brynfab ar ryw englyn ac hefyd llinell arall. Caf- odd hynny yn ddeheuig iawn yn ol fy nhyb fechan i hyd at un llythyren, ac yna anfonais i'r "Darian" ddiolch i Brynfab am ei oleuni ar y llythyren hono, gan ta^v fel arall yr oeddwn yn meddwl o'r blaen. Boddlonwn roddi i lewn i un oedd yn gwybod yn well na mi. Ond gwarchod pawb Wele ryw Wehydd Bach yn cyfeirio ei wennol attaf, ac yn gofyn eglurhad gcnyf am fy mod wedi dwevd hyn a dweyd y llall. Wei digon da, mi anfonai s eglurhad iddo goreu medrwn, ond nid oedd hynny eto yn ddigon da. Yr oedd raid i ryw YV r Llwyd mawr i godi yn fv erbyn. is gwn yn y byd pwy all hwn fod, os nad y Gwehydd Bach wedi shavo yw, ac wrth hynny wedi myned yn Llwyd. Gofynodd i mi yn dra awdurdodol pwy oedd wedi gofyn dim i mi ynghylch cnglyn "Pwyll," etc. ? Gallaf ateb mcwn gair bach tair llythyren ar unwaith, hynny yw, "Neb." Goiynaf llnau i'r Gwehydd Bach ac yntau pwy ofyuodd iddynt hwy roddi eu bysedd yn nghawl Brvn- fab a Bachgen Ffrostrasol a minau? Gotynna Llwyd res o gwestiynau i mi heb ystvried nad ydwyf yn brif- fardd na chwaith yn grach-feirniad mewn Eisteddfodau mawrion, lie v gwobrwyir nyddwr englyn a'r swm an- ferth o swllt. Na, tebycach wyf i gys- tadleuwr siomedig ar ol cael cam gan bawb bob amser. Er hyn i gyd, gwnaf ymgais i'w foddloni yn y lie cyntaf. Yr wyf yn credu taw y lusg sydd yn llinell Caledfryn, sef "Y myn yn ceisio myned." Am hynny rhaid i mi roddi rhesymau. Nid oedd Caledfryn yn gwneyd sylw o wibed o feiau; edrycher ar ei waith yn yr Ysgol Farddol. Nid yw yn gwneyd svlw o'r bai "haner proest mwv na llawer bardd mawr arall. Peth arall, er fod yr Ysgot Farddol yn dweyd taw ychydig yw y geiriau unsill ar "y" yn- ddynt ellir lusgo, ac er nad yw yn en- wi dim ond yr "yn," nid yw yn dweyd nad oes rhai ereill i'w cael. Nid ellir y gair "ffydd." Mac yn ei en- wi yn bendant, ond nid ydyw yn enw y gair "fydd," nac yn ei feddwl chwaitli. Meddylier am englyn i'r Gwyngalch Cymru yn yr Ysgol Fardd- ol— "Gwyngalch Cymru fu sy' ac a fydd- hardd. Os ydyw yr "y" sydd yn y gair "fydd" yn cyfranogi yn helaeth o sain yr "u," pa fodd y gall "fydd" gynghan- eddu a'r gair neu yn hytrach y sain "fu," fel mae ofynol iddi fod cyn bod yn iawn? Am y cwpledau a ddengys i mi, nid wyf yn gweled dim bai arnynt, ond gall fod oblegid hynny. Ond nid y lusg sydd ynddynt na'i mham chwaith, megys "Arthur Llwyd a'i fwyd yn fan." Mwy tebyg ydynt i'r "Gwehydd Bach ar goedd y byd." Dim mor gryf a Gwehydd Bach gyddia ei ben," na chwaith mor gryf a "Gwehydd Bach gyhudda bawb." Nos dda bellach.
