Baner ac Amserau Cymru

CYWIRO CAMSYNIADAU. RAI misoedd yn ol cymmerasom y cwestiwn mawr Oyllidol i fyny mewn cyfres o erthyglau ar y tudalen hwn, gan ddynoethi y twyllymresymiadau mwyaf gwrthun a pheryglus a wneid gan y blaid sydd yn galw ei hun yn Blaid Diwygiad Cyllidol, Gnd, gan fed yr Undebwyr yn ymddangos "tel pe yn benderfynol o'i wneyd yn un o'r prif byngciau yn yr etholiad cyffredinol, angenrheidiol, unwaith yn rhagor, ydyw dangos yn eglur pa beth a olygir wrth Ddiwygio y Cy'llid' neu y Tariff,' a'r effeithiau niweidiol y bygythia hyny ea dwyn ar ddosbarthiadau gweithiol y wlad hon.

DIFFYNDOLLIAETH. Nid ydyw yr ymadrodd 1 Diffyndolliaeth' yn cael ei ddefnyddio mor fynych yn awr ag y bu Rhydd y gair adgyfodiad i adgofion nad oes gan ein gwrthwynebwyr yn naturiol nemawr awydd am eu gweled yn cael bywyd newydd. Yr oedd dyddiau Diffyndolliaeth yn y wlad hon, y rhai a gofir yn dda gan y rhai hynaf yn mvsg yr etholwyr, yn ddyddiau o ddioddefaint a cha'edfyd annisgrifladwy i dlodion. Gor- fodid hwy i fyw yn galed, ac i weithio yn galed; a'r unig wobr am y cyfan ydoedd terfynu eu dyddiau yn y tlotty. Cyfer- bynier y dyddiau hyny a'r dyddiau presen- no], o dan Fasnach Rydd, a sylwer ar y gwahaniaeth. Heddyw y mae y dosbarth- iadau gweithiol diwyd yn cael digon o ymborth, yn byw mewn tai da, ac yn gall a ymwisgo hyd glydweh; maent yn cael gweithio am oriau rhesymol, ac yn der- byn cyflogau da; maent yn I foneddigion heddyw o'u cymmharu a'r hyn ydoedd cyflwr y dosbarthiadau gweithiol yn nydd- iau yr hen Ddiffyndolliaeth. Nis gellir rhoddi gormod o bwys ar y dystiolaeth hanesyddol hon i ddrvgau Diffyndolliaeth, a bendithion Masnach Rydd, yn yr argyfwng yr ydym ynddo ar hyn o bryd. Mae tyst- iolaeth o'r fath yn dwyn y dynion sydd yn condemnio Masnach Rydd, ac yn dyweyd nad oes eisieu i ni ddim ond dyfod yn ein holau at Ddiffynoliaeth i ddyfod ar unwaith yn gyfoethog ac yn llwyddiannus, wyneb yn-wyneb a'r ffeitbiau ac y mae y ffeithiau oil yn uniongyrchol yn erbyn eu damcan- iaethau diweddar hwy. I Pa beth a olyga Diffyndolliaeth ? Fal rheol yr ydys yn cymmhwyso yr ymadrodd at unrhyw sefydliad neu berson unigol sydd yn analluog i sefyll i fyny yn ei nerth ei hun, ac am hyny mewn angen am nerth celfyddydol o'r tu allan iddo i'w ddal ar ei draed, Rhaid i ddyn egwan ei iechyd, er enghraifft, amddiffyn ei hun rhag yr oerni, blinder, a dylanwadau anffafriol eraill arno. Nid yw y dyn cadarn-gryf byth yn gofalu am bethau felly nid yw'efe yn gofyn am unrhyw amddiffyniad arbenig; gall efe edrych ar ei ol ei hun. Yn ddiweddar yr ydys wedi cael adroddiadau cyflrous am ymosodiad y mor ar ramu o arfordir Oymru, a dadleuir ei bod yn anhebgorol angenrheid- iol i amddiffyn' yr arfordir yn