Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
6 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
6 erthygl ar y dudalen hon
Y PRIFWEINIDOG AR LANAU Y…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y PRIFWEINIDOG AR LANAU Y FERSWY. Nos Fawrth, bu Syr HENRY OAMPBELL BANNERMAN yn anerch torf a rifai filoedd yn y Sun Hall, Liverpool. Dywedodd, yn mysg aneirif lu o bethau daionus eraill, ei bod yn rhaid i'r blaid Ryddfrydig gario y dydd yn yr etholiad sydd yn awr wedi ei dechren, o herwydd fod y tri nerth cryfaf yn bossibl o'u plaid: Cydwybod y cy- hoedd, Ymdeimlad y cyhoedd o iawnder, a Ohariad y cyhoedd at egwyddor chwareu teg.' Am nerth y tri hyn ar wahân, ac yn enwedig mewn undeb, nis gall yr ammheu- aeth lleiaf fod yn meddwl neb am foment. Ar yr un pryd, nid ydynt bob amser yn nertboedd digon cryfion i ddarostwng y buddiannau ag y mae dynion fel Arglwydd ROTHSCHILD, er enghraifft, yn gynnrychiol- ydd teilwng ac ymlyngar iddynt Geilw penaeth y pendefigion Iuddewig ei hun yn Rhyddfasnachwr. Am ddim ar a wyddom ni yn amgenach y mae efe yn Rhyddfas- nachwr gonest a flyddlawn. Ond nid ar bwys y ffaith ei fod ef newydd roddi ei fend!th Abrahamaidd i Dori ac aelod o'r hen Weinyddiaeth a wnaeth ac a bender- fyna barhau i wneyd ei oreu i ddinystrio y trefniant cyllidol sydd wedi dwyn ei gyf- oeth i deulu y ROTHSCHILDS y buasem yn casglu ei aiddgarwch ef dros Fasnach Rydd. Y mae yn d3byg mai rheawm ei arglwydd- iaeth dros fendithio y gweinidog Tormidd ydoedd ei gred mai Toriaeth fydd yn debyg o roddi yr achles oreu i gyfoeth ar ol ei gasglu. Ond pan wel gweithwyr, a mas- nachwyr bychain, a dosbarth canol Pryd- ain Fawr, uH o'n goludogion enfawr fel Ar. glwydd ROTHSCHILD yn rhoddi ei gefnog- aeth i Lywodraeth wedi colli pob ysgrepy- o gymmeriad, yn sicr hwy a ddylent weled, hefyd, mai yn nwylaw Llywodraeth Rydd- frydig y bydd buddiannau neillduol gwerin y wlad yn fwyaf diogel yn mhob ystyr. Ond prin y mae yn werth gwastraffu am- ser ar y pen-Iuddew. Gallasem ddisgwyl iddo, ef o bawb, gofio mai i'r Rhyddfryd- wyr y dylai ef a'i genedl ddiolch am fod dorau y senedd-dy wedi eu hagor idd- ynt o gwbl. Yn awr, at y cyfarfod a'r araeth. Rhifai y gynnulleidfa yn y man lleiaf chwe mil. Y nodwedd a dynai sylw pawb ydoedd t6n uchel ac urddasol yr holl weithrediadau. Hyd yn oed yn ei gerdd- oriaeth yr oedd yn uchel. Nid y baledi di-chwaeth a chyffredin arferol mewn cyf- arfodydd o'r fath a genid. Cerddoriaeth uchraddol C6r Philmarmonig Port Sunlight yn hytrach, yn cael ei gynnorthwyo gan gerddorfa ragorol. Y gynnulleidfa ei hun, yn ogystal, ydoedd wahanol i'r un a geir yn gyffredin ar achlysuron o'r fath. Y gair masnachol.' neu gyllidol' yn hytrach na'r gair 1 politicaidd,' ysgatfydd, a fyddai yr ansoddair mwyaf priodol i'w dis.,riflo. 0 dan nawdd Oymdeithas Diwygiad Cyllidol' (' The Financial Reform Association') y cynnelid y cyfarfod; a llywydd galluog y gymdeithas hono, Mr. E. K. MUSPRATT, ydoedd y cadeirydd. Hufen Rhyddfryd- iaeth siroedd Oaerhirfryn a Chaerlleon, yn nghyd a'r Mri, SAMUEL SMITH, HERBERT LEWIS, a SAMUEL Moss, oeddynt ar y lJwyf. an. Y mae yn debyg na ddylid synu ddarfod i'r merched awyddus am bleidleis- iau beri cyffro yn y cyfarfod hwn, fel mewn llu o gyfarfodydd tebyg yn ystod y pythef- nos diweddaf. Buont yn dawel hyd nea