Tarian Y Gweithiwr

p BOSS CWMAMAN A D. R. Mbi. Goi.,—Dechrsua Bass ei lythyr yn y DARIAN am Ragfyr 21aia trwy aw- grymu ei fod wedi syrthio i blith dos- barth hynod oddiar p"n y mae wedi dyfod i'r cwm hwn. Gellid meddwl wrtho ei fod wedi caot ei daflu i fysg dynion tywyll, anliythrenog, to annynol. Y mae yn hawdd i bawb ddaai), aldd wadi dar- Ilea ei ysgr;fau ei fod o chwaeth uchel a nofelaidd dros bari (?) Nis gwn am neb yn bresenol a all gystudio, agef yn y cyf- driad hwo, mwy na llawer o bethau erEill. Pe biasai Charles Dickens yn fyw, o bosibl mai efe fuasai debjeaf i'r Boss hwn mewn drychfeddyliau bywiog, b-awddegau tlws, a thorm^u chwaetbus; oblegyd pwy ond un o chwaeth tubwiit i'r cyStedin a fedrai ddychymygu am y fath dermau a Mr Rhes jrm, Miss District Rate, &c. Nid rhyfedd fod un o chwaeth y Boss yn taimloyn annedwydd yn mysg bodau mor ddichwacth ag sydd ya y cwm hwa. Credwn y cenidclychiu yr hwn. drwd yma pe byddai Bb&gluaiaeth yn ei symud o blith c i ochat au duon G wm aman, hag iddo wrth hir yn eu mysg ly- chwrino ei wisgoodd, fal nas gall ei hunan- gyfiawnder ei gael yn Ian mwyach. Yn awr ynte at yr heading y soma y Boss am dano. Ni fa s;arad o^wbt mBWa flo^idd o gytundgb? rhyn gwf^ Balm ara yr heading caled y cyfei ir ato. Bum ya ceisio cytuno a Mr J. S. Thomas, y gor. uohwyliwr, am yr hyn sydd dan sylw, a'r pris a n Asia iddo oedd 23 10s. y llath, ac nid £ 4 59. fel dywed y Boss. Dywedodd Mr J. 8. Thom"B wrthyf ei fod yn meddwl fy mod yn rhy uehel; ao yn gymaiot nad oedd y He yn barod i ddechreu yr heading oaled, aeth amryw ddyddiau heibio heb son am y pris. Y siarad oes ai fu rhyngom oedd ei fod yn peudorfyDn rhoddi papyr ar ben y pwil i geisio gan rai i stfon eu prieoedd i fewn am dano o hyn allan, a gof/codd i minau hefyd anfm fy mhris l mown i'r offbe yn ysgrifenedig, yr hyid a wnaethum, sef aC3 10s., ac nid £ 3 153 fol dywed y Boss. Yr oedd yn ysgnfen- edig genyf ar y papyr hwa fy mod yn foddlon tynu i lawr y p-is yn atebol cs y buasent yn byrhau y ffordd i gludo y rubbage, yr hya a wnawd i'r hwn a'i oymerodd. Gofynodd y BOSJ ei hun i mi am faint oeddwn wedi dweyd wIth Mr J. S. Thomas y bnaswn yn hel yr folding caled. Dywedais inau mai £ 310s. y llath. Ei atebiad oedd,' Yn wir, fach. gen, yr ydych yn bar agos, chwareatez i chwi. Yr oeddwn wedi meddwl y gall. asech ei hel am d63 7a. 60. y llath, ac an. fonwch hyny i mewn ar fy nghais i.' Dyna yr oil fu rhyngom. Anfonais yr un pris i mewn i Mr J. S. Thomas ag oeddwn wedi ei ddweyd wrtho ef. Dywed y Boss fod headings colyd o'r fath hwnyn cael ea hel yn Mlaenllechau ac o dan y P. D.'s y pryd hwnw am £ 2 y llath. Nis gwn beth oedd yn cael ei wneud yn Mlaeollechau, ond clywais, a hyny trwy awdurdod hefyd, nad oedd rhai o'r fatho dan y P. D.'s yn cael eu hel yn is na X2 17s. 60. y llath. Pan y darfa i