Y Genedl Gymreig

CORRIS. I CvFAiiFon y ToErAiP.—Cynhaliwyd yr tichod yn yr Ysgoldy Cenedlaethol, nos W cncr, y 21nin cynfisol, dan lywyddiaeth Mr Edward Williams, Braich Goch. Ar yr esgynlawr yr oedd Mr Wynne, Beniarth— Yr yrn-(,i,;v(ld Ceidwadol dros Feirion, nifer 0 Codwadwyr Machynlleth a Chorris, yn 8Ystal a TJiuin Uwynedd a Berw o Aber- gynolwyn. Yr oedd yr adeilad yn orlawn o Inandawyr astud,ac ar gwncyd pob ymdrech San wyr yr esgynlawr, gyda thraed a chyda 1 gcdi cheers i'r siaradwyr, eto hollol Odihwyl ydoedd, a theyrnasai tawelwch per- tfaitli yr» rnhob cwr arall. Baich areithiau y tri siarndwr, sef y Parch R. J. Edwards, Corris; Twm Gwynedd a Mr Wynne, oedd Cisio eondemnio gweinyddiaeth dramor Mr Gladstone. Gan fod Mr Wynne yn bwriadu dod allan dros y sir, disgwyliem ryw am- linelliad o'i gredo ar faterion cartrefol, lbegi6 Daddfau Helwriaeth, Deddfau y Tir, Cau r Tafarnau ar y Sabboth yn Lloegr, jJewisiad Lleol; ne yn en wedig Dadgysyllt- lad a Dadwaddoliad yr Eglwys, dim hanner Sill! Dim cydnabod eu bodolaeth, na'r angen tun danynt! 0 Feirion Ryddfrydig ac Ym- Jieillduol, ai hwn ga yr anrhydedd o'th (gam) gymvchioli yn y Senedd, ar adeg bwysicaf yn holl hanes Prydain Fawr?

ROEWEN, GER CONWY YMWELIAD Y PARCH RICHARD OWEN.- Fel y crvbwyllais yn y Genedl yr wythnos ddiweddaf fod y gweinidog anwyl a phobl- ogaidd uchod i fod gyda ni yn y Roewen yma. Yr oedd llawer o ddisgwyl a llawer o weddio wedi bod ar ei ran cyn ei ddyfod- iad i'n plith. Yr oedd Mr Owen wedi bod gyda m ddwywaith o'r blaen, a daliodd helfa" fawr y prydiau hyny, fel na bydd ond tua banner dwsin, a llai na hyny yn ami yn myned allan nos Sabbothau ar der- fyn y bregeth o flaen y cyfarfod eglwysig. Prydnawn Sadwrn, am ddau o'r gloch, pre- gethodd Mr Owen oddiar y gciriau hyny,— Gan wybod yr amser ei bod hi yn bryd i ni ddeffroi o gysgu," &c. Pregeth ragorol yw bon. Am saith o'r gloch pregethodd i gynulloidfa fawrar Swpper yr Arglwydd." Am ddeg boreu Sabboth pregethodd oddiar y goiriau hyny, Canys pwy bynag a wna ewyllys fy Nhad, yr hwn sydd yn y nefoedd, hwnw yw fy nirawd i, a'm chwaer, a'm mam i"—mai y saint yw gwir berthynasau yr Arglwydd Iesu. Am ddau o'r gloch yn y prydnawn pregethodd oddiar y geiriau hyny, Pan addunedech adduned i Dduw, nac oeda ei thalu." Pregeth ragorol. Am chwech yn yr hwyr pregethodd oddiar y geiriau hyny, Canys ganwyd i chwi heddyw Geidwad yn ninas Dafydd, yr hwn yw Crist yr Arglwydd "-fod gweithredoodd nerthol yr Arglwydd Iesu yn ddigonol brawfion o'i aMu fel Gwaredwr, yn ng r?i da chymhellion cryfion i'r pechadur i roddi ei hunan iddo i'w gadw. Yr wyf wedi clywed Mr Owen yn pregethu lluaws o bregethau rhagorol cyn clywed y pump hyn; a'm teimlad yw fod y rhai hyn yn llawn cystal, os nad gwcll na'r un bregeth a glywais ganddo erioed. Ni avosodd ond un ar ol yn ystod y pum' oedfa, a hono yn perthyn i gapel y Roewen, ond y mae yn rhaid i bawb addef nad oedd dim diffyg vn y weinidog- aeth. Gallaf ddyweyd foci y cynulleidfa- oedd mawrion yn gwrando yn astud, ac yn ymddangos fel yn mwynhau y weinidogaeth rymus ac effeithiol. Nis gallaf lai na chredu na bvdd i'r gwirioneddau gwerthfawr a wrandawsant wneuthur eu hoi arnynt yn fuan neu yn hwyr. Gobeithio hefyd y bydd i holl eglwysi yr am- gylchoedd gael lies a bendith amserol a thragywyddol mewn canlyniad i'r gwirion- eddau plaen a dirodres y cawsom y fraint o'u gwrando. Cawn fod cyfeillion y capel wedi parotoi digonedd o fwyd i bobl ddi- eithr, a bod agos i ddeng ugain wedi mwyn- hau eu hunain, a hyny yn rhad ac am ddim. —LUchidon,

