Yr Amserau

HANES RHYDDERCH PRYDDERCH, 14ED FYWYD YK LIVERPOOL. ) Psy. rl.-A KTDB GIPOL-ms AR LE NEWlDD RRYrÐ. i aaca. J If Un o ddynion y byd, y rhai y mae eu rhan yn y bywyd yrnn" ydoedd Mr David Williams, ewythr Rhydde-foh. Nid oedd ganddo feddwl na dychymyg i am adim ond am ei fasnacb, a'r pethau angenrbeidiol ■ tf ei dwyn yn mlaen. Peithynai i'w gymeriad hnl1 fanylrwy Id bydolddyn. Gofalni yn dra manwl am ei berson yr oedd ei wallt yn olewedig, ei ddanedd a'i j ddillad yn frwsiedig, ei fynwes yn aurfotymog, ei fys baoh yn fodrwyedig, a dywedai ei forwyn (y walcbes j ddrygioous) fod ei wyneb yn baentiedig ar rai pryd- iau. Cerddai brif heolydd y dref gyda llawer iawn o'r hyn a eilw y Saeson consequence, am yr hyn ni rydd y gair Cymraeg canlyniad'' un meddylddrych. Yr oodd gweled Mr Williams ar yr Exchange yn elygfa wir ddyddorol i'r neb a fyddo yn huffi astudio eymeriadau. Gan ei fod wedi dyfod i Liverpool yn Tied ieuanc, a chin fod ei lwyddiant wedi ei ddwyn yn fynych i gwmni da, yr oedd yn medru siarad Saeson- seg yn ddifai, heb golli na dodi mewn lie anmhriodol symaint ag h. Yr oedd hefyd yn gwhl rydd oddiwrth y neillduolrwydd hwnw, sydd mor gyfFredinol yn Liverpool, o roddi sain yr w i'r u mewn geiriau Seis- Dig; ni ddywedai mwch am much, na cwt am cut. na atwnner am stunner, ac er ei fod \n dra balch o'i farf, <c yn trealio peth arian ac amser i'w ddiwyllio, buasai yn well ganddo golli pob blewyn o bono, na chael ei ddal yn gwneuthur gwall gramadegol mewn ymddi- ddan. Gwelid ef yn bur lynvch yn tefyll yn niws yr Adelphi, a'i fodian yn mraichdyllau ei wasgod, yn torsythu, ac yn rhoi amlygrwydd rhyfeddol i'r gad wen aur drom, yr bon a ddiogelai y eysylltiad rhwng ai oriadur a'i berson. Er ei fod wedi ei ddwyn i fyny er yn blentyn gyda'r ymneillduwyr, ac wedi cael ei gymeradwyo gan ymneillduwyr i'r swydd hODO a roddes gychwyniad iddo yn ei yrfa ymgyfoethogol, eto yr oedd wedi barnu yn ddoeth ymrestru gyda'r flotai bono Na fynant gan fanners Mo u Rlw'n Ddissenters. Yr oedd wedi dysgn defayddio y Llyfr Gweddi Gy- «redin, gyda chryn lawer o hwylusdod yn yr gIwys, ?wyddai pa bryd i sefyll i fyny a pha bryd i eistedd i lawr, pa bryd i ymostwng a pha bryd i edrych tua'r dwyrain, ac unai yn lied soniarus a'r clochydd yn yr atebiadan, yr byn betbau oeddynt wedi costio cryn drafFerth iddo, gan ei fod ar y cyntaf yn gorfod aros i weled sut y byddai pobl ereill yn gwneathur cyn y ftilmi gydourno a'r defodau granol crybwyttedi?. Ptn ddigwyddai rhyw hen bregethwr perthynol i'r onwad y dygwyd ef i fynn ynddo ei gyfarfod ar yr j heol ar adeg cymanfa yr enwad yn y dref, yr oedd yn aatoriol i'r eyfryw nn ofyn pa fodd na welsai ef yn y eapal, yr ateb a roddai Mr Williams ydoedd, "I go to the Chnrch of England now." Yr oedd ganddo ryw rei o ddywediadau fel esgusodion dros adael ei ymneillduaeth-er na bu ei egwyddorion ymneilldnol nag eglwysyddol erioed yn ddyfnion nao yn grynon ialro. Soniai am burdeb ac undeb athrawiaethol yr eglwys, er fod yn mhwlpudan yr eglwys rai o bob barn ddnwinyddol yn y byd o'r High and dry," i lawr hyd at y "Low and Slow," a rhai heb nnrhyw fiarn grefyddol. Soniai hefyd am brvdferthwch y fwaaanaeth, henrfisketh yr eglwys, ei nerth fel colofn gynaliaethol y deyrnas, dysgeidiaeth ei phersoniaid, urddas ei besgobion, a rhyw ribyn biro bethan ereill. Ond er mai dyna ei esgusodion dros fod yn eglwyswr, aid y rhai yna oeddynt y gwir resyman a'i tneddodd i 1 ymeglwyso; y ihai byny mewn gwirionedd oeddynt ai fod wedi priodi eglwysyddes, ei fod yn cael owmni o ystyriai ere yn fwy respectable nag oedd i'w gael yn mysg ymneilldnwyr, yr hyn sydd bwnc lied ambens; fed y pregethau yn yr eglwys, yn baws byw yn ddi- ofal ac yn ddifraw o danynt; yr oedd pregethau ffyddlon cyfeiriol atrbell ymneillduwr yn ddigon i wneyd holl adeilad grefyddol Mr Williams yn chwil. lriw man, ond teimlai bregethau y person yn rhai tra ehysurus i fod o danynt; yr oedd vn myned allan o'r eglwys bob Sal yn glamp o grefvddwr yn ei olwz ei hun; ac yr oedd yn gryn beth ganddo gael ei gydna bod gan y person yr oedd gweled gwr felly yn dyfod yn el gerbyd at ddrws ei dy yn llawer mwy anrhy deddtls yn ei olwg nag i weinidog neu bregethwr ymneillduol C.vmreig ddyfod ar ei draed i ymweled ef. Daeth hen weinidog parchus o Gymru i LTerpool i gasgla at gapel a adeiladwyd yn y gvmyd- opeth lie y magwyd Mr D. Williams, a chan fod yr hen wr yn adnabod Mr W. o'i febyd, penderfynod 1 alw gydag ef am danysgrifiad. Un o'r hen weinidog- lon doniol, duwiol, a phoblogaidd byny, am ba rai y mae Cymru efallai yn enwocach nag un wlad dan haul ydoedd Mr Jones, a phentlerfynai geisio I gwneathnr rhyw argraff grefyddol or feddwl Williams gyda ebeisio tanysgrifiad ganddo. Galwodd yn y awyddfa, ac wedi rhoddi ei enw i'r ysgrifenydd, yr hwn a geisiai yn mhob dull a modd ganddo ddywelyd ei negea wrtho ef, o'r diwedd cafodd fvned i mewn i'r ystafell lie vr eisteddai y masnachydd bydol ei hun. Wedi ycbydig gyfarchiadau ar bob tu, dechreuodd Mr Janes ar ei neges gasglyddol, Yr wyf wedi cymeryd yr byfdra, Mr William", o alw gyda chwi heddyw, i ofyn a fyddwch mor garedig a rhoddi rhyw gynortbwy i ni i ddileu y ddyled oddi- ar ein capelnewydd. Yr wyf yn t) bied eich bod yn teimlo rhywfaint o ddyddordeb yn eich cymydogaeth enedigol, ac y mae yn dda genyf ddeall fod yr Ar- glwydd wedi eich bendithio yn eich amgylchiadau bydol.' Ob, Mr Jones, chwi ddylech wybod yn llawer gwell as dyfod ataf n ydd yn eglwyswr cydwybodol i ofyn eynorthwy at gapel ymdeillduol, er fod genyf bob parch i chwi, Mr Jones, fel hen weinidog, ac fel hen gyfaill i fy nhad, eto, nis gallaf o gydwybod eich cyn