Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
O'R DE.I
O'R DE. I Cwvn Coll am Olygydd I sef y Parch. W. P. Williams, D.D. I (Ap Risiart), Glan Dwr. [GAN ALBAN.] I A MI nos Iau diweddar yn cymryd fy es- mwythdra ar bryd o de, aeth gloes drwy fy neuglust pan glywais fy mhriod yn dweyd, John a wyddochi fod Dr. Williams y Seren wedi marw ? Gyda syndod a galar mi a ddeallais am y tro cyntaf fod y gwr enwog a pharchus o Lan Dwr wedi huno yn yr Iesu ers nos Sul y cyntaf o fis Chwefrol. Daeth y newydd pruddglwyfus i mi, fel i lawer un arall, yn rhy ddiweddar i feddwl am bicio i'w gladdedigaeth. Yr oedd y Haw a fu yn llywio y pinysgrif mor ddiwyd am gynifer o fiynyddoedd ymhlaid ei genedl a'i grefydd wedi ymlonyddu yn yr angau, ac yn gorffwys erbyn hyn yng ngweryd monwent Cwmgelli, ac amryw o gyfeillion yr ymadawedig wedi methu a chael y wybodaeth modd y gallasent fod yn un o'r dorf a hebryngodd ei weddillion ar nawn Iau, y 5ed. Rhaid lleoli'r bai hwn wrth ddrws y Wasg Saesneg yn y De, sydd mor ddibwys ei gwasanaeth i wir wroniaid ein cenedl. Dim ond un o bapurau dyddiol Caerdydd, prifddinas y Cymry, a hanner colofn anamlwg o'i hanes Bid siwr, pan y bo son am gaffael crug o gerrig i'w hadeiladu yn byramidiau mawrwych a swyddi o fewn eu hystefyll i laweroedd a ddanghosant sel ryfeddol o ddisymwth gyda'u gwladgarwch unnos pan feddyliant am y manteision a ddaw at ddrysau eu tai eu hunain. Yr oedd Dr. Williams yn un o blant anrhyd- eddus Ynys Mon. Ganwyd ef yn Llangefni, Tachwedd 16, 1840. Dygwyd ef i fyny, fel Gwilym Hiraethog, gyda'r Methodistiaid. Tueddwyd ef at athrawiaeth a berchid gan ddiadell o Fedyddwyr ac wedi peth aflon- yddwch yn ei feddwl o berthynas i'r pwnc, ymofynnodd am gael ei fedyddio ar ei broffes o'i ffydd yng Nghrist gan yr hybarch Ddafydd Thomas (tad Mrs. Richard Roberts, y cyfreith- iwr, o Gaernarfon). Ceir ei fod yn fuan yn gweithio ei ffordd fel aelod defnyddiol a chymeradwy gyda'r brodyr yn Llangefni, ac yn 1860 dechreuodd bregethu. Oddeutu'r amser hyn yr oedd mudiad ar droed i gael athrofa i'r enwad yn y Gogledd. Pender- fynwyd ar dreflan ar fin y Ddyfrdwy—sef Llangollen, ac y mae i mi yn bleser persrnol i feddwl fod fy nhaid, Allen Emerson Evans, o Lanrhaeadr-ym-Mochnant (yr hwn a'm mag- odd er pan oeddwn yn febyn maeth blwydd namyn mis) yn un o'r rhai mwyaf blaenllaw yn sefydliad yr Athrofa hon. Mynychai gyfarfodydd yr Athrofa, a phrofodd ei hun yn gefnogydd selog i'r sefydliad a'i fyfyrwyr. Monwysiaid pybyr a dysg,"dig a benodwyd yn athrawon, sef Dr. Prichard, yn ben athro, a gwr ieuanc a'i ddechreuad o Fodedern, y di- weddar Hugh Jones, M.A., D.D., yn gyd- athro ag ef. Yr oedd Dr. Williams yn un o'r fintai gyntaf o fyfyrwyr y Coleg pan y'i hagor- wyd yn 1862, a myfyriodd yn galed ac yn llwyddiannus am dair blynedd. Ymsefydl- odd yn weinidog ym Medwas, Swydd Fynwy, yn 1865. Buan yr enillodd lygad y wlad, ac aeth son amdano fel gwr o alluoedd grymus a choethter chwaeth. Daeth yn drefnydd blaenllaw a hunanaberthol ynglyn a mudiadau cyhoeddus ei enwad. Elfen bwysig yn y boneddwr hwn ydoedd ei farn ddiysgrg ar egwyddorion safadwy crefydd, ac yr oedd ei