Y Genedl Gymreig

Fel hyibysiad yn unig y gallwn gyhoeddi Hinellau ar enedigaethau, jjriodasau, marwol- Sthau, neu anerchiadau i bersonau anghy- iedd. Nidydymyn cymeryd, ystyriaeth lailvngdod llenorol damau a gyhoeddir fel ^Jnfuadau. Am delerau, ymofyner &r fifboeddwyr.

GALAR-GERDD. I ISt oof anwyl am y Parch E. Stephen, Tanymarian, yr hwn a hunodd yn yr Icsu, Mai 10, 1885, yn 59 mlwydd oed. Y mae cysgod tywyll angeu Ar ein llwybrau yn mhob 11e, Teimlir ei ddylanwad pruddaidd Yn y Gogledd fel y De Dan ei effaith gwywa'r blodau A'r rhosynau teg eu gwedd, A gyr hefyd feib athrylith AT fyr rybudd i oer fedd. Wele eto un yn rhagor o ddefnydaiol weision Dnw, Wedi toel ei roi i huno Yu y bedd, o dir y byw; Tanymarian" wedi marw Y brawd anwyl yn y glyn Fe wna meddwl ei fod yno Wneyd ein Uygaid hoddyw'n llyiw Teimlo'r y'm fel plant amddifaid Wedi colli tyner dad Un fu'n uchel yn yr eglwys, Un fu'n anwyl pan ei wlad Un fu'n ffyddlon fel gweinidog, Un ddyrchafai Crist a'i Groes; Un er marw a lefara Dros ei Dduw, am lawer oes. Er nad allai ef ymffrostio Mewn uchel-waod eostyll elyd, Cysylltiadau lienaliaethol A fawr berchir gan y byd; Fe dderbyniodd well trysorau Mwy parhaol, gan y net- Moddwi bywiog, lawn athrvlit.h, Teimlad dwfu, ac awen gref. Carem a/nu darlun cywir O'n hen gyfaill fel y bu, Drwy ei oes yn gwir ddadblygn Rbilliau tlysaf bywyd, lu Plentyn natur oedd—er hyny • Gweithiai'n gydwybodol iawn, Er diwyllio'i feddwl grymus, A pherffeithio'i werthfawr ddawn. Tanymarian" oedd prif gerddor Cymru dawel, gwlad y gan; Cyfansoddodd donau swynol, Llawn o fywyd, llawn o dan Handel oedd yn my ei fradyr, Ac a berchid ar bob awr; 100 teimlai'n ostyngedig Fel pe'n amheu'i fod yn fawr. g mor llawn o swyn trydanol Fyddai pan y oanai'i hun .reiddiai'i lais toddedig grymus At deimladau dyfnaf dyn ",rth ei glywed braidd na thybiem Mai rhyw angel cryf oedd ef, Gyda'i odlau yn dyrehafu Ein heneidiau tua'r nef. Beirniad craffus, llawn medrusnvydd, Manwl a diwyrni oedd, Fel y eyfryw aeth ei enw Drwy ein brodir oil ar g'oedd; Fel Astrea daliai'r dorian Yn ei law'n ofalus iawn A gwnai gyda'r cystadleuwyr Yn mhob lie gyfiawnder llawn. Ac ar yr Eisteddfod, 0 mor hynod fedrus fu! Gyda swyn ei wir arabedd Fe arweiniai ddirfawr lu; Gwnai ei ffraethder greu dyddordeb, A thawelai'r chwyddawg don; Dan ddylanwad ei ffraethineb Teimlai'r lluawa oil yn lion. Meddai awen bardd naturiol, Canai fel v Salmydd ¡:ynt; Hoffai rodio n mysg y blodau, Carai glywed eerdd y gwynt: Taftai'i enaid bywiog cynhes I linellau tlws ei gan, A gwnai swyn ei eiriau yrti Y darllenydd oer ar dan. Hefyd, megys efengylydd Safai'n uchel gan ei wlad, Teimlai'n ddedwydd wrth gyhoeddi Llawnder trefn maddeuant rhad; Oarai son am Aberth lesu, Teimlai gartref wrth ei (hoes- Wylai'r dorf, ac wylai yntau, Fel pe'n teimlo'i ing a'i loes. Nid anghofir byth gan filoedd O'i gydwladwyr, 'nawr sydd driit, Y dwfn deimlad a gynyrchai Pan ddarluniai anel1 Crist; Byml ac addysgiadol oeddynt Ei bregethau yn mhob lie, Ac fe deimlid fod pob brawddeg Dan eneiniad gwlith y ne'. ttad mae'r cyfaill a fawr garem If awr yn farw yn ei fodd; jdehawn yma'i fwyn gymdeithas, Oedd lawn holfder a llawn hedd; 11m y cerddor medrus, swynol, Wedi cyrhaedd pen ei daith; parted wnaeth ei "wythno" yntau, A rhoes heibio ei hoff waith. Mwy ni chlywir ei bereidd-lais Yn gwefreiddio'r dyrfa fawr; Mwy ni welir ei fwyn wenau Oedd i ni fel toriad gwawr; Mwy ni chawn y fraint o'i glywed Yn gwahodd i'r Ddwyfo wledd; Huno mae yn ddystaw heddyw Yn ystafell oer y bedd. Yn y bedd! 0 na, nid yno Y mae'r oil ohono ef, Nid oes yma ond y marwol— Y mae Stephen yn y nef; Uno wnaeth a clior y gwynfyd A'r foliannus dyrfa fawr; Cana heddyw yn felusach Nag y canodd ar y llawr. Boed i'w deulu hoff sy'n wylo, A'r eglwysi sydd yn brudd, Edrych arno gyda'i Arglwydd Heb un deigryn ar ei rudd; Fe wna hyn eu cynorthwyo I foddloni i drefn y nef, Nea cael eto adnewyddu Y gymdeithas gydag ef. Bellach, rhaid i mi derfynu Fy ngalar-gerdd ei fedd,J Srch u'm dagrau, ymfoddloni I drefn ddoeth y Ddwyfol sedd; OMd an-hawdd yw peidio wylo Vweb ben bedd fath cyfaill cun;' 3MI rhaid gwneyd gan dd'weyd fy nheimlad, Y* ei eiriau ef ei hun:- waeth imi heb ffarwelio, Deuaf atat vn y man, I fwynhau'r orphwysfa hono A ?-wyd ar ein rhan; Mae fy wythnos inau'n darfofl, Wythnos dra helbulus yw, Fy nos Sadwrn sydd yn dvfod- Yna henffych Sabboth Duw." LEUAN 0 LIETN.

