Y Goleuad

CYFARFOD MISOL GWAELOD SIR DEE. FALDWYN. Syr,-Nid ydym yn gwybod am un Cyfarfod Misol porthynol i Gymanfa y Methodistiaid yn Ngogledd Cymru ag sydd wedi ei amddifadu yn ddiweddar o gymaint o'i weinidogion ag ydyw y Cyfarfod Misol hwn. Y mae siroedd eraill i fesur hclaeth wedi lladrata ei nerth a'i ddylanwad, fel y mae mewn perygl o'r hyn lleiaf o syrthio yn fyr o gyraedd amean mawr ei fodolaeth yn ei gysylltiadSa'r eglwysi hyny ag sydd o dan ei nawdd a'i reolaeth. Nid ydym yn sier nad felly yr oedd yn y Cyfarfod Misol diweddaf a gynhal- iwyd yn Salem, mewn cysylltiad yn arbenig a pltwoe penodol a ddaeth i sylw y Cyfarfod Misol,isof adferiad brawd i'r weinidogaeth. Y mae yn ymddangos fod rhyw gais afreolaidd wedi dyfod 0 rhyw gyfarfod ysgolion neu gilydd am adferu y brawd, ae oddiwrth hyny, ae yn neillduol y ffaith fod y person a nodwyd yn derbyri galwadau i bregethu oddiwrth amryw eglwysi, ymresymai rhai brodyr fod yn bryd i'r Cyfarfod Misol fyned ymlaen gyda'i aehos; ond ai ar lais afreolaidd cyfarfodydd ysgolion ae eglwysi y dylid gwrando mewn aohos fel hyn? Os ydyw swyddogion eglwysig yn galw dyn i bregethu sydd heb bawl i bregethu, a hyny am yr unig reswm fod y person hwnw yn ddyn g&lluog," a ydyw hyny yn cynwys rheswm dros y dylai y Cyfarfod Misol fyned ymlaen gyda'r achos ? Ar y naill law clywir aelodau y Cyfarfod Misol yn beio yr eglwysi am ofyn i'r person a nodwyd eu gwasanaethu, a hyny meddent am y rheswm eu bod trwy hyny yn gwanychu dylanwad y Cyfarfod Mieol, ond ar y Haw araH, wele' :aelodau yr un Cyfarfod Misol yn barnu y dylid myned ymlaen gyda'r achos, am y very rheswm fod yr eglwysi yn galw am ei wasanaeth. Ond y cwestiwn juawr ag y gobeithiwn y bydd i'r Cyfarfod Misol edrych yn ei wyneb yn deg ydyw, A ydyw y person a nodwyd ar dir y gellir ci godi i'r pulpud, se yn unol ag urddas y weinidogaeth. Nid a ydyw y person yn alluog ai-peidio, neu a ) dyw yr eglwysi yn galw am ei waeanaeth oherwydd pethau felly, ond a ydyw :0 bosibl codi un o dan y fath amgylchiadau, a cbadw i fyny urddas y pulpud yn ngolwg y wlad a'r genedl. Na sonier gan hyny am allu rn yr achos hwn. Oobeithio y bydd i'r Cyfarfod Misol arfer llawer o bwyll ac o ddoethineb gyda'r aehos. Ni charem ar un cyfril eu gweled yo gwoeyd y cum lleial â'r person a nodwyd, nag ychwaith A'r weinidogaeth er ei fwyn. o. ydyw yn bosibl ar dir urddas y pulpud, ooder ef; bydd yn werth ei gael felly, ond 08 na ellir gwneyd felly, cadwer ef yn y sofyllfa y mae ynddi, ae na roddir rhyddid i'r eglwy81 I w alw i'w gwasanaethu. i Y Cyfarfod Misol, ao nid eglwysi neillduol sydd yn gyfrifol am hyn. B.

