Baner ac Amserau Cymru

TY Y CYFFREDIN. TheTd Ma with. Mawrth 2i].C: 1,1 y Liet'arydd y gada-ir am chwarter i dri. Mesur Tir yr Iwerddon. Mr. Asquit-h a hysbysodd Mr. Moore y •byddai i Fes-ur Tir yr Iwexklon gael ei gyf- i.wyno mewn yehyd-ig ddvddvau. r 1111 mes- ur yn i-ii Ioii ydoedd a'r 1111 gyflwynwyd y tymmor di weddaf, IMwydd-fJaUariati i f Oednfiuis- Y | if i; h W y^tyrif-d \do«.>rl r s:?l~ roddi ad ar y IdeidiaiK ehwan.egol gatwvd y oliwruod bhu'iioroi lung at ilwydd-dalnida u i bobl oedranus. Mr. Doyd-Gcorge a ddywedodd mai cyf- answm cost gweinyddiad am y flwyddyn, i fvny i'r Slain o'r mis hwn, ydoedol 133,000]). Yr oedd costau yn dyfod i mewn y flwyddyn gyntaf na byddai gahv am danyut- yn y blyn- yildoedd dyl'odo!. Vr oedd vn gwneyd aui- cangyfrif y byddai i <10.000p. gyl .1 rtod a'r boll dreuliau cyssyJHiMig A. gwcjthio y gyf- .raittli allan y fl wyddyn nc-sai. Bwriedai ddwyn mesur 1 nunvn <«r cyiar-lod a phc-JT.on- nu ocdd yn meddu a.r symiau uiawrion yn y ban sr., iSrc. Cvnimenvvd rhan vn v dda.-dl iran Svr F. .Mr. J. D, p. Mr..fubit Ivedi y penderfyniad. Pcbl Allan o Waith. Mewn pwyllgor cyflenwad ar amcangyfrifon y gwasanaeth. gwladol, ac ar yr amcangyfrif a IGOjOOOp. j laaneaniort Cyfra-ith Pobl AJian o Waith, ewyn-a-j Mr. J. R, Glymis nad nod.l awdurdod Ihndd y Llyivodraof.il Lei.i wedi oao! ei ddefnyddio yn eff'e-ithiol, MeJivydi;?, i>a doeib. "t'na cyfeirdodd at weil her diad Mr. Burns gy. fa. golwg ar Mamiw-" u-r. Amddiffynodd Mr. Burns ei woinyddiad ef o'r gyfraitb. (J yd a gohvg ar AiatH-hesier, yr oedd .llwrdd y Llywodraetli Leol we<li pleidleisio mwy o arian i Manchester nag tin- rllvw ranbartli trwy y Deyrnas Gyfnnol. Yr oeddynt wedi rhoddi rhodd o 13,143p. i Man- chester,ac yn chwanegol at hyny yr oeldynt Avodi. rlwddi en cydsyniad i ecliv/yn o 68,000p. at- gario gweitiiiau yn mlaen, ac yr oedd pwyllgor Manchester y diwrnod liwnw wedi pellebru eu bod, trwy gydweitbrediad Bwrrdd v Llywodraetli Leol, wedi gallu rlioddi ^waitli i 2,923 o ddynioii. Wedi. rhy-w gymmaint o siarad peIbch, go- Jliriwyd y ddad1. Trosddau Tirol yr Iwerddon. Gododd Syr W. N ugezt y owestiwn o er- lynia>dau tirol a. gwleidyddol vn yr Iwerddon a cliynnygiodd benderfyniad yn dadgan ang- ibymmeradwyaeth o waitli yr awdurdodau yn yr Iwerddon yn rhoddi Gyfraitli Iorwerbli III. mewn gryni yn erbyn personau yii yr Iwerddon a gyliuddid o droseddau tirol ac o nodwedd wleidyddol. ac yn erbyn rlJyddiidy wasg newyddiadurol yn v wlad liono—cyf- tmdrefn o dan ba un yr oedd Mr. James P. Farrell, aelod o'r Ty liwnw, yn ngliarehar yn awr. Rhoddodd Mr. Bylep a Mr. Kettle eu cefn- ogaeth i'r pe-nderfyniad. Arnddiifyuodd Mr. Birrell y cwrs fahwys- iadwyd gan y Llywodraetli; a dywedai eu bod i'w cyfiawnliau yn liollol wrt-li weitliredu o dan GyfraatHi Iorwertli III. Cafodd y penderfyniad ei wrtliod tnvy 142 o bleidleisiau yn. erbyn 81. Goliiriodd y Ty am wytb mnnyd wedi un ar ddeg.