y cododd C.B.' ar ei draed. Nid yn swp gyda'u gilydd y ceid hwy, eithr yma ac acw, ar lawr ac yn yr orielau ond er hyny, amlwg ydoedd eu bod yn deall eu gilydd. Dynes ganol oed, yn firynt un o'r orielau, a ddechreuodd ar yr aflonyddweh, a. diau mai nid pwysig o gwbl yn ei golwg hi yd- oedd andwyo un of rawddegau mwyaf te)aid yr arawd. Gwaeddodd y fenyw I A ydych chwi am gymmeryd pwngc y merched mewn Haw heno ?' Y diwedd fu ei bwrw hi allan. Pan beidiodd y cyffro dywedodd yr ar- eithydd yn hamddenol y buasai efe, pe cym- merasai hi bwyll, yn tawelu nerfau y fon- eddiges,' trwy ei hysbysu ei fod ef yn eithaf pleidiol i estyn yr etholfraint i ferched. Ond, er dywedyd o hono hyn mynodd chwaer orselog arall greu aflonyddwch drachefn trwy gyhwfanu baner wen, ac arni yn argraphedig mewn llythyrenau duon, I A rydd y Llywodraeth Ryddfrydig bleidlais i'r merched sydd yn gweithio l' Heb fym- ryn o gydymdeimlad a hi, nac a'i hachos, cipiodd y dyn a eisteddai agosaf ati y Hum- an o'i llaw, a hithau, yn ad-daliad, a roddodd iddo ddyrnod yn ei wyneb. Disgynodd y faner o'r oriel i'r llawr, a throwyd y fenyw 'wrol' allan. Yr un modd gyda thrydedd a phedwaredd. Arferid pob tynerwch wrth eu gosod dan yr oruchwyliaeth, bid siwr; ac am yr hanner awr olaf o'i arawd ni flinwyd dim ar Syr HENRY gan y merchetos. Par- haodd ei araeth am awr a phum munyd, a chymmeryd i mewn yr amser a wastraffwyd trwy ddadwrdd y benywod. Hwyrach nad oedd efe, o ran 11 ais, yn yr I hwyl' oreu; ond, ar y cyfan, rhaid dyweyd fod yr arawd yn orchestgamp o'r tath fwyaf meistrolga.) j Yr oedd yn glir, ac yn arddangos gallu yn I resymiadol cryf. Dywedodd bethau cryfion am haeriadau dibetrus ei wrthwynebwyr oed, ar y cyfan, nodweddid ei eiriau gan gymmedrolder mawr. At Mr. CHAMBER- LAIN ni wnaeth ond prin gyfeiriad wrth basio. Talodd lawer mwy o sylw i'w rag- flaenor fel Prifweinidog. A ydoedd hyn yn arddangosiad o'i farn bersonol ef am bwys- I igrwydd cymmhariaethol y ddau ddyn, nis gwyddom. Ar adegau ehedai yn uchel mewn areithyddiaeth ac ar hyd yr araeth 1 efarai yn obeithiol am ganlyniadau yr etholiad Diau y carai y darilenydd i ni roddi prif bwyntiau yr araeth mewn ychyd- ig CI frawddegau byrion, fel y canlyn:— Trefnwyd y cyfarfod hwn amser maith yn ol, os ydys i'w feiur wrth y digwyddiad- au sydd wedi cymmeryd lie Y pwngc pwysig ydyw fod Senedd 1900 wedi ei dadgorphori. Mae y Senedd ddryg- ionus hono weithiani'w rhifo yn mysg y peth- au a fu Ac nid oes neb o honom yn colli deigryn ar ei hoi. Bydd natur cyfansoddiad y Senedd new ydd yn cael ei benderfyna yn ymdrechfa fawr y pythefnos nesaf. Mae holl nerthoedd plaid rhagorfreintiau a buddiannau dosbarthiadau neillduol vji ein herbyn-naill ai yn edrych yn gilwgJpr. arnom neu ynteu yn ymladd eu goreu ar Wr ochr wrthwynebol. A rddengys ystrywiau ein gwrthwynebwyr ymdeimlad byw o wendid eu hachos. Arweinir hwy gan feistr mewn ystrywiau dichellgar. Nid y pwngc o flaen yr etholwyr yn awr ydyw y cwestiwn Gwyddelig, na'r cwestiwn Ysgotig, na'r cwestiwn Cymreig, ond yn unig ac yn syml Cwestiwn Masnach Rydd. Mae y wlad wedi penderfynu na chymmer hi byth na rhan na chyfran mewn unrhyw gynllun i drethu ymborth. Yr ydym ninnau yn golygu cynnildeb, ond nid ar draul effeithiolrwydd, eithr trwy gwttogi y treuliau, yr hyn a wna gynnildeb yn fwy sicr. Mae