LLANDBINDOD WELLS. Sir,-I have been iformed. hat you would not I object to insert an English letter in your valuable space when the writer is unacquainted with Welsh. On the 3rd November, 1870, the Calvinistic Metho- dists opened their neat little chapel at this celebrated watering place. The few residents thought that by waiting only a few months, a minister would be settled in the place. But alas for the cause, this hope was doomed to disappointment again and again. When. ever complaint was made to the South Wales friends, the reply at once was,—" If the churches will find a man, we will help with money." More than one minister has been 11 foønd" during the past seven years, but all have been rejected for some reason or other. Recently an excellent man has again been" found "— a man undoubtedly most suitable for the place. The Rev. S Hobert-, Penybont, who had been the chief instrument in building the chapel, was unanimously chosen by the church, and the call was accepted by him, conditionally, :that the Home Mission Board would grant him the same as they promised the Rev. W. D. Williams, Penelawdd, when he was about being appointed to the charge. The voice of the church was duly made known to the Breconshire Monthly Meeting, some leading spirits in which have been opposed to a minister being appointed to the place. It appears that difference of opinion exists between some of the brethren and Mr. Roberts with regard to the manner in which the Radnorshire, &c., Presbytery was broken up,—their views being that if two or three ministers agree amongst themselves there is no need of aiking the consent of the churches. Mr. Roberts holds that the churches should be consulted in all such matters. His opponents have made the most of this little difference to prej udice the Monthly Meeting against him, whioh they have succeeded in doing to a wonder. ful extent, inasmuch as the eloquence of one of the chief movers in the" breaking np" business so cap- tivated the Monthly Meeting that the; resolved that he should be their Mercurius at the Association, although it was not his turn to go. It is true that the Association granted the praver of the church, but hampered by such conditions that it would have been much more honourable and straight-forward for them to have said nay. The terms with which consent is attended are such that no sensible man would for a moment hesitate to reject. It is very evident^that the Breconshire Mon- thly Meeting, nor yet the South Wales Association, care f<fr Llandrindod. Unfortunately the place is connected with South Wales, whereas it ought to belong to the North. The North Wales friends visit the place in by far the largest numbers, they have given the most towards the building fund, they contribute nearly all the sum- mer collections, and they ought in all justice to have charge of the place. It would be a pity to closa the chapel, and yet it is that to which the few remaining friends will be driven by the resolution of the Newport Associ ation. Can Llandrindod be delivered from Sonth Wales; and above all from the Breconshire Monthly Meeting ?—Yours in the bonds of the brotherhood, ONE WHO HAS THE CAUSE AT HEART.