wasanaeth gwerthfawr yn amlhau, a hawdd- garwch ufudd-dod i nodweddion neilltuol ei enwad yn teilyngu iddo'i le dyladwy fel un o arweinwyr diogelaf ei oes gyda'r Bedyddwyr. Daeth yn wr o ddylanwad yng nghynad- leddau ei enwad, ac hefyd y tuallan i'w enwad yr oedd yn ffyddlon i achos dysg a diwylliant. Derbyniodd alwad o'r Bryn mawr, ac yno y bu am naw mlynedd yn gwasanaethu y cyhoedd yn onest trwy ddiwydrwydd ac egni. Yn 1876; daeth i Abertawe, a sefydlwyd ef yn Weinidog Eglwys Dinas, Glan Dwr-Eglwys y mae cydymdeimlad yn dylifo ati heddyw yn ei galar o'i golli. Yma y daeth i'w anterth. Cododd gapel sy'n glod i'w lafur a'i wroldeb diguro. Erys yr adeilad yn deml harddwych i'r oes a ddel. Danghosodd gymwysterau cyhoeddus fel aelod o Fwrdd Addysg Ysgolion Abertawe. Yr oedd ei fedr fel trefnydd a'i ddawn fel- llenor yn gymhleth ac fel edefyn Cymreig o'r we oreu yn ddwy gainc sengl yn cael eu rhedeg yn un. Dyna lie mae nerth a rhagor- iaeth y wlanen Gymreig ar yr un Saesneg. Yr oedd y ddwy scain o droell Llangefni yn gryfdwr iddo ymhob cyfyngder. Rhwng 1881 ac 1883, cafwyd papur wyth- nosol, Seren Cymru, yn feddiant cwmni cyfan- soddedig o gyfranddalwyr. Penodwyd y Doctor yn ysgrifennydd i'r cwmni llanwodd y swydd yn anrhydeddus, a daeth yn ei dro yn un o gyfarwyddwyr y Cwmni. Gwyliodd fal Galileo ei goleuni syber, tan ofal John Jones, Felin foel, arweinydd hybwyll a doeth ar faterion gwleidyddol. Dilynwyd y gwr hwnnw gan Fenjamin Thomas (Myfyr Emlyn) gyda'i wreichion dawnus a rhyfygus. Wedi marwolaetli y Myfyr yn 1893, derbyniodd Dr. Williams yr olygyddiaeth y teilyngodd ei dalentau amlwg ei pherchenogi. Wedi der- byn uchelgamp ei alwedigaeth, bu fyw yn hir ymhob ystyr o'r gair. Nodweddwyd y Seren gan ei allu meddwl ac addfedrwydd barn. Yr oedd yn elyn anghymodlawn i weriniaeth wyllt ac anghadarn ac yn ei erthyglau, wythnos ar ol wythnos, safai fel breakwater yn erbyn morymglawdd dylanwadau Seisnig- aidd arweinwyr Sosialaidd a'r bendro cyff- redin. Ef oedd wleidydd i'w ddydd iach, Ni ddaw'r ail rinweddolach. Yr oedd yn enghraifft rhagorol o Gymro, a phopeth Cymreig yn ddwfn yn ei galon. Derbyniais yr anrhydedd o gydlafurio a'r Doctor yn nygiad allan Seren Cymru pan y'm penodwyd yn ysgrifennydd ariannol y Cwmni yn 1906. Cefais ddigon o gyfle i weled gar- ediced ydoedd fel dyn a Christion ar ein hym- weliadau mynych a'n gilydd yn rhinwedd ein oysylltiad a'r newyddiadur, a bu rhyngom lawer ymgom ar gwestiynau llenyddol y dydd. Erys yr atgof yn hir am ei gyfeill- garwch cu. Llanwodd le pwysig yn ei enwad. Efe oedd llywydd yr Undeb yn 1902. Yr oedd yn arholydd Groeg a Hebraeg Athrofa Bangor. Ers blynyddau bellach, yr oedd ei ben gwyn yn gosod gwedd bendefigaidd iawn arno. Gresyn na chawsai weled y Sul cyntaf o Ebrill nesaf, pan yr oedd tymor o 38 o flyn- yddoedd ei weinidogaeth yn Dinas yn dod i ben. Aeth i Abertawe ar fusnes ynghylch y Seren, a anwylai'n fwy na dim, ychydig ddyddiau cyn ei farw. Wedi iddo gyrhaedd ei gartrefteimlodd gryd, a chan ei fod yn mynd ar ei oedran, daeth ei ddiwedd yn gyflym. Hunodd yn hedd y Sul am chwarter wedi pump ar gloch yr liwyr, a phobl ei ofal ar fin hwylio