Y RHIDYLL. GAN RHIDYIXYDD. "MEDDA' Ninv." Y fi 'n eyfan?oddi, y fi ;¡;dJt:ï.da' nhw Fob pwt o ganu digri', Medda' nhw, 'Rwyf fi'n hen fachgen hynod, Go anhawdd fy adnabod, Yn fel, ac weithiau'n nnod. Yn 1;r:aih'ipyn gormod, Medda' n h w. be llawer o Kym'dogion, I Medda' now, medda' nhw, i .C-yfr rched ac yn ddyuion, I%IU nhw. Yn myn'd at hen wrageddos 0 dy i dy drwy'r wythnos, Ac yno'n cydymaros O'r boreu hyd y cyfaos, Medda" nhw. I hel a chyreha chwedle' Medda' nhw, medda' nhw, Ar hyd y wlad a'r pentre', Mcdda' nhw Os y'ch am glywed rhywbeth, Ewch at y teulu difeth, Cewch hanes pawb a-phobpeth Yn gyflawn mewn un bregeth, Medda' nhw. Mae William Jones o'r Ffatri, Medda' nhw, medda' nhw, 'N myn'd i briodi Mari, Medda'nhw; Wel, wfft i wraig fol hono, Nid all na gwau na gwnio, Ac yntan, poor fellow, Mor ffol a 110 ar bendro, Medda' nhw. Mae ambell i bregethwr, Medda' nhw, medda' nhw, Nad yw o'n fawr o awdwr, Medda' nhw; Er pwyso swm ei lafur, Edrychwch ar ei bapur O'i Baen fel newyddiadur, A dyna hen bechadur, Medda' nhw. Pan ddaw y gauaf gwélw, Medda' nhw, medda' nhw, Mae ailian fel yn marw, Medda' nhw Rhyw auaf gwyw ac oerllyd Yw eiftÍdogooth sychlyd, Amddifad iawn o i ysbryd I dd ;?egd l ffordd i r bywyd, Medda' nhw. Yn awr cyn i'm derfynu, Gwnat yn wir, gwnaf yn wir, Mi dd'wedaf pwy yw'r teulu, Gwnaf -yn wir, Sy'n llunior fath ystreuon t Am fcrched AC am ddynion: Wel, "Nbw yw nhw, gyfeillion, pIl i? Mon, Rhowch ar es pac y Plismon, le'n wir. -MEIFODTS. MERCHED: BETH A' WNEIR 0 HO!?YNT! Dysger hwynt i fod yn hunan-ymddibynol. Dysger hwynt sut i wneyd bara bkeus. Dysger hwynt sut í wneyd crysau. Dysger hwynt i beidio gwneyd ffug..wall. Dysger hwynt i beidio rhoddi powCàrar eu hwynebau. Dysger hwynt i wisge esgidiau tewion a ehynes. Dysger hwynt i olchi a smwddio diliaa. Dysger hwynt i wneyd eu gwisgoedd m hunain. Dysger hwynt sut i waeyd pryd o fwyft blasus. Dysger hwynt i wisgo dinad glan a rhad, ac edrych fel tywysogesau yiaddynt. Dysger hwynt i ddyweyd I na," ac i feddwl yr un peth. .Dysger hwynt sut i drwsio hosanau a gosod botwm. Dysger hwynt i sylwi mwyargymenadau eu cariadon nag:11 eu harian. Rhodder iddynt addysg sylweddol ac ym- arferol. Rhodder iddynt hefyd addysg uwch- mddoli-dp,mcorddoriaeth,lliwio, arlunio, &c., os oes ganddynt ddigon o atian ac amser. Dysger hwynt i chwynu a threfnu yr ardd. Dysger hwynt i beidio gwneyd un sylw o ddynion ieuamc o gymeriadau amheus. Dysger hwynt fod Duw wedi eu creu ar ei ddelw ei hun," ac na wna gwasgu eu canolau ddim gwella y cynllun. Dysger iddynt anhebgorion cymeriad da; gwirionedd, gonestrwydd, ac unplygrwydd, a phan ddaw yr adeg briodol gadawer iddynt oriodi.—Nid Helf, Lane. *•* "TASG I'R DART.EN'YDD."—Yr wythnos ddiweddaf rhoddwyd yr isod i'r darllenydd i'w ddeongli:- Dymlir ar Miss Sallie A. Lewis roddi clog Scisnig am y p n illion llythyr n 01 a ffi?7?5 a ganlyn iT Ll us n garweh A'u 21aw s m 8 oil yn 1 Y 3ga'r cl Samariaid ol r 10 oleuwawr i'r prydftn Y cawn eu grasau 100aid. Os s r ch log gai 100 10,000, A lOOOain yrdd 100 law r, Its tynir d f th fraich A ddwg dy faich bob ams r. Os Oai roddi d i'r tlawd, Daw ffawd a 3 i'th boced; Os rheni 5 o dorthau'n 10, Cai lonaid 2 10 basgod. lOOOioawitee, Wis. L is lio. Yn ddilynol derbyniwyd amryw geisiadau i aralleirio y dernyn, ond y canlynol a ddaeth i law gyntaf, a hyny oddi wrth "Hen Ferch. Dymunir ar Miss Sallie A. Lewis roddi clog Seisnig am y penillion Hvthyrenol a fflgyiel a ganlyn i "Elusengarwch: A'u dwylaw esmwyth oil yn un Y triga'r cftn Samariaid, O'r dog oleuwawr i'r prydnawn Y cawn eu grasau canaid. Os serch hannerog ga'i gan ddeng mil, A milain yrdd gan lawer, I ti estynir difeth fraich A ddwg dy faich bob amser. Os dimai roddi di i'r tlawd, Daw ffawd a thair i'th boced; Os rhenni bump o dorthau'n deg. Cei lonaid deuddeg basged. Milwaukee, Wis. ELLIS UNIO. 0 0 Y cynllun diweddaf o eiddo ei Fawrhydi Brwmstanaidd i ddrygu crefydd a chwerwi cyradeithas yn Nghymru ydyw drwy geisio creu eiddigedd yn y naill enwad tuag at y Hall, a drwg genyf ddeall ei fod yn cael cymhorth sylweddol gan rai a broffesant well pethau i gario allan ei amcanion dieflig. Ond dymunol i'r rhai a ymostyngant i fod yn dMs iddo fyddai cofio mai "Cenfigen a ladd ei pherchenog." Un o'r peehodau parotaf i'n hamgylchu ni fel Ymneiliduwyr yn arbenig ydyw an- mhrydlondeb yn dyfod i foddion eras. Mae hwn yn arferiad gwrthun yn mhawb, ond pan y mae swyddogion eglwysig, ac yn enwedig dechreuwyr y gân, yn euog ohono, y mae hi wedi myn d i'w chrocsan. Bttaswn yn heJaethu ar y pen hwn onibai fod arnaf ofn i flaenor canu un o gapelau cymydog- aeth V dybied mai ato ef yr wyf yn cyfeirio, a minau mor bell oddiwrth hyny ag ydyw Wil Pant y Mwda oddi wrth ddwfs -ar ei wyneb neu i'w yfed.—Gwyliedydd. • MaW un dyn yn Nghorwen yn galw ei gi yn Blisman" am y rheswm y bydd bob amser yn cyfarth ar ol i'r perygl fyned drosodd. Mr Rhidyllydd,—Sut na bae ch'i yn myn'd drwy Dean-street, Bangor, weithiau, gaol i ch'i gael deunydd llith iawn, drwy weled y merched yn y drysa. Mi fydd arnai gwlidd mynd trwy y stryd; gallech weled ar un olwg ganol dydd a gyda'r nos wyth neu ddeg o ferched mawr, diog, yn lotia hefo'u gilydd yn clegar a chivertfilny-n ac yn bamu pawb el heibio. Da chwi, deudwch y drefn wrtliyn'nhw. Maent yn drygu masnach y lie i gyd, trwy rwystro pobol barchus fyned drwy y stryd. Cewch i,nwa'rhai tro nesa', os Jeiciwch. Maent yn waeth na n merched ni yn Bethesda yma o'r haner. • • Yn ystod fyr annghydfod diweddar mewn chwareJ bwysig yn sir Gaernarfoir, dywed- odd un o'r goruchwyhvyr wrth y gweithvvyr ar derfyn rhyw ymdrafodaeth mai "Dim byd i neb oedd hi." Daoth y geiriau uched I i glvwedigaeth bardd ag sydd wedi d'od j am tiro i'r gymydogaeth, ac fel hyn y canodd ar yr &çhlyur Dim byd ineM medd stiward mawr Orweddai ar ei hyd ar lawr Yn orchfygedig, druan ddyn, Gan griw o'i weithwyr ef ex hun. Mae'r hin- yn'dag, n'r haul uwchben Dywypa'n'danb&id yn y nen; Aeddfeda'r