TY YR ARGLWYDDI. Dydd Mercber, Mawrth 3ydd.—Cynimer- odd yr Arglwydd Ganglicllydd 01. sedd am cliwarter Avedi pedwar. I' Mssur Esgobaethau. Ts-iarll St. Aldwyn a gynnygiocld ail ddar- lleniad Mesur Esgobaetiiau, amcan yr wn ydoedd rliwyddliau y fYordd i sefydlu eftgob- aethau nowyddion, trwy rami esgobaethan rt.awriou. 6 wyr L^l-n ysig, gyda cliydsyniad archcsgob^y tlit iogaeth ac esgob yr esgobaeth, il'urno c.uiliun ei- sehdhl esgobaeth newydd. Os or ws-ai ei chymmeradwyO' gan y Llywodraetli fvdd mown aw durdod, dvgid y cvnliun o duon senedd, a gos-odid ef i orwedd ar fwrdd y cldau Dy am ddeng niwrnod ar iiugain. Os aa ddygid gwrthwynebiad yn ei erbyn gan ira a sa-i y cynlluu. -awdurdod y gyfraitb o'r tu ol iddo. larll Beauehamp, ar ran y Llywodraetli, a. ddadganodd ei gymmeradvvyaeth eyffredinol i'r mesur, yr hiwn a ddarllenwyd yr ail waitih. Cario Arfau Tan yn yr Iwerddon. Galwodd larll Camperdown sylw at fod personau yn yr iwerddon yn cario arfan tan, ac awgryntodd y dyEd rhoddi attalfa ar yr arferiad liono, un ai trwy y cyllid. neu fod yr Iwerddon yn eaoi ei go sod o dan Gyiraitlv PisTolwn. Arglwydd Demnan, yr hwn a attebai dros Swyddfa yr Iwertklon, a ddyvredodd fod nifer trwyddedan gynau yn Lloegr, ,MI. ol nifer y bobiogaetb, gryn lawer yn f'W.v nag yn yr Iwerddon. Yr o(:dd v Llv\vodr.aeth n c>-m- meryil o dan vKtyriaetli y cwesiiwn o osod oyfvngiad ar gario a -delnyddio arlau Ian yn mhob rhan o'r Deyrnas Gyfunol. Gylnmerwyd rlian yn y &lacl1 gan Arglwydd Asbbourne, LJrll ( rrv.ve, ac A I (I (I 1.,an: downe. Gododd y Ty am hum mnnyd i cbweeh.

TY Y CYFFREDIN. Dydd Marchcr, Mawrtli Syrkl.—Gymmer- odd y Llefaryxld y gadair am chwarter i dri. Terfysgoedd Merched yr Etholfraint. Mr. Gladstone, mewn attebiad i gweKtiwn gan Mr. Law, mewn perthynas i achos Mrs. Despard, ac eraill, brofwyd yn Bow Street, Chwefror 26ain, a ddywedodd nad oedd un dystiolaetli fod y boneddigesau y cyfeirid atynt wedi arfer ffyrnigrwydd ond yr oedd tystiolaeth eglur eu bod yn euog o osod rliwystraeth. ar ff'ordd yr 'iveddgeidwaid yn jngbyfla'wniad en dyledswydd; ac yr oedd efo yn gofidio nad oedd yn gweled un rlieswm i'w gyfiawnliau ef i ymyraeth a dyfarniad yr ynadon. 0 herwydd rliesymau meddygol, yr oedd efe y prydnawn bwnw wedi rlioddi gor- cliymyn i Mrs. Despard gael ei rlijxklhau. I Addysgu I Crwydriaid. Mr. J. D. Rees a ofynodd pa un a oedd ftrolygwyr Bwrdd y Llywodraeth Leol wedi liysbvW fod dibyniaetb gynnyddol ar drysor- fevdd cylioeddus, yn lie ymdrech personol; a ph-a un a oedd y Llywodraetli yn bwriadu sef- ydlu trefedigaetliau llafur, i ba rai y gellid kL an foil crwydriaid parhaus, a dynion oedd bob amser Lallan o Avaitli, er iddynt fyned o dan addysg orfodol. Mr. B-:rns a ddywedodd nad oedd yr arol- ygwyr y:; gyffrediii wedi gwneyd adroddaadau i'r pcrv.yl avrgrymwyd, er y gall focllUl neu ddau o honynt wedi_gwneyd sylwadu i'r cyf- ,-iriad jiwmv. Byddai i'r mater y cyfeirid a to ;yn.y rhan olaf ohr cweptiwn gaei ei ys- tyried mewn cyssylltiad ag nnrbyw ddeddl- wriaeth YJlvhn a Cbvirait-li v Tlolion. Cymmeryd Mr, W. J. Murphy i'r Ddalfa. f"iiiiodl Mr. Gondon sylw at y fEaitli i Mr. W. J. Murphy, perchenog paipur Clon- mel, gae] ei gymnieryd i'r ddalfa am cliwech o'r gloch y boreu, ac iddo gael ei gymimcryd i Thurks." ddeng milldir ar bugain o'i gar- tref, Eslurodd y Dadleuy-dd Cyffredinol mai y crhÚcl,}iad vu erbyn ]\! r. IMurpby ydoedd un 0' w s!:s* yn codi o 'boycoiio .Mr. G!ark. rbyw gym main to siarad pellaclt, cyn- nvpyiodd .Mr. Gondon fod y Tv yn cael ei (dii.rio, er galw sylw at y niodd y cymmer- y\r. Tvfurpby i'r ddalfa. 