ortbwyo; ac am fy nghymydogaeth enedigol, yr wyf wedi gwneuthur rhywbeth tuag ati yn barod, oblegid rhoddais gan punt at adeiladu yr eglwys newydd acw, a haner can punt at yr ysgol genedlaethol, ac y mae yn anmhosibl i miyn gydwybodol roddi unrhyw swm at helpa ymneillduaeth yn y gymydogaeth.' Mae yn dda genyf glywed genych Mr Williams, gan mai eglwyswr ydych, eich bod felly yn gydwy- bodol; ac y m le o bwys mawr iawn bod yn gydwy. bolol, Syr, gyda phob peth, yn enwediggyda cbrefydd. Nid oes modd mwynhau tawelwch cydwybod oni ym- ddygir yn ol ei hargyhoeddiadau. Ond aryr un pryd, nid wyf yn galla gweled y byddai yn un trais at gydwybod dda i roddi ychydig er cynorthwyo achos ■z Mab Duw, hyd yn oed gydag enwad gwahanol i'r un y perthynwch iddo. Y mae rhai eglwyswyr cydwy. bodol wedi oynortbwyo ymneillduwyr cyn hyn i dalu dyledion eu haddoldai.' Ni fynwn er llawer, Mr Jones, fod iy enw yn ymddangos mewn rhestr o Janysgrifwyr at godi capel ymneillduol; yr wyf yn troi mewn cylch o gyfeillion o radd nchel, tie ni wnai hyny duedda i fy nyrchafu yn eu golwg.' Rbaid i chwi oddef i mi ddywedyd gair neu ddau yn lied egtnr wrthych, Mr Williams, er fy mod wrth hyny yn gwneuthar fy bun yn agored i'ch gwg. Fel cenad leau Grist rhaid i mi gael dywedyd wrthych sad ydych yn gydwybodol gyda chrefvdd o gwbl. Y mae eich ymadroddion diweddaf wedi fv llwyr argy hoeddi o wirionedd yr hyn a ofnwn yn flaenorol, mai dyn bydol ydycb, ech bod yn gwneathur eich proffes o grefydd yn gareg frch i ddringo i anrhydedd byd- ol. Yr ydych yn gaethwas i'r byd, Syr. Yr ydych yn hollol ddieithr i ddylanwadau nerthol egwyddor- ion gwir grefydd. Yr ydych wedi cymeryd eich twyllo i gredu y gallweh dreulio eich oes yn ddyn bydol a balch, ac y bydd cael rhywun i "nnistrio y cymnn bendigedig' i chwi ycbydig fynudau cyn marw, yn bont ddyogel i ogoniant. Tybiwch fod gallu gan yr hwn a alwch yn offeiriad i'ch rhyddhan oddiwrth eich holl bechodau; ond cofiwch, Syr, na wna y tro i chwi dreolio brasder eich oes mewn dieithrwch i wir grefydd, ao yna cynyg eich hunan, yn ysgerbwd gwael yn safn tragwyddoldeb i Dduw; nid rhyw grefydd fel hona a alluogodd eich tad duw- iol i orfoleddu yn angan, nid o ryw egwyddorion pydron fel yna y bu eich mam yn sngno ei chysuron wrth adael y byd hwn. Yr wyf yn cyfaddef fy mod yn siarad yn llym, Syr, ond nid yn haner digon llym i øfab i fawredd y perygl yr ydycb chwi ynddo, ac aid wyf yn gofyn eich maddenant am yr hyn a ddy- wedais yr onig amddiffyniad a wnaf ydyw dywedyd fy mod yn weinidog i Iesu Grist, nc fel y eyfryw yn ymrwyraedig i fod yn ffyddlawn mewn arnser ae all an o amser, i ddiAwyllo fy nghyd ddynion, ac i'w cvffroi i ystyried en cyflwr, ac i'w c.)ferio at yr unig feddyg. iniaeth a dciarparodd Duw i achub dyu colledig.' Daeth y sylwadau hyn o enau yr hen weinidog byawdl gyda nerth rhaiadr. Yr oedd digio a thram. gwyddo allan- o'r cwestiwn. Yr oedd gwir ddifrifol- deb yu ei ddull, a gwir urddas 41 cenad Arglwydd y Unoedd" yn ei holl ymddangosiad, nes oedd y bydol ddyn gwag yn arswydo o flaen taranfolltau ei byawdledd cvse^re iig. Yr oedd ei gyfeiriadau at rieni duwiol Williams wedi dyfod a rhywfaint o'r elfen doddawl i mown j'r sylwadau cyffrous nchod, ac wedi diarfo"i Williams i rad,lau mawr i feddwl rhoi atebiad gwrthwynebns i'r hen sant a safai ger ei fron. Ni wyddom beth a fuasai diwedd yr ymddiddan yna pe na chawsui derfyniad mor fnan, trwy i gurad yr eglwys i'r hon yr arferai Williams fyned, ddyfod i alw arno. Dywedai wrth Mr Jones y cai gi fle eto i ymddiddan ag ef ar y pwnc, ac y byddai iddo ystyried yr achos a osodasai ger ei fron, ac wedi ffarwel fn siog a'r hen wr, derbyniodd y curad i mewn, gyda llonder a airioldeb a ddangosai fod yn dda ganddo gael rhyw. an a fedrai siarad ag ef am grefydd beb ei ddych- ryan. Yr oedd y curad ieuanc crybwylledig fel llnaws ereill o'r un rhywogaeth yn enedigol o sir Aberteifi, wedi ei ddwyn i fynu Sydag enwa I ymneillduol, nc wedi cael y rhan fwyaf o'i addysg ar gost yr ymneill- duwyr yn un o'u hathrofeydd. Nid oedd ei dalentau bychain yn debyg o'i ddwyn i fywioliseth gyda'r ym- neillduwyr, 'Lath i lvs esgobawl i ge:sio urd-lau sint- aidd. Gwrthododd un prelad dysgedig ei ordeinio, oblegid iddo gael rhywbeth tebyg iawn i gelwydd vn ddo wrth ei arholi. Ordeiniwyd ef gan brelad arall sydd wedi eihynodi ei hun yn fawr iawn fel croesaw- ydd encilwyr o fyddin ymneillduaeth. Yr oedd y curad hwn yn danllyd iawn yn ei elyniaeth at Ymneillduwyr, ne wedi myned yn mhellach na nemawr ofleiriadyn a gynyrchodd Ceredigion erioed mewn "chwsthu bygythion achelanedd" yn erbyn yr ymneillduwyr. Yr ydym yn coflo on-iser pan y gwibiai y gwr hwn trwy y wlad yn ddigon coch ei wisg a llwvd ei wedd, fel Jecyn a'i bee n bach; vagabondeithiai o dref i dref, yr oedd yn dda ganddo gael lletty noson dan gronglwyd gweinidog ymneill duol, ac yr oedd rhoddi pryd o fwyd a swllt neu ddau yn nghil ei ddwrn wrth ei anfon ymaith, yn eluscn mewn gwirionedd. Ond wedi iddo fod dan bawenau preladol, a theimlo mewn gwirionedd ei fod wedi ei wneuthur yn beth a elwir "person," aeth i deimlo yn dra phersonlyd; gwnelai i ystafell arogl fei siop peraroglydd (perfumer) cylymai ei gadach gwyn wrth scwar a chwmpas, rhag i'r ddolen fod yn hwy un oclir nalr llall; yroedd un faneg berffaith yn gyffredin am ei law chwith, a'r llall yn ei law dde; cerddni yn dra flFroennchel. Un diwrnod cyfarfyddodd i gweinidog ymneillduol parchus o (iymru ar yr hool; adwaenai ef yn dda, yr oedd wedi derbyn llawer iawn o garedigrwydd sylweddol oddiar ei law; ond medrodd y coegyn mursenaidd ei basio gyda golwg o oruchel ddirmyg. Yr oedd y gwr talentog hwnw yn rhy