gwair, ond er ein siom, Dim byd i neb medd stiward ffrom. I enill gwobran'r 'Steddfod wair, Wil Fawr sy'n bMod M y gair; Fe hoga'i arf, ond er ei rin Dim byd i neb"! sy'n tynu r mm. "Dim byd i'neb"! Wet. mae hi'n wan! Oes dim i ryumri mewn rhyw fan. Beth ddaw o'r ElwYB yn ein tir? Beth ddaw o blaid y "gynffon hir. "Dim byd i neb"! "Dim byd i neb! Y cylla'n wag, y rudd yn wleb; Ai onid hyn yw ystyr iaith Glasurol stiward mawr y gwaith? Chwarelwyr! ar anogaeth bardd, Boed ichwi asio'r frawddeg hdd- Dim byd i neb," a'i gwneyd yn nn A'r ddoniol Pawb ei ffordd ei hun! Dywed hen lane o Amlweh nad ydyw y cwmwl sydd 7a tywyllu nefoedd llawer merch helbulus yn ddim mwy na llaw gwr. Dyna sylw tarawiadol iawn. Mae carcharati Lerpwl yn llawnion iawn yr wythnosau hyn, yr hyn sydd yn achosi cryn bryder i'r-Toriaid gyda golwg ar gaji- lyniadau yr etholiad agoshaol-ofnant golli pleidleisiau eu pkidwyr mwyaf aiddgar. Fel rheol, pattiref* byehan tawel ydyw C-r-s yma, o ganlyniad md rhyfedd ddarfod ,vat d ,y chwaer grefyddoI-neu yn hytrach un clw aer yn ymosod ar y llall &'i "haelod bychan "-acliosi. cryn gvffro yma y dydd o'r blaen. Trueni n& bu??i y ferch hon yn troi ? dawn i weUcyfeinad, mae ganddi allu ymadroddawl rhwydd ac esmwyth, a buasai yn gwneyd y tro ya gampus i ddilyn Byddin yr Iachawdwriaeth. pe y caffai geiniogwerth o ras. Gwnai well gwaith hyd yn nod pe y defnyddiai ei Uais i waeddi ''penwaig ffres," yn hytrach nag i ddylorni ei chymydogion. Rhagor o r man- ylion y tro nesaf.- Un oedd yn agos. • • Mr Rhidyll i dd,-i noswaith o'r blaen, pan yn myned yn y ,erbydres o Fangor 1 Bethesda, digwyddiJïs fyned i gerbyd lie yr oedd nifer o ddyxiion ieuainc a deiml- ent gryn ddyddordeb ya" ,.3,r anghydwelediad sydd ar hyn o bryd rhwn y blaid fain Ar "blaid lydam" yn Chwarel y Cae, ac aeth yn ddadl mor chwilboeth cydrhyng- ddynt fel y bu agos iddynUi myned i setlio pwy oedd y meinaf â.'u d au. Wrth wrandaw arnynt yn baldorfrdi, ac yn tanu weips i wyneb eu gilydd, tusjldwyd fi i ym- fflamvehu fel y canlyn:— PAWB AR EI DROED JI HUN. I Mesur—" Giemwch hobptlh yn tGymraeg, Mae llawer math o bleidiau I'w cael yn Ngwalia gain, Ond nid oes 'run ohonynt Mor hynod a'r blaid faiftj" Main ydyw yr aelodau, A llwydion iawn bob un, Eu motto raid fod bellacii- "Pawb ar ei droed ei hun." Pawb ar ei droed ei hun, Pawb ar ei droed ei hun, Rhaid sefyll o hyn allan ::làr:li hun. Fe ddywed natitriaothwyr- Mae hyny'n ddigon plaen- Y tyfa'r holl gynffonau Yn feinaeh tua'r blaen; Gan hyny, i)id y w'n syndod 0 gwbl gan fy nain Fod dynioa, wrth gynffona, Yn myned ya blaid fain. Dyn helpo y "blaid fain," Dyn helpo y "blaid fain," Cyn hir ni bydd yn aros Ond cynffon y blaid fain." Un diwrnod, medd yr hanes, Fe aeth dirprwyaeth chweg Yn wrol tua'r Castell c Er mynu "chwareu teg;" Ond du iawn oedd hi yno, 'Roedd pobpeth yn ddilun, Ad na'r 11 awsant- A 'P:b 0: :i 5roed of hun. Pawb ar ei droed ei hun, Pawb ar ei droed ei hun, Wiw sefyll ar draed eraiU— Pawb ar ei droed ei hun. Fe glywais gynt am Hamun I. codi crogbren cry' I grogi ei hen elyn, I tf Ô11 arall bu- Efe ei hun a grogwyd, Ac felly gyda'r rhain, Os nad y nt yn rhy ysgafn, Yragrogi wna'r "blaid fain." Ymgi-ogi wna'r "blaid fain," Ymgrogi wna'r "blaid fain, Os ydynt yn rhy ysgafn Rhoed Dwvsau wrth y rhain. I BARDD TEW. I

ST. JOHN'S SCHOOL, MENAI I BRIDGE. DYDD Y GWOBRWyo.-Oynhaliwyd yr ar- holiad eleni gan Proffeswr Henry Jones, M.A., Coleg Bangor, a Mr R. Hughes, B.A., St. John's College, Cambridge. Dydd Iau diweddaf rhoddodd y boneddigion hyn eu hadroddiad o ganlyrnadau yr arholiad yn yr ysgol yn mhresenoldeb nifer o fjneddigesau a boneddigion o'r amgylchoedd. Llywydd- wyd gan J. R. Davies, Ysw., M.A., U.H., Brynllwyd, yr hwn hefyd a gyflwynodd y flw  d ir hwn gwobrwyon i'r enillwyr. Rhoddwyd adrodd- lad manwl a ffafriol gan y ddau arholwr, y rhai a ddywedent fod y papyrauaddaethant i'w Haw yn arddangos addys^iaetlf ofalus a gwaith lIwyr, yn enwedig felly mewn Groeg a Saesoneg, yr olaf o ba rai sydd o bwys mawr i Gymry ymberffeithio ynddi, a rhodd- odd y ddau anogaethau a chynghorion budd- iol i'r efrydwyr. Enillwyd y gwobrwyon yn y dosbarth cyntaf gan T. R. Williams ac E. J. Morris; yn yr ail gan R. O. Hughes a D. Treborth Jones; ac yn y trydydd gan E. D. Jones a W. Kent Jones. Aeth y rhai can- lynol trwy arholiadau y South Kensington Department of Science and Art mewn Mathematics ae Inorganic Chemistry:—T. E. Griffith, R. O. Hughe3, Richard Matthews, E. G. Morris, W. P. Owen, John Owen, John Williams, a T. R. Williams. Llwyddodd dau i fyned i mewn i Goleg y Bala, yn ail a phedwerydd ar y rhestr; un i goleg Pont-y- pool yn drydydd allan o'r wyth a dderbyn- lwyd; ac un i Goleg Regent's Park, Llundain, yn bumed allan o 19. Yn ngwyneb y ffaith fod syniad ar led fod Mr Jones Lewis yn bwriadu rhoddi yr ysgol i fyny, dymunir hysbysu yr ail agorir hi, fel o'r blaen, ddydd Mawrth, yr 22ain o Medi.

Ar y 7fed cyfisol, lladdodd Martha Hat- ledge, o New Alfeany, Ind., geneth 16 oed, ei hun trwy gymervd laudanum, oherwydd i'w mam wabardd iddi fyned i bicnic. Cymerwyd Edward Wortmanac un Rees i'r ddalfa yn Kingston, Pa., am feddwi Draper Thomas, Nanticoke, ac yna ei noethi, a thywallt vitriol drosto nes ei losgi yn farwol. ESTABLISHED NEARLY 50 YEARS.—White's Celebrated Moc-Main Trusses. Single Trus- ses, from 10s; Double Trusses, from 18s. Sent free from observation, and post free. WHITE'S MOC-MAIN LEVER TEPSS is the most effective invention for the treatment of Hernia. The use of a steel spring, so hurtful in its effects, is avoided, a soft bandage being worn round the body, while the requisit resisting power is supplied by the Moo-Ma registinff,p,tent Lever, fitting with so ma ease and closeness that it cannot be detects Send for descriptive oircular, with testimony and prices, to J. White and Co., (Limitef 228, Piccadily, London. Do not buy Chemists, who often sell an IMITATION of of Moc-Main, J. White and Co., have nab « Agents.