Mr J. S. Thomas fy hysbysu fod U:1 arall wedi cymeryd yr heading lawor yn is na mil dywedoda wsthyf nad oeddwn iym&diel o.'r gwaitb, end y cawswn rywbeth a: all i'w wDeud, a g Iwodd nr y B ss, gan ovchymyn iddo roddi g??aith i mi|mewa man arall, y» hyn a wnkseth. Ni fu dim mwy na liai rhyngwyf dr Boss yn nghylch yr hyn sydd dan sylw. Daeth i'm rhva er ys rhai mlsoodd yn cl i gynyg heading o&led i D. R meddai y Boss, yr hyn o jdd yn anwiredd Koeth. Panderfynais anf ja g iir at y boceddwr parchus, Mr J. Shanton Thomas, a dyma beth ddywedodd efe; 'Primrose Colliories, Jan, 3, 1S78, Dear Sir,—Owmaosn Colliery Head- ing, from 6ft. to 4ft, In reply to yours of yesterday, I recollect perfectly well you giving in tender for driving the above headirg. Afterwards another m>ui give in a lower tender ti me personally. Mr Griffith Thomas had nothing to do with it.-Your faithfully, J. Shakton Thomas, M:a DAVID BEES.' Dychymygif erbyn hyn, dda^ilenydi!? dy fod ya gwelod yn glir beth yw ;mo;- y Bess mawreddog hwa yn oi ysgrif ;c- iadau, a meddyliwyf hefyd fod pob un llygadgraff yn barod i ddweyd fod y Boss yn ei orwyda i'r cyhoodd dde ill ei fod yn e)sto:dd yn cghad&ir Moses, a hyny cyn erioed iddo gsal meddiant o honi. yn cymeryd yu ganiataol fod anwiredd yn bath cyfreithlawn i ddacgos y Y fawr. Y mae ya hiwdd i bawb ddeall trwy holl Jythyrau y Bess mai talp o hunanoldeb pwfflyd ydyw yr anSaeledig (?) hwn, canys y mae yn anbawdd cy far fod a neb sydd yn deall parifeithrwydd pcthsu fel y Bo is o Gwmam^n. D. R.

HELYNTION CWMAFON. MRi. Gol ,—Yr nn fath y mae Mr. Bones yn parhau o hyd oddiar pan yr ymadawodd y Cyw ag ef. Y mae yn medd- wl ei fod yn ddoethach yn ei genhedl- aeth nac un o blant y llawr; oad, druan ag of, y mae mor ddwl heddyw ag erioed Y mae hyny i'w weled yn eithaf amlwg yn ei waith yn gosod y glowyr tlodion i weithio yn y finery slwnt, s)f yn y wyth- ien fawr newydd, yr hoa sydd fel careg. Nid ydyw y dyn mwyaf, o ran nertti corftorol, a weithia arno, yn madru tori oid o ddwy i dair dram yn y dydd. Y prisoedd y mae yn rhoddi am ei weithio ydyw 7c y dysiell, a 23 9J y llath, ao oddeutu 70 non 8e am y CJch. Nid ydyw hyny yn ddigon iddytt ga,l tiin- aid o fara. Ond y mae wedi di?rygio peth erbyn hyn. Y mae wedi rhoddi iddyct 5c ya fwy am y dycel; 10. Un diwrnod, oyfarfjddbii: a dyn mawr o ran ei faiotioli, ag cold wadi bad ya gweithio yno. E irychais ar ei cdwylaw, ao arnynt yr oedd polleti u mawriou, tebyg i wyaa ffowls sir Aberteifi; a got- yna:s iddo bath oadd wedi eu hachosi? Atebodd mai wedi bod yn gwe'thio ar y glo careg ydoedd. O! M?. Bonss, tos- turia wrth dy gydweithiwyr, a phaid a ofni rhoddi gormod o advance iddyct y tro nesaf. Clywais am. rai o'r gweith. wyr yn myaed at Mr. Banes i geisio