gelfyddyd- ol rhag yr ymosodiadau hyn. Yn awr yn mhob achos o'r fath yma, eglur yw, pan fo person mewn angen am amddiffyniad arbenig, efe a addefa ei fod yn egwanach na'i gyd-ddynion. Yr adeilad a fo yn gofvn am sylw neillduol i'w gadw rhag syrthio a ystyrir g9n bawb naill ai yn rhy hen neu wedi ei adeiladu mor ddiffygiol fel nas gall s fyll ar ei sylfaeni ei hun. A'r arfordir sydd mewn angen am amddiffyniad arbenig a orwedda naill ai ar lefel annatur- iol o isel, neu ynteu a ddioddefa oddi wrth ryw ddiffygion naturiol eraill. Yr ysgrifenwyr a'r siaradwyr a ofynant i ni ddychwelyd yn ol at Ddiffyndolliaeth a ensyniant fod y genedl Brydeinig yn colli tir ei bod mewn ystad egwan o ran iechyd; nas gall sefyll ar ei thraed ac amddiffyn ei hun a bod ganddi eisieu ffynbaglau celfydd- ydol. A ellir dychymygu awgrym mwy gwirion-ffol, ac un mwy croes i'r ffeithiau I Ni fa y genedl Brydeinig, a'i chymi eryd yn ei chyfangorph, yn gryfach ac yn fwy ftyniannus nag ydyw hi heddyw. Erioed ni fu pobl Prydain Fawr, yn eu cyfangorph, etto yn iachach, yn gyfoethocach, yn fwy cysurus, ac yn fwy llwyddiannus eu ham gylchiadaq nag ydynt heddyw. Gweithwyr y gwledydd diSyndollawl ydynt yn cael llai o gyflogau, yn gweithio chwaneg o oriau, yn bwyta bwyd gwaelach, ac yn byw mewn anneddau gwaelach a'r arian a ennillir gan- ddynt nid yw yn abl i bwrcasu cymmaint o nwyddan. Ar yr holl bwyntiau hyn y mae y gweithiwr yn Mhrydain Ryddfasnach- 01 yn meddu mantais ddirfawr ar y gweith- wr yn y gwledydd Diffyndollawl. Eithaf possibl y ceir, yma ac acw, ddirwasgiad lleol; ond, bydd hyny yn rhwym o fod o dan pa drefniant cyllidol y gallwn ei gael. Nid yd', s i farnu yr holl wlad oddi wrth yr ychydig eithriadau yr ydys i gymmeryd yr holl genedl yn ei chyf- angorph wrth ffurfio ein barn. Paft fo cwmni yswiriol yn gwneyd archwiliad ar berson yn flaenorol i roddi yswireb iddo, nid ydyw byth yn trafferthu ei hun gyda blaenau bysedd ei ddwylaw a'i draed, ond, yn hytrach, yn ymdrechu cael allan a ydyw ei organauuuwrioI1 bywydol, y rhai a gyn- naliant ei hoed], yn iach a chryfion, Yr hyn sydd gan y cwmni ei eisieu ydyw gwybod a ydyw y dyn, yn ei gyfander, yn gryf ac iach, ac nid a ydyw rhyw ddarn yma ac acw o hono yn iach. Felly wrth firnu y cwestiwn cyllidol hwn, rhaid i ni gymmeryd y wlad, yr holl boblogaeth, i'n hystyriaeth, ac nid ffurfio ein barn oddi wrth helynt pentref yma ac amgylchiadau pentref draw. Pan ydys yn gosod y cwestiwn ar y tir llydan hwn, nid oes y mymryn lleiaf o le i ammheuaeth ynghylch safon uchel y llwydd- iantcenedlaetholyrydys wedi ei ennill o dan Fasnach Rydd. Mae mwy o arian, mwy o drafnidiaeth, mwy o gysur, mwy o lwyddiant, a mwy o foddlonrwydd yn y wlad nitg a fa mewn unrhyw gyfood yn ei