CANTREF Y GWAELOD. I Cantref y Gwaelod oedd ddarn an ferth o dir yn gorwedd ar ochr orUewinol i Gymru, a orlifwyd gan y mor, ac a orchuddir yn bresenoi: gan donau cythryblus Beislor Aberteifi (Cardigan Bay). Cymerodd hyn le tua chanol y 5ed ganrif. Tywysog y gantref y pryd hwn oedd Gwydno Garanhir, neu Hirgoes, a elwid hefyd Dewrarth Wledig, mab i Gorfyniawn ab fnwal Hen. Yn me'Mia.nt Gwdno yr oc?l?d un o dri thlws ar ddegynys I rydam, sef Mwys (Cawell), Gwydno Garanhir, bwyd l un gwr fi roi'd yaddi, a bwyd i ganwr a geid ynddi penagored. Math o rwyd pysgota ydoedd hwn, a'r abwyd roid ynddi yn abl i ddigoni un gwr, ac yn foddion i ddal cynifer o bysgod ag a ddigonai gant o wyr. Yr oedd Gwydno yn fardd hefyd, fel y cawn brofi yn ol Ilaw. Gweirglodd-dir cnydfawr oedd y gantref, llawn o ffrwythgoed a blodau canys ymddengys fod y trigolion yn bobi foetilus, ae yn ymloddestu cryn lawer ar y gwin a'r medd, cynyrch eu gwinwydd a'u gwenyn ou hunam. Pa fodd bynag, perthynai iddo un anfantais bwysig, sef ei fod yn refyll mor isel, fel yr.oedd yn angen- rheidiol codi pvrthglawdd rhyngddo a'r mor rhag ei orlifo. Yn y clawdd hwn, ar gegau yr afonydd, yr oedd dorau, y rbai a gauid ar ddistill llanw. ac a agorid ar ddistill trai, er mwyn i'r dwtr oedd wedi croni a llynio lifo aUan. Swydd bwysig oedd gofalu dros y dorau hyn, oblegid yr oedd bywyd yr holl gantref yn crogi wrthi, ac ymddengys y byddai y tywysog yn chwilio am wr o scfyllfa led uchel o ran cyfoeth ac urddas i ymgymeryd & hi. Y drysawr yn amser Gwydno ydoedd gwr o'r enw Seithenyn ab Seithenyn Seidi, tywysog Dyfed. Pa beth bynag ellir ddywedyd am waedoliaeth ISeithenyn, anhawdd fuasai dychymygu person mwy anaddas nag ef I lenwi y swydd hon, oblegid gosodir ef allan yn y "Trioedd" fel un 0 dri "Charnfeddwon Ynys Prydain." Gan fod cymaint o wahanol syniadau yn mysg prif lenorion henafol ein gwlad parthed lleohad y cantref, a'r hyn a ddigwyddodd iddi, oni fyddai yn ddyddorol i luaws darllenwyr y Genedl ac ereill gael ychydig ymgom len- garol ar hyn ? Wrth gwrs, yr wyf yn crybwyll y peth fel pe buasai genym hawl ar y golofn; nage ddim, yr wyf yn 11 wyr gyd- nabod awdurdod golygydd y golofn l ddyweyd pa beth sydd i fod ynddi. Os bydd iddo ganiatau i nifer 0 sylwadau ar y pen hwn gael ymddangos, gadawer mi gaell traethu bawb ei farn ei hun arno. Mi gredaf y byddai hyn lawn mor ddyddorol ag unrhyw beth henafol arall, oherwydd an- sicrwydd y peth.—Yr eiddoch a gar lwydd- iant y golofn, MEIRION. I

LLYTHYR TEGAI AT MR WILLIAM I JONES. DINAS EIFION, LLAN- i YSTUMDWY. Aberdar, Mehefin 5, 1864. Anwyl Gyfaill,- Derbyniais eich llythyr. Yr wyf yn ddiolchgar, a Ilawer o raddau dros ben diolchgar am dano. Ni fyddaf byth yn ymaflyd yn y llyfaru a gefais wrth ymadael o Ros-y-lan, heb gofio pwy oedd y prif ysgog- ydd. Wale y cyfaill anwyl hwnw yn para yn. ei ffyddlondeo diail. Y mae y Bedyddwyr dros ben caredig i mi —Dr Price yn rhoddi dau gini at y dysteb, a gwasanaeth Seren Cyw.ru am ddim. Yr wyf am ysgrifenu mwy i'r Seren yn fuan, y mae hi yn tra rhagori ar bob papyr arall. Os nad ydych yn ei derbyn, yr ydych ar eich mawr golled. Byddwch mor garedig a chyflwyno fy nicrlchgarwch i'r cyfeillion sy wedi dangos eu hewyllys da i mi i aros 1 mi gael cyfle i ddiolch yn bersonol iddynt, os gwel Duw yn dda i mi gael y cyfryw gylfeusdra. Er fy mod yn pregethu ddwy waith bob Sabboth nid wyf wedfdyfod fel yr oeddwn cyn cael yr ergyd, ond y mae derbyn ambell lythyr fel yr eiddoch chwi yn llawer o gymborth i mi wella. Nid oes genyf ddim newydd neillduol. Y mae y Bedyddwyr yn myned rhagddynt fel tan gwyllt yma—dau o gapeli newydd gael eu hagor, un arall yn ymyl ein capel ni yn cael ei adeiladu. Ni welais i yn fy .mywyd y fath ddyn a Dr Price, y mae yn gwneyd gwaith chwech o ddymon fel gweinidog— chwech felllenor-chwech fel gwladgarwr- chwech gyda phob cymdeithas o bwys, ond y gymdeithas ddirwestol--ei gred ef yw mai o'r diawl y daeth hono-y mae yn hoflol fel Caledfryn ar y pwnc. Efe yw brenin Aberdar; yr unig beth a ddywedIryndclrwg am dano yw, ei fod yn ryff ofnadwy." Y mae fy mab Henry newydd gychwyn i America drwy gynghor y meddyg, am nad oedd yn gwbl iach, eto yr oedd yn dylyn ei alwedigaeth. I Nid oes genyf bellach ond anfon ein cofion teuluaidd atoch chwithau yn deuluaidd.— Yr eiddoch yn gywir, HUGH HUGHES (regai).

DYCHYMYG. Mae unrhyw le o'n daear, pa fodd y galwer I hwn, Y eaif y dw'r yn bentwr, a'r mwg yn barlwr crwn, Ni thyr yr wyau lleiaf, dan fil o bwysau plwm, Bachgenyn all ei dreiglo, ac heb ei dennlo'n drwm. O'r Cyfaill Parchux am 1778. Ateb- Yng nghanol bwynt y ddaear, mae'r lie, medd llawer doeth, Y trig y dw'r yn bentwr, a'r mwg yn barlwr coeth; Pellen blwm sydd yno, heb lithro ar un naw, A'r neb a el i'w threiglo, oddiyno byth ni ddaw. O'r Cyfaill Cofux am 1779.