HYN A'R LLALL. I "Cvmerwch botelaid o fy meddyglyn i, meddai cwac wrth un claf o r darfodedig- aeth, ac fe baid eich pesweh yn bar fuan. Diau mai yn ddamweiniol y dywedodd gymaint o wirionedd. Daliai Deon Swift fod tri man lie dylai dyn gael llafar hollol rydd, set ar y fame, yn y pwlpud, ac ar y crogbren. "Tybiwch," medlai John Jones, "tyb- iwch fod dyn yn priodi chwaer-yti-ngnyfraitn ei fodryb o ochr ei fam, pa berthynas fyddai iddo?" Ar ol i bawb roddi y ewestiwn i ffyyndyd, ai. eglurodd y gofynwr mai ei wraig fyddai. "Betsi," meddai y gwr, gan ysgwydei wraig, yn nghMot y nos, "yn mha Ie y rhoddasoch y botel wenwynf Yn y^ cwpwrdd, yn ymyl y anwyl, yr wyf Dewydd ei lyncu, ynteI." ebychai y gwr dyehrynedig, ac meddai ei anwyl wraig, "Gorweddwch yn lIonydd, y flfwl, rhag i chwi ddeffro y babi." Mae yn Buffalo, N.Y., hen wraig, sydd wedi toesio miloedd o gynghorion meddygol mewn llyfr bwrcaswyd ganddi i'w cadw; ond ni fu awr o afieehyd arni orioed, ac nid yw y eynghorion gyad ganddi o un budd iddi. Ymddengys fod rhai pobl wedi eu geni yn anlwcus. of Tra yr oedd hen ferch yn Vermont yn dangos cadair a ddygasid, meddai, dros y Weryddyn y llong Bererinol "Mayflower," gofynodd hen lane dideimlad iddi, a oedd hithau yn dyfod drosodd yn y gadair. Ni ofynwyd i'r hen lane aros i awpar. 0. Chwe blynedd rn ol nid oedd yn Dakota ond 80 o Fsgohon Sabbothol, a 3000 o Isgolheigion ond yn awr y mae yn y Diriogaeth 645 o Ysgolion Sabbothol, a 30,000 o ysgolheigion. Dyna brawf fod y boblogaeth yn cynyddu yn gyflym. Dichon nad ydyw pawb yn gwybod mai anrheg oddiwrth y Frenhines Victoria ydyw y ddesc a ddefnyddir gan Arlywydd y Talaethau Unedig. Cyflwynwyd hi yn ystod Gweinyddiaeth Hayes. Gwnawd hi o ddarnau o'r Hong Resolute, yr hoD a anfon- wyd i chwilio am Syr John Franklin, ac a orchfygwyd gan rew y gogledd, ac a gafwyd yn ddiymadferth gan long ryfel Amencan- aidd. # Mae Charles Harding a James Townsend, dau ffarmwr ieuanc yn nghymydogaeth Evansville, Ind., wedi bod yn cytadlu am law lac a chalon ansefydlog Miss Sadie Coruing. I benderfynu pwy sydd i gael y llances, ymladdasant &'u gilydd, ddydd Gwener diweddaf, yn ol Rheolau Ardalydd Queensbury. Harding enillodd y dydd a'r eneth, ar yr hon y bydd yn debyg o arfer ei ddyrnau buddugoliaethus yn mhen tipyn. Yr oedd Chineaid o'r enw Sing Lee yn cadw golchfa yn Rome. Tua phymthegnos yn ol daeth yno Chinead arall, yr hwn a tholi weithio eyda Sing Lee. Dydd Iau wythnos i'r diweddaf, yn mhen cleuddydd ar ol i'r gwr dyeithr wneyd ei ymddangosiad, gwelwyd hysbysiad ar ddrws yr olchfa. fod Sing Lee wedi myned i New York. Y dydd Llun canlynol sylwodd y cymydogion fod arogl ddrewllyd yn dyfod o'r olcbfa. Aethpwyd i mewn a chafwyd y Chinead druan yn y gwely gyda gwrthban wedi ei thaflu drosto. Yr oedd y drewdod yn anoddefadwy braidd. Dangosodd ymchwil- iad peltach "fod y dyn wedi cael ei rwymo tori ei wddf a'i frathu yn ymyl y galon. Credir mai y gwr dyeithr gyflawnodd y llofraddiaeth er mwyn tua mil 0ddoleri a wyddid fod yn meddiant Sing Lee. Mae dyn wedi ei ddal yn Burlington, Iowa, sydd yn cyfateb i'r desgrifiad a roddir o'r Chinead oedd yn Rome. 00, Dydd Gwener diweddaf aeth llanc 19 oed, o'r enw Frank McDermott, yn gweithio gydag amaethwr o'r enw Lorenzo Diven- dorf, i'r borfa i ymofyn y gwartheg i'w godro. Yn fuan daeth yn ystorm ddychryn- 11yd o fellt a tharanau. Gan nad oedd Frank yn dychwelyd, aethpwyd i chwilio am dano, a chafwya ei gorph marw o dan goeden yn y borfa. Yr oedd y. ci lief yd yn farw ychydig oddiwrtho. Nid oedd y corph yn dangos dim niwaid, ond yr oedd ei grys a'i esgiaiau wedi eu rhwygo yn dipiau, a r "'i ddaear o amgylch wedi ei haredig gan yr elfen danllyd. # CYFKEITHIWB GOKALUS.—"Syr," meddai barfwr wrth gyfreithiwr oedd yn pasio ei ddrws. "a fyddwch chwi cystal adyweyd wrthyf a ydyw yr haner sofren yma yn un dda 1" Wedi ei harchwilio, dywedodd y cyfreithiwr fod y dernyn yn un da, a rhodd- odd ef yn llogell ei wasgod, gan chwanegu, gyda difrifweh mawr: 'Os gadewch i ch bachgen ddyfod i'm swyddfa ar fy ol, mi a anfonaf i chwi yr haner coron newid 1" Y GWTDDEII YN Y CABCHAK.—Yn ddi- weddar, anfonwyd Gwyddel-yr hwn a anfonasid ychydig yn flaenorol i'r carchardy -am flwyddyn i weithio mewn siop gof. Gan ei fod yn teimlo y gwaith yn lied galed, gafynodd i lywodraetkwyr y carchar roddi rhywbeth arall iddo i wneyd, gan ddyweyd: "Yn wir, syr, os bydd raid i mi weithio fel hyn am flwyddyn, byddaf farw cyn pen pythefnos I" Tua phum' mlynedd ar hugain yn ol rhoddodd yr adnabyddus Stephen A. Douglas lain o dir i ymddiriedolwr, at was- anaeth University Chicago, ond ar yr amod parhaol fod yr eiddo yn aros yn meddiant y corfforiaeth hwnw. Beth amser yn ol dygodd etifeddion y cymunroddwr gynghaws am yr eiddo, ar y tir ei fod wedi ei fforffedu iddynt yn ngwaith yr ymddiriedolwyr yn caniatau iddo gael ei werthu i dalu marwystl (mortgage) a roddasid arno, a'r wythnos ddi- weddaf rhoddodd y llys ddyfarniad yn ffafr yr etifeddion. 