wirioneddol fawr i fyned j'r darfodedjg. aeth ar ol y fath amgylchiad. Yn nghwmni adeiladol y parchedigyn hwn. buan iawn yr anghofiodd Mr D. Williams araeth gyffrous yr hen weinidog, ag oedd wedimylted allan, ac yr oedd wedi myned yn ol i'r teimlad eglwysol a bydol hwnw, o'r hwn ni ddymunai gael ei aflonvddu. Rhoddodd Mr William i Rhvdderch dderbyniad croesawu> fel dyn diblant yr oedd yn falch iawn o Rhydderch, a phenderfynai hyd y gallai, ei ddwyn i fynu yn ei olygiadau ef ei bun ar fyd ac eglwys. Ystyriai mai claddu Rhydderch yn fyw fuasai ei adael gyda'i rieni, ac er y gwyddai fod Rbydderch wedi ei fagu yn y capel, eto tybiai yn aicr pan y gwelai y y bachgen dipyn yn rbagor o'r byd, y dileid rhyw ragfurnau plentynaidd oddiar ei feddwl yn llwyr. Nid oedd yn riigwydd bo 1 yn gyfleus i Rhydderch gael lletya yn nhy ei ewythr, nid oherwydd diflfvg lie, ond oblegid pellder y ty o i swyddfa, gan fod y blaenaf yn ng-hymydogaetb un o'r pentrefi tlysion hyny yn amgylchoedd y dref, am ba rai y mae Liverpool yn rhagori ar lawer o leoedd, a'r olaf yn un o'r heolydd hyny sydd yn arwain i'r dociau. Yr oedd ei ewytbr wedi edrvah am lety parchus iddo mewn heol heb fod yn uebel iawn yn Everton. Yr oedd pedwar o ddyn- ion ieuainc yn lletya yno beblaw Rhydderch. Yr oedd gwr y ty ei hun yn ysgrifenydd mewn swyddfa, ac yr oedd y wraig yn enill ceiniog led dda trwy gadw lletywyr. Bore dranoeth aeth Rhydderch i swyddfa ei ewythr, nid i ddechreu ar ei orchwyl, ond i gael golwg ar y sefydliad, ob'egid bwriadai ei ewythr iddo gael gweled ychydig o lewod Liverpool cyn dech- reu ar ei waith. Treuliodd ddeuddydd nen dri yn myned oddiamgylch, weithian gyda'i ewythr, bryd arall wrtbo ei hun, a gwelodd rai o brif sefydliadau y dref mewn manBeh a difyrwch. Nid aeth i nn o'r chwareudai, er nad oedd ei ewythr yn gweled drwg yn y byd yn h) ny, gan fod pohl barehus yn myned i'r fath leoedd ond yr oedd yr onw play- houte wedi ei gysvlltu yn meddwl Rhydderch a phob peth ag oedd yn llvgredig ac yn anweddaidd: wrth basio y chwateudy mwyaf un prydnawn. deallodd wrth yr hysbysleni oddiallan pa le ydoedd, a theimlai ryw gryndod o ofn yn myned trwyddo pan welai fechgyn ieuai'nc yn dylifo i mewn. 0! Rhydderch 1 Rhydderch yn hir iawn y parhao tynerwch dy deimlad a'th gydwybod. A fydd mvned i'r chwareudy yn beth mor wrthwynebus i dy feddwl yn mhen dwy flynedd a? ydyw yn awr ? A weli di y becbgyn yna sydd yn dylifo i'r adeilad eang golenedig yna, gan gellweir a gwamalu gyda'r putteiniaid a gylchynant y fynedfa; bu adeg ar y rhai yna pan y crynent fel tithau yn yr olwg ar ereill; ydynt y maent wedi cyihaedd pwynt mewn calongaledwch a rhyfvg y bnont unwaith yn d, chrynti yn yr olwg arno. Y mae llawer bachgen fel t than, Rhydderch anwyl, a ddaeth o Gymru, lie y cyfrifid ef yn fachgen lied dduwiol; ond gwelwyd nad oedd digon o rym yn ei grefydd i ddal heb wywo yn awyr Livernool. I fyned i'r nefoedd trwy boll demtasiynau y dref hon, y mae angen am gyfran ddeublyg o wyliadwriaeth a gweddi. Yr wyt ti yn addaw gwylio a gweddio. O'r goreu, cawn weled. Pan ddaeth y Sabboth meddvUai Rhydderch am fyned i le o addoliad. Yr oedd ei ewythr ddydd SAdwrn wedi ei gvmhell i ddyf01 i'r eglwys gydag ef. ac wedi ei wahodd i giniaw ar ol y gwasanaeth. I foddio ei ewytbr cytnnodd Rhydderch, ac seth i'r eglwys, lie y clywodd bregeth gan y periglor ei hnn; nid oedd ond ycbydig iawn o feddwl yn yr boll breg- eth y peth mwyaf nodedig ynddi ydoedd, y dull rhwysgfawr, awdurdolol, anystwyth, yn yr hwn y traddodid hi. Nid oedd y gwasanaeth na'r bregeth yn gyfryw ag a effeithiai yn ddymunol ar Rhydderch. ir oedd yn methu deall beth a feddyhai ei ewythr wrth ddyweyd excellent discourse, beautiful language ar giniaw y dydd hwnw. Aeth yn yr hwyr i'r cappl lie y cyfarwyddesid ef i wneyd ei gartref. Yr oe(ld un o brif dalentau y pwlpud Cymreig yno. Yr oedd y bregeth a glywodd Rhydderch y prydnawn hwnw yn un liollol gyfaddas i'w sefvllfa a'i oedran. Arosai y pregethwr gyda difrifoldeb a svmledd mawr ar yrfa dyn mewn pechod darluniai gynydd llygredigaetb yn y galon ac mewn gweithredoedd gosododd allan grefydd fel yr unig beth a gadwai ddyn yn sefvdlog yn wyneb holl iryfnewidiadau a phrofedigaethau y byd darlnniodd y modd y gwnaeth y tro i Joseph yn y dacardy ac yn nhy Pot'phar, ac wedi hyny iddi ei gadw mewn. dyrchafiad rhag ymfalchio yn erbyn Duw. Yr oqdd y darluniainn mor fyw, fel nas gellir rhoJdi medd v lddrych am danynt ar bapyr; ond y mae ein darllenwyr, ond odid. yn ddigon cyfarwvdd a'r pregetbwr, ac y mae ganddyntfeddylddrych golen am oi effeithio'deb, os clywsant ef unwaith, yn enwedig mewn hwyl. Arbosodd Rbydderch yn y gyfeillach grefyddol a gynaliwyd ar ol yr oe If.A. Rhoddodd lythyr yn Haw un o'r diaconiaid, a gawsai gan ddiaconiaid vr eslwys lle y magwy 1 ef, i'w gymeradwyo i sylw a crofal yr eglwvs, fel dyn ienanc wedi hanu o deulu crefydd ol, ac felly mewn mwynhad o freintiau yr eglwys, ond nid yn gyflawn aelod. Cafodd gynghorion da, ac j' anogaeth i ffoi oddiwrth chwantiu ieuenctyd ac i ddilyn cyfiawnder a ffvdd a rl inwedd, gyda'r rhai a alwent ar yr Arglwydd o galon bur." Boren Linn, am ychydig wedi naw o'r gloch, eis- I teddai Rhydderch yn ei le yn swyddfa ei ewytbr i ddechreu ei omchwyliaeth fel ysgrifenydd. Yr oedd yn ddull newydd iawn iddo dreulio ei ddyddiau, ond I yr oedd y cyfnewidlad yn hyfryd ganddo, ac fel per. thvnas mor agos i feistr y fasnach, rhoddid parch mawr iddo gan yr ysgrifenvddion eraill. Mewn gair, ¡ yr oedd rhagolygon da o'i flaen ac os oedd temtas- iynan llnosog o'i amgylcb, yr oedd hefyd fanteision lluosog i'w hysq;oi yn ei gyrhaedd. "Beth fydd y bachgen hwn ?"