PEIRIANNAU HUNANSYMUDOL. Ymddengys mai ffydd wan iawn sydd gall J. R." yn holl fedr dyfais a chelfyddyd i ddwyn allan beirianaau o'r natur uchod. Gwelir hyny yn amlwg yn ei ail erthygl ar y testyn hwn. un pryd, y mae ym- ddadblygion celfyadyd y fath fel na byddai yn rhaid iddo ef na neb arall ryfeddu cymaint pe y clywant am dref hunan- symudol wedi cael.ei dyfeisio, chwaithach peiriant o faint melin a'r cyffelyb, allan o'r hon y gellid saailiu awyr-long drwy'r wybren gyda chyftymder a diogelwch na byddai yr eiddo y qerbydres 'ond ail i symudiad malwodan o'i chydmaru S hi Ond os mai gw-an ac eiddil fydd J. R." yn yr ystyr hon, ,y mae ei hyder yn anffael- edigrwydd ei farn ei hun yn gryf iawn, ac yn sawru ar y trymaf 0 atgasrwydd at bawb sydd yn digwyddi bod yn Darnu yn wahanol iddo. Geilw yr awydd sydd mewn dynion i gael allan hnnansymudydd yn gyn- ddaredd 1" fu briodoldeb sydd Y11 y defnydd a wna. o'r fath enw brwnt yn y cysylltiad hwe, nis gwn. Sicr yw mai y dynion mwyaf ystyrbwyll ydynt debycaf o chwilio i mewji a chyflawni gorchestion ar faes celfyddyd, fel pob maes arall, ac nid rhai a r "gynadaredd arnynt. Poed fo am hyn, amlwg yw mai naturiol ddigon ydyw i'r celfyddydwr athronaidd ymwthio k nerth eithaf ei feddwl i ddirgel- Ion dyfnaf peiriannau cywrain o bob math, heb eithria rhai hunansymudol hefyd os y gwel focl, rhyw fantais neillduol yn nglyn â ayfeisiad y math hwnw. A dylai "J. R." gofio fcd" personau talach eu hyswyddau mewn ceif a gwyddor nag cf yn cwbl gredu yn y pofeiblrwydd o hunansymudyda cyn rhuthro i'w galw wrth yr enw cas a nodwyd. Cymered yr awgrym mewn cystal ysbryd a natur-dda ag ei rhoddir, a gall wneyd Ues iddo. Parthed arbrawfion {experiments) cywrain dyfoiswyr enwog, y maent eisoes y fath fel ag i'w hollol argyhoeddi eu, bod yn ymyl cael allan hyd yn nod yr hiF-geisiadwy himanf; ymud dd, os nid y». ystyr uwchafy meddylddrycn o hono, yn agos iawn i hyny. Ac on,i idfel y y-n gyinhwyy-- bu gydaamryw fathau eraill o beiriannauy llwyddodd dyfais a, dyfalbarhad o'r diwedd i'w cael i weithred- iad ? Fel rheol hefyd symylrwydd a bychander rhywbeth a fydd yn eisieu i gwbl berffeithiad peiriant neillduol a fydd yn peri i'r dyfeisiwr o hono ryfeddu mwyaf ato ei hun am na buasai yn gallu ei weled yn gynt, ac nid mawredd neu orgywreinrwydd ,peiriannyddol-.dim, hwyrach, ond peth mor fychan ag olwyn pummodfeddodrawsfesur, mewn man ag osgo penodol yn y peiriant Y mae bron yn anghredadwy y fath amser a myfyrdod a gymerodd i rai o brif beiriann- wyr y byd i orchfygu rhwystrau eydmarol fychain fel yr uchod cyn llwyddo i ddwyn allan beiriannau a anfarwolodd eu henwau dros byth! O'm rhan fy hun credwyf mai rhywbeth bychan a syml dros ben sydd o hyd yn eisieu i gwbl berffeithiad yr hunan- symudydd, ie, yn ystyr uwchaf y gair, ond wrth gwrs y mae i J. R." ac eraill hefyd bob rhyddid i farnu yn wahanol. Yn ol Mr Charles yn ei Eiriadur, pethau mor syml a'r tynfaen a'r glicied wisgi a barai i'r hen felinau a gaed yn Nghymru gynt droi yn chwai 0 honynt eu hunain. Ond gan fod y modd i gyfleu y galluoedd syml yna wedi myned i golli nid oes genym ond dyfalu a dychymygu yn eu cylch yn union yr un modd ag v srwnawn pan yn son am wneuth- uriad y i- l&fch poeth," he., oedd mewn arfer- iad yn yr hen oesoedd. Geilw J. R." y macs ymchwiliadol hwn yn faes "diffrwyth." I hyn yr atebaf mai felly yr ymddengys amryw feusydd peiriannol eraIll hyd oni lwyddo yr ymchwilwyr i roddi digon o fin ar grymanau eu hathrylith i allu medi y twysenau breision sydd yn tyfu ar eu gryniau. Maes diffrwyth iawn i bawb bron oedd maes ager hyd nes y llwyddodd yr enwog James Watt 0 Greenock i'w dioi i ddefnydd ymarferol, er maint y gwawdio a'r dirmyg a fu arno am gymaint ag awgrymu fod y fath beth yn bosibl. Ond pwy heddyw a geir yn ddigon ffol i alw y maes hwn yn faes diffrwyth ? Onid ar hyd y macs eang a chnydiol hwn y treigla masnach fawr y byd, ac onid o fewn ter- fynau y maes yma y cyflawnodd peiriannwyr ar ol Watt orchestion ag y buasai ein hynafiaid yn barod i feddwl os nid taeru mai y duwiau yn rhith dynion a fuont yn eu cyflawni. Ae os felly y bu ar faes yr ager, ai anghredadwy gan "J. R." na ddichon iddi, gyda threigliad amser, fod felly hefyd ar faes "diffrwyth" yr hunan- symudydd ? Y mae pob sail i gasglu nad yw celiyddyd eto, er maint ci bri, ond yn ei mabandod, a digon tebyg y bydd trigolion y ganrif nesaf yn edrych 1 lawr ar beiriannau gorchestol yr oes hon gyda chymaint o syndod at eu symlrwydd ag yr edrychwn ninau i lawr oddiar wár y ceffyl tsln" at y "march ar piJin pwn," "year llusg," y Haw felinau" a chant a mwy o hen bethau a pheiriannau sydd allan o arferiad, ac nid ar ddifancoll. Gyda chaniatad, y mae yn fy mryd cyn sychu fyysg- rifell oddiwrth y pwnc o ddwyn profion a ddengys i J. R." fod yr hunansymudydd wedi ei gael allan eisoes mewn rhan, yn nghydag amryw svlwadau terfynol eraill.-Ydwyf, &c., CELYNIN.