holl hanes. A'r holl bethau hyn a sicrha- wyd i ni ac a ddygwyd oddi amgylch o dan Fasnach Rydd. Ni fuont erioed yn bodoli o dan Ddiffyndolliaeth. Wrth farnu Diffyndolliaeth nid ydym o dan rwymau i edrych arnl yn unig fel da n- caniaeth. Yr ydym mewn sefyllfa i'w barnu mewn gwedd ymarferol. Ynwreidd- 101 y drychfeddwl Diffyndollawl ydoedd, y gallai maanachan gael eu gwneyd yn ffyniannustrwy Ddeddfau Seneddol. Ond y mae profiad yn dangos yn derfynol nas gall y sonedd droi masnach a fo yn edwino i fod yn un lwyddiannas, mwy nag y gall droi y dyn claf yn ddyn iach. Rhaid i'r feddyginiaeth ddyfod i'r fasnach ac i'r dyn claf oddi mewn. Hyd yn oed gyda'r bwr- iadan goreu nis gall y senedd wneyd ond ychydig iawn yn y mater hwn. Pa fodd yr oedd y ddamcaniaeth ddiffyn- dollawl yn cael ei chymmhwyso yn y dydd- iau gynt ? Yn y fford l hon, ac edrycTiai yn beth syn 1 iawn y pryd hwnw; ond. yn ngoleursi ein profiad ni, ymddengys yn hoilolwirion-SFol. Pan y byddai cangen o ddiwydrwydd yn arddangos arwyddion o fethiant, tybiai y Diffyndollwyr y gallent hwy ei hadfer i'w ffyniant blaenoiol trwy bennodi y prisiau y byddai yn rhaid i'r cws- meriaid eu talu. Tybiasant y gallent wneyd i amaethyddiaetb fod yn llwyddiannus yn y ffordd yma ond, trodd y cynllun yn feth- iant truenus. Bwriedid i Ddeddf yr Yd ya. 1815 gadw pris y gwenith i fyny yn y swm o 80s. y chwarter ac etto, cyn pen y saith mlynedd yr oedd y chwarter o wenith yn cael ei werthu am 42s. Yn y flwyddyn 1828 paxiwyd y liithr-raddf* (sliding scale); ac yn hwn, drachefn, ceisid gosod y pris yn 64s. y chwarter; ac ar derfyn saith mlynedd arall yr cedd wedi dyfod i lawr bron i'r hanner—i 36s. y cbwarter. Yn yr hanner cyntaf o'r ganrif o'r blaen gwnaeth Diffyndolliaeth yr oil oedd yn ddichonadwy iddi i beri i amaethyddiaeth lwyddo; ac etto o dan Ddiffyndolliaeth yr aeth amaeth- yddiaeth trwy ei chyfnodau mwyaf dirwasg- edig. Wrth edrych yn ol ar yr hen ddyddiau Diffyndollawl, a'r ceisiadau i gadw y prisiau i fyny trwy Actau Seneddol, rhaid eadw dau beth yn glir mewn c6f. Yn gyntaf, pe buasai prisiau yr yd yn cael eu cadw i fyny, i logellau y tirfeddiannwyr yr aethai yr elw. Yr oedd yr ardrethoedd yn cael eu rheoleiddio gan y prisiau, a thra y cedwid y prisiau i fyny, cedwid yr ardrethoedd hefyd i fyny. Amcan y landlordiaid yn eu hymdrechion i gadw y prisiau i fyny ydoedd eadw yr ardiethoedd rhag myned i lawr, ac nid llesoli y tenant- iaid. Yn ail, er gwaethaf eu holl ymdrech- ion, methodd Diffyndolliaeth a chadw y prisiau i fyny. Trodd yn fethiant hollol fel meddyginiaeth. Yr hyn a wnaeth yd- oedd gwneyd pethau yn waeth. Rhodd- wyd prawf teg arni yn y blynyddoedd gynt, a methiant fu. Methiant llawn mor druenus a fyddai yn awr hefyd.