i'r capel, yng nghymdeithas ei briod, boneddiges o Wlad yr Haf, a fu'n ym- geledd gymwys iddo am flynyddoedd gyda'i fab Idwal, a'i ferched syber, sydd wedi eu gadael i alaru ar ei ol. Yr oedd pawb yn ei barchu ac yn ymostwng yn ewyllysgar i gymeryd eu harwain ganddo. Y mae Cymru'n dechreu sylweddoli fod y pregethwyr per a goethwyd ynhen athro- feydd bugeiliol, megis Llangollen a mannau ereill, yn cael eu galw oddiar y muriau. Onid allwn uno ag Owain Gwynedd wrth weled rhagorion arbennig a feithrinwyd ar lethrdir Dinas Bran yn cilio i'r cysgodau ac irlais yr hen hwyliau Cymraeg yn difiannu o'n plith yn nyddiau y ddinas, a'i hawyrgylch faterol. Gwae'r hen a gae hir einioes, Adwaenai wyr da 'n ei oes Ddarfod pennod pawb honnyn' Ymhob lie ond ymbell un. Teimlaf fel Walter Savage Landor pan y canodd am ei gyfaill Lamb Of all that ever wore man's form, 'tis thee I first would spring to at the gate of heaven! Aed f'annerch hyd i fyny, Atto'n ei fraint i ne' fry. Yn iach ir Uawen bennaeth, Yn iach bob glendid a wnaeth Ymaith yr aeth oddiyma, At Grist i le didrist da I'r nefoedd da oedd y daith, Gwlad heb orffen, glod berffaith. -0--
Advertising
CAPEL M.C. EDGE LANE. Traddodir D A 1P> T TTTT ■> yn y Oapel uchod, Nos Fercher, Chwefror 18fed, 1914, gan y Parch. W. F. Phillips, B.A., B.D B.LIlt. ar TOM ELLIS 11 Cadeirydd = ROBERT GRIFFITHS, Ysw., Bootle. Dechreuir am 7.45 TOCYNAU, 6ch. a Is. Yr elw tuagat ddileu y ddyled ar y Capel. WELSH CHORAL UNION. Conductor. Mr- HARRY EVANS. PHILHARMONIC HALL, Saturday Evening, February 14th, Granville Bantock's NEW CHORAL SYMPHONY 'The Vanity of Vanities' AND MISCELLANEOUS SELECTIONS. Vocalist— Solo Violin- RUTH VINCENT SIGMUND FEUERMANN (Prima Donna, Royal Opera, Covent Garden). (The Marvellous Boy Violinist). Doors open at 7. (Commence at 7.45. ADMISSION (All seats reserved).-B<1xes (to hold six) 25s. & 21s. Stalls, 4s. & Sg Gallery, 28.1J Gallery (Striding Room), Is. Plan of Hall may be seen and places secured at the Offices of the Philharmonic Society, 11 Lord Street and 14 Harrington St, Tel. Bank 3934. j ADDOLDY ANNIBYNNOL GROVE STREET, Ac Y sgol Heathfield Road. C f f d P g th Nos Sadwrn SuI, Cyfarfod Pregethu i Chwef- 21 ^r 22,1914. Pregethwyr Parch. W. J. Nicholson a'r Parch. Fred Jones, B.A..B.D. Porthmadog. Rhymney. NosSadwm,&m7.ynHeathfieIdRd—Parch.W.J.Nicho!son. SuL am 10.30 yn Grove St-Parch. W J.  SiA, am 2.30 yn He?tMieId Rd-Parch. Fred Jones. SuI, am 6.15 yn G?v? St-lrrchlw/jNSson Nos LunjChwef 23, yn Grove Street, Traddodir DARLITH gan y Parch. W. J. NICHOLSON, Testyn, Tro mewn Gwlad Newydd." Cymerir y Gadair am 7.30 gan R. R. THOMAS, Ysw. TOCYNAU, Chwecheiniog.
Family Notices
GENI WILLIAMs-Chwefrol 6ed, i Dr. a Mrs. H. F. Williams, 49 Liscard Road, Seacombe, mab. jfc MARW ROBERTS—Chwefrol 9, yn 80 Upton Road, Birkenhead, yn ddeg oed, Thomas Howell, annwyl fab Mr. a Mrs. Edward Roberts.
HOT GOSTEG.
HOT GOSTEG. Bydd sylw byr yn y rhifyn nesaf ar swp o lyfrau a chylchgronau sydd ar y bwrdd. J.R.R., Ton y Pandy.-Diolch i chwi am eich perlau pregeth. Dim lie heddyw y maent yn ddigon da i gadw'n fiires nes y bo. Oarlton.- Yn ein nesaf.