EISTEDDFOD CAERYNARFON. Bemmxdaeth w Furddoniaeth y Memrau i Bhyddion. Y Bugbilgerddi—Pabhad. Y Dosbarth Oyntaf. 14. Eccdr CreigiaM.—Mae gan hwn gerdd yn mesur dros fil o linellau; a hoaoynundda iawn drwyddi o'r de- chreu i'r diwaid. Yn hon gosodir allaa Llifon y bugail, mab Emwnt If an, wedi oaill c&lon fitiss Winnifred Pryddercb, aeres yr Hafod. D*tJ|fOsir yma hefyd fod gwr yr Hafod, gwneud amoci a Guffydd Rhys, Ysw., o'r Llys, fod Winni i briodi it Joha, mab yr Yswain. Mr ol i Llifon a Winni fod yn earn am ytpud o amser, hsb ya wybod i deulu yr Hafod, pjrtreadir yr yswain a'i fib yn dyfpdi'i Hafod, ao ar ol cael ychydig ym. gom, mae G-rnffydd o'r Llys ya dweyd oi arif neges, sef gofya am grfhwniad yr amod, athady farch ya cydiynio ar un- vwth Winni yncaeleig^lw i'w gwydd. iod, a'f tad yn hysbysu iddi y bwriad. Ar cl ym.udj.wiid yr Yswain a'i fab, y mae Widirlyn eeisio darbwyllo ei thadei bod In rhy gyna,, i feddwl am beth folly, fod digon o amsor yn ol, &c. Yna, y mae yn ysgrifenn Bythyr ya cynWJs banes yr helynt, ao yn ei an!on gyda'r gwas i LUfoa; oad ya lie hyay, y mae'r Ilythr yn myned i law ei thad. Yna, storm ofnadwy ya canlyn-gwr yr Haf- fad ya gyrn ei fugail ymaith gyda bygjihion—acyiitiayn myned yn filwr, ao 711 mhen ameer yn dychwelyd wedi ei addorno a thlyaau buddugoiiaeth, ac yn myned yn eoia i'r Hafoi i ofyn am y feroh. Gwr y ty ya myned i nwydau eynddoiriog, gaa ytu Llif jn ymaith. fel ei; yntau yn arfon cenadwri gyda'r fontyn at Winne, i ofya iddi ddiano y nosan houo, a dyfod i w gyfarfod ef ar Ian yr afon—hith^u yn myned-Llifon on cchr i'r afon, a Winni yr ochr arall, aaarei gais yn myned i't bid er mwyn ace,pi, sto-v llif yn ihy gryf, a thra yr GO&I.W yn cael eu cario ym- Mthgan y Ihf, mae Llifoa yn neidio i'r afon, yn ymaflyd yn ei anwylyd, ond Wrth geisio ei hachub, y ddau yn boddi gan gofleidio eu gilydd; r oyntaf i'w gweled tranoeth oedd tad y ferch. ""1' darlnn hwn yn un cjflawn iawn, lie wfedi ei weithio alian yn ddeheaig åos ben. Dyma enghreifftiau o'r .dd n EAr laa yr afon Glaalya, Yn ngsdren'r goeawig werdd, Lie pjngcia'r Du plglelys Ar frigyn ddwylofgerdd; nl He tardda'r meiUion gjntaf, r' 0 tMt&H gfHMf tin, "-Pb yna ganwyd Llifoa, c., Fan yna s.*if y ty. *—m ,tyn hir daeth dydd i Llifon, I adael bwtii ei did, Tmorol am ei grretyn Oedd raid i'r liesoyn mad c lEi fryd roes ar fngeilio, -• Yn fnguii myaai tod, ^ivainu braiid bob ffridd a pharc, Pob oorlan, maro a nod. < < < "Oad pleser ei galon bob amser, Oedd SUllo ehwareuoa yr wyn, |fewn nw)&uat heb ofid na phryder Yn lluna dros geryg a brwyn Os gwelai un byohan dintwaid Yn dyoddtf o aohoa ei lam, Llifon bob amaer 'oyn wired' 0 gadw'r on hwnw rhag cam. .Canfyddodd un felly rhyw ddiwrnod, A'i fagu'n ofiins a wnaeth; Øofalai wrth odro y bachod. '"H'r oemg gaal digon o laeCh Ao felly c nyddai n fjaavddiol, j Yn arldn pryd/erthwob. a hoea; Mot hapns oedd Llifoa, mor