Y Cymro

lAWN AM NIWEIDEAU. Y DYDD cyntaf o'r mis hwn, chwanegwyd at gyfreithiau y wlad ddeddf bwysig, ac un, y mae lie i ofni, a bar lawer byd o anfodd- lonrwydd, os nid hefyd ymrafaelion chwerwon. Ystyr hyn, wrth reswm, ydyw cynhauaf o ymgyfreithio a dosbarth mawr yn medi lie nis haeddent ac ni hauasant. Un 0 epil darfelydd Mr Chamberlain ydyw deddf 41 Ad-daliad" y Gweithwyr ;ac fel cynyrchion y boneddwr hwnw yn gyffredin, y mae'n orlawn o annghysonderau ac yn dra anymarferol. Fel y gwyddis, amcan proffesedig y ddeddf (ni fedrwn ei galw yn gyfraith gan na fu gan raith gwlad na chynghor fawr ddim a wnelont a hi) ydyw amddiffyn gweithwyr rhag rhaib a thra- ehwant meistri cybyddlyd ac esgeulns. Am- can ardderchog—teilwng o'r aelod tros Birmingham yn ei ddyddiau goreu, cyn i'w Philistiaeth ei ddifwyno a difa ei nerth Beth am y modd y ceisir yma gyrhaedd yr I amcan hwnw? Cyn 1880, nid oedd ond y gyfraith gyft- redin i apelio ati mewn achos o iawn i weithiwr. ond y pryd hwnw, cafwyd deddf arbenig, yr hon a adwaenir wrth yr enw u Act 1880." Disgwyliai'r gweithwyr gryn fudd oddiwrthi.ond gwelsant eu cam- syniad yn ebrwydd ac erbyn hyn, cyd- nabyddir yn gyffredinol mai un o ddeddfau mwyaf anfuddiol Prydain oedd un 1880, ac y mae ei darpariadau erbyn hyn bron i gyd yn llythyren farw. Yr oedd hi mor gaeth a thyn, fel pan ddeallodd y deiliaid hyny y taflasant bob rhwystr ar ei llwybr. FeUy math o impiad o ganghen fyw ar bren bron wedi marw ydyw Deddf newydd 1898. Mae un awdurdod cyfreithiol yn darogan gwaeth tynged i hon nag i'w chwaer ddeunaw mlynedd yn ol, ac yn prophwydo y bydd hi wedi ei chwerthin allan o fodolaeth cyn pen chwe' mis hyny ydyw.y bydd hi wedi terfynu ei hoes o flaen y flwyddyn y ganed hi ynddi; ond er amied ei gwendidau, nid hawdd coelio hyn. Yn gwynebu y mesur y soniwn am dano y mae tri dosbarth o weithwyr sef, yn nghyntaf, y dosbarth y bwriedir ef ar eu cyfer, ac yn rhifo, yn ol amcangyfrif yr Ysgrifenydd Cartrefol, tua chwe miliwn. Cynwysa rai yn gweithio mewn ffactried ac ar y reilffyrdd, mwnwyr, chwarelwyr, peirianwyr, a llaw-weithwyr. Ond y mae saith miliwn o weithwyr nad yw'r ddeddf newydd yn eu cyffwrdd, ac nad oes ynddi un ddarpariaethar eu cyfer sef Ilafurwyr amaethyddol, dosbarth sydd yn ngwasan- aeth adeiladwyr os na fyddant yn gweithio 30 troedfedd oddiwrth y llawr, gweithwyr mewn