Seren Cymru

Edwin gariad nid bychan tuag ato yntau; mynych y cyd- gerddent allan yn y maesydd, y cydfarchogent oddicartref, ac yr eisteddent B'yda'u gilydd wrth dan gwresog, pan yr adroddai Mr. Gwilvm ex deithiau a'i anturiaethau wrth fctimn; pa rai oeddynt yn synu ei feddwl ieuanc, ac yn creu awydd ynddo i weled y gwledydd pellenig a'u rhy. teddodau. f o Ar ryw brydnawn yn mis lonawr, pan oedd Nadolig wedi myned heibio, ac adsain llawenydd y rhan arall o'r gwyliau wedi dystewi, eisteddai Mr. A. Morgan a'i gefadet wrth dan cysurus yn niharlatfr Bron Dewi <— yr oedd yr eira yn disgynyn drwm úddiaIlül1, a'i oerfel yn deimladwy eudirerfn ac wedi'tynu eu hystolau yn ires "at y tan, cym. m6rodd yr ymddyddan canlyno: le rhyngddyn't Yr ydwyf fi yn ofrii," ebe Mr. A. Morgan, eifih bod chwi yn ymddyddan gormod ag Edwin yn nghyldi ymôr yua, Gwilym." o J .1 I'D y d<frygau sydd yn hyny?" oedd yr ateb. ir ydwyf fi wedi tynu llinell arall o fywyd iddo vn fv meddwl," ebe Mr. M. J J J Trueni am hyny," ebe Gwilym, yr wyf yn meddwl y gwisai forwr campus." "Efallai hyny," ebe Mr. M., ond gallaf finaulbefyd sicrhau y gwna hi n well wrth y gyfraith beth feddylieeh am ei osod yn gynghawsydd (counsellorJ ?" Gyda hyn yr oedd Edwin i mewn gyda hwynt, wedi gor- phen ei wers brydnawnol wrth Mrs. Linwood ac fellv terfynodd yr ymddyddan. „ o un i un daeth y rhan arall o rleulu y parlawr I'mewn is, wedi goleuo y ganwyll, yr eisteddasant i fwvnbau ych- ydig o honynt eu hunain mewn ymadroddion difyr a chy- ifar" v Eithr nid ydym wrth (tdweyd hyn yn golygu nad oedd y rhan arall (sef teulu y gegin) yn mwynhau eu hun- aia neryd na, pell iawn ydym o feddwl hyny, er mai nid yr un testunau ac achosion oedd yn cynnyrchu eu llawen. ydd, eu gwenau, a'u haml chwarddiadau. Y mae rhyw agwedd ddifyrus tu hwnt i'w ganfod ar weision, moJwyn- 0. !on, a gweHhwyr Cymru, yn treulio hwyrddydd gauaf yn y geg«n tan mawr o goed yn ftlamio o'u blaen, uwchben pa un^y croga croclian uaawr, yn llawn o barotoadau gyfer- byn a uswper; yn y canol canwyll o wer, neu efallai o J'11 ^e^yt'ledig mewn pren tair-troed, a e!wir yn gyaredin wrth yr enw, ShonSegur;" liwythau oil o'i gy]ch yn dwyn yn mJaen eu gwahanol orchwylion. Heno, yr oedd Cati yn cwyro hosaimu Neli yn helpu rhyw uuernyn o'i dillad; a Pegi yn crafu cloron Dan, y gwas penaf, yn gwnio botwm wrth un o'i ddillad; Ben yn naddu dernyn o bren a'i gyllell; Wil Morris yn ysmoco yn y tiornel; ac un nea ddau ereill wrth yr un gorchwyl, bron a llosgi rhwng gwres y bib a'r tan pob un yn eu dro yn adrodd ei ystori, a'r lleill yn ei ateb a rhyw reswm digrif. Fynychaf, gwneir yr ymddyddan i fyny o ryw ddygwydd. iauau hynod, rhyw newyddion diweddar, person neu deulu yn yt. ai-dal; ac os bydd rhywbeth mwy hynod na'u gil. ydd wedi dyfod o hyd clyw iddynt, ca ei drin can ddeheued a pue byddent oil yn gyfreithwyr. Ar y noswaith hon yn Bron Dewi, nid oedd angen iddynt hwy chwilio llawer am ùestunau siaiad, o herwydd yr oedd Die y Cwmyn yno, crwydryn oddiamgylch y wlad, ddim yn hoilol sound o ran ei ymenydd ac, o ganlyniad, yn achosi Ilawer o ddifyr- wch iddynt, trwy ei ystumiau hynod, a'i atebion ffraeth- lym, cyfrwys, a dibwrpas. Ami iawn y cyfarfyddir a rhywrai o'r desgrifiad hyn ar aeiwydydd gauaf Cymru, yn treulio noswaith dan gronglwyd yr hen ffermwr. Yn mblith yr amryw faterion oedd dan sylw teulu y gegin y nob^ri hon, yr oedd y canwyllau cyrff—hen destun ym- dayddan ein cgnedl; ond cymmerwyd y pwnc y tro hwn yn fwy er dychrynu Die nag i un dyben arall. Wel," ebe Wil Morris, beth gym'ri di, Die fach, gen I am fyned oddiyma hyd y dderwen goi a laol; mi ro i rywbeth i ti ?" A minau hefyd," ebe Nel, tra yr oedd Wil yn tynu c:1::wilf 0 fwg o'j bib. Mi i fyned hyd y dderwen goi ? ha—ha ebe Die. Ai di, Die ?" ebe Cati. i. •'•Fl ?r e^e Dic' mi fao 1 y»0> ha-^ba—ha—fi clywed !