'Gododd yr oil o'r Cenedlaetlholwyr ynglwd tiiri o R.vddfrvdwvr—Dr. Rutberford, Mr. Belioc. a Mr. 11. C. Lea, i gefnogi y cyn- 11 v', i;J( 1. Aelod Newydd, Gymmfrodd M'r. Fak-oncr, yr a clod dros sir Forfar, y llw a'i scd<I a d<>rbyniwyd of gyda {•bymmoradwyacth oddi ar y meingcinu 1111 \T!<! i'r ,'l ici;. Pobl Allan o Waith. Pn n ndi u i'iiodd. y T'y yn bwyllgor cyf- .agorwyd y ddadl ar y blcidlais r!i« anogol .:11 told allan. o wail n gan Mr. Rasuae Macdonakl, yr liwn a wnactli ymosodiad tost ar Lywvdd Bwrdd y Llywodr- a.i-ili Leol. Cwynai yn erbyn ei ymddygiad yn ngwoinyddia.i! Gyfraitli Pobl Allan o W'aitb a dywedai ei fod wodi gwnoyd ym- drech i wiihio cyi rifoldeb ei swydd ar yr nwd- urdodau ileol. Tradd'/ M, i/ioyd George a raeth ddy- ddorol at* rt\.••• vniiadol mewn arntkliiTyiiiatl i Mr. I'UII.N l>. v\od'Hi fod oi gyfaill anrhyd- eddiiis wedi grrno.Ml po!) peth a allai g-yda'r .flwdurdotl oedd yn oi feddiant. Fglurodd fed y Tilywoilraetli werii penderfyriu gwyuebu y cwos'tivni o hobl allan o a-ifcli, ac y bv<ldai iddynt gyflvvyno mcsurau i'r senedd er YHl- wneyd ag ef., Awgrymodd y gallai mwy gael ei wueyd trwy gyds'veithrediad rhwng y meis- triaid, a tlvrwy i drefniadau gwell gael eu gwneyd er lleiiwi. i fyny, mewn modd gwell, y cyfnodau y byddai pobl allan o ait-h. Mr. Balfour oedd y nesaf i siarad, a gwel- id yn amlwg ei fed yn ceisio ennill cydym- deimlad plaid Llafur. Nid ocdd ganddo* uii- rliyw gvnnygion i'w gwneyd; ac awgrymodd, os oedil gan felaid Llafur eisieu i'r mater ifown gael ei benderfynn, y byddai yn well iddynt dr-oi ato ef. Gymmerwyd rhan yn y ddadl gan Mr. Nicholls, Mr. Keir Hardie, ac eraill. Y11 fuan ar ol wvtll o'r gloch cynnygiwyd y cloadur a chafodd y bleidlais ei cliario trwy 109 o bimdieisiau yn erbyn 70. Cymmeryd Mr. Murphy i'r Ddalfa. Am chwarter wedi ivytli, yn unol a rhy- budd roddwyd yn gynt Vl1 v diwrnod, cyn- nygiodd < C ç". Mr. Condon fod y ddadl yn cael ei goliirio er gahv sylw at yr amgylohiadau o dan ba rai yr oedd Mr. Murphy, golygydd y Clou mel I 9 Nationalist,' wedi cael ei gymmeryd i'r ddalfa. Mr. Kettle a;gefnogodd y cynnygiad. Mr. Cherry (y Dadleuydd Cj'ffredinol dros yr Iwerddon), a ddywedodd mai efe oedd yn gyfrifol am yr erlyniad ond nid am yr am- gylchiadau o dan ha rai y cymmerwyd ef i fyny. Nid oedd yr lieddgeidwaid o dan ei reolaetli ef, ac nid oedd gaiiddo awdurdod i roddi cyfarwyddiada-u iddynt. Wedi i amryw siarad gwrtliodwyd y pen- dorfvniad trwv 132 o bleidlei-si-au vn erbyn 71. Golviriwyd y Ty am wyth mnnyd wedi han- .ner nos.

"I'll — TY YR ARGLWYDDI. Dydd Ian, Mawrth 4ydd.—Cymmerodd J r Arglwydd Gang-hcliydd ei sedd am chwarter wodi pedwar. Mesur Cynghorau India. Ymffnrfiodd y Ty yii bwyllgor er cyinmer- 1ft Irfl Cynghorau India o, da 11 ystyriae-th. Wedi i Arglwydd Morley egluro tuedd gy- {ped/iH-! y rheolau, nior bell ag y penderfyn- gwadai iddo fed yn frysiog gyda i gynlinn, a' dadiganodd oi ohaith lU1 Ch4"YC;;Ci ddim c-i wneyd mewn jnvyHgor, i dynu (bin o-ddi with ei effeithiolrwydd. Gyttunwyd ar yr .adwl1 gyntaf a'r ail. (i wrthwynebodd Arglwyddi Cu-rzon, L-ans- downe, ac eraill, adran. y drydedd, yr lion oedd yn darparu ar gyfer cyfansodcli Cy- nghorau Gweithiol Talaethol. Pan ymranwyd, gwrtliodwyd yr adran trwy 59 o bleidleisiau yn erbyn 18. Croeswyd yr aolran allan. Pasiookl y mesur trwy bwyllgor, a goihir- iodd y Ty hyd dydd Mawrth.