LIVERPOOL. Y GYMDEITHAS GENHADOL DEEFOL GYMEEIG.—- Nos Fercher, y 14eg cyfisol, cynhaliwyd cyfarfod tf blynydd1 yn ystafell genhadol Portland street, mewn CYBYI] tiaa ft'r gymdeithas uchod. Ofnid er's ychydig yn ol na cheid yr un cyfarfod te eleni, gan fod yrysgol wedi cael treat yn New Ferry yn yr haf. Ond teimlad y boneddigesau sydd.mewn cysylltiad a'r achos oeolcl fod yn resyn iddynt golli y wledd ilynyddol, ao f¡¡li rhoisant mewn ffurf o wlodd doreithiog i bawb sydd mown cysylltiad a'r lie hwn, yn hen ac yn ieuaino, yn rhad ao am ddim. Fe wyr pawb sydd yn adnabod Miss Kate Jones, Everton Valley; Miss Edwards, Devonshire Place, a'r ddwy Miss Parry, York Terrace, mai unwaith y gosodant eu bryd ar ryw waith, nid hiir y bydd beb ei gyflawni. Mae yn dda genym ddeall eu bod eto eleni am ymgymeryd 8. gofal y clybiau dillad. G-obeithio y cant hir oes i wasanaethu achos yr Ar- glwydd lesu yn y cylch pwysig y maent yn troi ynddo. Ar ol te cafwvd cyfarfod cyhoeddus dan lywyddiaeth y Parch. D. Williams, Pall Mall. Gwelsom yno hefyd, y Parchn. Owen Owens, Joseph Williams a Hugh Roberts, y cenhadwr ynghyd '& Mri. David Jones, William Jones, William Roberts, J. Hughes, &(!. Canodd v edr amryw ddarnau dan arweiniad MI" Hngh Jones, a chafwyd un adroddiad gan Miss Gather" ine Williams. Terfynwyd trwy i'r c6r ganu "Hail Judea, happy land." Mae yn amlwg oddiwrth adroddiad y cenhadwr foil yr achos yn Portland street ft golwj; bur lewyrchun arno, ac ymddengys hefyd fod y babell y maent ynddl yn awr yn rhy fechan i gynwys y gynulloidfa, a u bodl, ar y looh out aoope mwy. Ac os bydd i'r hyn a glywil' yn bur fynych y dyddiau hyn gan y rhai sydd yni arfer gwrando via Cranmer street droi allan yn ftaitn, sel; nad ant i'r capel newydd o'r gwaelodion tua r hen gapel, ond yr ant i Portland street, mae yn bryd iddynt feddwl am le folly. Clywais hefyd fod yn mwriad y brodyr vn Cranmer itreet agor ysgol yn yr hen gym-1 ydogaetb, ond prin y gellir meddwl y gallai y rhai mwyaf meddylgar a Christionogol o bonynt gydsynw fath beth, ond rhoddent bob cynorthwy i'r Genhad- neth Drefol i ddarparu ysgoldy da a chyfleus, ao a ateba ddiben y ddau le. Beth fyddai yn fwy gwrthu na dau ysgoldy yn perthyn i'r un Cyfundeb rd fewn ychydig latheni i'w gilydd byddai yn beth anifodua i ni gael ailargraffiad o ymddygiad yr eglwysi mawr yn y North End mewn perthynas i'w safle daear- yddol y naill oddiwrth y Ilall. Cadwn olwg arnynt, ac Ioo byddant yn cyfeilidrni cewch wybod gan,— Oumvdoa.

LLANRWST. Ar y 15fed o'r mis hwn, yn nghapel Sion, Llanrwst, traddodwyd darlith gan y Parcb. W. R. Jones, y gweinidog, i gynnllleidfa lioiog a pharchus. Mater y ddarlith ydoed Ar draws Affrica," eihoffbwnc, ar yr hwn y mae wedi ysgrifemi erthyglau galluog a rhamantns i'r Drysorfa a'r GOLKUAD. Yr oedd 61 meddwl a darllen llawer arni, cawsom ffrwyth cyfrolan lawer mewn dwy awr o amser. Nid bsirniadn ar ddynion ac adrodd lot o straeon i bori chwerthin yr oedd Mr. Jones, ond gwneyd testyn ei ddarlith yn fyw ao eglur o flaen ei wrandawyr,—Affrica yn ei maintioli, ei hadnoddau, ei llynoedd a'i hafonydd mawtion, ei theithwyr, a'i dyfodol disglaer a gobeithiol. Canwyd dair gwaith yn awynol gan y c6r yn ystod y darlith. Yr elw on at gymdeithas lusengar yr egh,ys sydd dan ofal bugeiliol Mr. Jone:. Caffed oes hir i draddodl llawer darlith eto cyffelyb i hon mewn defnyddioldeb i'r ieuainc sydd yn codi.- Un oedd yno.

