Baner ac Amserau Cymru

^bimtoir Cninnt (Oddi wrlh i n Gohebydd SaiMdunl,, Cadw Cwyi Dewi yn Rhondda. Uirlanodii T\iujoio.k-i mn y Klim.dda' am ele. Hicbùnlüd j>. ih o i d.>!ii.;u <j\uddd) wedi ymddaHgos tfirAK gwnhauol ftewn cylcboedl ei ull Nid ywhi yn glod- fawr neillduol argyfrif ei CJtymreigclocl py- byr. lihyw red eg ar oi ppndpiigion estronol I p, wehr, yn rhy awhvg ar ei sjvtcr o rwysg— 11 I dyma ci ehannVcdd par-ota 1 a mn v if eylleus i godi enw. Gael ei hadwaen yn niblith ar- eithwyr a phendefigion Lloegr ydyw'-r swyn a eft mthIla'n rymus: ami. ivel, aeth hi ar ddisberod am eleni o leiaf, a. chymmerodd cymdeithas iouange arall ei lie yu rhywiog ei gwa,la-ga,ii 'Gymdeithas Ryddfrydig a Llafurol y Cymry Ieuaingc.' Cynnaliodd hon gyfarfod gorlawn yn Neuadd y Gweith- wyr, Ton, Pent-re, ar ddydd yr Wyl Genedl- aethol, dan lywycldiady Dr. W. 11. Thomas. Llys-y-graig. Ac yr oedd y boneddigion hyn ar y llwyfan yn gyfnerthwyr iddo sef, Mr. W. Abrabm, -A.S. (Mabon), Mr. W. I Jewel vn Willi ams, A.S., Dr. T. H Morris, Tylors- I town a Mr. W. P. Nicholas, Garth House, TreaJaw. Cyniialiwyd. gwledd yn flaenorol yn y neuadd ganddynt. Cyn.nygiodd Mr. T. Millward, cyfreithdwr, yr yfair cyntaf :—' Er oof bytJhrwyrdd am Ddewi S'ant.' Yna cyn- nygiodd y Parch. T. D. Jones, Bodringallt, y nesaf;—'Bin hiaith, ein gwlad, a'n cen- 001.' Attebodd Mr. Abraham. Yr oedd bod, genym iaith,' meddai, yn profi ein bod yn genedl. Nid oedd gall, bobl nad oedld gan- ddynt iaith bawl i'r enw o genedl. Yr oedd dwy ochr gan yr iaith Gymraeg, un ochr arw fel gwyneib eraig ysgythrog, ochr arall lefn, mor esn\wytihi a felved, fel yr Arabaeg a'r Italaeg. Yr oedd genym wlad, heiyd, gwlad y gan. Yr oedd yn rhaid i ni gadw ein hiaith; a drwg ganddo er oedd ei gweled yn diflarvn o'r gwaith glo, ac o weithdy'r saer, ao o lawer o gartrefi Cymrn. Annogai lieni Rhondda i siarad yr iaith, ae i'w dysgu i'w I plant. Yir oedd cadw Gwyl Ddewi yn nn tfordd anrhydeddns i'w ehadw; yr oedd yr eisteddfod yn ffordd arall; a'r pnlpnd yr nil model; ond y ffordd or en o'r cwhl oedd yr Ysgol Sul a c'hymmihellodd bawb oedd yno a fod yn hur ffyddlawn i'r sefydliad hwnw. Ni elieid gwell Cymraeg nag oedd rhwng oiorian yr Hen Lyfir da hwmv-y Beibl. Dysged rhieni y n'oibl i'w plant, a gwnaent "wasanaeth ardderchog felly i ^gadw'r iaith a garent mor fawr yn fYiíV yn Nghywru. Vfr. Llewelyn Williams yn litag- ftrol a-r ei ol ef. Iaith, meddai, oedd y rodd benaf a feddai niirhyv.' wlad. Os mynent droi en gobeitihii-on ain ddyfodol Cynicru i fed yn Thai gwir, hyddai raid iddynt droi en UWynebasu oddi wrth liirndaiii a Lloegr, a dyebwelyd i Gymrn, He yr oedd haul gwan- wyn a gobaith. Cymmrodorion Barri. Dathlodd Oiym ry Barri yr wyl yn y iMasoivs Hall. Yr oedd yno tna 200 wedi ymgynnnll. Y Proffeswr E. An wyl oeddy prif lefarydd yno. Dywedodd fod aidaloedd Cymrn sydd wedi eagenluso'r iaitili Gymraeg yn dangos I I cyflwr moesol a ehymdeithasol sydd