AT LAFURWYR AMAETHYDDOL. GYDWLADWYR,—Fel y crybwyllasom o'r blaen, yn sicr nid ydym yn teimlo awydd ynom i ymffrostio yn ein gwybodaeth wleid- yddol, oherwydd em bod yn cael ein cadw o daa anfanteision dybryd. Yn ol y dull y mae llafurwaith amaethyddol yn cael ei gario yn mlaen yn y wlad, yr ydym yn cael ein gorfodi i fyw mewn caethiwed. Y mae lluaws o'r amaethwyr yn Rhyddfrydwyr proffesedig, ond yn Geidwadwyr gweith- redol. Nid yn ami y cyfarfyddir ag amaeth- Wr goleuedig mewn gwleidyidiaeth, ond y maent yn deall drwy ddylanwad cymhell- iad yn amser yr etholiad yn mha ocljj y saif eu meistr tir. Gwyddom am maws o amaethdai nad ydynt yn derbyn yr un new- yddiadur. Pan yr edrychom o'r cyfeiriad yna, y mae y gwahaniaeth rhyngom a hwythau yn diflanu, ac yn ein gosod ar yr un tir mewn cymhwysder i dderbyn yr etholfraint. Ond gan fod dydd yr etholiad cylfredinol yn agosau, yn ol trefn amser, ac y bydd meddiannu a defnyddio yr ethol- fraint yn beth dieithr i ni, yr ydym yn edrych i fyny at arweinwyr y bobl, y rhai sydd yn cael eu galw i esgyn Hwyfanau eyf- arfodydd gwleidyddol ein gwlad, ac, fel bob amser, yn disgwyl llawer oddi wrthynt. Y mae yn y wlad eto nifer olionom, pe gof- ynid iddynt beth yw Rhyddfrydiaeth, neu pa beth yw Ceidwadaeth, byddai yr ateb yn ddigon niusgrell ae anmharod gan lawer o honom. Yr ydym yn hyderu na byddai yn ormod o hyfder ynom i anfon ein cais ger- bron dynion blaenaf ein gwlad pan y bydd- ant yn cael eu galw i esgyn Ilwyfanau cyf- arfodydd gwleidyddol ar iddynt egluro a dadlenu egwyddorion mawrion Rbyddfryd- iaeth, ac egwyddorion Ceidwadaeth hefyd— clorianu rhagoriaethau y ddwy ochr yn deg ac anrhydeddus. GWAS UYFLOG.

980,000,000 GOING BUDGING 1-50,000 person have been advertised for by the Court of Chan. a ry to claim t'ris money. Mr R. Robson,a 1; b ourer at f-exham, has lately recovered from th Court £ 250,000, left 138 years ago. 600 persona of the name of Smith alone are entitled to large Bums. Messrs Cox & Co, 41 Southampton Buildings, Holborn, London, W.C are now pub- lishing a list of those 50,000 names in full,price Bighteenpence, post free, and every man and woman in the country should send for it it at once, so that the rightful owners may be found for this enormous wealth. Instructions are given in this invaluable list how to procce t H poor, free of cost until the amount claimed to recovered,

EBION O'R AMERICA. r Mae Henry WardBeecheryn nodisaetlna [ bron bob dosbarth 0 ddynion y dyddiaa I hyn, oherwydd ei fympwyon cyfnewidiol beunydd a byth o'r naill eithafion i'r Hall. Yr ydoedd y gwr hwn yn LIoegr a chymm ychydig amRer cyn toriad allan y rhyfel cartrefol diweddaf yn y wlad hon. yn ceiaio creu cydymdeimlad trigolion Prydain Ag achos y dyn du (ydoedd y pryd hyny mewn caethiwed), a bu yn llwyddiannus i raddan helaeth iawn yn ei amcanj ond erby heddyw, ac yn ei hen ddyddiau, mae wid ymuno i'r blaid a fynai gadw y caeth yn* gaethiwed, y blaid ag y brwydrodd yn I raethiwed, y. blaalild uoae i d y chwe' blynedd > herbyn A'i holl. hugain yn ol. Yn awr y mae yn ?afrd?C y blaid ormeslyd tan sylw, a'i fab o'r herwydd wedi cae! swydd o dan y Llywodraeth. Hefyd, bu H. W. B. yn taranu bygythion uftern a marwolaeth a chosb dragywyddol uwch ben pob creadur byw na ddeuai i fewn yw syniadau mympwyol ef; ond er's Ilawer dydd bellach, mympwya fod trugar- cdd ae anhysbyddol gariaaa maddeugarweh yr Hollwybodol yn sangu ar waelodion y ffwrneisawl lynan liniaru dioddefiadaa dirdynawl y colledigion yn y lie ofnadwy hwnw. Hofyd, bu H. W. B. yn ei dro yn dysgu. am baradwys a chreadigaeth dyn aa anifail,gan ddangos i drueiniaid y llawr fel y daeth trugaredd i'r ffrynt yn nghyda gwarecKgaeth law-law megis yn y cwymv. ttc., ond erbyn heddyw rnae yn epaeiddio yr holl hiiddynol drwy ddyweyd mai deilliaw o'r mwnci a wnaethant. Beth fydd I dyn rhyfedd hwn cyn y bydd farw sydd ddir- gehveh. Dywedai yn ddiweddar iawn nad ydoedd ef yn credu i Jehofa daranu y ddeddf oddi ar Sinai i Moses, er i'r Beibl ddywedrdi hyny Dywedai na chredai ychwaith i'r Af^lwyad roddi hysbysrwydd i ddyn parthed lhnach y ddynoliaetli,sef fod hWIl a hwn yn fabiSeth, a Seth yntau yn fab i rhyw un arall, &-c., ae ni chredai ychwaith i Dduw ynididiadan a'r prophwydi fel pe byddant haid o reporters, ac fod iddynt hwythau gofn.odi yr oil & ddywedai mewn lIaw fer. Dywedai fod y deg gorcliymyn yn bod yn mhell cyn en cynwyno i genedl Israel yn yr anialwch, & a bod y deddfau, gorchymynion, a'r seremoniau yn bod yn mhell cyn 1 neb freuddwydio am y Beibl. Dyna gyffesiad diweddar H. W. B. Mae y dyn hwn yn prysur ddadwneyd ei holl waith, a i gamran yn prysuro tua ?aystr. Mae He i ofni Vella( mai amcan uchaf bodolaeth y pm hynod hwn ydotxtd ac ydyw cyh- edaas- rwydd. Nid ydyw, meddir, yn feddyliwr dwfn, nac yn ysgolhaig ond pur gyffredin. Mae yn llitimg yn ei laitli ac ymadrodd. Mae llawor dwlyn felly. Notoriety at any price yw ei arwyddair mewn pethau crei ydd a pholiticaidd. Talodd y Parch Dicir:r.s Lewis ymweliji a dinas Milwaukee, a jrii cgethodd igynufl eidfa fawr. Hefyd bu Dr Pan yn pregethu I gynulleidfa luosog yn Milwaukee y Sabboth cyn ymweliad Dickens Lewis, a thraeth: y Gair yn ei north. Cafodd wrandawiad. astud a rhoddodd foddlonrwydd cytfredinol. Dywcdir fod gwallgofrwydd ar gynydd yn enbyd y dyddiau hyn yn y byd yn 01 yr ystadegau. Mae miloedd o wallgoBaid yn y wlad hon ac ugeiniau o wallgofdai, ac maent yn parhau i ychwanegu atynt. Ma8 llawer o achosion i wallgofrwydd. Mae tuedd mewn cario unrhyw beth i eithafion i derfynu mewn gwallgofrwydd, poed o grefydd, ariangarwcli, cariad, twyll, diota, neu unrhyw beth arall. Yr oedd y Parch J. Venmore Williams, o sir Fon, yn pregethu gydaT. C. yn Mil- waukee y Sabboth o'r blaen, a thraddod- odd y Gair yn ei north i gynulleidfa luoaog. Gwylied y Slonwysiaid mae rhai o eglwysi y Gorllewin yma a'u Ilygaid arno eisoes. Mae masnach yn adfywio a miloedd o ymfudwyr yn dylifo i'r gorllewin, ac yn eu plith lawer o Gymry, gan feddiannu tir- oedd rhad y Llywodraeth, a thiroedd gwell yn ol eu gallu, Mae symudiad ar droed yn y wlad hon at gael sefydliad cryf O Gymry gyda'u gilydd mewn rhyw un fan neillduol, fel y gellir cael drwy hyny fan- teision cymdeithasol a chrefydaol ar raddfa. mwy manteisiol ac eang nag fel mae pethau I yn bresenol. Dywedir fod rhai cannoedd 0 ddoleri wedi eu haddaw at y mudiad eis- oes, a diau os na fydd atalfa ar ffordd el hyrwyddwyr gwladgar a chenedlgarol y bydd yn llwyddiant yn ei holl ranau. Hyderwyf mai felly y bydd.—Yr eiddoch, < Wawatosa, DAFYDD RHISIAET. Wisconsin.