[No title]
Y pennill arall i'r pwipud, cyd- fuddugol yn Seion, Treforis, Nadolig "Y lie darparedig i ddyn i bregethu Efengyl y Cariad yw pwlpud ein tir, Cennad gwirionedd geir yma yn traethu Am Iesu i'r truan yn Geidwad yn wir. 0 Iwyfan hawddgaraf, wyt annwyl i Gymru— I Yng ngrym dy ddylanwad y cododd i fri, Mae'n dyled yn enfawr, does neb all ei wadu, Am werthfawr wasanaeth y pwlpud i ni.. I LLANFAIR PWLL. I
Sefydlu Gweinidog Bethel,…
Sefydlu Gweinidog Bethel, Abernant. I PARCH. B. WILLIAMS. I Bu Eglwys Bethel yn ffodus yn sicr- hau dyn wrth fodd ei chalon yn ei gweinidog newydd, y Parch. B. Wil- liams. Sul a Llun, Ion. 25ain a 26ain, cynhaliwyd ei gyfarfod croesawi. Yr oedd yn amlwg fod iddo le cynnes eisoes yng nghalon yr eglwys, a daeth lluoedd o eglwysi'r cylch i gydlawenhau ar yr amgylchiad hwn. Treuliwyd y Sul i wrando gweinidog- ion o'r cylch yn traethu yr Efengyl, sef y Parchn. W. T. Francis, Gwawr; Cynog Williams, Heolyfelin a W. R. Lewis, Cwmaman. Nos Lun pregeth- wyd gan weinidog enwog" Seion, Llan- elli, y Parch. K T. Jones. Yr oedd y cynhulliadau yn dra lluosog. a'r weinid- ogaeth ar hyd yr odfaon yn rymus a dylanwadol. Prynhawn Llun trefnwyd cyfarfod ar- bennig i groesawi y gweinidog. Cadeir- iwyd gan y Parch. J. Griffiths, Calfaria. Wedi dechreu'r gwasanaeth gan weinid- og poblogaidd y Gadlys, y Parch. D. Bassett, rhoddodd brodyr o Abernant hanes yr alwad. Y cyntaf i siarad oedd ysgrifennydd yr eglwys. Mr W. Mar- shall. Caed hanes yr eglwys ganddo. a dangosodd i'w hymdaith o'r cychwyn hyd yn awr brofi'n ddymunol a Ilwydd- iannus. Hysbysodd Mr John Jones fod yr alwad yn gynnes ac yn unfrydol, ac ategid bob gair gan frwdfrydedd yr eg- lwys ar hyd y cyfarfodydd. Dywedai Mr Morgan Williams eu bod wedi gwel- ed yn barod fod yr ieuad yn gymharus. Atebodd Mr Williams yn ffurfiol gan amlygu ei syniad uchel am yr eglwys a'r lie mawr a wnaeth yr hyfwyn Barch. J. Mills yn ei chalon. Disgynnodd i ran y Parch. W. T. Francis i ddymuno bendith ar yr undeb, a gwnaeth ei waith yn ddwys ac enein- iedig. Cynrychiolid y Cwrdd Dosjoarth gan y Parch. M. Jenkins, Abercwm- boi, sef y cadeirydd am y flwyddyn. Credai fod Mr. Williams, yn ol yr hyn a glywsai am dano y dydd hwnnw yn ddyn pwyllog a daeth, a phroffwydai weinid- ogaeth Iwyddiannus a dedwydd iddo yn y lie. Llywydd Undeb Bedyddwyr Cymru a alwyd nesaf, sef Mr. T. Ed- munds, Aberpennar, a thraethodd ar ddyledswydd y gweinidog- i borthi yr wyn drwy ymweled a thai yr aelodau. Galwyd ar y Parch. R. Williams (ivi.C.) ar ran Cyngor Eglwysi Rhyddion Aber- dar i estyn croeso. Dywedai fod rheswm arall ganddo dros sefyll yno y prynhawn hwnnw, sef fel cymydog a gweinidog oedd yn dal cysylltiad ag eglwys a fagodd rai o aelodau gore Bethel. Yna, daeth amryw o gyfeillion Llwyn- hendy ymlaen i ddymuno yn dda i'w hen weinidog. Y brodyr hynny oeddynt Mri. D. Meredith, David Davies, Henry Griffiths. David Nicholas, William Hughes, a David Jenkins. Tystiolaeth unfryd y rhai hyn oedd iddynt golli gweinidog y byddai'n anodd cael neb i lanw ei le. Gadawsai berarogl ar ei ol yn Llwynhendy. Bu ei bregethu a'i gy- meriad yn foddion i fawrhau ei swydd yn eu mysg, ac i ennill eu serch tuag ato fel Cristion a gweinidog i Grist. llhoddwyd canmoliaeth uchel i Mrs. Williams, hithau fel gwraig gymwys i weinidog yr Efengyl. Siaradwyd yn hynod bwrpasol gan Mr David Jones, Bethesda, Abernant, ar ran yr Annibynwyr. Dymunai bob daioni i'r gweinidog newydd i fod yn fendith i'r cylch. Treuliwyd gweddill y cyfarfod gan weinidogion y cylch i ddymuno'n dda i Mr Williams, sef y Parchn. J. James, Cwmbach; W. A. Jones, Cwmdar; Cynog Williams, W. R. Lewis, D. Hop- kin, B.A., Trecynon, a B. Howells, Ahercynon. Diweddwyd gan y Parch. W. R. Jones (Pelidros), Godreaman.
