Y Goleuad

"HYMNAU Y DIWYGIAD." GAN ANTHROPOS. Y mae llyfr bychan, tlws ei wedd a'i ar- graff, wedi dod i'n llaw, yn dwyn yr enw uchod-" Hymnau y Diwygiad." Diau fod angen llyfrau o'r fath yn y dyddiau hyn,- llyfrau bychain, hwylus, a detholedig. Gwyddis fod gan yr holl enwadau yn Nghymru eu llyfr etholedig eu hunain. Ond emynau enwad oedd, ac ydyw, lliaws mawr o honynt. Y mae trade-mark yr enwad arnynt, ac nid ydynt yn debyg o groesi y ffin ar unrhyw achlysur. Cawsant eu harchebu ar gyfer yr argraffiad diwygiedig o'r Llyfr Hymnau,—a dyna nhw! Ond yn awr, pan y mae yr amryfal enwad- au yn ymdoddi i'w gilydd mewn "sain can a moliant," daethant i weled mai doeth fuasai gwneyd; spring cleaning ar y gwahanol lyfr- 11 9 au arferedig, a cheisio galw ynghyd yr emyn- au hyny sydd yn lletach na therfynau en wad, ac yn factors yn mywyd crefyddo} yr holl bobl. Ac y mae y rhcswm, yri eithaf clir. Nid ydyw llawer emyn, er icldi fod yn rhag- orol o ran ei saerniaeth, yn medru nofio ar wyneb dyfroedd y Diwygiad. Rhaid i ysbryd y Diwygiad fod yn yr emyn ei hun. Onid plant y Diwyg-iad ydyw yr emynau hyny sydd wedi cymeryd meddiant o feddwl a chalon Cymru? Yn medydd tan y Diwygiadau y daethant i fod, ac y cawsant eu geni yn "freiniol." Buont hwythau, fel pethau eraill, yn Babilon am ddyddiau maith. Yr oedd y tan sanctaidd wedi ei cnhuddo gan ffurfiol- deb. Aeth hen efengyl yr emynau dan y ddeddf,—o fyd yr ysbryd i diriogaeth oer y deall a'r gelfyddyd—■ The cold light of stars." Ond d'aeth cyfnod arall a gwell. Pan y mae ysbryd y Diwygiad yn ysgwyd ein cenedl, y mae'r bobl yn galw am emynau sydd yn mynegi iaith eu profiad newydd. A chyda rhai eithriadau, onid yr hen emynau sydd yn gwneyd hyn? Yr oedd d'efnydd Diwygiad ynddynt hwy ar hyd y blynydd- oedd, and yn anffodus, yr oedd1 yr awyr yn rhy oer i enyn y fflam. Heddyw, fodd bynag, gelwir am danynt ymhob man. Daw yr hen delynau adref. Nid yr helyg wylofus sydd o'u cwmpas mwy, o.nd y palmwydd gwyrdd," a chlywir hwy fel byddin orebfygol Yn seinio Buddugoliaeth am iachaw- dwriaeth lawn. Dyna dystiolaeth y llyfr sydd o'n blaen,— llyfr bychan wedi ei gael o law angel y Diwygiad! 0 blith y canoedd o emynau argraffedig gan wahanol enwadau crefyddol ein gwlad, 'wele, ryw "Ddeg a Thriugain wedi eu gwysio ynghyd- heb nod. enwad na "Chyffes Ffydd,dim ond nod1 syml yr efengyl,-y ffaith eu bod wedi eu hurddo a'u hardd'el gan Ben yr Eglwys i fod yn "ben moliant ar y ddaear." Buont yn ymdaith d'rwy Gymru o'r blaen yn ngherbyd yr hen y Ddiwygiadau, yn oes y Tadau gynt, yn Ni- wygiad '59, ac yn nydd'iau Moody a Sankey. Ond dyma gyfle newydd1 iddynt i fyned ar • U, I" daith genhadol, fel y Deg a Thriugai1} h gynt. Croesaw hen emynau hoff! Bolldith lawer ar eich hynt! Mewn LLAWENYDD Y>T ewch all an, ac mewn hedd y'ch arweinif) dros fryniau a dyffrynoedd ein gwlad1. Caiff awen semi yr hen Bontrobert e! helpu i weddio am yr Yshryd sydd a'i wcl rediadau megis tan." Daw awcn Pantycety dan ei llawn