I Y GWRTHRYFEL YN INDIA. i Nid oes (medd y Bombay Times) ddim yn debyg yn holl haoes ein cysylltiadau ag India yn ystod y can mlynedd diweddaf, a'r hyn y mae y llythyr. god presenol yn ei gario i Loegr. 0 Calcutta i Lahore y mae milwyr llywodraeth Bengal naill ai mewn gwrthryfel agored neu yn ymylu ar hyny, ac yn Meerut Dellir a Ferozepore y ma?nt yn fradychus wedi taflu ymaith bob iau, ac wedi cyflawni y trychineb mwyaf ofnadwy ar yr Ewrobeaid sydd wedi disgyn i'w dwylaw. Yn ddigon hynod, fe dorodd y peth allan yn Meerut, yr hon a warchodir gan gorph cryf o Ewrobeaid yn gystal a milwyr brodorol. Dydd Gwener y j 15fed o Fai, derbyniodd y llywodraeth yr hysb' vs- rwydd cynliyTfus fod Delhi, prif ddinas India, yn nwylaw y gwrthryfelwyr: eu bod wedi cyhoeddi brenin yu mberson mab yr Ymherawdwr Mogul- aidd diweddar, a bod lie i ofni fod pob Ewropead ag oedd yn y lie wedi eu llofrllddio, Fe gofia ein darllenwyr fod ein hysbysydd di- weddaf yn hysbysu fod uifer o'r trydydd meirch- filwyr yn Meerut, ar ol cael eugorchymyn i lenwi a thanio gyda cartridges o barotoad y llywodraeth o dan s'crbad penodol, nad oedd dim yn eu cyfansoddiad agaofnai y dynion, na ddarfu i ond 90 o honynt ufnddhan. Gorchymynwyd yr 85 a om eddasant flurfio yn yllinellau, a gwisiwyd Ilys mil- wrol i'wprofi,a chondemniwyd i garchariadyn gwa- Jhania^thu o busap i ddeng mlynedd. Dydd Sadwrn y 9fed, casglwyd milwyr yn nghyd, a gosodwyd y carcharorioa mewn Uyfetheiriau ar y tir yingasglu yn mhresenoldeb y lleill, ac aethpwyd a hwynt i'r carchar. Ni ddychymygwyd am foment y buasid yn ceisio eu cael o ddwylaw yr awduriodau, ond tua hwyr y Sabbath y lOfed, cododd y gatrawd yn sydvn, ac ymiiisvvd a hwynt (trwy ragbarotoad diamheuol) bobt y dref ar farchnadfa, a'r ddwy gatrawd irodorol yr lleg a'r, 20fed. Rbyddasant eu cydfilwyr yn y carchar ar unwaitb, a mil dau cant o garcharorion eraill ac ynft y dechreuasant ar eu gwaith ofnadwy. Y mae Meerut yh un o'r satleoedd mwyaf yn India, a chyn y galiwyd casglu rhan Ewrobeaidd o'r milwyr, yr oedd haner y safle ar dau, ac yr oedd gwragedd a phlant ein milwyr dychrynedig yn nwylaw y dynion creulon a digofus, a lladdasant hwy o dan amgylchiadau o farbaieiddara digyffel- yb. Pob swyddog ag a redodd i alw y dynion yn I ol at eu dyledswydd, fe'i saethwyd i lawr, a cbyn y gallasai yr Ewrobeaid gyrhaedd eu llinellau, yr oedd y gwaith gwaedlyd wedi ei gyflawni. Ar ail daniad y ROfed gitrawd, Ifodd y gwrthryfelwyr, ond rhywfodd poidiwyd a'u dilyn, ac i hyn N-i- ydym yn priodoli ail gyflawniad yn Delhi y trychineb ofnadwy a gyflawnwvd yn Meerut. Cyrhaeddodd y gwrthryfelwyr y ddiii,is hono yn gyn boren Llun, ao ymunodd y tair catrawd brodorfel sydd J yno & hwynt yn ddi?ed, y 48ain, y 54ain, a'r 74?in, a'r magnel lu, y rbai pa fodd bynag, a wna&thant hyny yn bur anfoddog. Yn ystod dydd Liun, y mae yn ymddangos fod boll Ewrobeaid y lie wedi eu lladd, oddigerth ychydig foneddwyr a bonedd- igesau, y rhai a ddiangasant am eu bywydau i safleoedd cymydogaethol, ond gan fod y lie yn parhau yn nwylaw y gwrthryfelwyr, yr ydym yn hyderu fod eraill, am dvnged y rhai nidtydym wedi clywed, wedi diane. Syrthiodd yr jstOrfa bylor i'w dwylaw. ond dywedirfod gwron ieuane o'renw Isrhaglaw G. D. Willoughby wedi gosod tan yn yr l-ystorfeydd pylor eraill, ac wedi treagu ei hunan trwy hyny. If Gosododd y gwrthryfelwyr frenin i fyny yn ddioed yn mherson mab y diweddar Ymherawdwr Mogulaidd, ond nid oes genym newyddion sicr am yr hyn a gymerodd le ar of hyny. Dadgorfforwya saith o gwmniau catrawd 34ain yn Barrackpore ar y 7fed, tra yr oedd y dynion yn dal i ymddwyn yn y modd mwyaf gwrthryfelgar a thrahaus. Fel hyn mewn ystod byr o un mis, y mae catrodau yn cynwys i gyd tuag 8,000 o filwyr naill ai wedi gwrthryfela neu wedi eu dadgorffori. Mor fuan ag y clywodd y Maharajah Sindia ieuanc o Gwalior am y codiad yn Delhi, brysiodd gyda phob dangosiad o gyfeillgarwch i osod yr holl o'i filwyr at wasanaeth llywydd cytfredinol Agra. Dywedir yn mhellach fod brenin Delhi wedi danfon dirprwyaeth at feirchfilwyr gwrthry- felgar Rajah Ihind, yn gofyn am ei wasanaeth yn erbyn y Saeson. Yr oedd y Rajah ar y tir ymgasglu gyda'i filwyr ar y pryd, a gorchymynodd i'w filwyr ladd bob un o'r cenhadon yn ddioed. Daeth Rajah Bhurtpoor yn mlaen hefyd ar unwaitb gyda chynygiad o'i gatrawd, ac nid oes un rheswm i amhcu y perffaith ffyddlondeb a pha un y mae y dynion hyn wedi gweithredu. Y mae Rajah Pulteeallah wedi cymeryd meddiant o, ac wedi danfon at ddirprwywr ei gymydogaeth luaws o lythyrau gwrthryfelgar, y rhai a gafwyd ar eu taith yn ei diriogaethau, ac mor bell ag y gallwn ni yn awr weled, nid oedd cymydogaethau y gorllewin ogledd yn dymuno nac yn barod i'r llwyddiant a gafodd y gwrthryfelwyr yn Delhi, ond edrychant ar eu gweithredoedd gwaedlyd gyda ffieiddiad: y gwir yw, y fyddin Bengalaidd yw canolbwynt y gwrthryfel. Mae y Llywodraeth Brydeinig wedi anfon nifer fawr o filwyr tua'r lie, yr hyn mae'n debyg, a fydd yn ddigon i roddi i lawr y cynhwrf, o Jeiaf ar y pryd presenol. Bu dychweliad cyfleus ein gallu oedd E wropeaidd o'r Gulf yn fanteisiol i ni ddanfon heb lanio y 64ain a'r 74ain catrawd i Calcutta ychydig o ddyddiau yn ol, a rhwng pob peth, y mae gallu o 4,000 wedi ei ddanfon i ochr Bengal yn ystod y deng niwrnod diweddaf. Y mae newyddion o Ferozepore wedi eu deibyn yn hysbysu fod y catrodau 57ain eto wedi gwrth ryfela. Safai y 10fed gyda'r Ewropeaid, ac yr oedd y 57ain yn dyfod i mewn ac yn rhoddi eu harfdu i fyny.