DYDDIADURt
DYDDIADURt 14-Cyngerdd yr Undeb Corawl yn y Philharmonic 18—Darlith yng Nghapel M.O. Edge Lane 20,21—Cyf. Cystadleuol Unedig Cylch y De, Chatham St. 22—Oyfarfod Pregethu yn Grove Street 23-Darlith yn Grove Street 23-27—Gwyl Ddirwestol Lerpwl 25-Cyfarfod Cystadleuol Peel Road 26—Macwyaid Gladys Williams yn Y M 0 A Birkenhead 26-Te a Chyngerdd Blynyddol Claughton Road (W) 28—Eisteddfod M.C., Cymmer, Porth 28—Cinio Gwyl Ddewi Cymdeithas Cilgwri 28-Cinio Gwyl.Ddewi Lerpwl MAWRTH. 2 Cyngherdd Celtic Male Voice Choir yn Stanley Hall 8 Cyfarfod Oystadleuol Capel M.C. StanleyiBoad 4-Te Parti a Chyngerdd Eglwys Dewi Sant 6 7 8-Cymanfa Wesleaid Lerpwl a'r Oyloh 7—Cvngerdd y Cymric T—Eisteddfod Earlestown 8—Cor Meibion Claughton yn Port Sunlight-" 11 Te Parti a Chyngerdd Asaph Sant, Kirkdale 13-Cyfar-fod y Gymdeithas Genedlnetbol 14—Perfformio Elijah yn Douglas Road 14, 15-Cyfarfod Pregethu Gt. Mersey Street 21-Eisteddfod Eglwys Rydd y Oymry Birkenhead 28—Brahms' Requiem," etc., gan yr Undeb Corawl SO-Cymanfa Ganu y M.O yn Sun Hall EBRILL I-Gymanfa Ganu y Bedyddwyr yn Everton Village 1 2, 3—Sale of Work David Street 8—Oyfarfod y Gymdeithas Genedlaethol 10-12 Oymanfa Bedyddwyr Palmers to* Drtve 18-Cymanfa unedig y Plant yn Claughton Road Y Pasc—Eisteddfod Birkenhead 20—Cyf. Cystadleuol Cylch. y Wesleyaid yn Oakfleld 22-Cyf. Blynyddol Cym. Ddirwestol Chwiorydd Lerpwl 25, 26-Cyfarfod Pregethu yn Clifton Road 25, 26—Oyfarfod Pregethu yn Park Road 25, 26-Cyfarfod Pregethu Everton Village' MEHEFIX. 20—Eisteddfod Pontardawe Cymru, 6c. Chwef.S24—Eisteddfod Gadelriol yirhos Chwef. 26-Eisteddtod WidTes Ohwef 2S-Eisteddfod M.O. Cymer I orth Ebrill 10, ll,-Eisteddfod Annibynwyr Llandudno Jane Llungwyn-Eisteddfod Mon Llungwyn-Eisteddfod Prestatyn Mehefin 20-Eisteddfod Pontardawe
Cyhoeddwyr y Cymod Y Sabothlnesaf.
Cyhoeddwyr y Cymod Y Sabothlnesaf. T METHODISTIAID OALFINAIDD FBINOES RoAD-10 a 6, T C Williams, Porthaethwy DAVID STREET.10.30 a 6, R W Roberts FITZCLARENCE STREET—10 a 6. E J Evans DOUGLAS ROAD-10 a 6, R Aethwy Jones CHATHAM STREET-10-30 a 6, L Lewis CROSSHAIR ST.-IO-30 a 6, Robt Roberts, Oae'rgeiliog klqPlELD ROAD-10.30 a 6, 0 J Owen NSWSHAM PARK-H) a 6, G W Griffith BOOTLE-10 a 6, J Daniel Evans PAREFIELD-10.30 a 6, D Jones SEACOMBE-IO.15 a 6, R R Hughes GARSTON-IO.30 a 6, 0 Lloyd Jones ROCK FERRY-10.30 a 6, J Owen WALTON—10.30 a 6, J Hughes W ATERLOO-lO.30 a 6, W Henry PEEL ROAD-10.30 a 6,Robert Lewis. Crewe EDGE LANE—10.30 a 6,W M Jones WEBSTER ROAD—10.30 a 6, G R Jones, Spellow Lane Laird STREET—10.30 a 6, R Prys Owen, Llangefni WOODCHURCH ROAD—10.30 a 6, W 0 Roberts, Pistyll NBW BRIGHTON—10.30 a 6. H P Roberts. Coed poeth WEST KmBY-ll a 6, R W Jones, Portdinorwic SOUTHPORT-10.30 a 6, R Davies, HUYTON QUARRY—10.30 a 6. Hugh Jones WHISTON—10.30 a 6, T J Williams, Rock Ferry ST. HELENS—J Peron Jones ST, HELENS JUNCTION—Owen Jones Wigan AN1Ür!