yn is- raddol, o'u oym3ia.ru a'r ardaloedd a gadw- odd yn ffyddlawn i'w hiaith. Ganed efyn Lloegr, meddai, ac admygai ei rhinweddau da ihi; ond argyboeddasdd. ef fod g-rym deainuvriaethol Cymrn wledig, yn mhell ar y blaen ar Vjoblogaeth wdedig Lloegr. P'riod- olai efe byny i'r iaith Gymraeg. Beth a wnaeth yr iait.h?' meddai. Bu yn foddion i drosglwyddo traddodiadan cenedlaethol a hunan-barohi; gotsododd bridwerth ar ryddid, ar fcthTylith genedlaethol, ac ar unigokleb. Mewn gair, yr oedd gan yr iaith hawl air- liynt, amen bod yn genedl. Yr oedd ganddi hawl, hefyd, ar eraill oedd yn byw yn Nghymru. Sut y gallent amgyffred ysbr.yd ac athrylith pobl ar ^raban Imaith? Dyggod-d y ddiweddar Frenhines Victoria iaitb India er mwyn deall y bobl; ac yr opd-cl swyddogiion Saesnig yn India dan rwymau, ar gyfrif defnyddioldeb, i ddysgu'r iaith gymmaint ag a fedrent. Nid petb teilwllig; o fod <1ynol oedd dirmy.Qju a diystyru iaith 80 arferion pobl yr oedd ef yn byw yn en mysg. Datganu Alawgan o Waith Brodor. Mae Mr. W. T. David, organydd eglwys Ebenezer (A.), Ton-y-pandy, wedi cyfansoddi alawgan nen gantawd (cantata), sydd yn debyg o'i ddwyn i sylw amlwg, fel cyfan- soddydd cerddorol cywrain a pherorol. 4 The Blind Man of Jndah,' ydyw eiiw'r cyf- ansoddiad newydd ihwn. Ond a raid i bob cyfansoddiad cerddorol o bwys gael ei ddy- nodii ag enw, ac a geirian Saesnig; megys, braint osodedig, a bod yn rhaid i gyfansodd- ydd yn amgen heb golli ei hawl ? Y "llae"r gwaith cerddorol bwn yn seiliedigar banes y dyn dall yn y nawfed beruiod o loan; a mynegir ei fodl yn ddarn cerddorol o radd tra rhagorol, ac yn amlygu medr celfyddydol a pheirorol tra chyflawn. Ymgynimerodd cymdeithas gorawl yr eglwys & datganu'r grwaith yn gyhoeddus, a gwnaed liiyny ar ddiwy noson—nos Badwrn cyn y di- wed laf, a'r nos Ian flaenorol. Adgyfnerth- wyd y cor gan rai oddi allan ar gyfer y gor- ohwy'l; a ehan ddatgeiniaid arbenig; (isef, Madam Amy Evans, soprano; Mr. W. Spen- cer T ho mast, tenor; a Mr. Ifor Foster, liasis- vrr—y'tri yn Ueiswyr proffesedig, wedi en codi o'r ardal hon. Gwasaiiaethid, hefyd, gan offergor llinynol, dan arweiniad Mr. ..Arthur Angle, Caerdydd. Arweinid y cyf- lawniadau gan Mr. David, y cyfansoddydd j II- a cbanid yr organ fawr gan Mr. W. J. Evens', Aberdar. Anerchwyd y ddau gyf- arfcd gan amryw, gan longyfarch Mr. David ar bvyddiant y gwaitb, a'i ddatganiad. Oaf- wyd cyrngiherddau rhagorol, a chyflawnwyd yr holi ranau yn dra chymmeradwy, yn fwy jFell.v y noson olaf. Mr. James Evans, Blaen Clyda'ch, oedd cadeirydd cyfarfod nos Ian, a Mr. W. P. Nicholas, Garib House, Tre- alaw, nos Sadwrll. Bwriada cynwleithasau corawl eraill ym- pynimeryd a dlatganu'r cantawd hwn yn fuan; sef, cor yn Aberdar, a chor yn NgJdydacib, Abertawe. Y mae gwaith mawr Mr. David, yn ddhn. yn gyfraniad newy<ld a gaiff sylw a mawrhad gan gerddorion Cym- j TU. Syrthio dros Odibyn Craig, Digwyddodd anffawd farwol i ddyn o'r enw Edward