SWYDDFA YMFUDOL GYMREIG. at Olygwyr yr Amserau. (a) Mae yn sycr fod llawer o ddarllenwyr craff yr Amserau Gwedi dal sylw ar yr AdvertisMent hwnw om heiddo a Ymddangosodd ddwy waith yn Nechrau y Mis diweddaf yn y papir-crybwyll edig, Cynhwysiad yr hwn ydoedd os oedd v Cymry Mor flol a Bookio Efo yr Agents yngfiymru y byddau yn dda Gennyf Wybod pwy oedd i ofali am danynt pan ddeieut yma i Liverpool yr hwn sydd le peryglus i Ymfudwyr ddyfod iddo Ym ddangosodd yr AdvertisMent uchod ddwy waith yn yr Amserau, ond Erbyn y tridedd tro Cymer- odd Golygwyr (b) yr Amserau yr hyfdra yn eu dwylaw en hunain tr, ei daflu allan, a hyny heb ofyn fy Nghennad yr hyn oedd yn unbusiness like ac yn hollol Groes i Gyfraeth ein Gwlad pan welais hyny anfonais i ofvn eu rheswm dros wneuthur y Modd y pwnaethant, Ni Chefais yr un rheswm ond eu bod yn penderfyny talu y ddyrwv (fiue) os byddwn yn Myned yn eu herbyn trwy Gyfraeth (c) hyn Nid oeddwn yn Ewyllisio ei wneuthur Gan hyny pan wrthodasant Gyhoeddi fy AdvertisMent, Anfones Ef yu ddioed ir Fanner, Gan Ychwanegu fad yr Amserau Gwedi Gwrthod ei Gyhoeddi a thrwy hvny yn dewys cadw y wlad Mewn tywyllweh am Natur yr Amgylchiad, pan pan welodd Golygwyr yr Amserau fy Advertis- ment yn y Fanner, Ccdodd eu Gwaed iddi eu Gwryd (d) Nid am anghowyrdeb y distiolaeth ond Oberwydd Euogrwydd eu Cydwybod, Yna daethant allan trwy Gyfrwng y wasg yn ddrwg eu tymerau yn Gynhyrfus eu teumladau ac i Goroni y eg-bi, yn Anghowyr eu tystiolaethau dywedant Mae eu rheswm dros wrthod cyhoeddi fy Adver- tisment Ydoedd, Ei fod yn Auhegwch ac yn Anghvfiawnd or fath iselafa Chwmni Anrhydedd- ns y White Star, oddef ir fath Advertisment Ym. ddangos o flaen y Wlad, dymynaf ofyn ir Wlad, a Ydyw yn Anghyfiawnder ir Cwmui dalu Commis- sion i Mi Sydd yn Cadw dyn i ofalu am yr Ym. fydwyr tra yn y lie peryglus Yma, rbagor na thalu yr un Commission i Agent y, N.ghymru Nad yw yn Gwneuthur dim ond Ysgr:fenu Llythyr ir Swyddfa yn Cynhwys y blaen dal ynghyd ag Enwau ag oedran yr Ymfudwyr hvn a Eilw Got. ygwyr yr Amserau yn Anghyfiawnd or fath iselaf, Sef fy Mod i sydd yn cymmeryd Gofal yr Ymfud- wyr tra yn Liverpool yn cael Cymmaint o Gom- mission ar agents ynghymru, Nad yw yn Gofalu am ddim ond eu Commission,, ai hyn a Kilw Gol, ygwyr yr Amserau yn Anghyfiawnder or faeth iselaf byddau yn well ir Golygwyr Astndio typpyn yn rbagor ar rhesymeg (e) fel Na byddau yddynt fradichu eu hunain o ttaen y Cyhoedd, rhagllaw,, hefyd dywedant fod Cymro Glan Gloiw yn Swyddfa i White Star i ofilu am y Cymru tra )n Liverpool ac Na wyddau Neb yn well am byny Na Mr. Lamb Owyr fe wyr Mr. Lamb fod yno Gymro, ac fe wyr Mae Gwaith y Cymro hwnw Ydyw Cadw,r Porth er arwain yr Ymfudwyr or drws ir Swyddfa, ac Nid eu dilyn ai cyfarwyddo ar hyd ag ar draws y Dref, Megis eu cyfarfod ar eu dyfodiad ir dref eu harwain ir Swyddfa ac ir Llong Ynghyd ai cyfarwyddo am bob peth sydd Angenrheidiodd ar Gyferei Mordaith (/) YnAwr a chaniatau Mae waith y Cymro Ydyw Gofalu am yr Ymfydwyr ac sydd yn dyfod trwy yr Agents fel y dywed yr Amserau ai, tybed fod y Cymro hwnw, yn digon cryf ei Gyneddfau ao yn digon cyflym ei Ysgogiadau i allu cyfarwyddo o 800 i 500 o Ymfudwyr Mewn dau ddydd o Amser Mae,r yr Ymresymiad Yma Etto o eiddo.r Golygwyr fel ffon Gorsen yr Aipht pwy bennag a bwyso arno Efe a 6, trwy Gledr ei law Efe (9), Gan hyny bydded hysbys i Gymru Mae yr unig Achos i Olygwyr yr Amserau daflu allan fy AdverfsMent Ydyw hyn, Mae y Gwyr uchod yn cael tal Go dda Am y (Long List) or Agents Cymreig Sydd yn Ymddangos yn yr Amserau bob wythnos, Ynghyd a Suplio y rhai hyny pob Mis a hysbys lenni (Placards) ac os Na bydd i'r Agents ynghymru Iwyddo i Gael rhyw Gymmaent o Ymfudwyr iw Bookio Bydd rhaid (Medd un or Cwmni wrthyf fy hun Stricio llawer or Agents allan or Long List Ynghyd ag attal danfon yddvnt hysbys lenni Placards, caoys (Meddau.r Boneddwr) Mae llawer or Agents beb ddanfon yr un Passenger oddi ar aclcgenhapwyntiad (hI, ac fel hyny Mae Golygwyr yr Amsarau am Gadw Gormod o Gathod ar Gyfer y Llygod, ac weithian Mae Cwmni Pnrchus y White Star yn Gweled Mai Anghyfiawnder a hwy eu hunain Ydyw talu am Foarding i Cathod I Olygwyr yr Amserau, pan Nad oes yr un Ligoden yn cael ei ddal Gan Naill hanner yr Agents I ynghymru (i) Yn awr bydded ein Geiinionynfarn- wyr Pa un ai Mvfi Neu Yntau Golygwyr yr Am- serau Svdd yn Gwneuthir Anghyfiawnder or fath iselaf a Chwmni v (White Stai) byddai yu dda Gennyf Gal Se 11 ochr yn ochr a Golygwyr vr Amserau yngvvydcl Cwmni Parchus y White Star, Gan hyny Mae yn amlwg fod Egwyddor Golvg- wyr yr Amserau yn ei llogell ac os byddant Mor Anffodus rhyw bryd a Chollu eu Hogell byddant Mewn Mawr berigl o Gollu eu hegwyddor. Gan hyny yr Ydwyf yn Cynghoru y Cymru etto j beidio Bookio Gyda.r Ageuts Ynghymrn, Nid ydwyf vn bwriadi Gwneuthur un Sylw ar ddim a Gyhoeddirymhellachtrwy yr Amserau ar y Matter Yma (j) James Lamb a. Yr ydym yn argraffu y llythyr hwn hob gair, Hythyren, ac atal-nod, fel y daeth o law yr ysgrif- envdd, oherwydd gan fod Mr. Lamb yn athraw y bobl, barnasom mai nid teg oedd evfnewid dim ar ei waith, ac yn enwedig heb ei gnniatml. b. Y mae eiu cvfaill yn camgymeryd yn y pcth hwn trwy ei hon lythyr. Ni fu gan y Golygwyr ddim i'w wneyd yn yr achos od oes bai yn gor phwys ar ryw un, arnom ni fel Percheuogion \r Amserau y mae. c. Y mae hyn yn rhywbeth hebiaw gwirionedd. Od oes gan Mr. Lamb ryw enw gwell i'w roddi arno na chelwydd, y mae iddo roesaw o hono. Ni soniasom ni air erioed wrtho ef, na neb a berthyn- ai iddo, am dalu y ddyrwy os byddai yn myned yn ein herbyn trwy gyfraith, gwyddem yn rhy dda beth yw cyfraith ein gwlad ar y fath achos. d. Ymadrodd tra grymus, feddyliem, pe byddai bosibl ei ddeall. I. Beth a gymerai Mr. Lamb am roddi cyfres o ddwsin o wersi i Olygwyr yr Amserau ar rhesymeg," (rhesymeg Yankeeaidd, debygem, a feddyliai) yn nghyd a'r un nifer ar orgraff a chystrawiaethy Gymraeg? J. Gwyr, fe wyr Mr. Lamb ychwaneg na hyn am y Cymro sydd yn swyddfa y White Star, neu o leiaf, gallai wybod. Galki wybod fod y Cymr hwnw yn myned i gyfarfod ig ymfudwy. "tl.fty fodiad, ac yn ymofyn am le lddynti letya, &c., tra byddont yn y He peryglus hwn." A bydiied hysbys iddo o hyn allan fod yn perthyn tSwyddfa yr Amserau un neu yohwaneg o Gymry glan gloyw" a ofalant yn ffyddlon ac onest am bob Cymro tra byddo yn y lie peryglus hwn," a fwr- illdo ytnydo, nid yn unig i Awstralia, ond hefyd i'r America. g. Pell ydym o feddwl fod yr amgylchiad yn cyfiawnhau gwneyd defnydd fel hyn o iaith gysegredig y Beibl mewn cysylltiad ag ef; y mae yma, ar yr un pryd, agoriad cil y ddor, megys, i gael cip drem ar yr yspryd yn mha un y cenhedl- wyd y llythyr. h. Gwir fod eyhoeddwyr yr Amserau, '(nid y Golygwyr ") yn argraffu hysbysleni, &c. i Gwmni y White Star, ac yn cael eu talu am hyny. A oes niwed yn hyny ? ^inW" yn yr argraffti ai ynte yn y derbyn tal y mae ? Mae yn wir hefyd fod dynion gonest ag y bu eu benwau ar f Long List," chwedl yntau, wedi ysgntenu at y Cwmpeini yn datgan, gan mai traul a thrafferth ddigynyrch oedd anfon hysbysleni iddynt hwy, mai gwell oedd stricio eu henwau o'r rhestr, yr hyn a wnaed. Gall Mr. Lamb, o gymharu y rhestrau, gael adeiladaeth iddo ei bun ar y pwnc hwn. Ond y mae yn yn "yrabalfalu dan ei ddymau," chwedl yntau, pan yn sierhau mai gwaith cyffredin o'r fath yma oedd yr achos i ni beidio cyhoeddi ei hysbysiad a dylai y gwaed godi iddi ei gwryd" oherwydd annghristionog- rwydd ei galon yn priodoli i ni y fath egwyddor. Oni wyddai efe, ac onid ydyw yn addef yn y llythyr uchod, ac oni wyddem ninau, fod ei hys- bysiad yn cynwys awgrymiad anwireddus? a phaham nad oedd hyny yn ddigon o reswm dros i ni beidio ei gyhoeddi, os nad iddo ef, fel pregeth- wr yr efengyl, i beidio ei ysgrifenu ? Ai nid an- nhegwch ac annghyfiawDder o'r fath iselaf a Chwnini anrhydeddus y White Star" oedd awgrymu i r byd nad oedd neb i ofalu am yr ym- fudwyr Cymreig a ymrestrent gyda'u gorchwylwyr, tra y gwyddem fod Cymro yn cael ei gadw yn y swyddfa i'r perwyl hwnw ? i. Arabedd aria,rforol Ond gresyn fod y gath fawr o Union Street wedi bradychu ei bun yn y modd hwn. j. Bydd croesaw i'n gohebydd Mr. Lamb ysgrif- enu faint a fyno o lythyrau o'r fath uchod nid ydym yn amheu na fydd yn ddifyrwch mawr gan lawer eu darllen. Wrth graffu ar yspryd, cyfan- soddiad ac orgraff y llythyr hwn, y mae rhyw flys anarferol o gryf yn codi ynom am weled ei lyfr pregethau. Ai tybed fod yr ysgrif hon yn engraifft deg o'r rhai hyny ? Gobeithiwn, or mwyn ein cenedl a'n crefydd, nad ydyw. PERCIIENOGION YR AMSERAU."