=-6.lf) ELLESMERE PORT-10.30 a 6. RUN CORN-1 0 a 6 0 R Owen, Bala WIGAN—2.30 a 6, Ivor H Jones, Lerpwl WILLIAM MOULT STREET-6-15, ASHTON IN MAKERFIELD—10.30 a 6, J 8 Roberts, Bolten UP. WARWICK STREET—6.15, John Evans SKELMERSDALE—10.30 a 6, W Wilson Roberts, Bootle YR AOHOSIOIT SEISNIG. OAKFIELD ROAD-10.45, D. Jones, 6.30 T. G. Owen EVERTON BROW-10,45 a 6.30, D W Morgan OATHARTVB STRLICT- 11).30 a 6-30, J lalog Davies SPELLOW LANE—11 a 6.30, BREEZE HILL-ll a 6.30 H Ridehalgh Jones ORRELL, BOOTLE-ll a 6.30, T G Owen EGREMONT-10.30 a 6.30, R G Jones WILLKER ROAD—10.45 a 6.30, YR AffNlBYJSWYR TABERNACL—10.45, J 0 Williams 6-30, 0 L Roberts PARK ROAD-10.30, a 6, J Vernon Lewis GROVE STREET—10.30 A Jones 6, J Mostyn, Abersoch CLIFTON ROAD-10.30 a 6-15, J A Morgan, Tanygrisiau GT. MERSEY ST.-10.30,T Price Davies 6, R T Williams MARSH LANE-10.30, J Mostyn 6. Albert Jones KENSINGTON—10.30 0 L Roberts 6. J 0 Williams TRINITY ROAD—10.30 a 6. R Williams, Crewe LISCARD—10.45, R T Williams 6-15. T Price Davies VITTORIA ST—10.30 a 6.15, Gwel Hysbysiad BALMORAL ROAD-10.30, Cyf Ysgol 6, Cyf Gweddi HEATHFIELD RD-10.30, Ysgol, 2, J Mostyn PRESCOT—10 30 a 6, J E Ellis, Salford SOUTHPORT—10-30 a 6-30, EARLESTOWN—10.30 a 5.30, W Roberts, Lerpwl eOLBORNE-IO.30 a 5.30, T Bvans ASHTON-IN-MAKERHELD—10-30 a 5-30, D Jones, Crewe Y WESLEAID OARPTLILD-10.30, F E Joneo 6, John Felix SPELLOW LANE-10.30. G Evans 6 G J Williams BOOTLE-IO.30, John Felix 6. E T Hughes EDGE HILL-10.30, G J Williams 6, G Evans KNOWSLEY ROAD-10.30, E T Hughes 6. F E Jones MYNYDD SLIrON-10.30, A Owens 6, T Isfryn Hughes BIRKENHEAD—10.30. T Isfryn Hughes 6, L Edwards WIDNES—10.30 a 6. W 0 Evans GARSTON—2.30, T Isfryn Hughes 6 A Owens EGREMONT-10-45, L Edwards 6. J W Felix ASHTON-IN-MAKERFIELD-10.30, D Jones 6, E J Parry EARLESTOWN—2, David Jones 5.30, John Griffiths GOLBORNE-2. E J Parry 5.45, Edward Evans SPRING VIEW—10.30 E J Parry 6, Cyf Gweddi LEIGH—10.30. Edward Evans 5.45. Hugh Curry ST. HELENS—10-30, Hugh Curry, 5.30, David Jones Y BEDYDDWYR. EVERTON VILLAGE-10 30, a 6, D Powell WINDSOR ST—10.30 a 6 J J Jones, Coed poeth BOUSFIELD STREET—10.30 J Davies 6, Myles Griffiths WOODLANDS-10.30, Myles Griffiths 6.15, J Davies, BDGE LANE—10.30 a 6, H R Roberts BALLIOL ROAD-10-30 a 6, P Williams SEACOMBE—10.45 a 6.15, R Lloyd PALMERSTON DRIVE-10.30, L W Lewis, 0 E W Wynne EGLWYS RYDD Y CYMRY. CANNING STREET—10.30 W 0 Jones 6, Hugh Jones HIGH PARK ST—10.30, R Thomas 6. Alun Jones BOOTLE-10.30, D Davies 6, W 0 Jones BIRKENHEAD—10 30 Hugh Jones 6, D Davies DONALDSON STREET—10.30, R T Roberts 6, R Thomas YR EGLWYS 8EFYDLEDIG DEWI SANT-11, a 6.30, R D Hughes ASAPH SANT—10.45 a 6.30, William Owen DEINIOL SANT—11 a 6.30, Robert Davies WINIFRED SANT—11 a 6.30 J Hughes
Advertising
MITCHFLL BROS. Marsh Lane, Bootle. English Manufactured MAPLE BLOCK FLOORING. AD Sizes kept in Stock, Largest Stock in the Kingdom Phone 959 Bootle Tel. Ad. Peremptory" Liverpoo
I Ein Genedl ym Manceinion.