ddoaiol, Yc Dghvmni 01 go:gi a r ooa. Djddurol fa'i gwei'd ar ddeohreuaoe, Y bogail, yr oenig, a'i ci, 'N troi allaa i'r gwaenydl i hmos, Mor ddociol edrychit y t.i; Yr oenig yn actio r Hen Ddtrwyn, Yn rhedeg i'w gaulyu o hyd Nes nenm y dafaid a dyebryo, j A'u gyiu i redeg i gya. Da th meroh yr HifoJ, ecetb dlos, Inrel d y p aild ryw I gyda'r noa/ A chanfol waaeth yr oenig lan, Ya gwn?uthur gwawd o'r tbf-ud man. Gofynodd, Llifon, bath yw hjD, Yr oen fel ci hyd aaly bryn, A r defaid oil yn ff ji i bant, Rhag tefmlo awch ei fiaiog ddint ?' Atebai r llangc y wyrjf wen, ifol codi'i law a ehrymn i ben, No) gwrando r liaaes, chwardfal'l 11(0, Gofynold, I Llifoa ga i hon ?' 0 CroeBgyni*d, a gorfi^dd Llifon ar y graigi Mis3 Winniffred Pjyddercb,— W inni anwyl, anwyl Winni, I ti oaoaf, eiaw p^rtai, N id oea meinwen drwy boll Walia I ti n hafal fan auwyii; Ff -non loew yw dy lygad R isial, brydfarth, hwn o garlad, E ilaa jdwyd, gwerth if garu, D enol /dwyt feinir f anngi. P ryd y oaf, a gaf fi r?wbryd. R Inn s gifaf, f /anwyhd, Y dyw ffawd i mi ya elvn ? Ld uwieil ser ;fe, gwaa fl yn blentyn, E drych ernif. ffiwd, ysiyria, R hwyga bob aaha^sder, rhwyga, Uh wii bob owmmwl, bob dyrysui Gad o s«d i mi gael Winni. Ar ol i'r ddau fod yn caru eu gilydd am hir amsar, heb yn wybod i dad y fevch, ya y diwadd daoth i wybod, so y mae ya bwgwthyn ofnadwy—hither yn eiriol dros y llanc, ond yn hollol ofor. Dywed y tid :— Mae'th eirlan fel tsnwydd i ennyn y fflamiau, Mae'th ymbil bob Iota yn tanio fy nwydau, Mae c'ywed ei enwi i mi yn ferwindod Am hyny bydd ddystiw, ao atal dy dafod, Caiff gyohwyno'rgorllwyn, a'i garpiau i wgan- Cei ditbau dy rwymo fdlci, wrth dydenyn; [lyn, Dos ymaith o'm golwg, yr helpen benchwiban— CymmyBgaist y ddiod, cal yfed y cwp,.n. Mr. Rhyddorch Prydderch yn cyfarch Llifon ei fagail,— Mae'tb dymhor fel bugail y Gorllwyn ar ben, Mor wir a bod daear, mor vir a bod nen, Os gwelaf di etto yn saugu fy nhir, Ha! gwylia r cinlyaiad, cei fsirw yn wir. <. Llifon yn gorfod myned—yn uno a'r fyddin, ac ya mhen amser yn dychwel- yd, a'rforwyn yn hysbysu hyni Winni,— Daeth Llifon, medd hi, Daetb Llifon yn ol, Dywedai i mi, Daw yma fch nol Fe eonir am dano gan rywun o hyd, Mae'n fedals Miss Pryddtrch, yn fedais i gyd. Aeth L'ifon fel dyn, Yo lifriu ei wlad, I weled ei fun, A gof/n i'w tbad Am dani yn eiddo, a h y ny heb drais, Ni fynai er p jbp jth. rei gefid na chlais. Aeth Rhydderch yn gyndieiriog Nol gwei'd y milwr enwog A thaiiai i lygaid yn ei ban 'Run fath a mellten ffcrohog. Tydi, Tydi, gael Wicni, Gwell genyf wel'd ei ohroji, Doa ymaith, dos, neu wel'di has, Cei deimlo plwm fwladi. Winni yn ffoi o'r ty y noson hono, ac ya myned i'r bsd ar yr afon, or mwyn croesi at Llifoa, a phan ar y Hit yn gwaeddi all an: — 0 Llifon anwyl, achub fi Maa'r bad yn troi, fj'm boddir