TY Y CYFFREDIN. Dydd Liu, Mawrtli 4ydd.—Cyinmerodd y Llcfarydd y gadair am cliwarter i dri. Y Ddedfryd ar Oinuzuiu. Y Mil. Seely, mown attebiad i Mr. Mac- karness, a ddywedodd nad ocdd efe ond new- ydd dderbyn gwefreb odoliwrtli Lywodraetli- urr Natal, yn hysbysu y ddedfryd oedd wedi cael oi phasic ar Dinuznlu, ac yr oedd yn ammhos&ibl iddo ef wneyd unrhyw fynegiad. Mewn attebiad i gwestiynau pellach, dy- wedodd y Mil. Seely y byddai yn angen- rheidiol i'r Llywodraetli gael o hy-sbys- nvydd cyn y gallai of ddyweyd pa gwrs a gvmmerciit gyda golwg ar y ddedfryd. Sefyllfa y Fyddin. "Gwhaeth Mr. Haldane, Ysgrifenyokl Rhy- fel, wrtli gynnyg fed y Ty yn. ymifurfio yn bwyllgor iar amcangyfrifon y fyddin, fyneg- iad cyffreoliiiol gyda golwg ar sefyllfa y fydd- in. S'r oeddynt wedi cael bhvyoldyn neill- duol o dda gyda golwg ar ymrestru i'r fydd- lll. Yr oeddynt wedi ymrestru dros 2,250 o ddynion mwy i'r bataliynau rheola,idd nag yn y blynyddoedd blaenorol. Credai mai yr achos o hyny ydoedd, fed y fyddin yn dyfod yn alwedigaeth fwy poblogaidd nag ydoedd. weoli cymmeryd lie yn yr adranau eraill o'r Yna aeth vn mlaen i nodi v llwyddiant oedd f- I v Cymmerwyd rhan yn v doladl gan Syr C. Dilke, Mr. Seddon, y Mil If or H erbert, a Mr. J. Ward. Wedi galwodd Mr G. Howard sylw at- gyflwr cymdeiithasol y milwr preifat, a'i siawns am waith yn y gwasanaeth gwladol, ar derfyn y cyfnod o cldysgyblaeth filwro-1; a chynnygiodd y penderfyniad caiilviiol:- Tra yr oedd y Ty htwn yn cydnabod y cyn- nydd amlwg oedd wedi cael ei wneyd i wella cyflwr cymdeithasol bywyd v milwr preifat, y byolclai iddo g-roesawu gweitlirediadau pdlach yn y cyfeiri.ad Invll, yn fwyaf neill- duol trwy agor ystafello&dd dirwestol yn y lluesttai lie nad oedd rh,a,i, trwy ddadblygu cyfunolrefii o addysgu y milwr preifat ar gyfer gwaiHli ar 01 hyny, yn y gwasanaeth gwladol, a thrwy liosogi cyfleusderau y cyf-. ryw waitih.' Gym-me-rwyd rhan yn y ddn,d1 gan T, í J' Madc-an, a. Mr. A eland. Gwrtliodwyd penderfyniad Mr..Howard beb ymra,triad. Goliiriodd y Ty am Inn11' mnnyd ar bugain i banner nos. 0

TY Y CYFFREDIN. Dydd Gwener, Mawrth 5ed.-Gymmercdd y Dirprwy Lefarydd y gadair am banner (1 ydcl. Mesur Arbed Coleuni Dydd. ]Mr. Do!)son, Plymouth, a gyn nygiocld 2iJ oldarlleniad Mesur Arbed Goleuni Dydd, yr hwn oedd yn darparu i'r cloc gael ei droi awr yn gynt yn y boreu ar y t-rydydd Sab- bath yn mis Ebrill bob blwyddyn, ac iddo gael ei droi awr yn ol ar y trydydol Sabbath yn mis Medi. Adgofiod-d v Ty fod -memir te-byg ei'soes wedi o ei ail ddarlkmiad, ac iddo gael pi drosglwyddo i bwyllgor detliol- edig. Yr y pwyllgor wedi lioll 42 o dystion, a rhoddoold y rhan fwyaf o honynt dystiolaetb ffafi-iol i'r cynllun. Ar I I, I galwodd yr Uchgadbon Ronton g, y Ty nad oedd dcugain o aciodau yn brcRcunol. Wedi aros am ryw ddau funyd, yn unol a'r arfer o dan amgyichiadau o'r fath, cyf- r-ifodd y Dirpnvy Lefarydd ddeuga-in. Wedi hyny, aeth Mr. Dobson yn mlaen araeth. Dywedai fod llawer eyrpli oyhoeddu3 mawrion yn rhoddi eu oofnogaeth i'r mesur. Ond i'r mesur gael ei basio. dywedai y byoldai i ryw 30,000,000 o bobl jO Itiaf. fwynhau 154 mwy o o-riau d v dl. Syr H, Norman a gefnogodd y periderfyn- ia-d. Ah-. R. D. Holt a gyrmygiodd fod y mermr yn cael ei wrthod. Nid oedd efe yn meddwl y liydolaii y lihai a ddeoh-reu-ont wedthio. yn awr am cliwech o'r gloch yn y boreu yn barod i wneyd hyny awr yn gynnarach. Di" n y byddai cynnorthwywyr mewn sio-pau v11 allan trw.y gael ycliydig chwaneg o amser yn yr awyr agored; ond y ffordd i sicrhau hyny ydoedd, pasio cyfra-ith i gau y siopau awr yn gynnarach. Mr. Court-hope a w'rthwynehai y mesur, a dadleuai yr achosai y mesur hwn anghvfleur.- olra mawr i amaethwyr, hod.) iddynt- dderbvn dim mewn ffordd o ad-daliad o gwbl. Mr. A. H. Crosfield, yr hwn. mewn e-nn- lyniad i a.rbrawfiada.u wnaed yn ci ffirm, a roddod-d gefnogaeth gvnnes i'r mer.;rr. Syr F. Banbury a ddiadleuai yr aohofr" y mesur aiiighyfleusdra mawr ar v Stock T, change. Mr. Winston Churchill a. roddodd gefnog- aeth wresog i'r mesur. < Am bump o'r gloch, cynnraiodd Mr. D >b- sou y clofldur, yr hwn a ga-riwyd ti-wy 173 yn erbyn 8G. Wedi hvnv vmnanodd v Ty ar welliant Mr. Holt,' Dros y gwelJiant JUH Yn erbyn 141 Mwyafrif yn erbyn 33 Ymranodd y Ty drachefn ar y cynnygiad i ail dd 1: lien, y mesur—■ Dros yr ail ddarlleniad 130 Yn erbyn 94 Mwyafrif dros 36 Cynnygiodd Syr F. Banbury i'r mesur gael ei drosglwyddo i bwvll^or o'r holl dv. I Gwrt-lrodwyd y penderfyniad trwy 124 o bleidleisiau yn erbyn 91. Ar gynnygiad Mr. Dob son, trosglwydd- wv y mesur i -or oletholedig. Gododd y Ty am bum' munyd i cliwech.