00 Tro pur darawiadol oedd i dair llances ddigrifol, 0 ieuenctyd ymadawol, ddyweyd y tair adnod ganlynol, y naill ar ol y llall, mewn seiat: Deuwch ar fy ol i, a mi a'ch gwnaf yn bysgodwyr dynion." "Dos, a gwna dithau yr un modd." I'r rhai byw oU y mae gobaith." Dywedir fod yn Wooster, 0., gyfreithiwr, yr hwn a ga yr enw o fod yn bur eirwir. Rhyw ddiwrnod aeth dyn a gyhuddasid o ladrata mochyn ato am gymorth. Yn y swyddfa addefodd y cyhuddedig ei fod yn euog, fel tase, Teimlai y cyfreithiwr gryn bangfa yn ei gydwybod wrth feddwl am ei amddiffyn. Ond, er mwyn sierhau ei dM, dywedodd y cyfreithiwr wrth y lleidr am ddyfod a hanner y mochyn iddo ef. Felly fu, a'r treial a ddaeth. Ar ol gwrando ar erlvniad pur eiddil, cododd cyfreithiwr y cyfiuddedig, a chyda ei law yn cyfeirio fry, dywedodd wrth y rheithwyr, Foneddigion, da genyf allu eich sicrhau fod genyf wybod- aeth bersonol nad oes gan y cyhuddedig fwy o'r mochyn dan aylwnag sydd genyf finau," ac ar dystiolaeth hono enillodd y treial. • Pedair blynedd yn ol aeth Miss Taylor- yr hon sydd oddeutu oed Moses pan ddiang- odd efe i wlad Midian-i Wahpoton, Dakota, a sicrhaodd 160 o erwau o dir. Y flwyddyn gyntaf cafodd un cynyg. Yr ail flwyddyn, cymerodd feddiant o chwarter section aral), a gofynodd tri am ei Haw, a'i chalon—a'i ffermydd ond gwrthododd hwy i gyd. Parhaodd y cariadau i luosogi fel yr oedd y ffermydd yn amlhau. Ond yn Mai diweddaf gwerthodd ei holl dir am 15,000 o ddo!eri, a dyehwelodd i'r Dwyrain, er mwyn cael llonydd, a gweled beth fydd dyianwaa y doleri ar hen gariad iddi. Amcanzvfrifa yr ieithydd enwog, Max M?r v Wdd yn y ?. yn mhen dwy gaSe?, ?,370,000 o bobl yn ?i d y, Italaeg; 72'571.0"0 y Ffrancaeg; 157,480,000, v Srmauaeg 005,285,000, Spaenaeg; a ?a?79?153 ? Saesonaeg. Pa sawl un ?'y?gwneydpobpethyn Gymr?g" y pryd wnw, tybed 1 Y crachfeddyg diweddaf i fyned i helbul ydyw un o'r enw Monck, yr hwn sydd yn tyw yn Brooklyn, N. Y. Proffesa feddu galln i iachau cleifion trwy arddodiad ei I ddwylaw, y rhai ni arddoda, modd bynag, cyn 1 swm da o arian rwbio rhmwodd iw cledrau. Tuag wythnos yn ol cymerwyd y cnaf fftig-dduwiol i'r ddalfa am sierhau 3o0 0 ddoleri oddi ar ferch ieuanc glaf, mewn ffordd dwyllodrua. # # Ar farwolaeth y 'diweddar Lyngesydd Courbet, yn Tonquin, anfonodd amryw symdeithasau benderfyniadau o gydym- deimlad 4'i weddw alarus. Erbyn edrych, hen lane sychlyd oedd y Llysgenadydd. Wrth weled Ethiopes yn cysgu dan ei bregeth, trodd rhyw weinidog N egroaidd oddi wrth ei genadwri ddarparedig, a dy- wedodd, Yr ydych yn eofio, fy ngwranda- wyr anwyl i, pan oedd Pedr yn pregethu yn y deml, i ddynes ddu o'r enw Saphira gysgu a syrthio o'r pedwerydd lofft, a myned yn grybinion tragywyddol ar y palmant islaw a hwy a gasglasant o'r briwfwyd oedd yn ngweddill ddeuddeg basgedaid yn llawn yn yr adgyfodiad, gan hyny, gwraig i bwy fydd hU" Yr wythnos o'r blaen, bu ugain o Boston- iaid feirw oherwydd dwfr ar eu hymenydd, ac ugain ereill am fod eu hesgyrn wedi troi yn sialc. Dyna rybudd dwys eto i bobl y trefi beidio defnyddio gormod o laeth. Y nos o'r blaen gofynodd Ysbrydwraig i ysbryd ei phriod ymadawedig a oedd efe wedi dyfod ar draws ei hanwyl fam eto. Fy mam-yng-hyfraith f meddai yr ysbryd noeth, Ydwyf," ebai, ac y mae yn ofidus genyf fy mod wedi marw. Nid ydyw yr hen wraig wedi newid dim. Aroswch chwi yna can hired ag y gellwch." Gwnaeth dyn jeuanc yn Brooklyn gais am ysaraeth yn mhen tair w3rfhno? ar ol pnodl, am y rheswm ddarfod iddo ddargan- =Coes gorcyn oedd gan ei wraig. • Mae clerigwr yn nghymydogaeth Bir- mingham yn arfer amaethu ei fferm er cynyrchu llaeth, pa un a enfyn i'r dref i'w werthu. Un diwrnod yr wythnos ddi- weddaf, nid oedd ganddo neb i fyned a'r llefrith i'r dref, gan hyny, rhag iddo ddy- fetha, tarodd ei got glerigol am dano, neid- iodd i'r cerbyd, ac ymaitn Sg ef gan waeddi, Llefrith llefrith I" nerth esgyrn ei ben, ac ni bu ond ychydig amser nad oedd wedi ei werthu bob diferyn. Diau fod amI un o'i frodyr yn Nghymru wedi ei ddonio vn well at werthu llefrith na phregethu yr fifengyl.

EIDDO Y CYMRY I'R CYMRY. I SYR,-Gyda'ch caniatad, gohiriaf, hyd nes dychwelaf o'r hen wlad, fy sylwadau addaw- edig parthed "Y Bendefigaeth." Goddef- wch 1 mi ddiolch i'ch gohebydd galluog Marcus—hwyrach y tarawn ar ein gilydd yn Llandrinçlod-am gofnodi ystyr wreiddiol y gair gras, yn ol Cynddylan Jones, sef yw yny,grace,grease, iraid, mim, &c. Naturiol a phriodol dros ben. Trueni nad allesid dwyn truenusion gwahanglwyfus, fel "Ab Eifion," o dan ddylanwad y nwyf defnyddiol hwn. Mae ei ymosodiad bawaidd ac isel- wael ar olygydd purchus y Genedl Gymreig, ei Fibl-garwch rhithiol, a'i lipaeiddiweh cyffredinol yn teilyngu gair neu ddau o sylw. Eiddo Cesar i Cesar," eiddo Mynyddog i Mynyddog. Purion. Sieryd am "awdwr galluog yr ys-rif fel un o'r prif ymosod- wyr ar lawnderau a buddiannau yr eglwys yn ein gwlad." Ai clochydd "A tr eglwys Symudiadau Ficer y Plwyf," curadyu yn diheii fywoliaeth" well, y lordyn o'r Plas, 1..1 gynffonwr eglwysig, ydyw rhai'n. 1 "lawnderau a buddiannau yr Eglwys:" pa le maent ? Gadewch i ni gael prawfion o'u bodolaeth-yna ymfoddlonwn. Methodd y diweddar Ddeon Bangor, a metha pob Deon arall, brofi bodolaeth "wwnderau tt budd- iannau" Eglwys draws-arglwyddiaethol Harri'r Wythfed. Eiddo y Cymry i'r Cymry. Yn ein gwlad." Paradwys fu Cymru i'r giwaid Eglwysig-a'r fath gruglwyth o giwradiaid a fcgid bob blivyddyii Ond mae Anghydffurfiaeth yn codi. Eisiau Eiddo Cesar i Cesar "-eiddo y bobl i'r bobl -ac nid i blaid, sydd ar y Dadgysylltwyr. Chymer pobol y tai cyrddau" yr un dimsu- werth ond yr hyn sydd iawn-sydd eiddo y werin. Eiddo cyfiawn y cysegr yn wir. Profer, yna ymfoddlonwn. Caniatewch air ar ei sylwadau parthed yr erthygl arweiniol a'r grefft o Freniniacthu. Kingcraft a priestcraft-adwaenir hwy broil yn mhob gwJad. Lletha rhyddid yn nghrafangau ellyllaidd y ddwy chwaer hon. Mae Cymru wedi gwrthod yr olaf, sef priest- craft: amser a ddengys beth ddaw o'r Hall. Y goron: beth ydyw? Cruglwyth o ryw bethau a ystyrir gan rai pobl yn werthfawr. o ddwylaw pwy y daeth? Archesgob Canterbury. Pwy awdurdododd yr arehoff- eiriad hwnw