ysbryd gwastraff yn groes i egwydd orion gweinyddiad priodol ar amgylchiadau y WIadwriaeth. Ni chewch byth werth am eich arian os bydd genych filiwn neu ddwy o bunnau i'w taflu heibio. Dyledswydd gyntaf y Llywodraeth, er mwyn diogelu buddiannau y genedl, ydyw adferu rheolaeth drwysdl ar y cyllidoedd. Ar bWDge llafur y Chineaid yr ydym yn sefyll at bob gair a ddyweiwyd genym sr hyd y misoedd diweddaf yn ein condemniad ar drefniant y credwn ei fod yn un annatur- iol, anfoesol, a diraddiol. Yr ydym wedi rhoddi attalfa ar roddi trwyddedau i ddwyn chwaneg o Chineaid i'r Transvaal; a buasai yn dda genym pe gall asem attal dyfodiad rhai yno yn union gyrchol; ond, yr oedd y rhai hyny wedi eu trwyddedu i'w dwyn drosodd cyn i ni ddyfod i swydd. Yn gynnar yn mis Tachwedd pasiwyd nifer aruthrol o'r trwyddedau hyn. Gwnaed hyny yn sydyn ac annisgwyliadwy. Mae hwn yn beth ag yr wyf fi yn meddwl y dylid cael eglurhad arno. Gyda golwg ar pa un a oes ai nid oes angen am lafur Ohineaidd yn y Transvaal, yr ydym yn aros am gynghor a barn Deddf- wrfa wir gynnrychioliadol a chyfrifol wedi ei hethol gan bobl y Transvaal eu hunain 0 dan Ddiffyndolliaeth byddai lleihEld yn swm ein dadforion ac os felly, pa fodd y gall perchenogion y llongau sicrhau llwythi i'w llongau i ddyfod gartref 1 A ydyw yn bossibl y bydd Liverpool, yn etboliadau y deng niwrnod nesaf, yn rhoddi ei dedfryd o blaid y fath berygl andwyol i'w diwydiannau ac i'w bywyd hi ei hun 1 Yn nghostrel syml a diniwed ymddang- osiadol Ad-daliad ceir gwin coch Birming- ham. Ni bydd pleidlais i BALFOUR mewn gwir- ionedd yn ddim ond pleidlais i CHAMBER- LAIN. Glynwch yn ffyddlawn wrth Fasnach Rydd. Cynnorthwywch ni i gael ein traed ar dir cad^rn gweinyddiad cyllidol uniawn a chyfrifol. Rhydd y dyfyniadau hyn syniad gweddol glir i'r darllenydd am y bwyd cryf' aarlwyid gan y Prifweinidog o flaen ei gynnulleidfa fawr. Yr oedd y gwrandawiad, oddigerth yr ychydig eithriadau a nodwyd, yn bob peth y gallesid ei ddymuno. Nid yw yn hawdd meddwl pa fodd y gall gwrandawiad a darlleniad araeth o fath hon lai na chario dylanwad yn mhell ac yn agos. A fyddai yn ormod i ni ddisgwyl iddi beri peth cyf- newidiad yn nghynnrychfolaeth y ddinas fawr ar Finion y Ferswyl Oni argyhoedd- ir ei myrddiynau gweithwyr gan beth o'r fath yma, ni phetrusyn ddyweyd nad oes obaith am eu hargyhoeddi byth. A gawn ni wneuthur appSl at ein cyd-genedl yn ar- benig yno 1 Os nad ydym yn camgymmeryd yn ddirfawr y mae yn mysg etholwyr Liver- pool ddigon o Gymry yn unig, pe ceid hwy yn unol, i eSeithio cvfnewidiad trwyadl yn y itynnrychiolaeth yno. Er mwyn eu gwlad a'u cenedl, yr ydym yn eu tynghedu yn ddifrifol i wneuthur yr oil sydd o fewn eu gallu i attal dychweliad y Weinyddiaeth sydd wedi gwaradwyddo y Dywysogaeth yn waeth nag un wlad arall o fewn y Deyrnas Gyfunol i swydd etto. Ni phasiwyd Deddf Gorfodogaeth ganddi ar yr un o'r cenedloedd eraill fel y gwnaeth hi ar genedl y Cymry. Ai tybed y rbydd unrhyw Gymro o fewn dinas Llynlleifiad ei bleidlais i gefnogi y Llywodraeth a driniodd wlad ei enedigaeth ef mor fwystfilaidd ? Na, na yn hytrach o lawer bydded y bleidlais Gymreig yn ffyddlawn ac unplyg yn mhlaid y Weinydd iaeth sydd yn ymrwymo, fel ei gorchwyl cyntaf, i symmud ymaith faich gormes a sarhad oddi ar I yr hen wlad.' Ac yn rhoddi i ni ei gair sicraf am y pwngc sydd ddyfnaf yn nghalon y Cymro-Dadsefydliad yr Estrones. Nyni ihwng y bryniau ac ar y dyffrynoedd a fyddwn yn disgwyl am eu help hwy i sicrhau ein rhyddid unwaith yn rhagor; a thrwy ddewis Rhyddfrydwyr yn unig y gallant hwy wneyd hyny yn effeithicl. j;