YMGYRCH DADSEFYDLIAD YR EGLWYS YN NGHYMRU. Ymgyfarfyddodd Pwyllgor Dadsefydhad Cynghor Ilhyddfrydig Cenedlaethol Cymru yn Nghaerdydd, yn ddiweddar, o dan lyw- yddiaeth Mr. John Hugli Edwards. Pen- derfyn wyd ymgynghori a Phwyllgor Ymgyrch Dadsofydliad Cynghor yr Eglwysi Hhyddinn yn Ngliytiru, iliewil trefa i sicrhau gweith rediad unol ar gyfer ymgyrch uno! yn ffafr D'adsefydliad yr Eglwys, a chymmerwyd cam at gynnal cynnadleddau cynnrycbioliadol yn Pontypridd, Casnewydd, a Llanelli, dros Ddeheudir Cymru; yn Ffynnonau Llandrin- dod i Ganolbarth Cymru ac yn Ngwrecsam a Bangor i Ogledd Cymru. Trefnir y dydd- iadau a'r siaradwyr mewn cyfarfod etto or pwyllgor. Penderiynwyd, yn mhellach, dyfod i gymmundeb a'r Cymry yn Llundain, Liver- pool, a Manchester, a threfnu mewn cyssyllt- iad a. hwy arddangosiadau cyhoeddus yn y dinasoedd hyny er cefnogi Mesur y Llywodr- aeth i Ddadsefydlu yr Eglwys yn Nghymru.

YR ANWYDWST, RHYNDOD, A G WEN DID YR YSGYFAINT. BETH YDYW Y FLrODYGINIAETi4 FWYAF DiOGEL? Y mae yr lalwedigaeth feddygol yn unfryd yn eH barn nas gellir cael gwellhacl cyflym a pharhaus o Bronchitis, Asthma, Peswch Hir-barliaol, Anwyd yn y ffroenau, a thra- fterthion y frost a'r ysgyfaint, ond wrth ddefnyddio moddyginiaoth hylifol, oRmwyth'- aol, a lliniarol, prif elfenau pa un syold yn i cael eu llyngcu i mewn yn araf a naturiol i'r cylchrediad, ac felly yn lleiihau ennyniad a llid y gwcldf, a'r mynedfeydd awyrol. Y cyf ryw feddygimaeth ydyw Veno's Light- ning Cough Cure,' meoldyginiaeth tonig, o effeithiolrwydd anghyffredin a rhoddir tyst- ysgrif iddii gan y prif oldadansoddwyr Pryd- einig ei bod yn hoflol rydol odoli wrth' gyffer- iau cysgarwl, ammhuredd, a phob peth sydd 01 duedd ennynol. Y mae meddygon yn cymmeradwyo ac yn defnyddio Veno's' Lightning Cough Cure, yn gystal a nyrsus. a phobl o safie yn mhob man, y rlnai sydd 37n gochel nob math o gyd- g3Tmmysgeolol diwerth a lledritbiol, a werthir mor ihelaeth ar ffurf tablet,' lozenge,' a gludbaent (pastille,' Ni cheir un meddyg bythi argymmhell lozenges ar unrhyw ffurf ar gyfer peswc.h nen drafferth yr ys- gyfaint, Y mae Veno's Lightning Cougih Cure yn feddvginiaeth brofedig a sicr ar gyfer bob anhwylder ar y frest. y gwoldlf, a'r ysgyfaint. P'ris, 9^c., Is. l^c., a 2s. 9c., i'w cael gan yr holl fferyllwyr. (

MR. ELLIS GRIFFITH, A.S., YN LIVERPOOL. DADSEFYDLIAD YR EGLWYS YN NGHYMRU. Wrth siarad yn nghyfarfod Cymdeithas Cymry Fydd Anfield a Lirerpool, nos Fawrth, a gynnaliwyd yn yst-afelloedd y gymdeitlias, .vn Belmoni Road, er dai ril\ oiydd Gwyl Dewi, <!yvvod(K!d Mr. Kllis J. Griffith, A.S., ei fod ef yn ys- tyried fod cyfrifokicb arbenig yn. goiipbwys ar Gymry, yn ddynion a meroilied, ooold yn t byw y tu alkni i Gymrn, i adac] dylanwaol da ar ou cyfeillioil Saesnig, Ysgotaiold, a Gwydd- olig, a boed iddynt weled eu bod hwy yn perthyn i bo,b1 deilwng o'u hedmygedd a'u pa,rcll. Yr oedd efe yn cofio yr amser pan yr ocdd y Cymry yn dioddef gryi-i drahaus- der a dirmyg, ond yr oeddynt- wedi myneol iu allan i'r cyfnod hwnw, nc yr oeddynt yn I w .vn crocsawu cydweithrccliad ])ob adran j o'r wladwriaeth yn Nghymru—Rhyddfryd- wyr a Cheidiwadvyr, capelwyr ac Eglwyswvr —yn-eiu dathliad o'u gwyl genedlaetbol ac nid oedd1 efe yn moddwl ei fod yn arfer gor- niodiaith wrth ddyweyd fod y cynuydd yn nhoinilaid' cenedlaethol Cymru i'w briodoli, yu henuf. i