Owen, uwch law Treherbert, wythnos i ddydd Iau diweddaf. Cafwyd ei gorph ef wrthi droed dibyn serth, ar fynydid Ponpycli. Gwr o lafurwr yn Ngwaith Dwfr newydd Blaenrhondda oedd efe. Cbllodd ei Iwybr wrth gyrchu at ei waith yn nhywyll- web y nos, a syrthiodd dro'Stodd. Oyn- naliwyd trengholiad arno ddydd Mawrth, wythnos i. ddoe. Mynegodd Unitt,_ ei lettywiiaig, fod Owen yn ddyn o arferion sobr. Oymmerodd ei fwyd gydag ef i'w waifch; ac aeth a cbanwyll, hefyd, ar gyfer ei waith. Gadawodd y ty am hanner awr wedi wyth o'r gloeh, a gwelwyd ef tiia 9.40 r í b gan beiriannwr y gwaith dwfr. Yr oedd gan- ddo wraig ac wytli o blant, yr bynat o lioii- ynt yn ugain oed. Dywedodd blaenor gwaith yr ymgymmerwyr fod y gweitbwyr oedd yno .wedi cael en rliybuddio i g'adw at y liwybr priodol tua'r gwaith. Yr oedd yn iiwyr arno y noison y canfn'r peirdannwr ef, ac yr oedd wedi cymmervd v fl-ordd, feraf at wyneb y tynnel, tie yr oectd Y {iweithwyc yf). Xrewid eu iu. ,f>vI lo id In i IkjI v Id rarii tebyeol oedd iV luai ,u s ni.au yn nryit.ed at ei waith, dybio y buasai i- dram- •fl'ordd oedd ger llaw-'r tynnel yn hawddaeli iddo yn y tywyllweli i fedwi cyiihaedd ei waitb, nc iddo folly golli ei Iwybr, a syrLhio dros y dibyn oedd yn ddibyn naturiol, lieb gae.1 ei gau oddi amgylch. Yn ol barn y meddyg priodolid! ei angen i'w gyflwr ago red a diorebndd. Dicbon i'r truan gael ei syfr- danu gan ei gwymp a'i glwyfa-u, ac iddo, wedi ymddadebrn, osod ei got dan ei ben, ac iddo drengii o wendid. Yr oedd yn farwolaeth boenns i'r truan tlawd, yn ddiau. Dycbwelwyd rlieithfarn o Farwolaeth ddaanweiniol.' Pwyllgor Amaethyddol Morganwg. Cynnaliodd y pwyllgor hwn oisteddiad dan AIr. Robert Forrest, ddydd Linn ey 11 y diw e<id;iJ. Un'r pwngc o gaol cyfres o d.lai hi hiait ainetbyddol yn y Brilysgol, Caer- dydd, dall \sftiyriaeth yno. Daetli y prif- athra w Griffiths yiio hefyd, i hyrwycldo y mudiad. Gan gadw golwg ar yr amcan fel un a gymimerai i mewn cbwanegn athrawon y coleg, a rliodd gan Fwrdd Amiaetihydd- iaeth, fe gyttunwyd i gyuuneradwyo rihodd o 250p. y flwyddyn am dair blynedd. Bydd swm traul cyfres ar faeroniaethi (dairying), yn ol yr adroddiad, yn 85p. ar 18 dysgybl; ao yn 5p. am bob nn fyddo dros ben y aiifer hWllW. Golygir y dylid cychwyn taith ef- rydwyr y g'yfres. wyddbrol mewn maeroniaeth ar v 29ain o Fawrth, a'i diweddu ar y 3ydd o Eb rill. Arawd Mr. John Andrews yn Mhenarth. Yr oedd Mr. John Andrews, Caerdydd, aelod ibywiog o'r Brd-tisOi League'—cym- deithas fecban drystiog, sydd wedi oael ei bwriadu i wirtihiwynebu dysgu Cymraeg yn ysgolion. dyddiol dinas Caerdydd—yn siarad mewn cyf arfod gwobrwyo oedd gan Ysgol y Sir, Penarth, yn vstod y dyddiau diweddar. Efe oedd yn :rhallu'I' gwobrau ennillodd yr ysgolorion. Sylwodd y gwr hwn, yn ystod ei anerobiad, ar ddysgu'r Gymraeg yn yr ysgolion. dyddiol, gan ddadgan yn ei ddull gwrthwyuebus arferol, nad oedd efe mown diffyg cydymdeimlad a'r bobl Gymreig a