a LLOSGIAD COLEG ABERYSTWYTIt CYNYGIAD I'W AIL-ADEILADU. Prydnawn Iau diweddaf, cynhaliwyd cyfarfod o'r pwyllgor adeiladol i ystyried y yst  ted y priodoldeb o ail-adeikdu y coleg uchod, ar 01 ei ddinystriad diweddar drwy dan. Hysbysodd Mr Seddon, yr arohadeiiadydcL y byddai y gost o adgyweirio yr adeilad presenol yn 23,000p, a chostial adeiladu coleg newydd ar safle arall 50,000p, ond* ceid 5000p am yr adeilad presenoi. Or diwedd daethpwyd i'r penderfyniad i gynyg gwobrau am y cynlluniau goreu o goleg newydd. Yn yr hwyr, cynhaliwyd cyfarfol cyhoeddus yn y Neuadd Gyhoeddus gyda'r dvben o gychwyn symudiad codi y coleg o'r llwch. Llywyddwyd gan Mr David Davies^ A.S., L!andinam, a chafwyd anerchiadau ar y priodoldeb o fyned yn mlaen yn ddiymdroi gyda'r gwaith o adfer y coleg gan Mri M. Lloyd, Edward Davies, Llandinam; Stephen Evans, Llundain; J. H. Roberta Manceinion; Griffith Pugh Evans, J. Jenkins, Vaughan Davies, Aberystwyth; Prif-athraw Edwards, Dr Edwards, Bala; J. Davies, Lerpwl, L-c. Hefyd, darllenwyd llythyrau cydymdeimladol a'r achos oddi wrth Syr Watkin Williams Wynne, Arch- ddiacon Griffith, Neath Mr H. Robertson A.S., Mr Stuart Rendell, A.S., Arglwydd Emlyn, A.S., Mr Henry Richard, A.S., Arglwydd Grosvenor, A.S., Mr S. Holland, A.S., ite. Pasiwyd amryw benderfyniadan ffafriol i adferiad y coleg gydag unfrydedd. Mae amryw symiau sylweddol wedi eu haddaw yn barod, ac yn eu plith gellir nodi y 500p a addawyd gan Gymry Llundain; 200p gan Mr Jones-Parry, A.S., oOp gan Arglwydd Kensington, 200p gan Syr Watkin Williams Wynn, 200p gan Mr H. Robertson, A.S., hefyd, addawa Mr Stuart Rendel oOOp ar yr amod yr ychwanegir gwaddoliad y Llywodr- aeth at y coleg.

Cyfranodd Due Westminster lOOp tuagat droi rhan uwchaf neuadd marchnad Tre- ffynon yn neuadd gyhoeddus. Dydd Mercher dienyddiwyd y milwr perthynol i Gatrawd Frodorol Madras, yr hwn a saethodd amryw o'r swyddogicn brodorol yn ddiweddar. Dywedir fod Mark Twain yn werth oddeal tu 425,000 o ddo!eri. Pa awdwr sylweddol wnaeth gymaint o arian oddiwrth ti. weithiau l

Dywedir fod y Nihiliaid sydd yn Paris ar "n myned 1 Rwsia i gyflawni eu eithred- oed dyhiroJ, a bod ganddynt ;Xawnder o ftrian at eu pwrpas.