Ymiieillduaeth a Rhyddfryoliaetb. ir oedd yn dda ganddo of am en cydweith- rediad; ond. nid' oedd efe yn dymuno gosod o'r ncilkln bawl Ymucillduwyr a Bhydolfryd- wyi- i'r tcindad gwreiddiol. i'r teimbd ,yH mba un yr oeddynt yn awr yn cymmeryd rkan. Yr oedd yn dda ganddo ef fod yno ar achlysur wleidvddol gydnabyddeolig, o'blegid yr ocdd ef yn dyfod yno, nid yn u-nig fel ael- od f-neddo! Rhyddfrydig, ond, hefyol, fel ¡ cyiinrycliioJyd'd etholaet-h o ba, un yr .oedd Liverpool yn cael llawer o'i dinasytklion. Mewn perthynaiK' i li-iverirool, yr oedd yn syndod iddo ef fod Rhyddfrydiaeth CymVu h,c,b yn well nag yr oedd 'wedi gwneyd, ac yr ocdd yn both hynod, er fed yno gynnifer o Gymry yn Livecnxiol, eu bod ilieb adael dylamvad mwy ar wleidyddiaoth- y i dclaias. Hwyrach ei fod yn He anobeithiol (chworthan), ac nid oedd neb yn gwybod arm d-ano Yll fWfJJ nag ef) o blegid yr oedd efe wedi yanladd: etholiad yno yn 1892. Gyda gohvg ar agwedd gwleidiyddiaeth Gymreig, oh'Vv-edai y byddai yn adlewyrch-iad dychryn- Ilbd ar y Cymry, os rhoddent i fyny Ddaobef- ydliad, ar ol dlisgwyl am da no am ddeugain mlynedd. Dywedid wrthynt nad oe<ld Dad- sdydliad yn ddim ond syniad ond' yr oedd I yn fwy na hyny. Yr oedd yn egwyoklor o gydraddoldeb crefyddol: ac vr oedd vn ddy- ledswydd iar bob aelod Rhvddfrydig Cymre-ig i roddi cefnoaaeth i'r Llywodraetih-, o dan boh amszylcbiacl., fel y gallai y mesur oedd i gael ei c'yflwyno i Ddadsefydlu yr Elwys yn Nghymru gael ei basio. Ni ddylent- gweryla ynglbvleh rhylw ycliydig f.anylion yn v mesur, ond eolrych arno o rofle eang a ih.vdd!fryd;.g. Wedi i'r mesur gael ei baivio, b-dd"i y bland Ryddfrvdig wodi gwneyd ei d.vk>diwyld i Gymru. Yr oedd ef yn meddwl eu hüd o dan ddyled mawr i'r biaid Rydd- I" frvdifi am osod y m.ate,r hwn mewn lie mor fl<?enl!9iw yn Araeth y Brenin ac yr oedd yn sobcithio yn ihydcru, cyn i la-wer o fisoedd fvned heibio, vy mesur hwn o gyd- raddoldeb crefyddol i Gymru wedi myned trwy Dy y CvfFredin. Byddai iddo, y rnae'n sicr. wneyd gwahaniaeth mawr yn yr ethol- iad nesaf, o blegid yr adeg hono dywedent I iddynt aros yn hiir, ond nid yn ofer, a rhodd- a i yni chiwanegol yn yr ymgyrch yn erbyn Tv vr Arelwydd-i, pan ddcuai yr etholiad nesaf, Mewn perthynas i Dy yr Arglwyddi. vr oedd efe yn ystyried v dvlai y blaid Rvddfrvdis benderfvnu, i ddechreu, ar bolisi beridaut. cyn gwneyd appel at v wlad. Wrth ddiwedd.11. dadganodd ei obaith y byddiai i r Ribyddfrydwyr gadw i fyny en cynnrychiol- iad presennol (cym.).

I If GOLYGFA 0 BEN MOEL EILIO. Can Codreu'r Foel. I Lluddiwyd ni er's ychydig droion yn awr, Mr. Gol., rhag dyrchafu ein bunia-in i ben y foel; ond dewisaisom e.in tro y waith hon ar adeg bur aiigh.'rdweddol. Modd bynag, er garwed y tywydd, yr oedolym wedi pender- fynu ei dringo y tro Invn, a gwelir ni yn cy- chwyn; a cihan fod yr eira mor drwehus ar leohweddau y mynydd, gorfu i ni gymmeryd eerbyd-llusg dychyniyg. a'r march porth- iannus ewyllys yn tynu o'i flaen; a chyn pen hir, dacw ni wedi cyrhaeold ei goppa., ond yn lie olywevd, fd pe buasem be bae yn haf tesog— (Clnvaremvn m'wy ar ei choryn moel,' gorfu i ni roddi trem fi-ysiog ar y wlad eang oedd yn yinagor o'u blaen, gan nad oedd yno ddinais barhaus i neb, o her- wydd gerwinoler y tywydd. Teimlem awydd i ddyweyd wrifti y fangre, O Greenland oer, fynyddig.' Felly, cliwi welwch, Mr. Gok, fod