i'w dodi ar ben unrhyw berson? Y Senedd. Pwy oedd y Seneddwyr? Ai cynrychiolwyr y werin Brydeinig? Choel- ia'i fawr. Ni chynrychiolent neb amgen na'r bendefigaeth, yr offeiriadaeth, y cy- foethogion, ac ychydig amaethwyr gormes- edig. Dylai eich gohebydd lucliio ei wydrau henafol dros ben y Foel, a dal ar arwyddion yr amserau. Hollol ddibwys i'r cyhoedd ydyw ei anwybodaeth parthed "hoffder y Freniues o'r Prif-weinidog Tori- aidd. Hefyd, ei dyb, yr hon a'n hadgofia am adnod o Lyfr Job. Purion dynes, fe- allai ydyw y Frenines wedi bod. Nid fel dynes, ond fel brenines y siaradwn am dani; ac nis gellir peidio condemnio, yn y modd cryfaf ag sydd bosibl, ei hymddygiad at Mr Gladstone. Fel brenines, dymunaf h Ab Eifion" nad oes iddi orsedd ddisigi nghalon pob Cymro gwladgarol. Ih g Yn mai plentynaidd yn eich gohebydd Ydv, anghydsynio ar yr "ymosodiad" CynJT edig yn eich prif erthygl, heb Z gyntaf ddangos anghywirdob y Yn huddiadau." Poena Radicalia.Pth cy. lawer o'r tylwyth breninol, heblaw 11 y gtyn o Danyfoel." Telir i'r frenines tua phcS can, mil o bunnau yn flynyddol gan y -nid gan y Toriaid am beth, Ab EiC Arwyddair cannoedd 0 hloedd o BrydeinwTI ydyw, Llywodraethiad. y werin, ga werin, ac er lies y werin. Llesol i" gohebydd fuasai darllen desgrifiad y pro. phwyd Samuel o frenin, yna ffwelai ar unwaith na wna Democratiaid, perchetio^ a'i bleidleisian,—diolch i Gladstone,—ddim anrhydeddu brenin nac ymherodres-DA ond ei dewisdddyn ei hunan. Trawsfedd iannwyr ydyw teyrn llinachol. Eidda Cvmry i'r Cymry. G Goiph. 25, 1865. LLYW.vr.CH Liwn I

CYNRYCHIOLAETH SIR FEIR. I IONYDD. I Syp,-Wrth deithio drwy amrjav rana o'r sir ddywededig y dyddiau diweddaf clywais ugeiniau, os nad cannoedd, yn diolch i'ch gohebydd manylgraff "8. Wj ,C Ynry(?ll i ,) I act h ddwyn y pwnc pwysig, Cynrychiolaetli Feu-ionydd" i sylw yn y Genedl am GorA 15fed. G\tyr y rhan fwyaf o boblogaeth sit Feirionydd, bellach,, mal nifer fechan 14^ o'r pleidleiswyr sydd wedi dewis Mr Robert, son i ddyfod yn aelod Seneddol dros y sir, a rhai ohonynt yn fwy er llesiant personol na llesiant cyffredinol y boblogaeth. Fe alki mai nid heb achos y mae rhai papyrau jn cefnogi Mr Robertson, ond hyn sydd sicr cyn y ceir unolrwydd yn y pteid!eL? rhaid i'r ethoJth newydd gad dyfod i mewn, a chael siarad hefyd yn y cyiarfod. ydd, ac nid fel y darfu i gadeirydd mewa cyfarfod yn Dolgellau rwystro i rai siarad am nad oeddyni yn cefnogi Robertson. Gaa fod y sir yn rhanedig iawn eu barn am Mr Robertson, a bod Mr Morgan Lloyd wedi ei enwi hefyd yn y Ccnedl yr wyf wedi cyfeirio ati eisoes, ac yn cael ei enwi yn fynych yn flaenorol gan hwn a'r llall yma ac acw yn y byd, y mae yn rhaid i'r pleidleiswyr, ryw ffordd neu gilydd, ddisgyn yn unol ar ua o'r ddau, hyny yw, rhaid cael mwyafrit dai droi y fantol 0 blaid un, a'r pleidleiswyr sydd i wneyd hyn, ac nid y pwyllgor bychan hunan-etholedig sydd yn bodoli eisoes. Y mae Mr Robertson yn canmol. adwy-yn adeiladu yn dda i'w denantiaid, ac yn hynod o'r heddychol wrthynt. Y mae hefyd yn hael o'i arian, yn cyfianu llawer at gapelau ac Eisteddfodau, ac at golegauac ysgoloriaethau, ac at wobrwyon mown rhyw gyfarfod neu gilydd yn feunyddiol; ond nid yw yn gystal ?<r-teistr ag ydyw o dg-feistr. Gyda golwg ar y tir, planu coed a magu helwriaeth ydyw ei brif bwnc ef. Y mae planu coed yn ymyl y tai mewn lleoedd y tyi gwenith, a haidd, a cheirch, a phob llysiau tyfadwy yn milwrio yn erbyn amaetiiydd- iaeth, a phe rhoddai y boneddwr haehonm haner y gost ag mae yn ei roddi i bianu y coed, i sychu y tir, a1 ddwyn dan drmiaeth amaethyddol, gwnai wasanaeth gwladgarol a chenedlaethol, ond fel y mae, llesiant pleserus personol yw y cwbI, a hyny ar draul dinystrio amgylchiadau amaethwyr a gweithwyr o'i gwmpas. Codi yr amaethwyr i fyny ag un llaw, trwy adeiladu aneddau da iddynt, a'u tynu i lawr ar y llaw arall, trwy blanu y tir yn goed i fagu helwriaeth i'w difa yn y pen Iraw fwy amaethwr a haua unrhyw had, yn ymyl y coedydd hyn, onid ydyw y cwningod, a'r adar, yn difa y borfa, ac yn gwenwyna y cyfan, fel na fwyty yr un creadur ddim o hono, heb son am na gwenith, na haidd, na cheirch; ac hefyd, onid yw Mr Robertson yn codiv yr afonydd yn fychain a mawrion am lilltiroedd, fel na chaiff neb bysgota; ac onid yw yn cadw y mynyddoedd yr un .fath, fel na chaiff aeb ddiwyllio yr un darn i'w amaethu, 11a mynd i dori brwyn, na rhedyn, na lladd mawn, na thynu grug, na phaethwel ychwaeth; a hyny rhag i neb ddifa yr helwriaeth: ac onid oes dwy chwarel lechau ar ei dir, un yn y mynydd, a'r Hail )11 ymyl fferm a dywedir fod arno eisiau en cau hwy i fyny, dan yr esgus nad yw y cerrig yn werth eu codi-ond y gwirionedd nmeu debyg yw rhag i'r gweithwyr, wrth fyn'd a d'od, ladd yr helwriaeth, a dal y pysgod yn y nentydd. Y mae y lleehau yn (Ida ac ya wasanaethgar, yn well na llawer o bethau y mae ef yn eu cefnogi ond mae ei ofal yn fwy am gwpl 0 phesants, neu betris, nac ydyw o wario ychydig o arian i agor y graig yn iawn i ro'i gwaith i weithwyr. p e bai ir  of a l It6'i we i thnvyr. Pe bai Mr Robertson yn perchan chwarelaa Ffestiniog, lie mae llawer o gerig drwg a gwael yn gymysg ft rhai da, a pha chwarelati sydd heb hynyna ynddynt, ond os byddent yn foddion i niweidio y gam", y l'crygl fyddai y cauai ef hwy i fyny y crtlu cyntaf. Yn y Senedd ddyfodol bydd cyfraith yn cael ei gwneyd fel na all meistr onnesu ar y ten; ant, yn gyffelyb ag y mee yr Iwerddon wedi ei gael, a chyfraith hefyd i wneyd rlivw drefn ar yr helwriaeth, yr hyn sydd yn bla ac yn felldith yn mhob man ac ani bal yt Ifelwriaeth, a chadw yr afonydd, aTniynyad" oedd, gallai pedwar-ar-bymtiieg o b"j, ugain o'r heddgeidwaid, a clieidwaid helwriaettt hefyd, fyn d 1 chwilio am ryw orchwyl araU a dalai yn well i'r wlad, os nail iJdync hwythau yn y pen draw, pe cymerai ItyllYM3 le, ac y mae yn sicr 0 gymeryd lie, neu ar Y dosbarth gweithiol y byddai y bai: N'r holl arian a arbedid dalu yn drethoedd a phob, peth gan yr amaethwyr ac eraill. Ond y pwnc i'w benderfynu gan yr eti, wj.