_ha—ha" 5 °nd mi ddienga'S 1 ar ? bal~y br'ga. ha Wedi rbigymu all an ryw ystori fawr, a phortreiadu iddo ei hun ryw linell o wag ddychymmygion, aeth Die yn lled sobr. Parhauai y ewmpeini i'w gymhell i fyned yn ddi- nacad, gan addaw iddo gryn lawer os cydsyniai. Yr oedd hyn yn brofedigaeth gref, ond nid digon cryf i lwyddo i gael gan Die druan i fyned. Wedi methu yn hyn, aethant Lt i Tn iyw ]olygfeydd dychrynllyd, oedd un wedi ryd ia'wV W slywed' nes taflu Dic sefyllfa aahyf- Ha ha llefai Die allan, mi wn I beth a wnawn, pe bai tm 0 r 'sprydion yn dyfod i'm cwrdd dim ond troi cot ar go chwith 'rwan, a byddant ymaith fel y gwynt." Ar hyn cyfodwyd chwa o chwerthin, nes oedd yr holl dO yn adseinio. Ond cyn myned yn rnhellach yn eu holiadau ar Die, dyma gnocio wrth y drws; ac os oedd Dic yn sobr eyn hyny, aeth yn sobrach wedi i Dan ddweyd, mai ys. bryd oedd, yn dyfod i'w ymofyn." Wedi gwrandaw o honynt, i gael sicrwydd ychwanegol fod rhywun wrth y drws, cyfododd Pegi i edrych; wedi agoryd, a gweled fod yno ryw fod dynol, gwahoddodd ef i mewn; a gwnaeth dyeithr-ddyn ei ymddangosiad, yn wyn gan eira, yn grynedig gan oerni, a thenau iawn ei edrych- lad, o wmgmd morwr, ac arwyddion morwriaethol yn am- g yn Tei wedd. Nid oedd neb yma yn ei adnabod, nac yntau yn adnabod neb o honynt hwy edrychent oil arno fel pe yn penderfyhu inynn ei hanes allan o'i ymddangos- md, tra. yt ymhoeki Die ei lygaid arno, fel pemewn diffyg penderfyniad pa un ai bdd dynol ynte ysbrydol oedd. Y niae H'ytvbeth fel hyn yn haturiol i feddwl gwan os bydd- rvJhi.r.v, ambe11 un yn ngh.ylch ysbrydion, trjchiolaethau, &c,, mae yn barod iawn i briodoli pobs^n^ If a aC y™ddan&0Slad. i hyny am ychydigamser. Wedi 3 S^ed y cwmpeini, gofynodd y dye thr-ddyn A welent fod mot dda a chaniatau Hetty iddo dros y nos ? bod yr eira wedi disgyn yn drwehiau, ac yntau wedi cerdded cymmaint, fel yr oedd wedi methu •1f!n • Gyda hyn> yr oeddynt 011 eu k wn ei wahodd yn mlaen at y tan. Dewch ch'i," ebe Wil Morris, yr ydych yn siwr o letty yma 'dvw eis^,r dim yn troi neb ymaith. Lion ) beth mae'r ci yn peidio cyffro odd ar yr aelwyd, ^vr ?» Ar hyn, aeth Cati l osod yr achos o flaen ei meistr, ae wedi i hwnw ddyfod i waered 1 r gegin, caniatawyd Hetty iddo yn uniongyrchol, a rhoddwyd gorcbymyn caeth ar iddo gael bwyd, a phob go- fal angenrheidiol. Edrychent i gyd arno gyda llygad o dosturi ac wrth wrandaw ei hanes, cyfodent eu dwylaw mewn syndod, a rhoddent ochenaid o gydymdeimlad ag ef; adroddai yntau ei helyntion gyda gwahanol gvffrbadau ca- lon-weithiau yn llawen, ac weithiau yn bru'dd. (Caiff v darllenydd gopi o'i adroddiad yn y hennod nesaf.) Lyn terfynu y bennod hon, fodd bynag, efallai mai nid annghymhwys fyddai dweyd gair yn nghylch testun yr ym- ddyddan a Die cyn dyfodiad y dyeithr. Y mae pwnc y canwyllau cyrff, yr ysbrydion, &c., yn bethau lied hynod, ac anhawdd I W penderfynu mae yn wir fod llawer o ofer- ciwe au wedi eu llunio yn eu cylch, oddiar yr amser y gweddiodd yr Archesgob Dewi am danynt er hyny, y mae dynion geirwyr, nad oedd o un budd iddynt ddyfeisio eelwydd yn eu eylch, yn tystiolaethu eu bod wedi eu gwel- ed. Mae yr oesaiu blaenorol wedi bod mewn sefyllfa rhy goel-grefyddo],-yn priodoli pob peth i ryw ymddangosiad gorawch-naturiol, o ehediad y biogen hyd dywyniad yr ell- }lldan (Wt/l-of.the-Whisp) 0nd er hyny i gyd, mae lie i h ,^r oes b.resenoI yn myned i ormod o bellderau yr ochr arall; sef 1 annghredu y cwbl: y mae rhywbeth yn ardderchog mewn meddwl fod ysbrydion yn perthyn i wa. hanol ranau o r greadigaeth, er mai nid y fath ag a ddar. lumr yn yr hen chwedlau ofergoelus. Y mae ysbryd yn ehwibaniad y gwynt, yn nghuriad yr ystorom, vn nghroch- vfvf,ln°revg y d0r,y? rhuad y daran' ac yn nbywyniacl y fellten. Y mae y dyb fod y byd yma yn cael ei wneyd i fyny o fater yn unig, yn arwain y meddwl. i ryw ysbryd di.