I Ein Genedl ym Manceinion. I Dyddiadur. OHWEFROL 18-Cyfarfod y Gymdeithas Genedlaethol 14-Cyngerdd Undebol y Band of Hope 22-Oyfarfod Pregethu Lord Duncan Street 26-Gwledd Gwyl Ddewi yn y State Restaurant 28—Cyngerdd Gwyl Ddewtlyn Holdsworth Hali I Cenhadon y Sul Nesat. Y METHODISTIAID OALFINAIDD. M Moss SIDE—10.30 a 6.30, R D Williams, Penmaenmawr PENDLETON-10.30 E W Roberts 6 D S Owen HEYWOOD STREET—10-30, D S Owen, Colwyn Bay 6, 0 E Owen HIGHER ARDWICK—10.30, 0 E Owen, Lerpwl 6, E W Roberts LEIGH—10-30, a 6, FARNWORTH-2.30, a 6, W Philip Jones EARLESTOWN—10.30 a 5.45, W ARRINGTON-10.30, R Parry Jones BLACKBURN— EGLWYS TJNDEBOL ECCLES-ll a 6.30, W G Jones YR ANNIBYNWYR OHORLTON ROAD-IO.30, M Llewelyn 6.15,'D Adams, BOOTH STREET—10.30, D Adams 6-15, M Llewelyn LD DUNCAN ST., SALFORD-10-30 a 6-15, Cyf Gweddi QUEEN'S ROAD—10-30 a 6-15, J Morris HOLLINWOOD-10.30, a 6.15, G Tibbot WEASTE-10.45 a 6, Y WESLEAID DBWI SANT—10.30, « A Ll Hughes HOREB-10.30, J M Williams 6, J Spencer Williams SION—10.30, Cartrefol 6, J Roger Jones BEULAH—10.30, J S Williams 6, J T Ellis CALF ARIA—10.30, A Lloyd Hughes 6, J David Owen ECCLES—10.30, J Roger Jones, 6.30, J MostynWilliams Y BEDYDDWYR UP. MEDLOCK ST.-10.30, a 6, R J.Hughes, (Myfyriwr) LONGSIGHT—10.30, a 6.30, ROBIN'S LANE. SUTTON—10.30 a 5.30 I COLOFN Y CYFRIN. I ANWYLAF CYMRU.-Darlith gryno a chyn- hwysfawr iawn a gaed gan y Parch. Robert Williams, Pendleton, nos Wener, yn yr Association Hall, ar Tom Ellis. Dilynodd brif lwybr ei yrfa o'i febyd i'w fedd. Dang- hosodd y pwerau fu yn ei wneud yr hyn oedd, ac yn ei osod yn ei le yn hanes ei wlad. Y tri pheth mwyaf eu dylanwad arno oedd ei gar- tref, y capel, a'r ysgol. Effeithiodd cynhyrf- iadau'r wlad yng nghyfnod ei ieuenctid yn fawr arno, ac yr oedd yntau yn meddu sel a chariad gwladgar angerddol. Nid ffydd ddall oedd ganddo, ond ffydd y gweledydd. Rhoddodd yfdarlithydd enghreifftiau i ddangos fel yr oedd y grefydd ysbrydol oedd yn ei waed yn ei alluogi i gario allan beriderfyniadau ei ewyllys er mwyn ei wlad, ei genedl, a duw a thrwy hynny loewi ei gymeriad ym marn pendefigion y deyrnas. Y cadeirydd oedd John Williams, Ysw., trysorydd y ddinas, a anwyd yma, ac a fagwyd yn hen gapel M.C. Oak Street, o'r hwn y tarddodd yr eglwys bresennol yn Heywood Street, a lle'r oedd ei dad o'r un enw ag ef yn flaenor. Cyfeiriodd yn ei anerchiad at gyngerdd a gynhaliwyd yn 1887, ac Edith Wyn, Eos Morlais, Idris Fychan, ac ereill, yn canu ynddo ac yr oedd Tom Ellis yn bresennol, a rhoddodd anerchiad ar Genedlaetholdeb Cymreig." .o-o-- 0 EISTEDDFOD Y PLANT.