!tthrubbiau DIb1}lfiig. (" YN BENAF I'R ANNIBYNWYR.") Dechrou y mis diweddaf, agorwyd capel newydd i'r Annibynwyr yn ,rve rhW. bhe yr eglwys ieuanc yn Dulwich Grove, Llundam, yn bwriadu adeiladu capel newydd gwfrth 3000p. Anrhegwyd y Parch H. Elvet Lewis, Hull, a chopi o'r Beibl diwygiedig mewn pum* volume, gan aelodan club Dorcas ei eglwys. Derbyniodd AnnibynwyT Colwyn Bay yn ddiweddar gan' punt oddi wrth gyfaill at fund y capel coftadwriaethol. Mae y Parch J. Lewis, Tenby, wedi hys- bysu ei eglwys o'i fwriad i roddi y weinidog- aeth i fyny yn mis Medi nesaf. Yn ddiwoddar ymadawodd y Parch J. E. Hodge a'r Methodist New Connexion ac ymunodd a'r Annibynwyr. Y 7fed o Gor- phcnaf ordeiniwyd ef yn weinidog ar eglwys Annibynol Long Eyton. Mae y Parch E. A. Arthur, Haverford- west, wedi derbyn galwad oddi wrth eglwys Annibynol Dulborne Port, ac wedi ei hateb yn gadarnhaol. Gorphenaf lleg gosodwyd careg sylfacn capel newydd a adeiledir i'r Annibynwyr yn Wyke. Mae yn llawenydd genym ddeall fod gweinidogaeth y Parch J. R. Richards, Nel- son, yn parhau mor llwyddiannus. Mae yr eglwys wedi dytlu yn ei rhif yn ystod y ddwy flynedd diweddaf. Mae y capel newydd a agorwyd yn ddiweddar, yr hwn a gynwys eisteddleoedd i 729 o bersonau, yn orlawn bob Sabboth. Y mis diweddaf cynhaliwyd cyfarfod blyn- yddol cyntaf eglwys Annibynol Richmond road, Caerdydd, pryd y gwosanaothwyd gan y Parch J. Llewelyn, Worthing. Mae yr achos hwn yn un o'r rhai mwyaf gobeithio! a fedd yr enwad yn Nghymru. Nid oes ond blwyddyn er y sefydlwyd yr achos. Rhifa yr Ysgol Sabbothol droB dri chant, a'r gyn- ulleidfa dros bedwar cant. Casglwyd diwr- nod y cyfarfod 95p. Cynhaliodd yr Annibynwyr Cymreig yn nhalaeth Wisconsin, America, eu cymanfa eleni yn Isconia. Rhoddodd y Parch G. Griffith, Chicago, adroddiad o'r modd y casglodd yn nghyd eglwys a chynulleidfa, ac yr adeiladodd gapel yn ngwyneb amgylch- ladau hynod o anfanteisiol. Ar y diwedd daeth Cymro haelfrydig yn mlaen, a chyf- lwynodd cheque am 150 o ddoleri at ddwyn y gwaith yn mlaen. Mae yr Annibynwyr yn Writtle yn agos i Chelmsford yn parotoi at adeiladu capel newydd. Yn ystod blwyddyn gyntaf gweinidogaeth Yn ystod blwyddyii ffaavvies, yn Finchly, y Parch T. Eynon Davies, yn Finchly, ymunodd 58 o aelodau o'r newydd I\'r eglwys. Yr ydym yn deall fod y capel, er ei fod yn un eang, lawer rhy fyohan i gynwys y gynulleidfa.—Cofnodydd.

CYLCHWYL LENYDDOL CRIC- I CIETH. BEIRXIADAETH TODDAID BEDLARGRAPH I'R DIWEDDAR MR W. ROBERTS. Derbyniwyd saith o doddeidiau, sefeiddo "Edmygydd," "A," "Calon drist," "Moel- wyn," "Alethes," Cymydog," a Cybi." Y mae llinell olaf Edmyaydd yn andwyo y cyfansoddiad. Nid da ychwaith yw osgo'i rodiad yn y 4ydd llinell. Dywcd Calon Drist, er mwyn yr odl, fod y gwrthddrych yn ddyn "dianwadalwch," yn He dianwadal. Y mae rhywbeth yn gyffredin hefyd yn yr ymadrodd pethau y nefoedd." A.- Llinellau llithrig a phriodol i'r gwrth- ddrych. Jloelwyn.-Y mae y bumed llinell 'E gaiff ef hir goffhad," yn dwyn arwyddion henaint, ond y mae y toddaid yn un pur dda. Alethes,—Dechreua yn wan, Yma daearwyd ein William dirion," ond y mae yn cryfhau wrth fyned yn mlaen. Myned yn wanach tua'r diwedd y mae Cymydog, ond y mae ef wedi cyfansoddi bedd'argraph rhagorol. Cybi.-Toddaid da iawn eto. Nid yn fynych y ceir cynifer a saith o gyfansodd- iadau mor agos at eu gilydd mewn toilyng- dod a'r toddeidiau yn y gystadleuaeth hon. Y maent oil ar y cyfan yn dda-y syniadau yn briodol a'r cynghaneddiad yn gywir ond nid oes yr un ohonynt yn tra rhagori ar ei gydymgeiswyr. Wedi eu darllen oil amryw weithiau drosodd, yr wyf yn barnu mai y goreu yw Cybi, ac iddo ef rhodder y wobr. Gorph. 6, 1885. CYNHAIAKN. Wele y toddaid buddugol: Yma huna, gwr da, gweithgar, duwiol. Arweiniai addas fywyd rhinweddol; I Eifion addurn fu ei ddefnyddiol Einioes, a'i enw bery yn swynol Ami yr ing deimlir o'i 01-mewn tristyd Y rhoein i'r gweryd wr mor ragorol.

JOHN PRITCHARD, YSW., BEDD-I GELERT. Cyfreithiwr ydoedd y boneddwr hwn. Trigianai yn "Ngwestdy yr Afr," Bedd- gelcrt. Yr oedd yn ysgolor ae yn hynaf- laethydd campus, yn ddyn hynaws a charedig, ac yn noddwr haelionus i dlodion y lie. Gwelir arwydd-faen mynor (marble tablet) i'w goffadwriaeth ar fur eglwys y plwyf, ac.arno,— "Sacred to the memory of John Pritchard who died the 18th day of May, 1840. Aged 47—dx." Cyfansoddodd y Parch Thomas Mardsen, rheithor Llanfrothen (yr hwn a fu farw Hydref 1849, yn 48 oed), linellau Seisnig syml-brydferth bwriadedig i'w cerfio ar ei feddfacn. Gan na wnaed hyny, dymunol fyddai iddynt gael cyhoeddusrwydd. CAENEDDOG. "AN EPITAPH INTENDED FOR JOHN I PRITCHARD, ESQ." Behold where worthy Pritchard lies Oh! cruel death, thou'st clos'd his eyesl Who could not drop a briny tear, 0'r one so lov'd, so Kind, so dear? A man of peace and sterling worth, A gentleman by natur's birth; A man who did his Maker fear, A man who worshipp'd Him sincere; A man belov'd by nigh and low, A man whose favors did bestow, ? man most kind to th' sick and poor, Who now his loss deeply deplore, Beddgelert ne'er again shall see, Prkhard, a man eo good as thee! 'Pri,?hi ?d,a an '6 ieot od them rest, ill th..t 'd at?ongst the blest. lMU. THOMAS MABDSEN. I