jmbipetrfw, ymtou, aroartoDlaetau ESGORODD, Meh. 29ain, yn Canton, ger Caerdydd, priod Mr W. A. W. Bird, arwerthydd, &c., ar ferch farw. Yr un dydd yn Ystalyfera, priod Mr Richard Rú- theroe, grocer, ar fab. 28ain, yn Mhenycae, Morganwg, priod Mr John Gray, peirianydd, ar ferch. 27ain, priod Mr Joseph Gardner, Highfield Cottage, Blaenau, ar fercb. I 28ain, priod Mr John Davies, 95 a 99 Great George's Street, yn y dref hon, ar fab marw. 29,iin, yn 5 Egerton Street, yn y dref hon, priod Mr Thomas Jones, ar fab. 30ain, priod Mr Isaac Roberts, Circus Street, y dref hon, ar fab. 20ain, yn Penylan Cottage, Menai Town, (i priod Mr William Jones, Ysw., crwner, ar fab. 27ain, priod y Parch. Benjamin Evans, Conwy, ar ferch.. Yr un dydd, priod Mr Benjamin Evans, Rachub, Llanllechid, ar fab. —— 29iiin, yn Aberystwyth, priod Mr Lewis Lewis, perchenog y baddon, Aberystwyth, ar fab. 26ain, yn Caeihowell, ger Tfefaldwyn, boneddiges W. P. Williams, Ysw.. ar fab. 25ain, priod Mr William Brown, haiarnydd, Trefaldwvn, ar fab. 25ain, yn AbArystwytb, priod Mr John Ke wick, llywodraetbydd y Gas, ar fab. Gor. 2ii, priod Mr Edward Lewis, 115 Great George's Street, y dref hon, ar fab. 4, priod Mr Richard Edwards, Corns, ar fab. PRIODWTO, Gor. 3ydd, yn Hen Gapel Llanbrynmair, Mr David Peat, Wheelwright, Dolfach, i Miss Mary Morgans, dressmaker, Dafarnnewydd, y ddau o'r plwyf uchod. 1, yn Llanbadarnfawr, gan y Parch. Mr Pugb, Curad, David Thomas Davies, Ysw., Surveyor of Taxes, Caerfyrddin, 4 Miss Anne Hughes, merch y Parch. E lward Hughes, (T.C.) Aberystwyth —— 1, yn nghapel yr Annibynwyr, Hill street, Newport, gan y Parch. G. Griffiths, Mr Wm. Mans- field, a Miss Mary Ann Elliott, y ddau o Newport, Mwnwy. 1, yn nghapel Ebenezar, Bangor, gan y Pomh- W. Williams, Mr. John Morris, A Miss Elen Prichard, y ddau o'r Carneddi. —— 2. yn swyddfa y Cofresfrydd, Bangor, Mr John Roberts, Bangor, k Miss Mary Williams, Llanbabo. Meh. 20, yn Nsheidio, gan y Parch. T, H. Prloh. ards, trwy drwydded, Mr William Williams, Tyddyn. baeh, Llantrisant, a Miss Jane Williams, Brynygollen, plwyf Ceidio. 30, yn Mhenmon, Mon, gan y Parch. Tho- mas Williams, Curad, Mr Thomas Williams, Pentir, 4 Grace, ail ferch Mr John Williams, Hendy. 30, yn EgI wys St. Mair, Caerdydd, gan y Parch. C. Parsons, M.A., Mr Edmund Walters, a Miss Elizabeth Richardp. 3°, yn Eglwys Chepstow. gan y Parch. E. C!ark, brawd yn nghyfraith i'r b' iodferch, y Parch W. Talman, a Charlotte, merch y diweddar James Evans, Ysw., Cliepstow. —— 28, yn Nghaerphil:, gan y Parch Mr Jones, Periglor, Mr Henry Howell, a Miss Eliza Pimm, y ddau o Gaerpbili. —— 28, yn Eglwys St. Mair, Abergavenny, Mr John Evans, garddwr, Pontvpool-Park, å Miss Clara Morgan, merch Mr F. Morgan, Grofield, Aber- gavenny. 27, yn Nghendl, Mr. John Evans, asiedydd, Ciihvern, Llanelly, a Miss Saiah Davies, o Noddfa- lane, Llanelly. —— 25, yn Eglwys Hove, Brighton, gan y Parch. Land m Mand, y Major Wilbraham, Ysw trydydd mab y diwedJar George Wilbraham, Ysw., o Dela mare House, sir Gaerlleon, A Catherine Julia, merch hynaf v cliwerldar Filwriad Powell, o Lang- huni iha, Aberhonddu. na FKRW. Meh. 23am, Ann .Tones, o Bensarnddu haf, swydd Aberteifi, yn ;i.-) mlwvdd oed Gadawodd briod a 4 o blantiaiaru ar ei hol. Claddwyd hi yn Glanarth on, lie y derbyniwyd hi yn aelod eglwysig bedair blynedd ar byrntheg yn ol. Gor. 2il, yn 3 oed, Wm. 0. Roberts, unig blentyn Mr a Mrs Roberts, Boston House, Pentre Berw. 'Roedd yn blentyn serchog, anwyl, a hoff. Er mor ddymunol oedd ei weleil vn eofleidio Beibl ei fam, ac yn ei gludo iddi i'r Ysgol Sabbothol, yn ei chwes- tiyno am yr hyn a glywai yno ac yn yr odfa, yn i adrodd adnodau o'r Beibl, ac emynau efengylaidd T Pantycelyn, efe a alwyd i'r nef, megis o gwr yr Ianialweh, heb brofi dyfroedd Mara fel yr ben bere- rinion, na erwybod am Seinai a'i braw, na'r ffwrneis- iau a'u poethder, aeth trwy yr Iqrddonen cyn gwybod i ei bod i'w hofr.i, cyrhaeddodd yr hafan ddymunol | heb wybod yr anhawsderau, ac fel y dywed y bardd- Nid un angel yn y nef Ddyrehafa gan cyfuwch ei lef A'r babin gwan a wnaed yn wyn Drwy ffynon goch Calfaria fryn." R. W. Meh. 29, ar ol cystudd maith a phoenus, oed Elizabeth, merdb ieuengaf Mr William Jones, Mar. quis Street, y dref bon. 28, yn Oak House, West Derby, oed 64, Mr John Owen. 2-3, yn 8 mlwydd oed, Elizabeth Ann, merch fonaf Mr Joseph S. Lewis, gwneuthurwr llogell- Otrau, Mary Ann Street, yn v dref hon. —— 25, yn 85 oed, Elizi 'h gweddw y bardd John Parry, o Lanelian. y bardd ar y 2Catin o Fedefin, priododd ar y 29ain o Fehffio, eladdwyd ef ar y 20ain o Febe6n, a chladdwyd ei weddw ar y 29ain 0 Feh,ofin. Dywedai yi '^yn ei fywyd Y | mae rbywbe th yn y 29ain yma, Beti." —— :.e6, ("ed 4, Sophia Esther, J) 1\r.. Morgan, B runswick Road, ydref bo 28 yn 26ain oed, JaQl- Powell, r D Road, y dretjfe S.Pareh. Jf#m Driie fwy • all o J ?<<M?   -f  t & diwwGSrS& Rfn am flynyddau lawer ? aam tr Mrs Redding, o'all'8 S<M.m -? Ysw., ?R?.?dM.Marh?iUiat  Criati Dipb?cb. cbid:y' fa' fe dyv/Tl fel Cristi T a ?ond efy? hoU tiaa- au bywy?. ?), yn L1an&i? ger ihuthyn, oed TZaia?T John Robem. gynt o'r Tyisa a Liverpool. 25, wedi ??UM eMtodd, 3 .? flwydd, Blandina AnMt a'f g r EQ ? liams, Tanyfynwent, Liu ai?r .r Rowland Parry, North Pantde?Aberystwyth. Ynddi nid ydoedd dwyll, ond yr oedd mwynder teilwng o'i henw, a duwioldeb yn amlwg ynddi. Perchid hi yn fawr, a choleddir ei chofFadwriaeth yn hir. .—— 29, yn Aberystwyth, Mr David Thom a £ North Parade, oedran 75ain. Yr oedJU barchus iawn. v 27 wedi cystudd byr, Mrs Ann Felix, yr hoqr a a(h'am1U ya dda fel y De!y&oM? DdaH i?!*a? Gogerdd«n.. £ ■*» :——

Y GOT RODFAOL NEWYDD, UGAIK SWLLT. -1 B. HY AM, -I 97, LORD STREET, LIVERPOOL.