hwyliau i borthladd y Diwygtam i ddweyd am "faith, ddiderfyn stor," ac a■ yr "awr cawn fyn'd i'r mor." Daw Griffiths i'n harwain i babell y cyfarfod, a y cymod a'r gwaed. Cawn esgyn o'r anialwch," yn nghwmni Charleg, Caerfv' in, a gweled cariad fel y moroedd ysbienddrych Hiraethog. Da\v Gorllewin i ddweyd1 am iswn cavvodydu' a'r oil yn "gawodydd bendith." Cawn ddwy emyn ddiwedd'ar, sydd wedi eu derbyn aelodau cynawn o seiat yr hen emyn^^ 1 cynorthwyo i glywed yn yt awe!, Salni'aUy nef yn dod i law'r," ac i erfyn am byw y deffroadau, ac "ysbryd yr Eneim^ Dwyfol i fedyddio ein gwlad. Hwyrach mai prif neillduolrwydd yr eflty au hyn ydyw,—y lie amlwg a roddir ynddy0!: i'r IESU, ac i'w YSBRYD sanctaidd Ef. yr Iesu, a dyianwadau yr Ysbryd. O J ara, addfwyn Iesu." Arnat Iesu, boed meddwl." Dyma Feibl anwyl Iesu, a ~i Marchog, Iesu, yn llwyddianus." byniaf Iesu, fel yr wyf." "Arglwydd, arwain f'enaid." Iesu, cyfaill f'enaid cU. "A welsoch chwi En" Ymgrymed pawb i lawr I enw'r addfwyn Oen! d Clywsom lon'd capel 0 bobl, o bob e air yn canu rhai o'r emynau hyn y noson )) blaen. A'r fath ganu! Yr oedd yr "offeO^j yn fud; y dechreuwr canu swyddogol yn seibiant dedwydd; a rhywrai heb dde1^ urddau cerddorol yn cychwyn y Penf. j Dichon nad oedd y cyweirnod yn 0 g-ywir, ond beth am hyny? Deuai y ryw gongl draw, fel swn aderyn tinig coedw'ig; ond yn y man, dyna y llu maW ymuno, a'r gerddoriaeth fendigaid yn 1 a chwyddo fwy, fwy, nes Ilanw yr addoW gorfoledd, ac a chan. Y clod, y mawl, y parch, a'r bri, Fo byth i enw'n Harglwydd ni!

DIWYGWYR A DIWYGIADA^ CYMRU. GAN Y PARCH. EVAN DAVIES, TREPRLW. V. Charles o'r Bala a'r Yegol Sabbotfc0*' Yn y ddwy ysgrif flaenorol cyfeiriwy^ llwyddiant a fu ar weinidogaeth y Metho^^ iaid yn Nghymru o'r dechreuad hyd far .A aeth Rowlands, Llangeitho, fel un diwyl?'^ er fod Rowlands ei hun yn dweyd iddo w saith o ddiwygiadau yn ystod ei oes ned dogaethol—tymor o ryw haner can' mly*1 yji Yr oedd yn rhaid. eu bod yn cymeryd agos iawn i'w gilydd, ac yr oedd mawr o lewyrch ar weinidogaeth y fel istiaid yn ystod yr holl gyfnod a nodwy0' nad anmhriodol ei alw fel y gwnaed yn Diwygiad. # 0 Yr oedd y diwygiad trwy Mr. Cbsi'ef nod wedd wahanol yn gweithio yn fwy a llai cynhyrfus. Trwy weinidogaeth 11 ol yr oedd y tadau cyntaf yn gweithio* trwy ddysgu dynion yn egwyddorion pr yn benaf y gweithiai ef. Ei arwyddaii" < —" Bod yr enaid heb wybodaeth nid1$ Yn y flwyddyn 1785, wedi gwrthod ei J aeth yn yr Eglwys yr ymunoddi a'r istiaid. Dechreuodd deithio trwy siroedd y Gogledd i bregethu, ac i ymg"e ^4 yr achosion oedd wedi eu sefydlu yma yi> hyd y wlad'. Wrth wneyd hyny 0\de^ barhaus am. gyflwr y bobl o ran m°e?etW? eu hymarweddiad, a'u gwybodaeth 0 o'{ crefydd. Nid1 oedd1 prin un o> bob bobl gyffredin yn medru darllen, aC rhai ardaloedd1 nid oedd1 cymaint ag" gael yn medru ar lyfr. Ac ymhlith y c wyr oedd wedi eu henill i gredu yn y ,u, edwr, ceid1 llawer yn dra anwybodus, nadaelh yn. fychan iawn o athrawi