ychydig o ram-ant yn deilliaw o hanes ein gohebiaeth y tro hwn. Dechreuwn gyda Llanberis a'i lion aber- oedd. Pennodwyd Miss Elizabeth Owen, Bron-y-graig, yn ysgrifenyddes Pwyllgor y -kaniiuy.eth. Merciied y Testaaoient Newydd, a'n nod- woddi-on,' oedd teptyn y papyr a oklarllenwyd yn nghymdeithas lenyddol Nant Padarn (A.), nos1 Ferclier, gan Mrs. Jones, Eldon Hon so, a chafwyd papnr ar Yr Esgob Mor- yn ughymdeithas St. Padarn, gan Mr. J. G. Ellis-, Ceunant. Siaradwyd yn mhell- ach yma. gan y Parch 11. J. Jenkins, ac Hugh Luiifc. Olasgoed.—Llongyferchir Mr. T. Roes Owens, Arthur Terrace, ar ei ddyrohaflad yn llywydd Pwyllgor YTsgolion Sill v Methodist- iad Galfinaidd yn Arfon. Deallwn fod ein cyfaill, Mr. D. J. Ro- berts, Cae Diewni, ar ein gaolael am Bata;- gonia ac er dangos en parch tuag ato, cyn- naiiodd y cyfeillion eglwysig en cwrld ym- adawol jdclo nos Wener, dan lywyddi-aethi y Parch. Parry Williams. Gwasanaethwyd gan gyfeillion o bell a'r doniau lleol, ynghyd a phart-i meibion, dan arweiniad Mr. John W. Thomas. Anrhegwyd Mr. Roberts' â Beibl hardd, a Llyfr Gwddi, a ohelfi Yfõgrif- enu. Dymunwn ei lwyddiant, Waenfawr.—Yr wythnos o'r blaen ym- ddengys yr attaliwyd nifer o weithwyr yn Mwnfa Gareg' Favvr, yr hon sydd ar lech- wedd Moel Eilio, a hyny o herwydd prinder yr haiarn ond hyderwn y cymmer cyfnewiol- iad gwell le yn bur fuan. Liawenydd gan ardalwyr y Waen oedd gweled en plant yn dringo i safieoedc1 mor dderbynio-1 yn Ysgol y Sir, Oaernarfon. Saf- ent yn uchel yn rliestr y rhai a wobrwyw>-d am lafur y flwyddyn ddiwedolaf. Y mae genym awvdol cryf i ddyweyd am danynt, mai 'Yn uwch. uchach yr el, Dringent i gadair angel.' Nos Wener cynnaliwvd cyfarfod o g'ym- deithas lenyddol Moriah, ]>ryd y oa-fwyd dad I, Pa un ad mantais, ai anfantais yw t pleserdaith i'r Ysgol Agorwyd o blaid gan tluglies (athrawes yn Ysgol y Cynghor), ac yn erbyn gan Miss Nell R. Wif- .■laiTis, Llys Menai, a chafvryd mwvafrif o blaid. yios Inn cynnnli-wyd cyfarfod olaf cym- d:itiia-K lenyddol y Waen. dan lywyddiaeth y Parch. D. J. Lewis. Cafwyd dan bapur xhagorol, a gwreiddiol, ar Hen Fvnwentvdd Cvmru,' gan y Mri. 0. Owens, Bwlch" > Ffordd, ac O. Morris, G-wastadfaeg. Yr un noson cafvvyd cyfarfod o gymdeith- as lenyddol Croc-s.vwaen. mown ffurf am ryw- iaothol, dan lywyddiaei.b y Parch. James Jones.

ETHOLIAD EDINBURGH. MWYAFRIF 0 1,221 I'R RHYDDFRYD- WYR. Cymmerodd: etholiad le yn neheu Edin- burgh dydd Iau, yr hon a achoawyd trwv bonnodiad Mr. Arflrnr Dewnr i fod yit Gvf- re-itliiwr Cyffredinol dros Ysgotland; a gwuaed y canlyniad yn hysbys yn fuan ar oi Ull ar ddeg 0' l' gloch y nos -Vlr. A. Dewar, Jv.C. (H ) S.'JP." Mr. H. B. Cox (C.) G,9G4 Mwya.fri f R!h vddfrvd'i.2: ]. ,221 if p Y, I ,Iill,(Ij"ll-v"l, 1.221 K«r tool mwyafrif Mr. Dewar gryn lawer yn llai nag oedd yn 1906, gwelir oddi wrth y ffig- yr-an -a -roddir is law, gyda'r oiiliriad o'r et-h- iiiwya,frif Rhyddfrydig yn fwy nag y mac wedi bod er's dwy flynodd ar bymtheg. Ar ddau achlysur lhvyddodd y Ceidwadiwyr i ennill v c, cd fl, gyda mwyafrif bychan. Yn etlioliad 1892, yr oedd v mwyafrif Rhyddfrydig MI 431; yn 1895, dychwehvyd Mr. Robert Cox (C.), gyda mwyafrif o 94; mewn etholiad achlysurcl yn Mehefin, 1899, yr oedd y mwy- afrif lMivddfrv<lig yn 831; vu 1900, cafwyd mwyafrif Ceidwaolol o 111; vn "1906, yr oedol y mwyafrif Rhyddfrydig yn 3,860.