MR. LLOYD GEORGE YNI NINBYCH.I
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
MR. LLOYD GEORGE YN NINBYCH. TREULIODD Llywydd y Bwrdd Masnach bythefnos brysur i helpu ei frodyr mewn gwahanol ranau o'r wlad, cyn myned i blith ei etholwyr ei hun yn mwrdeisdrefi Arfon. Myn Mr. NAYLOR, ei wrthwynebydd, ei fod yn llwyddo i wneyd i Mr. LLOYD GEORGE i ymladd am ei fywyd y waith hon. Wrth gwrs, nid oes neb yn credu dim ar y ffiloreg hon ond y g*r o Warrington ei hun. Yn bendifaddeu, Did yw Rhyddfrydwyr yr etholaeth yn meddwl hyny. S6n am roddi i'w hymgeisydd a'u hen gynnrychiolydd athrylithlawn fwy o fwyafrif nag a roddas- ant iddd erioed y maent hwy. Hyd yn oed cyfangorph y Tofiaid eu hunain ydynt bell o gredu yn llwyddiant eu hachos o dan arweiniad Mr. NAYLOR; a'r rhai callaf yn eu plith a geir, ddydd Sadwrn nesaf, yn pleidleisio yn ddigel dros Mr. GEORGE, fel Oymro ac aelod o'r Weinyddiaeth, yn hollol annibmol ar egwyddorion politicaidd. Nad ydyw Mr. LLOYD GEORGE o gwbl yn ofni y gwaethaf oddi ar law yr estron hwn a brofir gan ddau beth, nid amgen y ffaith nad yw yn werth ganddo son ond y nesaf peth i ddim am ei wrthwynebydd, ac hefyd, ei fod yn teimlo y gallai yn ddiogel adael Arfon, a myned i bob man i helpu y gwan. Yr ydym yn dra hyderus yn gadael y blaenor Cymreig dawnus a'i dynged yn nwylaw yr etholwyr, gan gredu y gofalant hwy am dano ddydd Sadwrn. Yn mysg yr amrywiol fanau yr ymwelodd ein cyfaill a hwy yr oedd Dmbych yr wybhnos ddi- weddaf, ac ynglyn A'r ymweliad hwn, y mae ystori fechan gwerth ei dadlenu. Rhoddasai Mr. GEORGE ei gyhoeddiad i fod yn ein plith nos Iau, a gwnaed yn hys- bys mai yn y Cd-pel Mawr, addoldy eang y Methodistiaid, y byddai y cyfarfod yn cael ei gynnal. Eglurhasom yn ein rhifyn diweddaf pa ham y dewiawyd yr addoldy hwn fel pabeU y cyfarfod.' Llanwyd yr adeilad yn fusn wedi pump o'r gloch gan gynnulleidfa enfawr yn cael ei godwng i mewn trwy docynau. Nid trwy docynau o herwydd fod y sail leiaf i ofni y gwnaethid aflonyddwch yn Ninbych. Mae rhif a digalondid y frawdoliaeth edlychaidd hon yn Ninbych yn ddigon o sicrwydd rhag pob ymgais i derfysgu cyfarfod mawr Rbydd- frydig. Defoyddiwyd tocynau er mwyn chwareu teg i etholwyr y bwrdeisdrefi am Ie; yn benaf. Yr hanes manwl a geir mewn colofn arall a ddengys pa fodd y treuliodd o ddeunaw cant i ddwy fil o bobl o ddeutu pedair awr o amser yn disgwyl am arwr y cyfarfod. Gwnaeth Mr. HERBERT ROBERTS ei ran, fel arfer, yn odidog yn y gadair. Gwnaeth Mr. CLEMENT EDWARDS, yr ymgeisydd Rhyddfrydig, ei ran yntau yr un mor gampus. Chwareu teg i'r doniau lleol yn ogystal. Gwnaethant hwythau eu rhan yn ganmoladwy i ladd amser. A rhwng pawb, cafwyd cyfarfod rhagorol. Ond, am yr arwr y disgwylid, a'r arwr ni ddaeth. 