I AMRYWIAETHAU. DrFYNUn o LYTHYR Y PARCH. S. ROBERTS, A.C. —Cyrhaeddasom Montreal, fel y nodwyd, erbyn ped- war o'r gloch bore dydd Gwener, Mai 22, ond wrth fod ein mintai mor fawr, a bod cymaint o waith i symud ein boxes o geir y Reilffordd i'r agerddlong ercroesi y St. Lawrence, ac o'r agerddlong eilwaith i gerbydau y Reilffordd, eadwyd ni yn Montreal am saith o oriau. Buasai yn hawdd i'r ymfudwyr, pe cawsent rybudd, allu rhedeg i fynu o'r station i'r dref i brynu lluniaeth, ond yr oedd arnynt ofn symud oddiyno rhag i'r train gychwyn cyn iddynt allu dych- welyd. Arbedir llawer o'r draflferth wrth fyned drwy Montreal, pan y bydd y bont fawr sydd ar waith yno wedi cael ei gorphen. Yr oedd yn un. ar.ddeg o'r gloch cyn i ni gychwyn oddiyno, ac yr oedd ein train hir ni wedi cael ei wasgu drwy yr oediit(I hyny i oriau trains eraill, ac yr oeddym ni, mewn canlyniad i hyny, yn-gorfod cilio o'r neilldu i aros am awr neu ddwy mewn mwy nag un man er i gerbydresi mwy rheol- aidd gael eu tio a'u hawr i fyned heibio; ac yr oedd yn naw o'r gloch bore dydd Sadwrn cyn i ni gyr- haedd Toronto. Yr oedd rbai o swyddwyr stat on troronto wedi bod ar eu traed drwy'r nos yn dysgwyl am danom; ond yr oeddynt wedi diflasu yn disgwyl, ac wedi myned i orphwys ychydig o fynudau cyn i ni gyrhaedd yno; a bu, mewn canlyniad i hyny, gryn dipyn o gawl yno gyda golwg ar ran o'n clud. Taflwyd rhai o'n boxes allan o'r ceir mewn man an. mhriodol o'r dref, dros filldir oddiwrth yr iawn station, fie wrth weled hyny disgynodd rhai o'r Cymry o'r eerbydau i edrych ar ol eu boxes; ond gyda ein bod wedi disgyn, dyma'r gerbydres yn ail gychwyn, ac yn y dyohryn rhag cael eu gadael ar ol, neidiodd amryw o'r Cymry yn ol i'r cerbydau pan oeddynt yn olwynio ymaith, a bu bton iawn i rai o honynt golli eu bywyd, yn enwedig Mary Morgans, wrth ei bod bi ac un arall yn cyd-neidio i'r un drws, llithrodd ei tbroed, a syrthiodd i le cul rhwng yr elwynion a'r mur; a buasai wedi colli ei bywyd mewn moment, oni buasai i rai o'r dynion gael gafael yn ei braich, a gallu ei thynu i fynu i'r cerbyd. Pan gyrhaeddasom y station, ertyniwyd yn bwyllog ar y Cymry i beidio byth ar unrhyw achlysur, gynyg myned i mewn i gerbyd, na myned allan o hono, pan y byddai y train yn symud; ond yn y station nesaf, sef yn Ham;lou, cyn pen ychydig oriau, rhyfygodd amryw "j*r Cymry i wneyd yr an amryfu& i hyf neidiasant i'r oer bydau pan oedd y train Yn J -ud i saffe &rail yn y station, heb fod yr r'' ?"y°???nidd ?tym? hyUn i ber?gton fel)y, B°"? bron y" .-ot ge,y, hyllu i beryglon feHy. wialen yn "? ?genym ar y pryd, i'r cyfrr- ° am oeddynt w*aa'l n eM.7l GH?ynats i ar ol gydJ? a'r box? eu hyllwch en S??I y° y ?ion fach gyntaf Tom'?! *° V mben ?Y ?°"? ?m?' ?"'?a9< Mtùte,. yno, yn 0 ddrwg ei naws, am fod rhai o'n *"tea r ni wedi cael en gad"l yno. Pan awgrymtM lx.me qo m Did èin bai ni, ond mM eu bai A?y ydoedd wrt tuft u i If?r yno, aeth yn waeth ei hwyl o lawer, ae ?iarad yn bur gms. fod yn rhaid i mi ddwyn iddo ef 1 hecis am y boxes oedd yno, cyn y ceid en otad ?c, a thalu hefyd am wagen i'w c!ad? <?ot y UetH i'r station arall. 'i. wrtho Da lei'" q¡ ddim checks ond am ryw ddau o honynt, fi^>od y boxes eraill yn perthynu i'm cymdeithion oeddynt wedi myned yn Maen, ae na roddwn i ddim ur check o'm Uaw nes f boxes at en gilydd i r station briodoL Gwaeddodd yntau fod yn rhaid i mi redeg ar eu hoi i gyrchu y obee.le, a brygio yn 01 eilwaith 1 hurio gwagen i'w clndo ar ol y Iloill, onide n. chaent ddim en symud oddiyno. Atebais inau n ad oedd dim modd i mi gael y checks perthynol i hvny o foxes oeddynt hwy wedi weled yn dda i daflu an an yno, ac mai y ffordd reolaidd oedd iddo ef ddanfon y boxes hyny ar ol eu cydmeiriaid i'r station arall, fel y gellid eu checkio yno mewn dull rheolaidd. py- wedodd yntaa na wnai mo hyny byth, fod yn rhaid i tpi ddwyn y checks yno oyn y caid en symud o'r fan. Ar byny dywedais yn dawel, "Good-bye" wrtho, a dywedai hefyd good-bye" wrth fy moxes, nad oedd genyf ddim i'w wneyd ond eu gadael yno yn y car- char, a brysiais ymaith ar nnwaith ar ol fy nghym. ,i.it,hinn. ar ol awervma wrth y baggage master y byddai son yn bur fuan am fy spice-box a'm gwely plyf i drwy newyddiaduron America a Lloegr. Gydag i mi droi ymaith felly, newidiodd y baggage- matter ei don. Addefodd mai camgymeriad rhai o'r, porters oedd taflu y boxes hyny i lawr yn y fan hono. Erfyniodd arnaf droi i ddangos iddo y rhai oedd yn perthynu i'n mintai ni, ac addawodd eu hanfon yn ddioed ar ein hoi, a cbyflawnodd ei air; ae o hyny allan aethom am y mwyaf boneddigaidd y naill tuag at y llall. Cawsom befyd dipyn o drafferth yn Tor. onto, i gael gan y station matter yno i dderbyn yr order oedd ein cyfeidion o Garno wedi gael yn Portland, er eu cludiad o Cleveland i Pittsburgh. Yr oedd yr order oedd ganddynt yn un o ddull anarferol, am fod y rhybudd yn eu cylch oddiwrth y Cwmpeini yn Liverpool hib g\rhaodd i Portland erbyn i ni gyr- haedd yno. Yr oedd ein Hung ni wedi cyrkaedd yno cyn i long y mail alin cyrhaedd i anfon ei Ilythvrau yno ond ar ol ychydig o esponiad i'r Superintendent, rhoddodd Iythyr iddynt yn bur hynaws er eu c!ino i ben eu taith ond bu bron iawn i ni golli y train cyn gallu cael gafael yn y <S'Mp?r<?<<'n?M<. Bu amryfus- edd bach arall ar ein cychwyniad o Toronto. Darfu i'r ticket-collector yno, ag oedd yn wr ieuanc go fawr a go fyrbwyll, rwygo darnau Niagara a Buffalo Pudi- wrth tickets rhai o'n cyd-ymfudwyr ag oeddynt i I fyned gyda ni y ffordd hono, a rhoddi Detroit ticket iddynt yn eu lie; a phan y crybwyllwyd wrtho am ei gamgymeriad, ymsythodd gryn lawer, gan ysgwyd ei ben a'i freichiau yn bur awdurdodol, ao yr oedd yn bur ffroenucfiel wrth gydnabod ei fai, a dychwelyd y tickets. Peth brwot ydyw dyn bunanol yn myned Darfu j yn gracac yn dr?yn.urawa? ei?i e\ 'nun.  I i swyddwyr Toronto ein trethu yn lied drwm? gludla yr extra ?M?Q?g oedd genym m ryw b???- can m?UdM', sef oddiyno i'r Niagara Bridg'). ()d, ?wareteg hefyd i 8wydùfa Tor"ato. oawso"? ?' bydau glan ao Mmwyth i' a oario odd'? at' nt y Niagara. Niagara. ??..