AD-DALIAD. Plaid Diwygiad Cyllidol a gydnabyddant fod Diffyndolliaeth, fel y cyfryw, yn am- mhossibl. Felly, dyfeisiant y term mwyn- eiddiach Ad-daliad, er mwyn, meddant hwy, amddiffyn diwydiannau Prydain rhag cys- tadleuaeth dramor annheg. Pa beth ydyw ystyr Ad-daliad ? Dim ond hyn :—Os tar- awa A B, y dylai B daraw A yn ol. Beth mwy syml y gellid meddwl am dano? Ond wrth dalu y pwyth yn ol, dyiii y dyn sydd yn taraw yn ol fod yn sicr tuai ei wfthwyn- ebydd a darawir ganddo, sc nii tar&w ei ddwrn yu erbyn y raur careg, ac anafu ei bun. Neu, cymmerweh gymmh-iriaeth arall. Pan fo ua dyn yn anne!u ei bistol at ben dyn arjtll, efe a gymmer ofai, 'does bossibl, fod ffroen y dryU ar ei wrthwmeb ydd, ac nid arno ef ei hun. Yn awr, y mae y blaid sydd yn dadieu dros Ad-daliad yn union yn sefyllfa y dyn sydd yn byg- wth saethu ei wrthwynebydd tra y mae ffroen y gwn o hyd at ei ben ef ei hun. Os tania, efe ei hun a saethir ganddo, ac nid ei wrthwynebydd. Yn y sefyllfa yna yn gymmhwys y gDsodid y wlad hon gan y polisi a elwir Ad-daliad. Byddem yn byg wth saethu y gwledydd tramor, ond pe baem yn gollwng yr ergyd allan y cwbl a wnaem fyddai saethu a niweidio ein hunain Gadawer i ni gymmeryd pwyll i ddangos hyn. Addefir yn awr pan fo unrhyw nwydd yn cael ei drethu fod y dreth yn y pen draw yn disgyn ar y pwrcaswr. Gall am y foment gyntaf ddiagyn ar y gwerthwr; ond yn y diwedd, yn ddi-eithriad, ar y dyn sydd yn prynu y disgyna. Tebyg i hyn ydyw dull y gweithrediad: — Ar hyn o bryd daw yr yd i ni yn rhydd o'r America. Os penderfynwn ni osod toll arno, bydd y gwerthwr Americaidd, yr hwn fydd yn talu y doll, yn codi ei bris yn gyfattebol, a'r canlyniad fydd fod y prynwr yn Mhrydain yn gorfod talu y doll yn y pris uwch. Gwelir y pwynt hwn yn eglurach pe cymmerem gyfattebiaeth leol; yr hon, gyda llaw, a ddefnyddiwyd genym yn ein herth- yglau blaenorol,olil nad ydym yn camgofio. Tybier fod sir Ddinbyeh yn oludog iawn mewn gl6, ond yn dlawd mewn yd, tra y I mae sir Fflint, y sir gyfagos, yn oludog mewn yd, ond yn dlawd mewn Tybier yn mhellaeh fod sir Ddinbych yn sir Mas- nach Rydd, tra mai sir Ddiffyndollawl ydyw sir Fflint. A yr ymgeisydd Diffyndollawl I at etholwr yn sir Ddmbych, gan ddywed- i yd: -1 Onid ydych chwi yn gweled mor I' atmhSg ydyw eich bod chwi yn gadael i yd sir Faint ddyfod drosodd yn rhydd i sir Ddinbych, tra yr ydych, chwi pan yn anfon eich gl6 i sir Fflint yn gorfod talu toll arno.' Am y funyd teimla' y dyn o sir Ddinbych ei fod ef yn cael ymddwyn tuag ato yn an nhêg. A dyna y ddadl a ddefayddir gan Ddiwygwyr y Tariff dros yr holl wlad yn y.dyddiau hyn; a dyma y daadi yr hoffem ninnau ei chyfarfod. Caitf yr ymgom a ganlyn wneyd hyny :— John Jones, Dinbych. — 'Rywfodd nid ydyw yn edrych i mi yn iawn fod sir Fflint yn codi toll ar ein gl6 ni pan yr ydym ni yn gwrthod codi toll ar yr yd sydd yn dy- fod yma oddi yno.' John Thomas -(Ond dylech gofio mai y prynwr sydd yn tala y doll, ac nid y gwerthwr. Pa faint ydyw toll sir Fflint ar eich gl6 chwi o sir Ddinbych I' John Jonts.