dcl, v-iiiiiiiai i'w plant bara i arfer iaith ou gwlad enedigol; a lie yr oedd ganddynt nifer digonol o Gymry yn siarad Cymraeg i'w gwneyd hi yn iaith ym.arferol, yr oedd yn beth gofynol cael yr addysg a gariai wybod- aetb o honi ychydig y.n nd ellach yn nilaen. Er byny, gyda pliob paxh i l'ai gwyr enwog a ddaiTleuodcl dros eu syniad hwy ar yr acbos, fe dybiai ef yn dra chryf mai gwneu- tbnr giwasanaetln ddrwg i bobl ieuaingc Cym- rn yr oeddis wrth en bannog hwy fodd- ion gwiiciltliiir means), a ehyda rhesymau imesuredig i roi amser mawr—am- Her sydd raid fod felly He byddo plant yn siarad Saesneg—i efrydu. Cymraeg heb fod yn hyddysg ynddi, pryd y gellid defnyddio'r amser hwnw gymmaint yn fwy buddiol wrth astudio rhyw iaith ddiweddarach a phwysic- aeh (hear, bear, —elyweb, clywch). Wrtili siarad a chyfeillion, meddai'r 1 lefarydd dra- cliiofn, ar y pwngo hwn, oyfeiriodd ef at nn petb a ymddangosai yn beth o'r pwys snwy- 'af; sef, gan nad pa beth by nag oedd llen- yddiaetih Gymraeg yn yr amser a fu, lienydd- iaeth o faihtioll bychan, yn wir, fyddai llen- yddiaeth Cymru yn y dyfodol, o blegid gwell fyddai gan ysgrifenydd, er mwyn cael cylch mwy o ddarllenwyr, gymmeryd y Saesneg; ae ni freuddwydiai ddefnyddio Oyanraeg, pryd yr oedd' yr iaith Saesneg yn ago red Dyna yn union fel y mynnai ami estron, fel Mr. John Andrews, ac fel bagad o Gynuy penwall, hefyd, i genedl y Cymry fod: cym- meryd en sugno i mewn gan y sugnedydd Saesnig mawr ei rym, ac ymgolli mewn ehar- gofiant tragyfyth. Ergyd llawchwithi ydyw ergyd Mr. AndrewR wedi ei boll eiriau rhag- arweiniol golygus. Taro Cymru yn ei bys- tlys y imae efe. Eithr, cymmer Cymru er- gydion adenydd gwibed, heb grynu ar ei gwadnau;; ni chryn hi ond pan ysgydwo daeargryn dan ei sodlau cadar»- hi. Sylwed y darllenydd mai yn Mhenarth yr oedd Mr. J. Andrews, o'r British League, yn lief am ei ymadroddion gwrthnaws llyn; Penarth, tref sydd a'i phreswylwyr yn estroniaid, a'i brodorion o dras Gymreig wedi hen ddiys- tyru'r Gymraeg; a He y mae'r achosion Cyxnreig yn cael eu llethu byd farw, gan ddirmyig oer ei chrefyddwyr; mangre He yr ymgilodd Cymry o waed a thafod o'r capeli Cymreig i'r capeli Saesnig, gan adael yr ychydig weddill o achosion Cymreig ddi- hoeni heb gymmwynaswyr i'w hymgeleddu. Nid yw rvfedd yn y fro bono glywed dian- rhyd.eddfwyr yr iaith yn cael eu porthi a hear, hear,' pan yn ei sarhau. Fe fyrld y Gymraeg fyw nryd y b'o llwch ei thir yr un Hiw a llwch gweddill ei gwithwynebwyr; a bydd ei lleiiyddiaeth yn myned ar gynnydd v pryd hwnw, fel y mae y dydd hedclyw. Boed i Gymry gwladgar fod yn ystig feun- yddiel i droi clust fyddar ar gynglorion cy- iffrous gwrthieiuhwyr estronol, a chadw eu Cymraeg yn eiddo eu oalonau, nid megys petbi o ras goddefol, ond megys braint cen- edlor-dd rhydd-braint gyfartal. Pe goddefai Cymru gymmeryd ei sugno, byddai ei tbyng- ed fel tynged Maesyfed, lie nad oes lenydd- iaeth Saesneg, cbwaith. Y Diweddar