DINAS MAWDDWY. MAETVOLAETH DRWY BARTHU.-Cyf&YfU UU Richard Griffith, Troedyrhiw, ger Dinss, â'i farwMoeth drwy ddamwnin gyda llawddrylI, prydnhawn ddydd Llun, y 19eg cyfisol. Y IIlddengys fod ganddo lawddryll ju oi logell, i ba ddiben nis gellir gwybod j ond bernir mai naill ai wedi bod yn chwilio am, neu yn myned i chwiHo, am game yroedd. Fedcl byag, oddeutu 8 o'r gloch y prydnawn y diwrnod hwn, tra yr ydoedd yn ceisio myned drwy ryw ffenestr, fe darawodd ei ochr rywfodd a thaniodd y Ilawddryll, ac aeth yr ergyd yn union y tu ol i'w glust, a bu farw yn y fan. Aeth yr heddgeidwad Parry ddydd Mawrth i Ddolgellau i ymofyn y trengholvdd. Dyn ieuano 19 oed ydoedd. Dyma eto rybudd i ieuenctyd i beidio ymliela Ag arfau dinystr.

ABERYSTWYTH. AGORIAD YSGOLDY TANYCAE.—Prif ddigwyddiad yr wythnos ddiweddaf mown cysylltiad Ag hanes cref- ydd yn y dref hon, ydoedd agoriad vr ysgoldy pryd- ferth yn Tanycae, at wasana.eth un o'r oanghenau ysgol perthynol i eglwys y Tabernacl, yr hwn sydd yn adeilad prydferth a thra dymnnol a chyfleus. Pregeth- wyd nos Fawrth a nos Fercher gan y Parehn. T. Levi, T. C. Edwards, M.A., W. Jones, a John Williams. Am 10, bore dydd Mercher, cynhaliwyd eyfarfod eglwysig yn yr ysgoldy. Nid ydym yn gwybod a ydym i edryehar hyn fel cysgod daionus pethau i ddyfod. Mae yn sibrwd mai nid peth annhebyg y sefydlir yn y lie hwn drydedd eglwys Gymraeg i Aber. ystwyth. Gorphonwyd y eyfarfodydd agoriadol gyda chwrdd to a chyfarfod adIOddiadol neithiwr, dan lyw- yddiaeth y Parch. Thomas Levi. Y PABCH. RICHAED LUMLFY. -Treuliodd y gweini. dog enwog hwn y Sabbath diweddaf, a'r dyddiau cylchynol yn ei dre £ enedigol; ao er ei fod vma i orphwys ar orchymyn ei feddyg, eto yr oedd yn T?me I iawn gan liaws ei gyfeillion ei weled yn edrych mor dda, ae yn ymddangos wedi gwella mor dda ar ol ei gystudd diweddar, fel y gellir disgwyly bydd yn alluog am flynyddoedd eto i wasanaethu ei gyd-genedl yn nheyrnas Mab Duw. Aeth y bore i'r Tabernacl, ei hen gartref, lie y magwyd ef, ac y dechgeuodd bregethu; ac yn yr hwyr yr oedd yn wrandawr yny capel Saesneg. Yn y cyfarfod eglwysig ar y diwedd dywedodd ei fod yn "mightily pleased" i weled y fath gynulleidfa, ao adroddodd rai o'i adgofion am yr aohos crefyddol yn y dref hon. Yr oedd yn cofio hen gapel y Tabernacl, a'i ail-adeiladacth, a'i helaethiad i'w faintioli presenol. Dywed&i wrthyr eglwys Saesneg, "Hyderwyf y bydd i'r gweithgarweh a hynodai y fam eglwyl eioh nod- wedduchwithauhefyd," arhoddodd gynghorion priod- ol i'r eglwys yn ngwyneb ei bwriad i alw swyddogion ychwanegoJ. ???.AETH MR. THOMAS DAVIES, PADARN VILLA—Bu farw y dyn da, ffyddlawn, a defnyddiol hwn bore dydd Gwener, yr 16eg o'r mis hwn. Brodor ydoedd o ardal Llangeitho. Daeth i'r dref yn lenanc, ac ymhen blynyddau ymsefydlodd fel masnachwr yma. Trwy ddiwydrwydd mawr