0 ddeutu naw o'r gloch wele wefreb i'r cadeir- ydd yn hysbysu ei fod ef newydd gyrhaedd i dref yr Wyddgrug o Leamington mewn modur, ond I yn wlyb fel pysgodyn,' a'r meddyg yn dyweyd yn bendant nad oedd yn wiw iddo feddwl am fyned yn ei flaen i Ddinbych Nid oedd dim i'w wneyd ond gollwng y dorf fawr ymaith, o dan siomed- igaeth annaele, ar ol araeth fechan ddel gan Mrs. HERBERT ROBERTS. Ond gwnaed iawn am bob peth, ac ang hofiwyd pob siomedigaeth ganol dydd dra noeth. Daeth Mr. GEORGE i'n plith; ac er mai canol diwrnod gwaith cyffredin ydoedd, llanwyd yr addoldy drachefn, trwy anfon y crlwr ar hyd heolydd y dref. Ystyriwn fod crynhoi y fath dorf ynghyd ar ganol dydd yn arddangosiad cryfach o nerth Rhyddfrydiaeth Dinbych hyd yn oed na'r gynnulleidfa fawr a ddaeth ynghyd y noson flaenorol. Gyda Mr. GEORGE yr oedd Mr. HERBERT LEWIS, t. rhoddwyd i'r ddau y derbyniad mwyaf croesawus yn bossibl. Ceir araeth Llywydd Bwrdd Masnach yn llawn mewn colofn arall; ac yr ydym mewn modd neillduol yn ddiolcbgar iddo am yr arbenigrwydd a roddwyd ganddo ef ar y cwestiwn addysgol; ac yn enwedig cadw y Beibl yn yr ysgolion dyddiol. Priodol yn Mr. GEORGE ydoedd galw sylw neillduol at y rhan hon o'r cwestiwn, am fod yr ywgeis- ydd Toriaidd yn y bwrdeisdrefi hyn wedi meddu ar ddigon o haerllugrwydd i aw- grymu, mewn araeth a draddododd efe yn Ninbych ychydig ddyddiau yn flaenorol, fod Mr. GEORGE yn dadleu dros gadw y Llyfr Dwyfol allan o'n holl ysgoHon. Nis gallasai Mr. KENYON wneyd camgymmer- iad mwy dybryd; a hynod fel y mwynhaai ei wrandawyr ei ddull tyner-chwareus o ddymchwelyd y byrddau yn llwyr a hollol ar y g*r anghywir ei ffeithiau. I'r gwrth- wyneb yn hollol y saif y gwir. Siarad o blaid cadw y Beibl yn yr ysgolion dyddiol a wnaethai efe yn mhob man, ac yn y oyf. arfod i ffurfio y Cydgord, neu y Concordat, yn neillduol felly. Gall Esgob Llanelwy ddwyn tystiolaeth i hyn, 'A dyma Mr HERBERT LEWIS yn fy ymyl a. *yr hyny hefyd,' me 1dai ac amneidiodd y boneddwr anrhydeddus ei gadttrnhbd. I Bellach, wedi deall hyn, bydd yr hen frawd, mi wn, yn ddigon o foneddwr i dynu ei gyhuddiad yn ol, chwanegai yn nghanol chwerthin a chym- meradwyaeth mawr. I'r ymgeisydd Rhydd fry dig efe a roddodd y ganmoliaeth uchaf, oddi ar adnabyddiaeth dda o hono. Amlwg arno ydoedd ei fod yn disgwyl iddo 'wneyd ei fare mewn amser ar Ðy y Cyffredin, os etholir ef dydd Gwener neaaf. Yr argoelion am allu gwneyd hyny ydynt, tra yr ydys yn ysgrifenu, yn obeithiol iawn. Ar yr un pryd, yr ydys yn mawr I hyderu y gwrendy pob Rhyddfrydwr ar y cynghor a roddodd y boneddwr gwir anrhyd- eddus i'r lliaws cyfeillion selog oeddynt, ar ol y cyfarfod, wedi dyfod i orsaf y ffordd haiarn i'w hebrwng ar ei ffordd i Ddejsanwy at yr hwyr. Wedi i'r Korhoian brwdanllyd ddistewi, ebai efe:—'Un gair yn unig a ddywedaf a dyna ydyw hwnw—TROWCH Y BRWDANIAETH YMA YN WAITH Ammhos- slbl a fuasai dywedyd gair mwy yn ei iawn bryd. Yr ydys yn cael cyfarfodydd lliosog, yn mha rai y bydd y banllefau i syniadau Rhyddfrydig o'r fath fwyaf brwdfrydig. Ein perygl yw tybio fod hyn yn gyfystyr ag ennill y fuddugoliaeth. Nid yn Ninbych enwog am ei Rhyddfrydiaeth yn unig yr amlygir y sel angerddol ac uchelryw hon. Tystir fod y cyfarfodydd a gynnelir yn Rhuthyn, hefyd, yn yr etholiad presennol, tu hwnt i ddim a welwyd yn y dref hono er's llawer o flynyddoedd. Ac am y eyfarfodydd yn Ngwrecsam, y fwrdeisdref gryfaf yn yr etholaeth, dywedir yr un peth. Yn wir, can- molir hyd yn oed y cyfarfodydd a gaiff yr ymgeisydd Rhyddfrydig yn Holt, ar bwys cartref Mr. KENYON ei hun. Morgbell a hyn, pob peth yn dda, a diolch yn fawr