Mr. Lewis Williams, Caerdydd. Yr oedd v diweddar Mr. Lewis Williams, U.H., yn wr amlwg iawn yn mywyd cyhoedd- us Caerdydd', ac yn mudiadau cenedlaethol ei wlad, befyd, am lawer o flynyddoedd. Bu ei enw, a'i ymroddiad dihoced, mewn per- thynas barbaus ag achosion addysgol, gwleidydldol, a chrefifddol ei dref gynnyddol; ac yr oedd yn flaenor-yn wr ar y. blaen yn wir.ioneddol-yng;lyn ag addysg y dref, am yn ago's i ddeugain mlynedd. Ond torwyd ef i lawr iiie-w-ii amser byr; cafodd anwyd, a chlafychodd, ac aeth yn abei-th i'w afiechyd cyn (pen wythnos. 1311 farw. foreu ddydd Mereher diweddaf, yn 65ain nilwydd oed. Brodor o Abertawe oedd Mr. Williams symmudodd ei rieni oddi yno i Gaerdydd, pan oedd efe etto yn llengcyn. Sefydlodd ei dad y cwmni masnachol baiarn, a adwaenir wrth yr enw—' Y Meistri John Williams a'i Fab;' Yr oedd tua 300 o weithwyr yn ngwasanaeth y ewmni, a Mr. Willimnsl oedd cadeirydd a rheolwr cyfarwyddiadol y cwmni. Yr oedd yn Ymneiilduwr selog, yn aelod gyda'r Wes- leyaid, ac yr oedd yn Rhyddfrydwr gweith- gar, ac yn aelod o ddylanwad mawr yn mhwyllgor Cymdeithas Ryddfrydig Caer- dydd. Cefnogodd ei blaid yn egniol, ac yr oedd yn areithydd grymus ar y llwyfan, ac yn wr parod i gymmeryd v frwvdr gialed, pryd y byddai galw. Daliodd yn ffyddlawn i'r gymdeithas byd y diwedd. Ond fel pleid- iwr cynnydd addysg y cymnierodd efe y lie penaf; ac, yn ddiau, efe oedd pen arweinydd hyrwyddwyr tsefydliadau addysg. Daetb yn un o aelod.an cyntaf Ysgol Fwrdd Caerdydd, a bu yn is-gadeirydd iddo. am wyth mlynedd,, ac yn gadeirydd iddo, wedi byny, am ugain mlynedd. Ond yn 1902 daeth deddf newydd ad<I\vg i rym, gan ddiddymu yr Ysgol Fyrdd- i.a, Dvoohj \Ir, Willifl.ms, tiwy ei ddyfai- ch t i a ill. vr ycgohoii i f:iafol1 uehel o f.ldi-i uydd .loU.U.'lj. khoddvvyd gwlodd g'yf- aii'iuidoi iddo yn 1908, a cliyiiwynwyd an- e < lii id amnljw iddo gan yr Ysgol Fwrdd, yn deyrnged o bareh am ei la fur gwerth- rawr. Etc, yn benaf, fu'r offeryn i sefydlu'r YsgoUon IJchraddol (Higher^rade Schools). (twnaeth ymdrecbion cawrauld dros ddwyn. Coleg y BifYSigol Gymreig i Gaerdydd. Ap- peliodd at wyr arianog, perchenogion glofa- ol, ac eraill, am roddion arianol. a cbcdodd Caerdydd 23,000p. mewn blwyddyn at yr amcan hwnw. Yr oedd efe yn un o lywodr- a-ethwyr Cbleg y Brifysgol, ac ail etbolwyd ef yn is-lywydd y coleg hwnw yr wythnos cyn y ddiweddaf. Yr oedd yn un o ynadon Mor- ganwg, ac o- ynadon y ddinas, befyd. Yr oedd yn gadeirydd, ac yn gyf.arwyddwr Coleg y Frenhinc-H, Taunton. Üwnhlisl iddo gael ei waliodd fwy nag nnwaiLh, ) ddyfod yn ym- geisydd sene<ldol, ond gwrthododd gyn- nrychiolaeiban am fod galwadau ei fasnnch sn rhwystr a ddo. CyrndeitJias Rheolwyr Clofaol. Cadwodd cymdeithas genedlaethol rlieol- wyr glofaol—cangen y Deheudir--gyfarfod yn A1 iiorih T'al,bot, wythnos i'r Sadwrn di- weddaf, dan lywyddiad Mr. Taliesin Ri- chards, Mar-dy, Rhondda Fach. Daeth cyn- nulliad da o'r aelodau yno. Rhoes