—cSwllt y dynell.' John Thomas. — Yn awr, pe bae air Fflint yn tynu y doll yna ymaith, chwi a allasech fforddio gwerthu eich gl6 iddynt hwy am 19s. yn lie am 20s. y dynell, y mae yn debyg r John Jones. — I Wrth gwrs, gallasem. Gan fod yn rhaid i mi dalu treth o swllt y dynell ar y gld a anfonir genyf i sir Fflint, rhaid i mi godi swllt y dynell yn chwaneg ar y prynwr yn sir Fflint.' John Thomas.—'Felly, nid arnoch chwi y mae y doll yn disgyn, ond ar y prynwr yn sir Fflint V John Jones. — Ie, felly y mae, mae'n debyg genyf; ond feddyliais i ddim am y peth yn y wedd yna o'r blaen. Yr ydych yn berffaith iawn. I ddechreu, yr wyf fi yn talu y doll, ond wedi hyny yr wyf yn ei chael yn ol yn y pris uwch, fel mai y dyn yn sir Fflint sydd yn ei thalu wedi y cwbl.' John Thomas. O'r goreu, dyna y pwynt yna wedi ei giirio-sef, pan fo sir Fflint yn trethu ein gl6 ni sydd yn cael ei anfon i'r sir hono, y prynwr yn sir Fflint sydd yn talu y doll mewn gwirionedd, ac nid y II gwerthwr yn sir Ddinbych.' John Jonea.-I Dyna fel y mae hi yn glir.' John Thomas.—'Wei, 'nawr edrychwn ar y pwngc y ffordd arall. Dywedant 'Mae sir Fflint yn trethu ein glo ni, ac am hyny pa ham na ddylem ninnau drethu yd sir Fflint pan yn cael ei anfon i sir Ddinbych.' Yn awr, meddyliwch ein bod ni yn trethu yr yd a ddaw oddi yno, a beth fydd yn dig- wydd? Yn bresaGuol yr ydych yn talu, dyweder, 15s. y sach am y biawd a anfonir o sir Fflint i sir Ddinbych, 'Does aim toll yn cael ei chodi arno. Ond bwriwch fod swllt y sach o doll yn cael ei chodi arno, pwy fyddai raid ei thalu V John Jones -1 WeJ, mae yn debyg genyf y gwnai v melinydd yn sir Fflint yr un peth ag yr wyf firmau yn ei wneyd. Rhoddai swllt y doll at bris y sach, gan ei wneyd vn 16s.' John Thomas.—' Felly canlyniad y doll ar y blawdo sir Fflint fyddai ein bod ni yn sir Ddinbych yn gorfod hI n 16s yn lie 15s. y sach am ein blawd. Ac yn ol y cynllun y cwbl y byddem ni yn ei wneyd, mewn gwirionedd, fyddai trethu ein hunain.' John Jones—1 Dim byd yn fwy dhm- mheuol.' John Thomas -"Nawr, dyma yn union yr hyn sydd gan CHAMBERLAIN a BALFOUR eisieu i ni el wneyd gyda'r gwledydd tra- mor. Pe baem ni yn codi treth ar flawd yr America, byddai y gwerthwr yn America yn sicr o godi y pris i gyfarfod a'r doll, a'r unig ganlynit.d fyddai ein bod ni yn y wlad yma yn gorfod tulu prisi'-u uwch.' John Jones,—' Ië, yr wyf yn gweled y ewbl yn berffaith glir yn awr. Nid oeddwn wedi cymmeryd trafferth o'r blaen i feddwl yn iawn am y peth. O. dyna ystyr Ad- daliad i mi, wel dim Ad-daliad i mi. Nid ydyw yn ddim ond hudoliaeth a magi.'