—Un cyfarfod maith ond tra dymunol a llwyddiannus oedd yr uchod, a gynhaliwyd yng nghapel Booth Street. Y cadeirydd oedd Mr. G. Caradoc Thomas, yr hwn a sylwodd ar orffennol ar- dderchog ein cenedl, a gofynnodd a ydym yn cael ein symbylu i wneud mwy yn y dyfodol, ac i fod yn bur i'n traddodiadau. Mae'r dydd wedi gwawrio, mae'r llwybr yn glir, dilynwn y goleu. Gwnaeth hefyd ychydig sylwadau parchus a theimlad^y ar farwolaeth y Parch. R. G. John. Beirniad y gerddoriaeth oedd y Parch. R. M. Edmunds, Llanbedrog,—gwaith anodd oedd ganddo yn beirniadu cynifer o ymgeiswyr ar y gwahanol destynau, ond yr oedd ei degwch a'i gywirdeb uwchlaw amheu- aeth. Cynorthwyodd hefyd i feirniadu'r adrodd. Y beirniaid ereill oedd y Mri. Abel Roberts, George James, W. Evans, Llew Roberts, Mrs. Pugh, a Miss Rhyddero. Cyfe-liwyd gan Miss Edith Williams. Wele'r enillwyr Unawd ar y berdoneg (dan 12) 1, Percy Thomason, Hamilton Road 2, Hughie Pugh, Booth Street. Eto (dan 16) 1, Emily Rice, Longsight 2, Frank Owen, Longsight. Can, He kissed her (dan 12) 1, Bessie Chadderton, Longsight 2, Winnie Saunders, Longsight a chafodd Gladys Wainwright a Grace Whittaker wobr gan y cadeirydd. Unawd, Baby, baby, hush-a- bye (dan 16) 1, Doris Booth, Gorton 2, Blodwen Whittaker, Ardwick. Unawd i fechgyn (dan 16), A bird is softly calling 1, Charles Crowther, Heaton Chapel 2, John Gittin, Openshaw. Ymgeisiodd tri chor ar ganu The bonnie harvest moon," a'r goreu oedd y Longsight Wesleyan, a Mr. Hodkin yn arwain,—caniad ardderchog, bron yn ber- ffaith, a'r ddau g6r arall yn gydradd, sef Hulme Juveniles (Mr. J. T. Edwards), a Kirkmanshulme Juveniles (Mr. Frank Owen). Adroddiad (dan 12), Bruce and the Spider 1, Eunice Hughes, Pendleton,—adroddiad digymar ei naturioldeb 2, Hughie Pugh, Booth Street 3 a 4, Emrys Davies ac Edwin Evans. Dan 16, The Merchant of Venice 1, M. Shepherd, Stretford 2, Cissie Ashworth (Hollinwood). Eto dan 16, "Y Chwalwr Cerrig tair cyfartal, Sarah Jane Tattum, ,Catharine Tattum, ac Annie H. Hughes. Eto dan 12: 1, Jennie Tattum, Atherton 2, Rosa Jones, Lord Duncan Street. Eto dan 8, Gweddi Plentyn 1, Eira Tattum, Atherton 2, Eunice Hughes, Pendleton 3, Gwennie Price, Fallowfield. Ysgrifennu 1, Charles Pearson, Hulme 2, Lottie Owen, Booth Street, a J. W. Davies, Weaste. Brush Drawinq 1, Arthur Johnson, Long- sight 2, Emrys Davies, Fallowfield. Am wneud Mother's Apron 1, Gwennie Roberts, a Florrie Roberts yn ail,—dwy chwaer o Florence Street. TOBRI TELYN ARALL.-Ddydd Llun yr wythnos ddiweddaf, bu farw y Parch. Robert Griffith John, M.A., Luton. Mab ydoedd i'r diweddar Barch. David John, fu am 36 mlynedd yn weinidog yr Annibynwyr yn Booth Street. Wedi graddio ym Mhrifysgol Edinburgh, a gorffen ei gwrs diwinyddol yn Athrofa Unedig Bradford, ordeiniwyd ef yn Luton yn 1903. Aeth i Nice yn neheu Ffrainc rhyw fis yn ol, er mwyn gwell iechyd, ac yno y bu farw yn sydyn. Claddwyd ef yn y ddinas brydferth ar lan M6r y Canoldir, ac yng ngolwg yr Alpau. Yr oedd yn wr ieuanc mawr ei ddysg a'i allu, yn gyfaill caredig, yn bregethwr dylanwadol, yn weinidog ffyddlon, ac yn foneddwr yng ngwir ystyr y gair. Flwyddyn yn ol, yr oedd yng nghapel Booth Street, yn dathlu ei Jiwbil, yn y capel hwn y treuliodd fiynyddoedd ei ieuenctid, ac y dechreuodd bregethu. Melys oedd clywed ei sylwadau y pryd hynny am y nifer fawr a gofiai yno pan yn blentyn, oedd wedi mynd i ffordd yr holl ddaear," a'u lie y nos honno yn wag. Pwy feddyliai ar y pryd mai yr ymweliad hwn a Booth Street oedd yr olaf iddo yntau, a'r lie nid edwyn ddim o hono mwy." Testyn ei bregeth y pryd hwnnw oedd Dy ffyrdd sydd yn y m6r, a'th lwybrau yn y dyfroedd mawrion, ac nid adwaenir dy ol pregeth ddiangof i'r rhai a'i clywodd, canys yr oedd iaith profiad ynddi. Heddyw, ceir iaith profiad newydd i ninnau o'r testyn, yn ei berthynas agos a'r pregethwr hawddgar ei hun. TRECHU TAFARN.