YR WYTHNOS. Prif weithred y Senedd yr wythnos hon oedd gwrthod y Tugel, am yr hyn y ceir ychwaneg mewn ertliygl arall. Symudwyd amryw feaurau eraill gam yn mlaen. Nos Lun daeth Rheitbsgrif y Frawfebion yn mlaen, pryd yr ymffurfiodd y Ty yn bwyllgor i gymeryd ei wahanol benranau dan ystyriaeth. Ar ol swm penodol o ddadlen ar y naill beth a'r llall, pasiwyd pob nn o'r penranau, heb gyfnewidiad nac ychwanegiad, hvd y 40fed. Ar y penran hwnw, cynygiodd Mr Westhead fel gwelliant, i'r perwyl fod prawfebiou neu lythyron gweinyddiad i gynwys pob eiddo personol, yn mha le bynag y byddo. Cariwyd y gwelliant, yn erbyn y llywoaraeth, gyda mwyatnt 0 OjJ; ar hyn y datganai y Twrne Cyffredinol y byddai y gwelliant yn hollol ddinystr i'r bil, ac os oedd y pwyllgor yn penderfynu dal drosto, fod yu rhaid iddo ef roddi i fyny y mesur yn gyfan-gwbl. Rhoddwyd y cwestiwn drachefn o flaen y pwyllgor gyda'r dealltwriaeth yma, a chariwyd y gwelliant drachefn. gyda mwyafrif o ddau. Pa fodd y gweithreda y llywodraeth mewn canlyniad nis gwyddom ond ymddengys y foment hon Bad oM ganddynt ddim i w wneydõnd rhoddi y meftr fyny, a byny tra o fewn un cam bychan i basio yn grfraith. O'r tu allan i furiau St. Stephen y prif bethau sydd yn llenwi y papurau ae yn ovnhyrfu y wlad ydyw treialon a son am lotrudO'ethau, a dam- weiuiau angeuol ac alaethus -Y IluldioA y wraig yn Broadstooe yn erbyu ei/k I, ei fod yn euog o lofruddio Mr. LVtV), ciffwl ad yr arian, yn ngh vd a phethstt eraill a ddeuant i'r amlwg o radd i radd megys yn oadarnhan ei thystiolaeth prtiwf- y ddynes ieuano Miss Smith yn Edin^Hr- ar y cy-, huddiad pwyp^ST 0 wenwyno ei obift- -Y pe*,Ltt byn a'r eyffbi.-b sydd yn cadw meddy iau y bobl tnewn cjriSro i berw parhaus. Pa beth A.^od y rheswm fod pobl mor CILM o ruthro allan,P-nifeiliaid gwylltion o'r, Cad", au, o gyfarfod)"- jhoaddus? Myuych y gwelu le, vi arferiad W,;b1..11, afresytnol ao amharohus bon. hyd yu nud yn Nby yt. Arglwydd. Rhutbrty bobl Allan; nid oes yrun,giuddowshaniaethpa ua at hir neu byr fyddo y g^asan&cth, na pha an a fyddo rhywbeth ond diffyg b vnwyr yn galw am hyny aipeidio; rhuthrant allan o'r addoldarfal pe byddent wedi cael diangfa dddd wydcl o garobar. UrWg genym sylwi hefyd fod yr arferiad hon, mown Unoedd addoliad yn ffynu yp ng wlad ein genedig. "aeth yn twy nag yn un wlad araiV adwaenom. Atae ein eymydogion, pa fodd bynag, yrf^siiog o I- un gwrtbuni mewn lleoedd o ymgyuulliadau cy. hoeddus eraill. A'i tybed y byddai yn anmhosibl i ni fel cenedl effeithio diwygiad trw ad] yn y peth hwn? Tybied yr ydym na fyddai, ond i ddynion o fedr a dylanwad gymeryd y materi fyoy o ddifrif. Byddai y cyfnewidiad yn werth yr ymdrech. Nid cynt yr oedd swn y newydd am y damwein- iau alaethus ar y rheilffyrdd gerllaw Llundain a cherlla-v Wigan yn y swydd hon wedi ymadaw o'n clustiau nag y clwyfid eia calon gan. newydd am ddamwain frawychus yn yr Amwythig, yn yr hon y collodd tua dwsin o'n cyd-ddynion eu bywydau mewn mynydyn, areu dychweliad i'w cartrefleoedd wedi bod yn gwrando cerddoriaeth M. Jullien a'i fintai gerddorol, a hyny o herwydd gwaith pobt ynfyd ac afresymol yn rhuthro ar draws eu gilydd, yn hollol ddiangenrhaid, ar bont gychod a osodaa- id dros yr afon gogyfer a'r amgylchiad. Ymddengys nad oes dim ond gormes, anfodd- lonrwydd. aflywodraeth, a thrueni yn aros yn nghwpan Itali am rai blynyddoedd eto. Gresyn fod y bobl yn cael eu camarwain i wneuthur ter. fysgoedd diamcan a digynyrch o fath y gwrth- ryfel a dorodd allan yr wythnos ddiweddaf yn nebeubarth yr Orynys, yn Leghorn, Genoa, a Calabria. Nid ydyw ymgeisiadau or fath ftna, ond yn cadarnhau breicbiau y gorthrymwyr a thynhau eu rhwymau hwythau. Y mae pob pob methlant o'r fath yn ychwanegiad nertb ir rhai sydd yn eu gorthrymu, ac yn lleihau tebyg- olrwydd eu gwaredigaeth. Nid oes genym eto hanes cydawn a manwl o un o'r lleoedd hyn ond mor bell ag y mae yr hyn a ddaeth drosodd yn cyrhaedd, y mae yn dangos ffoledd digymysg y fath ymgais, a hollol anfedrusrwydd ac anallu y rhai a gyfodasant i wneuthur dim ond drwg iddynt eu hunain a phawb a ddalient gysylitiad a. hwynt. Ymddengys fod y terfysg yn fwy yn Leghorn nag yr ymddangosai ar y cyntaf. Parhaodd yr ym- laid am ddau ddiwrnod ac yr oedd y tanio yn parhau am 4 o r glocb prydnawn ddydd Mercher, pryd yr ymadawodd y j, "n gio. Yr oedd y pyrth wedi eu bolltio, y gy< vedi eu can, a dychryn a braw yn tg ??r ?oM dref. j Saethid ^ynv 01 tp-rtys, ? n <olelid yn y Saethid i biny w Meddwi?d ?n Mazzini. IAmewr.m .nadan anamsero? o'r fath hv? Ond pa fody'°5'n? am hyny, amiw? vw W yn Thaid i Itali eto ,?g am ?? dyn yn gysta? < i haft i oblegyd, er fo Mazzini va un o ddynion mwyaf yr oes, ymddepgyg na(j efQ vdyw-y dyn i fod ya iachwdwr » ttali yn ei serybp bresenoi- 4" V «