SHAKESPEARE A CHYMRU. I SYR,- Yr ydwyf wedi fy llanw Ag awydd I i ofyn barn rhai o'ch lluosog ddarllenwyr yn nghylch cysylltiad y bydenwog Shakespeare j a Chymru. Mae yn wybyddus i'r rhan I fwyaf ohonom fod y bardd hwn wedi an- farwoli cymeriadau Cymreig yn ei chwareu- gerdd ac yn wir dengys ei holl weithoedd barddonol ei fod yn dra adnabvddus & Chymru, Cymry, a Chymraeg. Ond at y peth ag. y dymunwn gael goleuni yn ei gylch, sef sut deuwyd i fabwysiadu hen ar- wydd air Cymraeg o gylch yr arwyddlun ag sydd yn argraphedig ar y wyneb-ddalen y gyfrol o'i weithiau a gyhoeddwyd yn y Swyddyn 1640. Mae copi o'r wyneb-ddalen hon o'm blaen yn awr, ac y mae yn debyg i hyn o ran yr hyn ag sydd yn argraphedig ami:— Poems Written by Wil Shake-speare Gent- (yna yr arwyddlun, ac yn gylch yn ei ganol) Printed at London by Thos Cotes, and are to be sold by John Benson dwelling in St. Dunstan's Church Yard, 1640. Teiinlwn yn dra diolchgar i rhyw un a ddaw yn mlaen drwy golofnau y Genedl i roddi rhyw eglurhad ar paham y defnydd- iwyd yr hen arwyddair hwn gan gyhoeddwr v IlYfrol hon o. waith Shakespeare ac yntau yn Sais. T. J. P. O.

■ I DARGANFYDDIAD SARPH GER TREFYNNON. Achoswyd gryn gyffro yn nghymydog- aeth y Cefn, ger Treffynnon, yr wythnos ddiweddaf, gan ddarganfyddiad sarph yn y gymydogaeth. Canfyddwyd yr ymlusgiad gan amryw bersonau o dro i dro. Ar un achlysur canfyddwyd hi yn gorwedd yn droelledig yn yr haul, a thro arall ymlid- iwyd hi allan o faes He y porai nifer o ddefaid. Bernir ei bod yn oddeutu pedair Hath o hyd. Mae mintM wedi ymffurfio i geisio ei lladd.

Y MODD Y BU Y MAHDI FARW, Dywed y newyddiadur Arabaidd Achhar ddarfod i'r Mahomet Achmet syrthio, yn glaf dydd Gwener, Mehefin 19eg, yn Omdunnanj ac ar ei ddymuniad ei hun, cariwyd ef i babell o'r tu allan i'r gwersyll. Gan nad oedd yr un meddyg yn agog, gal- wyd ar ddau o'r cenhadon oeddynt yn garcharorion yn mlaen i'w olwg, y rhai a ddywedasant ei fod yn ngafael y frech wen. Yn ddiweddarach ary dydd, wrth weled fod yr afiechyd yn ymddangos ya ffyrnicach, dywedasant wrtho am barotoi ar gyfer y gwaethaf. Yna galwodd y Mahdi ar ei nai Abdullah ato, gan ei enwi fel ei olynydd, a rhoddodd ei gleddyf iddo. Nos Sadwrn, rhoddodd i fyny bob gobaith am fyw, yna ffarweliodd a'i deulu, a thynghedodd ei olynydd i barhau y. rhyfel yn mlaen yn erbyn y Cristionogion. Bu farw am bump o'r gloch boreu Sul, a chladdwyd ef yn yr hwyr, mewn bedd a dorwyd o'r tu fown i 7wr babell, pa un, yn ddilyftol, a losgwyd. Cadarnheir ei farwolaeth gan luaws o dyst- ion, y rhai a ddywedant fod ei ddilyawyr yn ymladd yn eu plith eu hunain.