i, Ha, Llifon anwj], fifarwel mwy, Cawn gwrdd mawn gwlad heb ofid mwy. Yiaeuddodd ein harwr i ganal yr afon, 'Roedd llefau ei gadad yu rhwtgo ei galon, Ymdrechodd ei oiea gyrhaeddwyd hyd fttti, Fe IwyddoJd, —mae'i freichiau yn dynion am dani, Ymoreohoid ei oreu-ond ow fe ddiffygiodd, A'i freichiau am dani, fe foddodd, fe foddodd. Cinfyddwyd hwy dranoetb gan hwsmon yr Haf- Yn m,reithiaitpu gitydd ar wely o dywod. "fod. Mae'r gerdd hon yn ddarlnn cyflawn a gorphenedig. Er nad oas ganddo ddim mor chwareus a llythyr caru Bugeilydd, a beirniadaeth lem y ferch arno, na dim ychwaith mor finiog fel ag i dreiddio i'r teimlad mor ddwfa a'r ddau benill ar Doriad Dydd yn Ngherdd John Jones eto, y mae yn rhagori arnynt o ran bod yn fwy oyfUwn a gorphenedig, ac nid yw yr awdwr wedi gwyro oddiwrth y cynlluu unwaith yn ystJd ei yi fa. Yr ydym gan hyny yn cyhoaddi eiddo Ecco'r Oreigiau yn oreu, ao yn toilyngu y wobr. Daitdd MOJlGANWG, J. Hugh Evans, J. Cbieiog HUGHES.

GWEITHWYR CYMRU. PENOD III. Yn ein llythyr diweddaf gorfu arnom fygwth pedwar a chwechan swydd Aber. tiifi, a rhai o gymeriadau ffonswg ein oymydogaeth. Gresyn meddwl fod yn rhaid byth a hefyd chwythu bygytbion a chelanedd ar draws awdurdodau flawg, mympwyol, a thra-arglwyddiaethns ein gweithfeydd. Yr ydym yn foddlawn ddynt arfer eu mympwy, a gwiago eu V fawr yn ei maint prif-lytbyr enol os mynant, ond iddynt ymwadu a'n trais, eu gormes, en gorthrwm, a'n argl- wyddiaeth. Tteisio, gormesu, a gorth- rymu y gweithiwr-y fath ymddygiad anmhrlOdgl Ymvrchogyngo-thrymn ei fa: ch am iddo ei gario! Y Byched g yn ciblu y ttycon am rodii iddo ddwfr i'w ddisychedu Pwy ydyw cynyfchydd golud ain gwlad ? Pwy odyw depends ei eyf zeth ? Pwy sydd yn cyfarsoddi grym ei threthi ? Pwy pydd yn gwneud i fyny nerth ei galluoedd amddifiyniol ? Taiana amddiflytfsydd ein gwlad mai gwfithwyr ydyw eu nevth; bloeddia. fcrethi ein gwlad mai gweithwyr ydyw eu grvm a chyhocdriaadcoddau golui- og ein gwlad md.i gweithwyr ydyw eu cynyrchydd hwy. Weithwyr diw^d a gonest Cymiu, ymihostiwch yn eich fcod ya woithwvr-na. fydded eywilyddgen- ych eich galw yn weithwyr, eitht yn hytrach ymSrostiwch. Os ymflrostia gwahancl enwcgion y ddaeay ya eu gradd&u (titles), yr ydym ya ddlofn gwrthwynebiad yn baiddio dweyd y gall ygweithiwr cydwybodol ymftrcstio yn ei raddfa nefanedig ef, fel gweitluvn' diwyd u gonest. Gweithiwr, ie, ddar- llenydd, cymsriad nad oes achos cywil. yddio ei arddel. Nid y diogyn, nid y sagurddyn moeth- ns, nid y masnachwrlladronigac anheg, rid y cyfryw hyny sydd yn marchog ar gefq ffolineb a llygredigaeth yr oes ydym yn ei olyga, eithr y c/feyw sydd yn cyd. io yn ugherbyd gyrn eu herydr i aredig y maes, nen y ejf^yvr sydd yn anturio a? gefa btigwfn donau y Neifion i boll- afoadd byd, ie, ddurller,ydd, neu y cyf- ryw hyny sydd yn at turio eu bywydau i ddjfugelloodd y ddaeiren, or dwyn ei thrysoiau i oleuni dydd-y cyfryw hyny ddarllenydd, ag y mae p\r?YS ea llafar parhaas a chaled wedi cynav grymu a ,o lledu eu hysgwydd&u, wedi haiaiaeiddio eudwylaw, ie, ddarllenydd, wedi tynu allan fer eu hesgyrn megys trwy chwys- dyllau eu crwyn Ow! gym sriad s.E.