a dyfal-berhad diomo llwyddotld i'r fath raddau felllg i'w alluogi i ymneill- duo; a phrynodd y ty prydferth a chyfleus y bu fyw ynddo am y pedair blynedd, ac yn yr hwn y bu farw. Wedi rhoddi i fyny ei fasnaoh, ymroddodd i wasan- IlIethn ei gyd-blwyfolion fel gwarchmdwad y tIodion.M aelod o'r Bwrdd Ysgol yn Llanbadarn Fawr. Ond ei brif waith ydoedd ei ymdrechion mewn cysyUtiad a r achos Saesneg yn Aberystwyth. Nid oes neb a wyr y drafferth yr aeth drwyddo mewn cysylltiad a sefydlu yr achos hwn. Nid oedd dim ganddo yn ormod i'w wneyd. Gweithiodd a'i holl egni; ae y mae yn ddiau y gellir edryoh ar y gem o gapel yn Newfoundland- street fel ei gofadail. Afreidiol yw dweyd y* ethol- wyd ef yn flaenor i'r eglwys; ac y mae colled yr eglwys yn ail i golled y teulu, yr hwn sydd yn gyfansoddedig o weddw a phump o blant. Claddwyd ei weddilhon yn rigliladd &'r dref ddydd Mawrth diweddaf, prycl y gwein vddwyd gen y Parchn. W. Evans, M.A., Pnn- cipal Edwards, a LI. Edwards, M.A., Ardwyn. Telm. lir cydymdcimlad dwfn trwy y dref gyda r tenlu traU- odus.

Yn mrawdlys Leicester condemntwyd tri dyn i'r crogbren am lofruddio crwydrvn yn Coalville. Mae y cyflenwad o laeth a dreulir ya ddyddiol yn Llnndain yn 70,000 o alwyni,

cyfundeb neillduol o bobl, a'i drosglwyddo i genedl ? Y mae eai. yn cael ei wneyd yn awr i gedi cofadail i'r anfarwol Williams, rantycelyn. Apeliwyd at enwad neillduol i ddechren, ond no go oedd hi j Methodist oedd Williams, felly ni chyffyrddid ag ef. Edrycher eto ar y casgliad at y Brifysgol yn Ngog- ledd Cymrn yn ol y GOLETTAD diweddaf. Swm casgl- iad y Slethodistiaid, 740p. 5s. He.; enwadsu eraill, 296p, 9s. 11c. Dyna genedlaothol, onide ? Edrycher ar y rliestr o daDysgrifwyr at yr ysgoloriaeth hon teimlwn yn dra diolcbgar am dani. Yn y GogleJd cawn i 133 anfon at y Parch. D. Saunders, a'r oil yn Fethodistiaid neb o nnrhyw enwad arall. Trefydd Lloegr, 7 oil yn Fethodistiaid oddigerth Mr. Hugh Owen, ond y mae y boneddwr hwn yn agos i haner Methodist. Yn y Deheudir, Methodistiaid, 94 Anni- bynwyr, 4; Bedyddwyr, 3; Wesleyaid, neb; Eglwys- wyr, neb. Nid anmhriodol yw rhoddi enwau y brodyr hyn, fel y gall y genedl weled pwy sydd yn ddynion cenedlaethol, uwchlaw cnlni sect.—Annibynwyr, Pro- ffeswr Parry, Aberystwyth Eos Morlais, Abertawe; Mri. J. Perkins, Blaenwern, a Griffith Lewis, Pen.y. ffordd, Sir Benfro. Bedyddwyr,—Mr. W. Samuel (Gwilym Alaw), Din as, Pontypridd; Parch. Seth Jones, Blaenwern, a Mr. T. Richards (Eos Penfro), Sir Benfro. Dyna y seithwyr agored eu calon. Yn awr credaf fod y peth sydd eisian wedi ei gael,-nifer dda yn barod i danysgrifio; yn awr etholer y pwyllgor yn ddioed, trefner y peth i fyned i'r gwahanol Gyfar- fodydd Misol a'r Cyfarfodydd Dosbarth; yna ceir vssroloriaeth anrhvdeddus er cof am vr anwvl leuan Gwyllt.—Yr eiddoch, WMPHRA DAFYDD.