am gyfar- fodydd enfawr a thanbaid. Ond, yn eu canol Inac anghofiwn fod eiaieu darbwyllo lliaws o etholwyr claiar, y rhai ydynt yn Icloffi rhwng dau feddwl,' ond pleidleisiau pob un o honynt yn meddu yn gymmhwys yr un gwerth yn y b*th dydd Gwener a phleidleisiau y Rhydifrydwyr mwyaf aidd- gar. 0 herwydd hyny, ymdafled pawb i waith. Na chatted unrhyw rwystr, pa mor fawr bynag, oni bydd yn hollol anorfod, g.ttal neb pwy bynag i gofrestru ei bleidlais dros Ryddfrydiaeth, mewn Crefydd, Addysg, a Dynoliaeth. Yn wir, bydded gair amserol Llywydd y Bwrdd Masnach yn arwyddair pob ymdrechfa trwy Gymru benbaladr- 'TROI BRWDANIAETH YN WAITH
Y FRWYDR FAWR A'I BUDDUGOLIAETHAU.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y FRWYDR FAWR A'I BUDDUGOLIAETHAU. PJtNAWD prlf ertbygl y Daily News foreu Llun diweddaf ydoedd 'Diwrnod cynGif y Diluw.' Anhawdd fuaeal meddwl am benawd mwy hapos yn mhob ystyr. Y diwrnod cyntaf ydoedd dydd Sadwrn dt. weddaf; otd, cawsid cawod drom y diwr nod blaeiorol yn Ipswich yo argceii yn ddifethu am yr hyn oedd i ddilyn dranoeth, ac i barhau hyd desfyn yr argyfwng pie se ino). Ymleddid 1m ddwy a deugain o se dan y dtwrnoi a noowyd. Yn yr hen seddau eisteddai ar y cadeiriaa hyn stith cr hugain o gyfeilliony Llywodraeth Dotialdd a DiffyndolHaeth, a phymtheg o'u gwrth- wynebwyr. Erbyn wyth or gloch ncs Sadwrn; nid oedd yn aroa ar da Mr. BALFOUR a Mr. CHAMBERLAIN ond pump (a Mr. BALFOUR ei hun yo un o'r pump), t a y rhifai eu gwithwynebwyr diymmod ddau ar bymtheg ar hugain. Ar decfyn y dydd nid oedi yu aros t-wy y DeyruaB Gyfunol yn ddewlsedig i yru Toll D iffyn ynelblsea a throi Awda's Gwleidyddiaeth yo 01 ol namyn tri mewn talc bwn elsdref fechan yn Nebeubartb L'oegr- Winchester, Dover, a G aves)nd; un mewn tref arall yn Ngogle d Lloegr; a phria hsnoer y gynnrychioltttth mewn un arall. Dyn* y pump. Yn mhob man arall yr ceid ym- Irechfii y diwrr oi cyntaf hwn gwnaed tor fyriygliad llwyr ar Donaeth. Nid oedd gan y ddau arweinydd Tou«idd g/mmaiot ag un i'w pleidio ar derfyn y diwrnod yn Liundain a Sw/dd Gaerhirfcyn, gan nad pa ffawd y dfchon y dyddiau dil/nol ei dwyn iidynt. Yn mhob He mawr y bu yr etholwyr yn dadgau eu barn co!lf y dydd a woaethant; a'r Rhyddfrydwyr a Phlald Llafac heb golii yr oo, oad yn ennill un &r hugain. Corwynt yn ysgubo pob peth o'i flaen ydoedd hanes y dydd. Ac Did eanlll saridsu rywfodd a wneid. Eu heniiifl trwy fwyafrifau a wment y buddog lfaethau yn rhai gwir ogoceidua. Wrth gwrs, Manchester a biiu Sifla an- rhydedd y diwinol hwn. Rhyagddl hi a'i chwae -ddinas, Salford, anfo ir naw o gynurychlolwyr i'r Ty; ac y mae pob un o'r caw yn Rhyddfasntchwr. Gweians hollol o gartref Masnach Rvdd. Ac n'd a chroen eu danne idd y diangaeant, cbwalth, e.thr pob un gyèa mwyafrif ce d yu ddychryn i'w gwrthwynebwyr, ac yn syndod i'w cyfeilHon trwy yr bol ceyrnas. Ac ar y cyn-Brlfwelnldog y disgynoJd y ddyrno drymikf, er mai nid mwyafrif M% HORRIDGB ydced i yr uchaf. Collodd M-. BALFOUR y dydd, a the m'.ai el chwaer gjmtnaict drosto iel y wylai ddagrjtO yn hlol. G.n fwyafrif o fewn again i fod yn ddwy fil y g rthrechwyd ef, trayr ennlllasa! efey 6eid yn 1900 trwy fwyaftif o dros diwy fil a phedwar cant a hinne", Dyweiwn yn rhydd ncs gwyddom ni am unrbyw wlad- weinydi Prydelnig sydd ya hae du Uai o gydymdeimlad o herwydd