- hebgoroll Ow! gadarn gdlofn ymddi- bynql masDachaeth ei a gwlad I Ow! ffynonell ami gysuron byd Edmysed trisrolion y byd dy weitnedoedd antur- iaethus. Cyflym a buan dreulied amser y cyfnod tywyll ac isel p esanol, a gwawried uwch a gwell amser ar weith- wyr mynyddau Cymru. Oai ddylai, yn lie y trais, y gormes, y dif itarweb, a'r dibrisdod a dderbynia oddiir ddwylaw meisbri, perchenogion, awdudodau, pen- aethiaid, deddfwneuthurwyr, ac argl. ,yr wyddi ein gwlad, gael mwy b ryddid a chwa-, outeg-gael mwy o bitch a sylw y cyfryw ? Dylai, yn enw pob rkeswm. Parcher ef, ynta, fal gweithiwr diwyd & gonest, gan roddi iddo ei iawrtder&u, ei hawliau, a'i gysuron. Pbeswvlydd Gbaig x DYFFiUN.

BWRDD YSGOL LLANGIWC. LLITH III. MRl. GOL.Gwelwoh yn dda i mi gael dilyn y Brawd Trochyddol unwaith eto, er mor fiUidd a drewedig yw ei lytbyr- au. Nid wyf yn gallu ymblesern yn y gwaith y mae eisiau teimlad ac ymar- weddiad llygredig i ymbleseru mewn lie mor aflan. Y mae ei ail lythyr yn y Gwladgarwr am Ragfyr 28iia yr un mor Jl iwa o natar ddrwg, yr un mor acfon- eddigaidd, a'r un mor ddiofal am y gwir. ionedd ag ydoedd y cyntaf. Diolch iddo am ddechreu dyfynu o'r ysgrif ag sydd wedi cynhyrfu cymaict ar ei yeb-yd drwg. Parhaed i ddifynu o honi, am mai y dyfyniadau ydyw ua o brif add- urniadau ei lythyrau, ac nid oes arnaf gywilydd i'm cydwladwyr en darliec. Byddai yn dda. geaff i olygydd y Gwlad. garwr gyhoeddi yr oil o honi, fel y gwelo ei darlienwyr nad yw Mr. W. et) wedi troi yn cl y prif wirioniedd sydd yoddi. Y gwirionedd sydd fel saethEU marwo!- aeth, yn glynu yn nheimladau y brawd, ac Did yw ya dyfcd i gyffyrddiad ag ef. Cslei ydyw iddiwicgo yn erbyn symbyl- au y gwirionedd, a bytheirio gairi&u cableddus yn erbyn ei gymydog. Nid ydyw et) wedi cynyg yr un rhesw n dros ei ymddygiad—y mae i-heqymau yn es- troniaid yn ei lythyrau. Chwiiier ei lythyrau a l'ussrn, ni cheir jnddynt yr un rheswm aros roddi can' punt yn fwy am helaethu ysgoldy GwauEcaegurwsn nag y gallesid c :tel y gwaith gtvn un arail — dim ond cruglwyth o eiriau athrad! Y m'\o yn gywilydd i weicidog yr Efeigyl fod wedi e stadd i hwr i ys- gdfenu y hth lytbyrau. Ai tybed iddo gyf ei lythyrau baw^idd yn yr ua ystvfell a'i b'egethau efecgylaidd ? Ai tybad mai y P..rch. C. Williams a wnasth y llythyrau a!:nheilwtg hyn ? Byddai yn dda genyf allu credu mai un o waslion a digymeriadati isaf eieted- f* y gwittwarwyr a'a gwnaeth, ac nid uo o. efengylwyr I T/wysog Tangiiefedd.1 Yn mlaen a chwj, Mr. W., faint a fyn. och yn fiordd