f FFAFRDOLLIAETH I'R I TREFEDIG AETHAU. Yr ydym wedi dynoethi digon ar Ddiff- yndolliaeth ac Ad-daliad. Erys etto i ddelio a'r hyn a elwir Ffafrdolliaeth i'r Trefedigaethau. Yn awr, dymuna pawb am weled ein perthynatt ni &'n Trefedigaeth- au mor agos ac mor gyfeillgar ag y byddo yn bossibl. Ond mewn materion masnachol rhaid inigymmeryd ein harwain gan eg- wyddorion masnachol. Pe byddai gan ddyn I ddewis ynghylch gwneyd masnach a'i frawd acadyndyeithr hollol, yn naturiol bydd- ai yn well ganddo wneyd masnach a'i frawd ei hun. Pa ham, gan hyny, na baem yn ein perfchynggar nreifat yn deiio i'ù ceraint ein hunain ? ham y mae y dyn o Ddinbych yn rhoddi yr archeb am ei nwyddau i'r dyn dyeithr yn Liverpool, yn lie delio a'i gar ei hun yn Rhuthyn ? Yn unig o herwydd nas gall y car yn Rhuthyn ei gyflenwi ef a'r hyn sydd ganddo ei eisieu, tra y mae y dyn dyeithr i yn Liverpool yn gallu Dyma y dirgelwch i gyd yn y cwmpas lleiaf. Pe buasai ei gâr yn gallu ei gyflenwi, gallem fod yn sicr na chawaid ef yn rhoddi ei gws- meriaeth i estron hollol. Yn awr dyma ganolbwynt y cwestiwn hwn ynghylch Ffafrdolliaeth y Trefedigaeth- au. LIawer gwell gan bobl Prydain Fawr fyddai masnachu &'a cig a'u gwaed eu hun* ain yn y Trefedigaethau, pe bae y Trefedig- aethau hyny yn abl i roddi iddynt yr hyn sydd ganddynt hwy ei eisieu. Ond, nis gallant. Dyma y pwngc mawr. Y can- lyniad ydyw, ein bod ni yn gorfod myned i'r America, a gwledydd eraill, nid am fod yn well geuym yr Americaniaid na'n brodyr yn y Trefedigaethau; ond, yn unig ac yn hollol, am nas gall ein brodyr yn y Trefedigaethau ein cyflenwi a'r hyn y mae genym angen am dano. Ar yr adeg bresennol y mae ein Trefed- igaethau ni ein hunain yn ddi-obaith o an- alluog i'n cyflenwi ni a'r yd a'r grawn yr ydym mewn angen am dano yn.y wlad hon. Yr wrthddadl sydd yn Iladd y cynllnn yn nglyn âFfafrdoHiaeth y Trefedigaethau yiyw, nas gallant hwy gyflenwi ein hanghenion Mewn blynyddoedd etto yn mlaen hwy a allant ddyfod i sefyllfa i wneyd hyny, a'r pryd hwnw ni raid iddynt betruso dim am ein cwsmeriaeth. Ond, hyd hyny rhaid i ni fyned i'r lie y gallwn gael yr hyn y mae arnom ei eisieu. a disgwyl yn amyneddgar am yr adeg pan y bydd ein Trefedigaethau yn meddu ar ddigon o adnoddau i gyflenwi anp;enrheidiau y fam-wlad. Y pryd hwnw, ac nid cynt, y cant hwy ein cwsmeriaeth.