CYMDEITHAS CENHADOL LLUNDAIN A CHYMRU, Y IHaü yn sicr y bydd yn (Iela gan ein darllenwyr, yn enwedig y rhai hyny o hon- ynt ydynt aelodan o eglwysi Annibynol Oymnl, dd;ea,ll fed cyfarwvddwvr Oym- deithas Genhadol Llundain, ar o bryd, yn ystyried y priodokleb o ddewis cynn-ryeh- lolydd i Gymru. Ceir rhai yn amniiheu ai eloeth. fyoldai dewis cyiinrychiolydoi o'r fath, a haerant 11a byoldai gwr yn Nghymru dros y Gymoleithas Genhadol, a Chymro dros Gymru yn lighyfarfodydd. a phwyllgorau y gymoleithas yn help i ennyn olyoldordeb chwanegol yn mhlith Annibvnwyr Cym.ru yn y Genhaolaeth Dramor. 'Barnodd Ilndeb yr Annibynwyr Cymreig mai manta,is i'r Genhadaeth Gartrefol a'r Gronf,a. fyddai cael un o weinidogion yr enwad i ymweled a'r eglwysi ar ran yr ymgyrch i gynhorthwyo a gweiniaid, a chychwyn lachosion newyddion; ac nid oes ammheuaeth nad cam yn yr iawn gyfeiriad oedd y pennod- iad wnaed. Yr ydym yn teimlo yn bonr hyderus mai, mantais' fawr i gynnulieidfaol- wyr C'ymru, ac lief yd i'r Gymdeithas Gar- trefol fyddai pennodiad un o weiniologion yr enwad, yn ol y bwriad presennol; a chrediwn yn sicr y llwyddai gwr cymmh WVB i chwyddo cryn lawer ar gasgjiaolau yr eglwysi iat y genhadaeth, lieb law gwneyd yr hiyn syd(I bwysicach; set, dyfnh.au eu olyddordeb yn yr ymdrechion i ledaenu y son am Grist a'i Groes. Deallwn nad yw y cyfarwyddwyr am wthio y mater, os na bydd y teimiad yn Nghymru yn gytfredjnol o'i blaid, ni wneir y pennodiad. Synir ni yn fawr os nad yw y teimiad'o'i blaid, o blegid er's blynydd- oedd y mae Cymru wedi bod yn dadleu dros gael Oymro yn mhlith swyddogion y Gym- deitha.s (Jenhadol. Wrth gwrs, ni feddyl- iai aelodau y pwyllgor sydd i enwebu gwr, neu wyr cymanhwys, am gymmeradwyo enw ond y sawl sydd yn selog o blaiol y genhad- aeth. Dylai, hefyol, fed yn gymmeradwy fel pregethwr, cvn y bydd yn gymmeradwy fel siaradwr ar ran y genhadaeth. Y man yn bwysig ioldo fod yn fedrus fel trefnwr (organiser), o blegid bydd yn rhaid iddo, yn chwanegol at ymweled a'r eglwysi a'r cyfarfodydd chwarterol, wneyd cryn lawer o drefmadan ynglyn a chyfarfodydd ar ran y gymdeitlias, ac a'r casgliadau cenhadol. Pe yn dref-nwr mc-drus gallai, hefyd, beri i'r Watchers' Band gael yr afael a ddylai gael yn mhobl ieuaingc Cymru. Nid yw Liu y Gwylwyr mor aiiil ag y dymunem yn y Dywysogaeth. Nid yw y ganghen hon o'r Gymoleithas Genhadol wedi cydio yn ein, gwlad, a hyny am nad yw yr eglwysi yn deall beth ydyw. Credwn yn sicr,. hefyd, fod yn Nghymru faes rhagorol i'r- cyichoedd efrydu' ('study circles'), a gallai cynnrychiolydd medrus wneyd llawer- iawn. i symbylu yr eglwysi ynglyn a ffurfiad" dosharthiadan i astudio hanes a gwaitlw cenhadon mown gwahanol feusydd. Dylai y cynnrychiolydd, hefyd, fed yn.1 lienor, ac yn medru ysgrifoMiu yn ddarllen- a-dwy yn. Snesneg ac yn Gymraeg. Gallai' wneyd Hawer i roddi taw ar y gwyn mat cyiieithiadau ydyw yr hyn gyhoeddir gan y gymdeitlias yn Gymraeg, nid yn unig d'wy ysgrifenu ami I ei, liiiiiali, end hefyd clrwy gael gan rai o lenorion Cymru i ys- grifenu llyfrau yn yr laitli Gymraeg. Cawsom olwg ar y cylchlytliyr ddanfonir i'r cyfarfodydd chwarterol ynglyn a'r bwr- iad i ddewis cynnrychiolydd, ac er llad ydym yn cydolygu fi phob awgrym sydd yriddo, a chofier mai. awgrymiadau ydynt, etto yr ydym yn llwyr argyhoedde<lig mai •mantais fawr iawn i Gymru ac i'r Gym- deitbas Genhadol fyddai penniodi cynnrych- iolydd Cymreig; a gobeithiwn, wedi ystyr- iaeth hwy Hog, y bydd y cyfarfodydd hwar- terol dros gael Cymro yn mhlith swydd'og- I io: Cymdeithas' GeaihatlblJ Llundain. Rlioddeii y Duw sydd wedi ac1(hw y cen- hedloedd yn et-ifeddiaeth i'w Fab, a ther- fynau y ddaear i'w feddiant, gyfarwyddyd i gyfarwydtlwyr y gymoleithas i wneyd yr hyn fydd oreu er llwyddit-int y deyrnas nad yw o'r byd hwn.

CAFFAELfAD MEWN YMFUD- IAETH. MIL 0 DEITHWYR Y I VIRGINIAN.' Ceir digon o arwyddion y bydd i'r tym- mor dyfodol ganf-od caff a eliaol arall mewn ymfudiaetlh' i Canada. Dyold Gwener bydd tua 1,000 o dbithwyr yn morio o Liverpool, gyda'r agerlong Allan Line, R.M., yr hon syold yn myned i Halifax a. St. John, N.B. Dyma y daith gyntaf i'r ager- long enwog ei gwneyd, ar ol iddi fyned o dan archwiliad yn ystod y gauaf. Y mae ei theithiwvr yn cynnwys dynion (I merched sydd yn myneol i bob rhan o Canada. Y nodwedd darawiadol ynglyn a hi ydyw, gyn- nifer o deuluoeold sydd yn ymfudo. I