- wyr yw, pa un ai Mr Habert30n ai W Morgan Lloyd a fyddai y tcbycaf pI V Senedd 0 bleidleisio dros gad cyfraitl  yn rhyddion i ddy? t!awd fy?'d i  pysgodyn, a chael y lnynyddoedd yn rhYtdb ion i'w hamaethu, ac i godi llechau a P.lÇd nwydd canfyddadwy arall. Pe >' ^el. amaethu y mynyddoedd gan y boneddigion nifyddaira.tdinebfyne.HrAmenM? Phatagonia, nac unrhyw wia I a I cll%vait byddai digon o waith i baw!) yn yniy'i y' hyn a dalai yn dda i bawb. i'r Me?t? Y tenant a'r gweithiwr, a chodai aiiiiot Y' iaeth i fyny yn y ivia?. Fcl mae y IIIN'TIO d'' oedd yn bresenoi, macnt yn ddiwerth 1 LOI?101 i'r wlad rhanbarth cang ydynt 0 (idear Brenin mawr, yn cae I eu defnyddlO yn wae i na bod yn ddi-les, sef i fagu fFan\ Ii ddinystrio pobpeth o'u cwmpas. Xitl wy II fy hunan yn gwybod nemawr am Mr [0rgüei Lloyd fel dyn, a oes ganddo ef dirocud a helw, os oes fath feistr yw I Yr w. I cofio i mi ddarllen am dano yn .rt1)"\()iI ei fod yti y Senedd wedi pleidleism di gau y mor, a'i fod trwy hyny boddhau amaethwyr sir Fon, ond ar )r ^j pryd wedi digio y gweitbwyr yn fawr, hal- yr oedd hynyna cyn lielaethiad yr sC\r" fraint; ond mae eich gohebydd "S. wedi dangos yn eglur ei fod yn fwy '-?.„ o lawer yn y Senedd na Mr Roberta, a? hefyd mae Mr Morgan Lloyd yn GY'l" 1 gall siarad yn iaith yr etholwyr, ac ijei eni a'i fagu yn sir Feirionydd, er ei t,o' Yq Llundain yn awr er's Mynyddoedd, a:1) 11 wybod am amY.Ihjadarlau a thennlaJ)[r tDgoIion sir Feirionydd yn well na Robertson. Y mae Hawer yn dyw?.? gwell ganddynt hwy roddi eu plodtais t ? Wyn nac i Mr Roberrson. Ond gade?cu ni gael clywed bdh yw eg-vyddono?? Robertson a Mr Morgan Lloyd ar D' tir, a'r pethau ydd wedi cael eu dy?ed? vn v Ilvthvr hwn.-), r eiduocli, I V&VVW RnYDDFRïDWR. I

1 Yr wythnos ddiweddaf budynoren? 1 John Titterson t?rw yn nghy ydg- iet4 Hyde Park, Llundain, mewncanJvn?H gael ei fmthu gan gath yn mis MawrtU ?f. ?j

CYNHALIAETH Y TLODION. Pwnc mawr a dyrus drachefn ydyw rhanu y miloedd punnau a ges-lir dan enw treth y tlodion, rhwng y swyddogion a'r tlodion. Penu cyflogau o dan gydsyniad y Local Government Board, i feistr a meistress, drysor a chaplan y tlotty, cyftog mawr i ysgrifenydd yr undeb, cyflogau symol i'r meddygon, y relieving officers, y school at- tendance oiffcers, cofrestrwyr a chasglwyr trethi yr undeb. Yna, pcnodi dogn cym- horth ailanol yr oil ga'r fraint hon o dtodion yr undeb. Pwy wed'yn gain' breswytio yn y ty, ac a pha fath a pha swm o fwyd eu porthir &g efl Pe gwnelid yr holl orchwyl- ion hyn yn iawn, nid gormod ° amser at y gwaith fyddai chwe awr bob dydd yn mhob wythnos o'r flwyddyn, gan 50 0 warcheidwaid. Yr amser a dreulir mewn gwirionedd ar yr holl orchwylion a nodwyd —gorphwysedig ar y gwarcheidwaid-yw tuag at awr a hanner yn yr wythnos gan na? neu ddeg, am y flwyddyn. Rhwydd waith fydd y canlyniad. a llawet o ddiffyg- ion. Deuwn i'r bwrdd, ae edrychwn yn y drych hwn dro." Dyma hi yn ddej o'r gloch, a deg neu ddeuddeg o'r gwarcheid- waid yn bresenol, dechreuir drwy i'r cadeir- ydd ddarllen ar garlam gofnodau y cyfarfod o'r blaen; cymer hyn o bum mynyd i ddeg o amser. Dvna ddwain neu ddau o lythyrau oddiwrth gynifer o wahanol ohebwyr, i'w darllen a'u hystyried. Cymer hyn hanner awr neu ychwaneg. Yna gel- wir ar feistr y ty gyda'i adroddiadau a'i geisiadau. Dylai hyn gael awr o ystyriaeth, ond chwarter hyny gaiff ef. Dyma wed'yn relieving ofifcer No. 1 gerbron gyda hanner cant o geisiadau am gymhorth allanol i dlodion. Dechreua y cadeirydd eu darllen gyda chyflymdra agergerbyd. Cymerwn hwylJ, a chyfieithwn un cais, er enghraipht: "Sian Hughes, o'r fan-a'r-fan, 35 oed; weddw, gyda phedwar o blant, 8, 6, 4, a 2 nwydd 0 oedranau, a gobaith am y pummed plentyn, yn gwbl anghenus, heb neb perth- ynas yn rhwym o'i chadw; deisyfa gymhorth ailanol." Gwarchesidwad Yr wyf yn cynyg iddi hi a'r bod yn gynil a fforddiol buasaiiganddynt glyb i syrthioarno. osawniro'icymhorthallanolfel hyn, aiff y trethi yn rhy drymion i'w dwyn. Cadeirydd: Yr wyf wedi pregethu fy ngoreu yn erbyn ein dull gwastraffus o gyf- ranu cymhorth allanol, ond i ychydig bwr- pas, hyd yn hyn. Y mae rhyw au-garedig- rwydd yn meddiannu y nifer fwyaf o'r gwarcheidwaid. Pe ystyrient y pwnc yn briodol, gwelent mai creulonder yw rhoddi cymhorth ailanol, tuag at y tlawd a'r treth- dalwr. Gwneir y tlodion yn ddiofal a di- ymdrech, a chwyddir y trethi i'r fath raddau fel ag i wneyd llawer yn fsthdalwyr. Edrychwch ar undebau ereill, rheol pa rai yw cynyg y toorkhouse i bawb gydag ycliydig iawn o eithriadau, ac y maent drwy hyn wedi lleihau y trethi i hanner y peth fuant. Gwarcheidwad Arall: Mi wn trwy brotiad fod y trethi yn drymion ac anhawdd eu dwyn, ond nid cymhorth ailanol i'r anghenus ydyw yr unig achos o hyny. Wele dalu cyflog yn tynu at ddau cant o bunnau i'r clerc, yr hwn sy'n cael gwas i wneyd y gwaith am chwarter y swm. Yr ydys yn talu 20p i gaplan am ddarllen gweddiau yn y ty, pryd y gallai y meistr wneyd y gwaith yn llawn cystal am ddim. Talwyd dros 20p eleni i dwrneiod am dreio perswadio yr us- tusiaid i orfodi llafurwyr tlodion ydoedd ar eu goreu glas yn cynal eu hunain, i gynal perthynasau, er lleihau ffyrling yn y bunt ar dreth y cyfoethogion. Gwarafun rhoddi 6s yn yr wylhnos o gymiiorth ailanol i weddw onest gyda phump o blant, a chymell ei diraddio trwy ei gyru i'r tlotty, lie y costiant i ni 16s 6ch yr un yr wythnos.