at gwymp ntg ARTHUR JAMES BALFOUR. Gorthrechwy ef yn unig am fod etholwyr Dwyreinbarth Manchester yn caru meddwl yn sytb ar faterion mawrion ei j^wiad; a? am hyny yn ymgroesi rhag eu hymddiriei yo hwy yn nwyhw y dyn nas gall ffurfio syn- lad uofon ar unrhyw fater, ac a e scedda ar y gaILfa gon ommeid dyweyd ei ftin ar y pWtJgc mwyftf liosgawl yu nghyfrsf y rhsi y mynai gael pathau i'w cynnrychloll. Ynldo ef ysguboid y diluw benaeth y Wenyddheth Domidd. Ai tybed y gtll yr egweiniaid y mynodd efe, o ffifr yo b trach i a ebymmhwys le-, eu gcsd vn y Weiuvddiaeth gydag ef —ai tybe), II. e ewe, y gall y rhd hyn hyn ddisgwyl ciel eu hv bed I Pa bawl s tid gan (idyniod,fol AUSTEN CHAMBERLAIN, WALTER LONG ARNOLD-FOSTKR, a'u cyfleiyb, i ddisgwyl cael eu de-ivis yn se eldwyr pan farnir eu biteaor fel un wedi fforffetlo teilJDgdod i'r ymddirlediaebh hono ? Os gwrthododd Manchesteif Mr. BAL FOUR hi a fynodd roddi trwydded lawn— dros ddeuddeg cant o fwyafrif—o blafd y gftr fenangc gwir dalentog WINSTON CHURCHILL Yn etholfan c dfredfnol 1900 de«iswyd ef vn aelod Tosiaiddt yn Oldham. Daeth WINSTON ar ol hyny i'r goleunf. Tro.d yn felrn'ad llymdosfi a? holl weith- re ioedd gftjr^efmion y weinyddiaeth Dod- ai Id. Am fod ganddo daf jd llym-finiog nia gallal Mr. BALFOUR groendesea oddef gwran Jaw arno; ac fell/ yn fynych pan godal Mr. CHURCHILL ar ei draed f s'arad, byddai hyny yn arwydd gan y Pdfweinidog tyr er e! deimUdju igerdded allan, a'r olwg arno n ymgolli yo y cynteid yn arwydd gan y ffyddlonlaid i releg yno ar ei ol. Ychydig a falisi y gWt ieuangc dawnus ei bun am ddim a wnaent. Ac erbyn heidyw y mae efe yu mwynbaa ffrw, th ei wa'th yn iyfod i'r goleuni. Efe i ECOWD, a'r Prlf- weini log n't trinlai yn ennheilwng alUn 1 Ond nid diffodd canwyll Mr. BALFOUR fel arweinydd el blaid ya ualg s wnaeth yr ecbollad yn Manci ster dydd Sadwrn. Yn hen gartraf Majnach Rydd curwyd yr hcel on yn Jlynach ac yn e!crsch i a-ch Diffyndolllaeth nag y gwnelr, sc hwyrach nag y gelllr gwneyd, yn un man arall. A ebymmaint condeainfa:! ar Mr. CHAMBER- LAIN tg ar Mr. BALFOUR ydoedd cinlyn. lacaa eyfftelinol djdd Sadwrn. Cafodd dan o'i 6 ddlontatd dnlargc yn y llifelrianfi —Mr. PIKE PEASE a Syr GILBERT PARKIR, Oni ea tsraw glua a mordowyd a gafodd el ffyddloniald erail ceddynb ar y maes y diwrnod hwn. Colloid Manchester, Sal- ford, Bradford, Plymouth, Devcnport, Halifax, Burnley,¡Roch:"ale, ac Ipswich; a gwyr selog dros ei fympwy ceid gaoddo ef yn mbob un o'r manau hyn. Os yw y bwr- deisdrefi yn ei erbyn, beth fydd el dynged ef pan ddelo y siroedd i dcadgan eu barn1 Nodwedd ddymuncl arall yn y c&nlyn- fadau am ddydd Sadwrn ycoedd dychwel- iad cynnlfer o telodau Plaid Lbfir. Yn y seneid uewydd bydd nerth Llafur yn fwy tag y bn mewn nnrhyw senedd erlcei o'r bhen. Nid ydym am foment yn barod, megys rhai Rhyddfrydwyr ofuus, i eirych gyra dychryn ar iloeogfad y dosbarth hwn o seneddwyr, Oa na bydd cynn>ychiolwyr L'afur yn p'eidio cynnydd, olwyglad, a mesurau Rhydcfrynig yn mhob cyfeirfad, yn ogystal a chyda'a pyngciau neillduol, pwy a allwn dolsgwyl i wneyd hyny? Er cynnifer o orneatau a ymraddwyd dydd Sadwrn ni chollwyd c/mmslnt eg an eedd Rjddtrydlg i Doiiteth a Diffyndolllaeth, am iod ymgeisydd L'afar ar y mass. Ea- nillwyd sêid Gorllewia Bradford gan yr ymgeisydd L!afur ond