siopau, yn nghyda gweinidogion teuluol. Gwnaeth Syr Arthur Forwood gais yn Nhy'r Cyffredin i gael yr ail ddos- barth a nodwyd o tan y ddeddf, ond yn aflwyddianus. Ac y mae eto drydydd dos- barth, yn cynwys morwyr a thanwyr ac yn enwedig, pwysicach fyth, y trueiniaid hyny sy'n gweithio ar ddefnyddiau sydd yn eu haraf wenwyno. Y mae colofnau rhai o newyddiaduron Lloegr o ddydd i ddydd yn cynwys engreiphtiau prudd o'r dosbarth olaf, ac onid yw'n rhyfedd eu bod o'r tuallan i'r ddeddf bresenol. Dengys hyn mor annghyflawn ydyw'r mesur, ac mor annghyson Ag ef ei hun ac a'r dosbarthiadau y proffesa eu lleshau. Os cyferfydd y gweithiwr ei angau trwy ddamwain mewn canlyniad i'w esgeulus- dod ei hun, ei gydweithiwr, neu ei feistr, rhaid i'r olaf dalu cyflog tair blynedd i'w deulu y cyfanswm i fod yn ddim llai na 1 sop na mwy na 300p. Os gedy nifer yn dybynu arno mewn rhan adeg ei farwol- aeth, penderfynir swm yr iawn gan y gyf- raith gyffredin ond os na fydd neb yn dybynu arno, y cwbl raid dalu fydd cost ei gladdedigaeth, ac nid yw hyny i fod uwch- law lop. Tuedd uniongyrchol y drefn hon ydyw pen i'r meistr hunangar roi gwaith yn nghyntaf i hen lanciau yn hytrach nag i benteulu, gan wybod y bydd ei gyfrifoldeb o hyny yn llai. Pan analluogir y dyn i ddilyn ei orchwyl oherwydd dam wain, y mae i dderbyn iawn cymesur a'i gyflog cyn y digwyddiad, ond y gwneir darpariad hefyd ar gyfer amgylch- iadau eithriadol, megys y posiblrwydd i'r dyoddefydd fod yn analluog i ddilyn ei or- uchwyliaeth ei hun, eto yn abl i enill swm llai gyda rhyw alwedigaeth arall. Yn yr adran hon, caiff hen lancyddiaeth rai man- teision eto, a buan hefyd y daw hen bobl i deimlo min y ddeddf anamserol. Y mae'r gweithiwr hen yn fwy chwanog i ddamwain na'r ieuanc oherwydd ei wendid a'i drwstan- eiddiweh; a'r canlyniad ohyny fydd, y paid meistri gofalus eu hurio ond tan angen- 9 rheidrwydd. Par hyn drachefn dylodi a gwasgfa i daosbarth ag y bu dyngarwyr yn ddiweddar yn son cryn lawer am wella eu sefyllfa a gwneud i'w haul fachlud tan m 1, wenu. I Fel hyn, y mae llywodraeth gref, dryst- fawr, ond dra anffodus gyda phobpeth a gymer mewn Haw, wedi chwanegu pen nod arall at ei chyfrif; a pha un a bery y mesur newydd hwn ar ddeddf-lyfrau Prydain am chwe' mis neu chwe' blynedd, nid yw yn debyg o ddwyn fawr o glod i'w hyrwydd- wyr am ddoethineb na dyngarweh.