-Nos Iau yr wythnos ddiweddaf, cynhaliwyd cyfarfod dirwestol gan Gymdeithas y Merched ym Moss Side, a'r Parch. D. D. Williams yn llywydd. Siarad- wyd gan Miss Williams, Heywood Street, a Mr. Davies, o Goleg y Bedyddwyr, ac ereill. Yr oedd y Parch. D. D. Williams y dydd hwnnw wedi bod yn ddirprwywr tros Ddir- west yn y llys trwyddedol am yr wythfed tro, i geisio atal dwy drwydded i dai a fwriedid eu hadeiladu heb fod nepell o gapel Moss Side. Ceisiwyd am un drwydded naw mlynedd yn ddilynol. Methiant fu'r cais y tro hwn eto Mae dirwestwyr Eglwys Moss Side a'r gweinidog wedi ymdrechu yn egniol, mewn undeb a'r Gymdeithas Seisnig, i atal y trwy- ddedau, a llawenychir yn y llwyddiant. -0-.
Advertising
Liverpool Welsh National Society. JUnder the auspices of the above Society The Annual Dinner, to celebrate ST. DAVID'S DAY, will be held in the ADELPHI HOTEL, SATURDAY EVENING,. FEBRUARY 28th, 1914. Tickets (Lady or Gentleman), 6s. each. The Chair will be occupied by DAVIDfJONES, Esq., Chairman of the Society The distinguished guests who have promised to be present include— y?LordMayorofLiverpoo) Lord Howard de W.'den Right. Hon. J. Herbert Lewis, M.P. rofessor J. Morris Jones, M-A The Executive is anxious that the function shall be a most successful one, and appeals to members to support it heartily. In order to make adequate arrangements early application for Tickets is particularly requested. Friends making up parties of four or more may have seats reserved together at the tables by intimating their desire to the See etary. places being reserved according to priority of application.i R. VATJGHAN JONES, Hon. See. 52 HertfordiRd., Bootle. CYFARFOD PREGETHU Vittoria St., Birkenhead. Nos Sadwrn ar 7-0 o'r gloch Parch. J. H. HOWARD. Willmer Road. FBore Sabboth am 10-30 a'r Hwyr am 6. Parch. T, 0. JONES, (Tryfan), Bootle. Prydnawn am 2-30: Parch. RHYS T. WILLIAMS, Great Mersey Street. EARLESTOWN CHAIR EISTEDDFOD ENTRIES CLOSE FEB. 21st. Evan Jones, 14 Lawrence St., Earlestown, See. EISTEDDFOD AT ECCLES, Good Friday, April 10th. COMPETITIONS— Mixed, Male Voice and Children's Choirs, Solos, Duetts, Quartetts, Pianoforte, -Recitations, 6c. Write (with Stamps for Syllabus to: R. 0. EVANS, 12 Knowsley Avenue, Eccles. WANTED A RESPECTABLE WELSH GIRL to take charge of two children during the daytime. Sefton Park district. Apply, Mrs. Williams, 43 Halkyn Avenue, Sefton Park, Liverpool. Printed and Published by the Pro- prietors, Hugh Evans and Sons, 356.8 Stanley Road, Liverpool, In the County of Lancaster. Tel. 591 Bootle.