Tori oedd jxaa hi yn flaeoorol. Gallasai ddyfod yn eiddo i'r ymgeisydd Rhyddfrydig pe na ddaethai y Llafurwr i'r mtes; ond dynJ, ni chollwyd se id oedd o'r blaen yn eiddo i'r Rhydd- frydwyr am iddo ef ddyfod i'r maes. Gresya na fuisal yr ymgeisydd Llafur rhagorol oedd yn Darlington, hefyd, wedi cario y dydd, canys cawsld ynddo ddiwyg. Iwr dileiryw, yn 113 diwyglwr y tariff.' Yo Htiifax aeth y Rhyddfrydwr a'r LUfiirwr I mewn gyda'a gilydd am y ddwy said, gan adael y Tcrl blaenaf tua phedair mil o bleldJeisiiu ar ea holau. Modd bynag, cs gwnaed gwaith arddarchog ar 'dciiwrtod cyntaf v uiluw,' tua, at ennill buddcgoliaeth Itivs t., anhebgorol angen. rheldlol ydyw gwneyd gwaith cyffalyb ar y ityddtau sydd yn dilyn. Rhaid cllrio Dlffyndallfaeth o'r maeJ. Rhiid diogelu Masnach Rydd am yr ces hon. Rhaid rhoidl i'r welnydiiaeth newyJd y mwyaf- rif hwnw ag a'i gwna hi yn annibynol ar Wyddeloia Thorïild yn un a u gilydd. Heb hyny nis gall hi dorl dannedd y Ddeddf Addysg, dysga gwers! i'r b:agwyr, a diwygladau eraill. A byn oil a wneir geaym os cofiwn gynghor Mc. LLOYD- GEORGE yn Ninbych prydnawa Gweaer diweddaf, Bef 1 troi ein brwdfrydeid yn WAITH.'
YR AIL DDYDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YR AIL DDYDD. Dydd Llun, drachefn, yr oedd y Rhydd. frydwyr yn ennill Duddugoliaethau gogon- eddus. Yr hynotaf o'r cyfan, hwyrach, ydoedd llwydd Rhyddfrydiaeth a Llafur yn Preston. Hyd yn awr nid oedd Rhyddfryd- wr wedi bod yn cynnrychioli Preston er y flwyddyn 1859. Gwnaeth Oldham ei gwaith yn ardderchog. Newidiodd Caerbaddon (Bath) ei dau Geidwadwr am ddau Rydd- frydwr. Rhoddodd Warrington, hefyd, ei docyn ymadawol i'w Thori, ar ol iddo ei gwasanaethu am dair blynedd ar ddeg, a chymmerodd Ryddfrydwr yn ei Ie. Leeds yn awr a gynDrychiolir gan bum Rhydd. frydwr. Anfonwyd Mr. GERALD BALFOUR i gadw cwmpeini ei frawd. Allan yn yr oer- fel y mynodd etholwyr Bristol adael Mr. WALTER LONG, gan gymmeryd y Cymro rhagorol Mr. W. HOWELL DAVIES, ya ei Ie. Ennillwyd mewn gornestau caled yn Llun- dain, hefyd, gan y Rhyddfrydwyr. Chwith genym weled fod diwygwyr y tariff' wedi llwyddo i droi Mr. GIBSON BOWLES allan am ei fod yn Rhyddfasnachwr, er yn Dori. Ond, hyfryd ydyw sylwi fod y Gweinidog Addysg, Mr. AUGUSTINE BIRRELL, yn Bristol wedi troi mwyafrif Toriaidd o 754 yn fwyafrif Rhydd- frydig o 2,942. Ennillodd y Toriaid un eedd oddi ar y Rhyddfrydwr y diwrnod hwn. Yn Hastings y bu hyny. Enwyd y Prifweinidog yn Mwrdeisdrefi Stirling, a chan nad oedd gwrthwynebydd iddo, dychwelwyd ef. Y Mri. J. HERBERT ROBERTS dros Orllewin- barth sir Ddinbych, a J. LLOYD MORGAN, dros Orllewinbarch sir Gaerfyrddic, yn ogystal, a enwyd Gan nad oedd iddynt wrthwyneb- wyr cyhoeddwyd y ddau wedi eu hethol. Dychweliad di wrthwynebind a gawsant hwy yn etholiad cyffredinol 1900, hefyd.
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y mae Corphoraeth Nelson wedi. derbyn cynnyg Mr. Carnegie o 7,000/>. tuag at gftst llyfrgell ryddgyhoeddus. Penderfynwyd hefyd adeiladu ysg)l gelfyddydol newydd, ao^ysgol elfeuol ddyddiol. t
TRA MO R,
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
llawn ffrwydrad yn y dyddiau hyn. Dylifa lafa i lawr ystlysau y blaenaf, ac eisoes y mae Jlinell y ffordd baiarn i fyny ei lechwedd wedi ei ham- mharu. 0 grombil Etna bwrir allan swm enfawr o ludw.