IPant y Coblyn. I
I Pant y Coblyn. I GAN JOHN JONES. I Mr. Gol.,—Sgwennas i ddim i'r Dar- ian yr wsnos ddywetha wedi'n. A mi ddeuda i chi sut buo hi. Mi fethis yn glir a mynd i fewn i'r offis newydd. Y diwrnod oeddwn i'n mynd ati o ddifri i sgwennu yn yr offis, mi eis allan am ryw dro bach i gael tipyn o ysbrydiaeth. Pan oeddwn i'n dod nol i'r ty mi glywn waeddi ofnatsan, a mi gredas i'n reit siwr fod holl wrachod yr ardal wedi dod yno i ffraeo hefo Mali, a mi ddechreuis dorchi fy llewis i'w hamddiffyn. Erbyn i mi fynd yno doedd yno ond Mali i hunan. Mi wyddwn o'r blaen fod gynni hi geg siort ora, ond ddylias i erioed y medra hi neud cymint o row. A doedd dim llawer i ddeud wrthi chwaith, oblegid 'roedd hi'n hongian wrth un goes. Fel hyn y digwyddodd. Doedd Mali ddim yn foddlon heb gael y soffa i'r offis, a thra 'r oeddwn i allan yn chwilio am ysbrydiath yn awelon y bora, mi benderfynodd hitha y basa hi'n gwneud i'r hen soffa fynd trwy'r twll rywsut. Roedd hi wedi sylwi fod y twll yn lletach yn y top nag oedd o ar y gwaelod, ac wedi codi'r soffa i fyny a chael i hannar hi trw'r waL ond fe sticiodd yn y fan, ac smuda hi ddim nol na blaen. Dyma Mali yn neidio idd 1 phen hi yn y fan honno, gan feddwl i startio hi i rywla. Ond dyma'r hen soffa yn gneud tro brwnt hefo hi, neu hannar tro beth bynag. Mi droth yr hen soffa fel tasa hi ar echel nes oedd un pen i lawr a'r llall i fyny, a rhwng y pen oedd i fyny a'r wal y daliwyd Mali gerfydd i throed a'i chlocsan. Mi ges gryn helynt i chael hi oddiyno fy hun, a roedd hitha'n crefu arna i beidio galw am help tra'r oedd hi yn y dull hwnnw. Mi cefis hi oddiyno, beth bynag, heb i bod hi ryw lawar gwaeth. Mi fasa yn hir iawn yn dod ati ei hun er hynny oni- bai iddi glywad rhywun yn dod at y ty. Pan glywodd hi swn troed, dyma hi neidio i fynny ag o gwmpas i gwaith fel tasa'r trychinab heb ddigwydd ag yn deud wrtho inna-'Gofala. na ddeudi di wrth neb!' Roeddwn i erbyn hyn wedi colli'n ys- brydoliath i gyd, a llawer o ngwynt hefyd, a mi eis allan eto, ond pan welas i mai Catrin Wat, Pant-diffaith, oedd yn dod i'r ty, eis i ddim ymhell. Roedd arna i, er's tro, isio dysgu gwers i'r hen Gadi. "Cadi'r Rhidyll" y gelwir hi fel rheol, a mae o'n eitha enw ar bawb sy'r un fath a hi. Ond nid oes neb yn galw Cadi Rhidyll arni yn ei gwyneb os na fyddant yn ffraeo a hi, ac nid yn an- aml y mae hynny'n digwydd. Mae tafod Cadi druan fel melin glep. Y mae bob amsar yn siarad yn ddrwg am bobol yn eu cefna, ac o bopath sy'n gas gan John Jones o Bantycoblyn, bydded hys- bys i ddarllenwyr y Darian mai yr ar- feriad hwn yw un o'r pethau casaf. Janglars I yw yr enw sy gynnon ni yn yr ardal yma ar y rhai sy'n siarad drwg am bobol pan nad ydynt yn clywad nag yn medru am- ddiffyn eu hunain. Wn i ddim be ydach chi'n u galw nhw tua Afcerdar yna mae'n debyg fod gynnoch chitha rai o honyn nhw, ond dyna, ydan ni yn eu galw. Mi ddeuda i wrthoch chi'r tro nesa sut y dysgas i wers i "Cadi Rhid- yll" y Janglar, a rw i'n gobeithio y medra i sgwennu'n well ar ol i fi gael y soffa o'r twll a mynd i fewn i'r offis. Mae swn clocsia Mali yn ddigon i fydd- aru dyn fan yma.—JOHN JONES.