athrod—nis gellwch fy niweidio i na lleshau eich hun. Cofiwch fod ar y plwyfolion eisiau irhywbeth gweil am eu can' pant ca thafod drwg. Y mae un rheswm yn werthfawrocach na mil o eiriau oabledd. Y mae genyf awdurdod i ofyn i chwi am reswm dros waBtraSu y can' puat, ond gallai fod arnoch gywilydd dweyd y p if reswm, os oes gallu i gywilyddio yn eich natur. Os na ddywedwch chwi y rheswm, y mae yn barod wrth law genyf fi, ac fe allai y daw allan cyn y bydd i ni orphen a chwi. Y mae y Brawd Trochyddol wedi cam- gymeryd ei ganmolwr yn nghyfarfod Pontardawe. Nid wyf yn cofio i'r b aird y cyfeiria ato wneud cymaitt a'i enwi ya y cyfarfod hwnw—gadawodd ef yn ddisylw, mor bell ag yr wyf fi ya cofio, heb ddweyd na da na drwg am dan?. Oofier nad wyf yn meddwl iddo wneud hyny o un dirmyg arno. Nid yr ym- geiswyr ydoeddteBtjnei araeth, and ym- ddygiadau llywodraethwyr Ystalyfera ya cam-lywodraethu yr legal ddyddiol. Gwnaeth rai sjlwadau da, teilwng o hono ei hun, yn danges ei fod wedi ad- nabod ei gymydogion. Gwnaethym iaau ychydignodiadan ar yrymgeiswyr, gan g»?3mol rhai a chondemi-io y lleilu Dywedais rai peth&u am rai o honynt y buasai yn dda genyf yn y dyfodol pe buBsWfl heb eu dywedyd, am nad cedd eu dywedyd yn lleshau. Dywedais am ua o honyi i, 'Credwyf fod adeg yn, arc s Bwrdd Ysgol L'.angwic, pan y bydd yn ddi4 geaym foi Ymneillduwr fel y Parch. Charles Williams yn aelod o hono.' Dyua y gwir am y dyeHcH&eth yna. Nid y Brawd Annibynolymadaw- edig a ddylai giel y clod am hoayna, r oni y B-awd Aanibynol sydd yn axes, yr hwn n lys'-rwi? gS,1 Mr. W. yn 'Pia X.' H&wliaf j than yna o'r da wrth ddyoddef y drwg. Derbyiued Mr. W. y gaimoiiaeth yna gyda diolchgar- web, gaa iddi ddyfid o lomor urddiis.l a Pio X., er fod Pio X. hcb ei orsaddu y p "yd hwnw gli,t1 y Bffawd Trochyddci Yr wyf yu fodclou iddo.gacmoi y Brawd Annibynol sydd ne?/rdd adael eidrei; &c ni roddftf i f,yny iddo ef na neb arall am syniadsu uchsl am dano am rai peth- aa oad ofa a wnaeta y da yna; myfi, Pio X., bia'r clod a'r acghlcd am y gair da yna i Mr. W. Yr oeddwn yn credu yr byn a ddyweda's mor ddiysgog ag y j credais witionedd am ddyn erioed; a dywedais ef mor hyderus a difloosgni ag y dywedais air da i ddyn erioed. Ond teimlais yn y fan nad oedd y gynuileidfa dr ua f irn a mi. Bussai yn dda ganyf Uwer gwaith wedi hyny pe buaswn heb el gacmoJ. Yr wyf yn 5 sgrifat u eto Y maoaddgwidioateg y Brawd Trochy id- d heb eu cyflawm. u'r Brawd An-ubmol wedi ei siomi.' Ntd ysgrifenais, so nid r_l ysgiifanaf, fed y Brawd Aanibyaol ym- adawedig wedi ei slomi; oad ysgrifeaaf hyn, Os yw y brawd hwrw yn cofi j yr addewidion yn yr ysgoldy, (Iw'mr.cae- garwen, dylai fod wedi cael ei sbmi (os credodd Mr. W. fel y credais i ef) pan glywais am ei bleidlais yn erbyn cynil- dcb. Yr wyf ya hawlio i mi f/ hun y ganmoliieth uchcd i