Mr. Rees Harris, Castell Nedd, ddangosiad arbrofiad- ol o freinofferyn (patent), i osod ffrwydriad- ur mewn twll ergyd wedi ei bwyo (S110t hole after ramming), ac i'w clYllU allan pan wedi tanio. Eglurodd ei gynllun a phibell wydr, wedi ei chau a tbopeil, i dclangosl y twll ergyd, gan fanwl ddarlunio ei offeryn- offeryn a. wnaed o bibell gopr, a cheuffon ynddi, a'r hon y cydid y fflacholl (fuze). Dl- olchwyd yn galonog i Mr. Harris am ei nr- brawf. Yr oedd yn offeryn i ddiogelu byw- yd, ac felly yn un o ddyddordeb iddyyit bwy oil. Yna, rboes y cadeirydd adroddiad o'i ymweliad diweddar âg, Altofts (Nornianton), i weled arbrofiadau ddygid yn rnlaen yno yn nglyn a ffrwydriad llwch glo. Ymdrechwyd profit yno yr effeithiai llwch, ceryg a haw lawer i beri ffrwydriadau (tanchwaoedd). Wrth derfynu eisylwachu dadganodd mai eu prif amcan bwy ddylai fod oeisio c-adw y llwch glo i lawr, abhnvy wnoytl byny eeis- ient tryebinebau difrifol draw oddi wrthynt. Diolchwyd i Mr. Richards am ei anerch-iad, a chydsyniodd .yntau i anerch cynnull-iadau drachefn yn Abertawe a Chaer- dvdd, a gwaboddir pob ymchwiliwr tan glo- faol (firenian), i'w'w-randa.w, yn a-nereh. Dramod Cymraeg yn Nghaerdydd. Bu ewmni dramodyddol celfydd Aberdar yn dramodi Rhys Lewis' yn Neuadd Cory, nos F-ercber diweddaf. Gwaboddedigdon eyni cl+-i Ila's i cy iiif,y Cymreig y Ddinas' oi ld\ nt. Dyma oedd drill gweddus y gym- \!vv(i iias hon i ddatlilu Gwyl Ddmvi. Yr oedd gan y dramwdwyr wisgoedd a darluniau gol- ygfaol priodol i'w eyflawniadau, ac aetbant trwy en g'orchwyl yn en dull medrus a clnvaotbus arferol. Ymgeisydd Rhagolygol Ceidwadwyr Abertawe. Eisteddodd Cymdeithas Geidwadol Aber- tawe nlüwn cyf arfod nawn dydd Mercber di- weddaf, i ddewi-s ymgeisydd seiieddol i ym- ladd brwydr Dilfwl )-gio'r Faeldoll (Tariff Re- form). Dewiswyd Mr. Francis Treharne Thomas', cyfarwyddwr rheolyddol, a phrif berchenog gwaith dur a llafnau alcan Cwm- felin, Abertawe. DarlleuiWiycl llyibyrau yn cymmeradwyo Mr. Thomas, oddi wrth Syr John Llewelyn, a'r Milwriad Wright, y gwr fu mewn golwg; yn .flaenorol gan y Ceidwad- wyr, eithr a ymneillduodd drachefn. Wedi i'r ynidrafoclaeth ragflaenol derfynu, daeth Mr. Thomas i'r cyfarfod, a rhoes fras-lun o'i ddaliadau. Yna, cyiiunwyd i'w waliodd i'r ymgais, a boddlonodd yntau i'w enw gael ei ddwyn ger bron Cyngbor Cymdeithas y Blaid, i'w gymmeradwyo yn vmgeisydd rhag- olygol dros ranbarth y dref. Mynegir y bydd Mr. Thomas yn barod i dderbyn y gwa- lioddiad, os bydd unfrvdedd cyffelyb drosto yn y cyngbor. Rhyddfrydwyr Abertawe yn Ymbarotoi. Mae'r Rhyddfrydwyr, hefyd, yn ymbar- otoi i ddewis ymgeisydd. Fe ad-drefnwyd en cymdeithas yn ddiweddar, a dewiswyd cynghor a phwyllgor gweinyddol. Bu gan- d'dvnt gyfarfod nos Wener diweddaf, i ystyr- ied y pwngc o ddewis ymgeisydd. Daeth am- ryw*enwa-u ger brou, a pbeunodwyd is-bwyll- gor i ymchwilio, yna ymgyferfydd y pwyll- gor gweinyddol, a' dy-gir gwr i sylw r pun:' cant.