CASGLIADAU. Arweinia yr adolygiad hwn ar y Ddadl fawr Gyllidol i dri o gasgliadau, fel y canlyn, a mynem i'n darllenwyr eu cadw yn glir o fewn eu cdf:— i. Y mae prawf wedi ei roddi eisoes ar Ddiffyndolliaeth yn y wlad hon, a throdd allan yn fethiant o'r fath lwyaf trychinebus. II. Unig ystyr Ad-daliad ydyw y bydd- em trwyddo yn bygwth niweidio ein cystadl- euwyr tramor, ac yn weithredol, ac mewn gwirionedd, yn ein niweidio ni ein hunain. in. Ar hyn 0 bryd y mae Ffafrdolliaeth i'r Trefedigaethau yn gynamserol Nid yw yn ymarferol hyd lies y delo y Trefedigaeth au yn ddigon mawr i'n cyflenwi a'n han- genrheidiau. Mor gynted ag y gallant hwy wneyd hyny, hwy a sicrhant Fasnach Bryd- stin Fawr heb unrhyw gymmhorth gan na CHAMBERLAIN na BALFOUR.

CO LEG ANNIBYNWYR GOGLEDD CYMRU. PRYDNAWN dydd Mercher cyrmaliwyd cyfar- fodydd banner blynyddol Coleg Annibynol Bala-Bapgor, yn Mangor, o dan lywyddiaeth y Parch. W. Keinion Thomas, Porthdinorwic. Cyflwynodd y Prifathraw Probert, y Pro- ffeswr T. Rhys, a'r Proffeswr J. M. Davies adroddiadau calonosol o waith y myfyrwyr yn ystod y tymmor. Dangosai adroddiad y trysorydd- Mr. Hugh Thomas, Beaumaris-fod sefyllfa ar- ianol y coleg yn foddhaol. Daetbpwyd i'r penderfyniad unfrydol o bleidleisio rhodd chwanegol o lOp. i bwyll- gor y llyfrgell tuag at bwrcasu liyfrau. Pasiodd y myfyrwyr yr arholiad i fyned i'r coleg, ac yr oeddynt wedi cwblhau y tymmor arferol ar brawf, a derbyniwyd hwy i lawn fanteision y sefydliad :—W. T. Griffiths, Maesyllan, Mon J. J. Roberts, Porth Mad- oc J. H. Williams, Rhuthyn S T. Evans, Pantyrcwys D. P. Hopkins, Cwmtwrch T. L Joseph, Gwynfryn, Ammanford; D. Tegfan Davies, Peniel, air Gaerfyrddin D. W Owen, Bethel, Aberdar; a T. E. Roberts, Brithdir, ger Dolgellau. Y mae yr enwau yn cael eu rhoddi yn ol eu teilyngdod, ac yr oedd y tri cyntaf wedi pasio arholiad matri- culation Prifysgol Cymru. Pennodwyd y Parchn. W. G Jenkins, Huddersfield Dr. Probert, a'r Proffeswyr T. Rhys a J. M. Davies, yn arholwyr yr ymgeis- wyr am dderbyniad i'r Coleg yn mis Medi nesaf.

Achosodd un o'r enw Hugh Williams, yr hwn oedd ar y rhestr ddn, t ddau o daf 1rnwyr yn Nghaernartuu, gael en gwysio 0 Aden yr ynad' on dydd Llun. Y dlffynyda yo yr achoa I cyntaf ydoedd Ev'\n Roberts, yr hwn oedd yn dal trwydded Gwestty y Mona; a'r all ydoedd S. Illien, perchenog y Royal Hotel. Pender' tynodd yr yuadou dafla y ddan allan.