Mr. W., nid er mwyn ymSrostio yncf fy hun fel nil craff i acioaboi gwir deilyogdod, ond er mwyn dangos nad orddwn yn WTthwyn- ebydd iddo fod yn aelod o'r Bwrdd Ysgol. Dywed y Brawd Trochyddol fy mod yn awgrymu iddo f a?ychu 'ei egwyddU orion proffesedig fel anghydffaifiwr no edrychef ar y cyhaddiad yn fy erbya yn gynyg am fy mywyd.' Edtyched yn fanylftch—gallai fy mod yn myned yn mhollach nac awgrymu. Y mae yn wir ddrwg iddo roddi ei1 fywyd' ya y fath berygl. Gofaled yn well yn y dyfodol am ei 'egwyddorion proSesedig fel Aughydff urfiwr.' Dylesai y bra,7 d gofio fod cynilo arian y wladwriaeth yn ua 0 brif egwyddorioa Anghydffurfiaeth a Rhyddfrydiaeth, a gwsetraffu arian y wiadwrisetli yn un o brif ogwyddorion Toriaeth a Cheidwadaetb. Yoiofynedt os nad yw yn gwybod, pa un ai y Rhydd- 5 f rydwyr ai y CeidwadwjT eydd yn ijrfar gwastraffu arian pwrs y wiad yn Ilwybra au c/feillgaiwch ? Cofiod o hyn allan fod arbed y geiniog yn agos at galon em hegwyddorion. Y mae yn wir dda gen. ym fod pobl ei ofal yn ei adnabod ac ya ymddiried ynddo; ni ddymunwyf niw- eidio ei amgylchiadau gin mai dyna y bywyd' agosaf at ei galoJ. Nid y gwa. haniaeth rhwng Eilwyswr ac Ymueill- dawr ydoedd y prif safon ddydd etholiad y Bwtdd YS301; ond y gwah^niaeth rhwng pieidwyr tra-argwyddiaeth Yetstl- yfera a'u gwrthwysebwyr. Priodcla i mi yr ymadroddsoa 1 oSerynau yn Haw gottlirymwyr,' neu 'g;¡,ethweision eu moistri gorthrymedig.' A ydyw ddim ya cofio pa bryd 3 pha Ie y dysgais ad- nabod pobl neillduol wrth y cyme.iadau hyna? Ymofyned a holed ei huuan. PRY a ddywedodd yn ysgjldy Gwaur- cifrgurwen fod rhai o'r ym^oiswyr yn Ystalyfera yn debyg o fod ya offarynau yu llaw gorthrymwyr P Ai Did Barnu rhai oymgeiswyryr Ystalferiaid ydoedd p-if waith yr ymweiiadau hyny ? Y mae sjlw y Brawd Trochyddol ar y camgymeriad naw yn lie saiih heb ei e si>u, am y g^llasai ddeall ei fod yn gamysgrifenu non gamaigraffu. Ond J da gan ddyn ar foddi gael gafael mown gwelltyn, er nas gall ei gadw ar y wyneb. Caiff y d&rllenydd farnu pa un o honom sydd debycif ei ysb yd i'r • addfwyn a gostynedig 0 galon;' yrhwn a orchym- ynodd ceeglwch y briwfwyd gweddill fel na choller dim;' ac a esboniodd y chwa' gorchymyn mewn un gair, 'oar dy gymydog fel ti dy hùn;' ac a. ddysg. odd yr apostol i ddweyd 1 bendithiweh ac na feudifehiweh.' Yr wyf yn ofai am dano, oni ddaw ato ei bun yn fuan. Ymddengys fel pe byddai yn gweled' lleng o gfthrenliaid;' a gobeitbiwyf nad yw dan Iywodraeth y delirium tremms. Os ydyw, ymofyner pa beth yw yr achos o honynt-pa un ai yn yr edryohydd ai yn yr olygfa y mae y drwg. Y ffordd iddo gael llonydd ganddynt ydyw, iddo fyw ar laeth a dwfr. Y mae, yn ei lythyr nesaf, yn bygwth y itiwyr a wrthwynebasant y pedwjtr. Arotwn nes gwelom hwnw, gan ddymuoo i'r Brawd Troohyddol flwydd- yn newydd dda. Y Brawd Aktuibticol.