Ymddiheuriad.t
Ymddiheuriad. t CYMDEITHAS RHYNGWLADWR- I IAETHOL MYFYRWYR BEIBLAIDD. Syr,—Oddiar ymddangosiad yn y "Darian" am Tach. 27ain a Rhag. 18ed diweddaf o adroddiadau gyhoeddwyd yn y "Franklin Repository" a "Burning Bush" o achos cyfreithiol yn erbyn Pastor C. T. Russell, yr wyf wedi der- byn adroddiad oddiwrth Gymdeithas Rhyngwladwriaethol Myfyrwyr Beibl- aidd yn taflu goleuni gwahanol ar yr achos. Gan nad wyf mewn sefyllfa i brofi dilysrwydd yr adroddiadau, ac er bod yn deg a Pastor Russell, yr wyf yn dymuno datgan ei bod yn flin a gofidus genyf fod yr hyn ymddangosodd (y rhai yr oeddwn yn dibynu eu bod yn gywir) wedi eu danfon genyf i'w cyhoeddi yn y Darian. Aberteifi. D. JONES. INTERNATIONAL BIBLE I STUDENTS' ASSOCIATION. Sir,—Since the publication in the I' "Tarian" of the 27th Nov. and 18th December last, of copies of the reports which appeared in the Franklin Re- pository" and "Burning Bush" of a case against Pastor C. T. Russell, I have received a statement from the In- ternational Bible Students' Association which throws a different light on the case. As I am not in a position to prove which is the correct version of the facts, and to be quite fair to Pastor Russell, I now desire to express my regret fllat the said reports (which I relied on being correct) should have been sent by me to the Tarian for publication. I Cardigan. D. JONES.
Advertising
CYMERWCH HYN yN DDIFRIFOL Ystyriwch drosoch eich hunain pa un a ddylai Parotc gan ba un y mae Enw da yn ei wlad ei hun ac yn mhlith ei bobl ei hun yn mhob man, bwyso gyda chwi fel prawf o'i Werth Gwirioneddol a'i Adnoddau lachaol ar ol ugain mlynedd o Boblogrwydd cynydd- ol, neu feddyginiaeth ddieithr wedi ei pharotoi gan dramorwyr anadnabyddus, gan beidio rhoddi enw i'r cyfansoddiad, a dim ond dirgelwch i'ch harwain? Y pWNC 0 JECHYD Y mae hyn yn fater sydd yn sicr o fod a fynoch chwi ag ef ryw am- ser neu gilydd, yn neillduol pan y mae yr Anwydwst mor gyffre- din, fel y mae ar hyn o bryd. Y mae yn dda i wybod beth sydd i'w gymeryd er cadw ymosodiad o'r anhwylder mwyaf gwanhaol hwn ymaith, ac i frwydro ag ef o dan ei ddylanwad helbulus, ac yn neillduol ar ol ymosodiad, oblegid y pryd hwnw y mae y cyfansodd- iad wedi rhedeg i lawr gymaint fel ag i'w wneyd yn agored i'r mwyaf peryglus o anhwylderau. Mae QUININE BITTERS Q.W1LYM EVANS yn cael ei chydnabod gan bawb, sydd wedi rhoddi prawf teg iddi fel y feddyginiaeth hysbysol oreu er delio a'r Anwydwst yn ei wa- hanol ffurfiau, gan ei bod ya Barotoad sydd wedi ei barotoi yn fedrus a Quinine yn nghyd a phethau cyfoethogol a Gwaed- burol ereill, addas i'r Afu, Treul- iad, a'r holl anhwylderau sydd yn galw am Adgyfnerthydd cryf- haol ac adnoddau giaugynyddol. Y mae yn anmhrisiadwv pan yn dioddef gan Anwyd, Pneumonia, neu unrhyw afiechyd difrifol neu lesgedd wedi ei achosi gan ddiffyg cwsg neu bryder o unrhyw fath, pan y mae teimlad cyffredin o wendid a lludded ar y corff. pEIDWCH 0EDL YSTYRIWCII YNAWR- Gyrwch am gopi o bamphled y tystiolaethau, a darllenwch y cyfryw yn ofalus ac ystyriwch yn dda, yna prynwch botelaid gyda'r Fferyllydd neu yn yr Ystordy agos- af, ond pan yn prynu mynweh weled fod enw "Gwilym Evans" ar y label, stamp, a'r botel, oblegid heb hyny nid oes dim yn wirion- eddol. GWERTHIR YN MHOBMAN GWERTHIR YN MHOBMAN Mewn Potelau, 2S. gc. a 4s. 6ch. yr lID Unig Berchenogion:- QOMIJIE BITTEBS 14ANUFACTURING CIIIPNY, UMITEO, LLAMELLY, 8.uth Wales.