-0-- CWRS Y BYD. Syr William. MAE'R wlad yn sicr o guro eich cefn am y safle ysplenydd a gymerasoch yn erbyn rhagrithwyr a Judasiaid sy'n ceisio tan gochl a hug ffug- ddefcsiwn droi Eglwys Loegr yn dalaith o Eg- lwys Rhufain. Os yw ordinhadau a sacramerit- au Rhufain yn gymaint meddion 0 ras i'r dos- barth defodol, paham nad aent i Rufain fel yr aeth Manning a Newman ac eraill llai ? Ai Swell ganddynt arcs lie maent i fod yn Bibau bychaiu yn eu plwyfi eu bunain neu (ac y mae'r drychfeddwl yn ddychrynllyd) ai gwell ganddyot aros yn na eglwys i dderbyn ei budd- ianau byiol, tra yn aelod dirgel ar yr un pryd o eglwya arsll ? Mewn araitb danllyd arall a draddododd Syr W. Harcourt un noswaith yr wythnos ddiwe id- af yn erbyn y clerigwyr anudonol, eglurodd mai nid ei gri ef ydoedd No ond No trea-yiery." Dyua. fo i"r dim nid yn erbyn Pabyddiaetb fel y cyfryw, y cyfyd ei lef, ond yn erbyn brad a thwyll offeiriadol; ac yn sicr yn erbya effeiriaid ucbel ddefedol sydd yn do- drefnu eglwysi y wlad hon a. ffal di-ral fel pe yn chwareudai. le, mae hyny'n burion," ebe'r eglwyswr gonest, mi gewch filoedd o'r un farn a. chwi ar y pwnc yna, ond pa'm na ddywedwch chwi air yrwan ac yn y man am gynydd defodaeth yn mhlith Ymneillduwyr. Beth ydyw'r ddadl a welir yn fynych yn eich colofnau yn nghylch yr Amen i Beth a lygad-dynodd y gwyr cerdd- gar a dysgedig a fu'n cynull llyfr newydd o em- ynau a thonau y Corph i osod y gair ysgymun ar ddiwedd yr emyn a'r don ? Defodaeth, car- iad at ddefodoeth, syr. Y mae'r oes hon, fel pob oes o'i blaen, pan gollo ei Duw, yn troi at yr eilun. Oes y ddefod a'r seremoni yiyw hon defodaeth ydyw'r Arch sy'n myn'd i waredu Cristionogaeth rhag ei dinystr yn y diluw. Am- rywiol iawn ydyw'r creaduriaid sydd yn yr arch hon. Y Hwynog o Rufain, y llew o Loegr a llygodenfach o Gymru yn gw: chian 'Amen' yn eu canol."

Ymneillduaeth. DDA geay mo'r enw. Camenw ac nid enw mo. hono fel y mae. Mae'n rhy bir o'r haner, ac yn bur ddireswm. Wrth gwrs, cyfieithiad yd- yw o'r Saesneg Dissenters. Defnyddid ef am amser maith i ddynodi un enwad Ymneillduol, a Sentars y gelwir yr Annibynwyr mewn man- au hyd heddyw. Yn ngwyneb y cyfnewidiadau mawrion sydd wedi myned tros Eglwvs Loegr mewn llawer man yn ystod teyrnasiad Victoria, o'i cbymharu a'r hyn ydoedd yn nyddiau y brenhinesau Ann ac Elspeth Tudur a'i thad Harri VIII yr Ymneillduwyr ddylai gael eu galw yn eglwyswyr gan eu bod yn llawer nes i ganonau yr hen eglwys Brotestanaidd nag yd- yw'r eglwys ddefbdol, seremoniol, a gwrth- Brotestanaidd (mewn llawer mart) bresenol. Er engraipht, nid oedd deiliaid Eglwys Loegr tan y teyrnasiadau a nodwyd yn Fair addolwyr, yn credu mewn traws sylweddiad, yn cyffesu eu pechodau i'r offeiriaid, yn gweddio tros y meirw, nac yn cyffawni lluaws o fosiwnau Pabaidd, fel y gwna eu holynwyr mewn enw (mewn llawer man) y dyddiau hyn ac nid yw'r bobl a elwir —a gamelwir-yn Ymneillduwyr ychwaith yn gwneud hyny.

Tylodion Pum Plwy' Penllyn- A FCOCH chwi yn darllen llyfr Gwrtheyrn ar Pum Plwy'Penllyn" ? Gwrtheyrn, prin y rhaid bysbyau, ydyw meistr tylotty'r Bala, ac y mae gyda hyny yn lienor gwych, fel y ceir prawf chwacegol yn y llyfr hwn-un o'r rhai mwyaf dyddoro), yn enwedig i Benllyniaid, sydd yn yr iaith. Gwreiddiol ydyw'r cyflwyn- iad :—" Cyflwynir y llyfr hwn i'r tylottaf o fewn yr Undeb, yn arwydd o barch diffuanfc