— Cadairydd.-Dal yr wyf, ac y mae profiad undebau ereill yn cyd uno fod rhoddi cymhorth ailanol yn tynu rhai i bwyso ar y plwy, pryd y gallant gydag egni gadw eu hunain. Yn He rhoddi cymhortb allanol, cynygiwch iddynt y tloty, a cheir ymwared oddi wrthynt. G,-Gwir, Mr Cadeirydd; ac y mae'n gysur genyf feddwl fod ein tlodion gonest yn mynwesu atgasrwydd i ddyfod yn breswylwyr y ty lie y triga puteiniaid ac afradloniaid. Mi a wn am y weddw dan sylw, y mae'n ddynes barchus, o deulu a dygiad i fyny, yn .ofalus am ddwyn ei phlant i fynu, felly. Mi a wn y dewisai farw 0 newyn yn hytrach na dyfod gyda'i phlant i aros yn awyrgylch annuwiol ein tloty. Cadeirydd.—Os felly, fe wna ei theulu a'i chymydogion ei helpu i fyw heb bwyso ar y plwy. G.—Dyna wirionedd eto, Mr Cadeirydd; nid OM amheuaeth y gadewid i'r weddw hon ?f?antnewynu gan ei chymydogion; ond, ?SSn?ydd i'r bwrdd hwn orthrymuy g"l itll,o t wy e l or'? i l ?SdoS? ?redighyn trwy eu gorfodi i Snu nes dyblu a threblu y dreth sydd arnynt eisioes at Zniy tlodion, rhaid aid-dyyn.t t ?l. ;di rlih,eh tna, tlodion hefyd tu allan i'r ?reth-0'u l 1 gyfranu yn o?Mdion" ebai d-dpdf Ii-b?gt?' by anner hyny yn ?fod yn em hundeb o hanner coron d w I It yn y bunt 0 werth Uyn- yddo1 ydaliadau. OnoB?wehgymh?th ySanof y t.dd,, hon.?Lydd yr hyn a ^fra^a nreswvlwyr dyngarol y p!wy 11 ( y t? y? alth ??,l t ya y bunt, ac ychwaneg ar ^Cadeirydd.—AthrawiMth gommumstaidd yw hn04 nid treth yw elusen, nid dyw Soddi eluseu i'r tlawd yn UM rhyddhad oddi wrth dreth. i ni G—NM ?dyw ysywaeth, os bydd i ni trwy elusen gynal y Zdd? beu, rhad ini daln y dreth yr un ?h, felly, y mae eich r h a l i .1. ?hw-? cyfundrefn yn gwasgu rhM t da!u chwe Bwllt yn Y bunt at gynal y tlodion, tra nad ywyniferfwy&yntah ond haaner coron. Y dydd o'r blacn, mynech i weithiwr ydoedd yn talu trath yn 01 ei foddion, 1 dalu yn ychwanegol dri swllt yn yr wythnos at gynal ei dad. Un yn derbyn can' punt yn y flwyddyn o gyflog yn talu dim ond deg swllt ar hugain at gynal y tlodion; ac un arall yn derbyn dim ond deugain punt, yn talu wyth bunt a chwe' ugain at yr un a dyma fel y mynwch weinyddu deddf sydd yn gorchymyn ar fod i bawb dalu at gynal y tlodion yn ol ei foddion. Yr oedd y bwrdd wedi eistedd am ddwy awr erbyn hyn, a'r rhan fwyaf o'r g.varcki lwaid wedi myned ymaith, fel y bu raid rheieg -rywsut drwy y cant achosion ereill oedd ar lyfrau y reliev-ing-officers mewn hanner awr, yn mhresenoldeb rhyw bid war neu bump o warcheidwaid- Y mae, ar y cyfan, y ddeddf yn dda, ond y mae y gweinyddiad ohoni yn ddinygiol. Dywed y ddeddf, Ai Prisiwch bob daliad yn yr Undeb yn gyfiawn a chyfartaL fel y byddo i bob trethdalwr dalu yr un faint yn o ei ddeilleb tuag at roddi cynaliaeth gar- tref i'r rhai anghenus diniwed, ac anfon y rhai diriad i'r tlotty i'w cosbi gyda bwyd wrth bwys a diod wrth fesur." Y mae y peiriantyn gryf a chymhwys i wneyd y gwaith, ond cael digon o bower i'w drol; ond pan edrychwn arno yn gweithio, sal yw'r canlyniad. Pe ceid dynion gonest, gwybodus, a ffyddlon i weinyddu y ddeddf, ceid cyfiawnder a heddwcli; ond erbyn gweled fod y gweinyddiad yn Haw rhyw hacner cant nad oes gan y rhan luosocaf o honynt na gallu nag ewyllys i gynawni eu swydd, beth ellir ddysgwyl ond gweled blerwch a bonglerdra yn teyrnasu. Y mae eisieu peiriant mwy powerus nag a gafwyd hvd yn hyn i weitnio allan yn deg a chyf- iawn ddeddfau y tlodion. Pan dderbynia pobl y plwy orehymyn i ethol gwarcheidwad dywedir ar unwaith wrthynt na dderbynir neb oni bydd yn dal yn yr undeb eiddo y bydd ei werth trethot yn 25p. Mewn llawer plwy dynion yn dal gwerth llai na hyny fydd y rhai. cymhwysaf, ond gwaherddir eu hethol. Ceir hefyd yn fynych mewn plwyf mai y cymhwysaf yw hwn-a-hwn, ond nad all fforddio colli ei amser a thrafaelio o bump i ddeng milldir bob pymthegnos neu amlach, i foa yn bre- seno yn y bwrdd heb gael ei dalu. Y mae y ddeddf yn gwahardd talu i'r cyfryw, er i'r plwyfolion fod yn foddlon i hyny. We), fe enwir rhywun i lenwi y bwlch, ond ca y cyfryw yr un fyno ai sefyll yn yr adwy ai eid io-myned i'r board pan y myno, neu beidio myned o gwbl. Gall mai Cymro un- iaith fydd, eto dygir yr holl drafodaeth yn mlaen yn Saesoneg; rhaid iddo wrth galon ddewr os a. yno drachefn. Fel yr awgrymwyd, y mae yn gofyn i warcheidwad, er gallu cyftawni ei swydd yn briodol, fod yn gwybod manylion deddfau clyrys prisio, trethu. a gwninyddu cymhorth i'r tlodion, sy'n gofyn blynyddau o efryd- iaeth galed i ddyn cyffredin. Rai blynyddau yn ol, sefydlwyd llysoedd sirol i godi man ddyledion a phenderfynu cworvlau rhwng masnachwyr. Nid yw y deddfau a wein- yddir gan y cyfryw lysoedd yr un gradd mwy dyrys na'r deddfau a weinyddir gall fyrddau gwarcheidwaid; ond mynodd y adeddfwriaeth na chai neb weinyddu yn un ohonynt heb ei fod yn fargyfreithiwr dysgc edig, teilwng o bymtheg cant yn y flwyddyn ogyllog, tra y gadewir gweinyddiad deddfau y tlodion i rai mor ddiddysg fel yr ystyrir yn bechod talu yr un ddimeu iddynt am eu gwaith. Carwn weled ein deddfwneuthur- wyr yn dyfod i'r un pcnderfyniad a gwahan- gleiflon Samaria gynt, nes eyffesu, "Nid ydym yn gwneuthur yn iawn." Ni ddaw diwygiad wrth ddysgwyl-rhaid gweithio i'w gael. Fy amcan wrth hyn o ysgrif ydoedd agor a daugos y briw,—pa fodd y ceir yr eli ?—Yr eiddoch, &c., JOHN MORGAN. I