CYFARFOD CHW ARTEROLCYFUN-I DEB DINBYCH A FFLINT. Cynhaliwyd yr uchod yn Caergwrle, Gorphenaf 27ain a'r 28ain, y Parch T. Ro- berts, Wyddgrug, yn y gadair. Dechreuwyd y gynadledd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch H. Uwchlyn Jones, Rhosycae. Wedi darllen a chadarnhau cofnodion y cyfarfod blaenorol cynygiwyd a phasiwyd yn unfryaol y penderfyniadau canlynol ?.r cynhelir y cyfarfod nesaf yn Rhyl, Hydref 12fed a'r 13eg y.cadeirydd am y flwyddyn a derfyna yn y cyfarfod dyfodol i roddi anerchiad yn y gynadledd ar ei waith yn dael y gadair. Fod y Parch H.U. Jones, Rhosycae, i draethu ar fater ddewisir iddo gan eglwys Rhyl. Dewiswyd Mr C. Michael, Caergwrle, yn drysorydd y cyfundeb. 'Dygwyd enw Mr James Morgan, o'r Coedpoeth, gerbron fel pregethwr ieuanc gobeithiol iawn. Siarad- wydyn garedig am dano gan y tadau, y Parchn J. Roberts, Brymbo, a D. Roberts, Gwrecsam. Cyflwynodd y Parch J. 'M. Jones, Caer- gwrle, i sylw y gynadledd frawd ieuanc o Penuel, o'r enw Thomas Rogers yr hwn sydd wedi dechreu pregethu yn ddiweddar. Caf- odd air da gan amrai a'i hadwaenant, a rhoddwyd iddo dderbyniad cynes. Yn nglyn a Phrifysgol Aberystwyth, pas- iwyd gyda brwdfrydedd-UFod y gynadl- edd hon yn dymuno datgan ei chydym- deimlad dyinaf 4 chynghor Prifysgol Aber- ystwyth yn herwydd yr anifawd dost yn ddiweddar a gyfarfu ft'r sefydliad, gan fawr hyderu na bydd i hyn mewn un modd beri iddynt lesghau gyda'f gwaith y maent hyd yma wedi gario yn mlaen mor effeithiol. Ac yn gobeithio y llwyddant yn fuan i wneyd i fyny yn llawn y golled a'u cyfarfu. Ac yn mhellach, dymuna ddatgan ei hargyhoedd- iad cryf, fod yr adeg bresenol yn un bynod fanteisiol er gwneyd apel at y Llywodraeth am ychwanegu grant olytiyddol y coleg, fel ag i'w osod ar yr un tir ag eiddo y colegau yn Bangor a Chaerdyd ac fod copi o'r penderfyniad i'w anfon i'r Prif-athraw-y Parch T. C. Edwards." Ar gynygiad Mr Joseph Griffiths, Caer- gwrle, a chefnogiad y Parch D. Roberts, pasiwyd y penderfymad canlynol That this meeting consisting of ministers and delegates of Congregational churches in the counties of Denbigh and Fflint, having read with profound regret the shameful disclosures published in the Pall Mall Gazette, would express its sincere thanks to the editor and publisher of the said paper, and its thorough sympathy with the gentlemen who have undertaken to inquire into the evidence of the special commission; and also, feels strongly that a royal commission be at once appointed to further investigate the evil; and that copies of this resolution be sent to the editor and publisher of the Pall Mall Gazette, the Home Secretary, and Mr Samuel Morley, M.P." Hefyd,—" That this meeting of ministers and delegates of Congregational churches in the counties of Denbigh and Fflint demands the immediate passing of the Criminal Law Amendment Bill, with the amendments ad- vocated in the Pall Mall GazeUe; and that copies of this resolution be sent to the Home Secretary, Lord Richard Grosvenor, Sir Robert Cunliffe, Sir Watkin Williams Wynn, the Right Hon. G. Osborne Morgan, and Mr John Roberts M.P." Darllenwyd papyrgan y Parch D. Roberts, Gwrexham, ar Pethau yn nglyn ac athraw- iaeth mewn crefydd." Yr oedd y disgwyl- iadau yn uchel wrth y rhan yma or gyn- adledd, a chafodd pawb fwy nau boddloni yn yr hyn ddarllenwyd. Brwdfrydig oedd y diolch gyflwynwyd i Mr Roberts, a thaer ddymunwyd am gael y papyr yn argraphedig Methodd Mr Williams, ion fod yn bres- enol i draddodi ei bregeth ar Grefydd bersonol." Cafwyd cynadledd o'r fath fwyaf dymunol. Pregethwyd gan y brodyr eanlynol :-Parchn T.Nicholson, 0. Thomas, M.A., J. Roberts, Brymbo; J. Meredith Rees, T. Roberts, Wyddgrug, a H. Ivor Jones.

Dydd Mercher, yn LIya Troseddiadol Canolog Llundain, dedfrydwyd dyn 0 ym- ddangosiad parchus o'r enw Samuel Jack- son (56) i benyd-wasanaeth am ei oes am wneuthur ymosodiad anweddus ar ei ferch ei hun.

I CYNRYCHIOLAETH EIFION. SVR,-Y mae ya hysbys i'r cyhoedd bell- ach fod cymdeithas cynrychiolwyr dosbarth Eifion wedi penderfynu ar Mr John Ro- berts, Brynaada, Bangor, fel eu dewisddyn i ymladd: am y gynrychiolaeth dros y rhan yma o'r sir yn y Sen-e d newydd. Cyirifir y dewisiad yn un, neiHduol o ddoeth, a rhydd foddlontwydd cytfredinol i'r etholwyr, yn nghydag i'r cyfeillion a ychwanegir at y dosbarth hwn yn mhen yehydig wytlinosau Y mae pawb ag sydd yn aanabod ac yn hysbys o gymeriad Mr Roberts yn gwybod yn dda am ei alluoedd dysglaer, a'i eofndra a'i ffyddlondeb i'w egwyddorion Rhvddfrydol ar bob achlysur; Y mae yn sicr fod yn mron yn anmhosibl cael dyn gwell i fyned i'r Senedd i ddadleu dros ac amddiffyn hawl- iau ac anghenioa pob dosbarth yn Neheu- barth Arfon. Y mae yn deall amaethydd- iaeth yn dda, ac- yn gwybod yn brofiadol am y, diffygion a'r anghyfiawnderau sydd yn neddfau PrydMn yn gwasgu ar y tiroodd ac ?rytenantiaM. Y mae Mr John Roberta, ,f, I ag y mae llawer yn gwybod, wedi hanu o hen deulu y Castell, Llanddeiniolen, a chyn hyny 0 LanUyfni, teulu paichus yn mhlith y ,werin. Y mae llawer o'i berthynasau yn bresenol yn amaethwyr cyfrifol ac yn chwarelwyr diwyd, a rhai ohonynt wedi dringo yn uchel yn eu gwahanol broffes- iadau, ac yn dal etifeddiaethau mawrion a chan ei fod wedi hanu o blith teulu mor ym- arferol, y mae drwy hyny yn meddu mantais i ddeall anghenion ei gydwladwyr. Efallai nad oes angen i mi ddyweyd ei fod yn Ym- neillchiwr trwyadl ac egwyddorol, ond nid er hyny yn soetyddftr cul; ac hefyd ei fod yn gryf a chadarn ei farn yn erbyn cysylltiad unrhyw grefydd it Llywodraeth wladol. Nid oes amheuaetii am ei gymeriaa moesol uchel, a'r ymddiriedaeth fawr sydd gan ei gyd-drefwyr ynddo. Dewiswyd ef yn unfrydol gan gorpholiaeth dinas Bangor i'r swydd anrhydeddus o'i chynrychioli ar gyngor uchaf Prif Goleg Gogledd Cymru. Nid peth bychan oedd hyn, yn enwedig pan ystyriwn fod mwyafrif y gorpholiaeth ar y pryd yn Geidwadwyr. Fel nyn gwelwch, gyfeillion gwladgarol a Rhyddfrydol, fod y gymdeithas gynrychioledig wedi bod yn ddoeth a hapus yn eu dewisiad. Gan hyny, frodyr. ymarfogwch yn wrol i gau yn ofalus yr hol fylchau yn ein rhengoedd. Bwriwn ymaith holl lyffetlieiriau drwgdybiaeth leol a chulni gwrthunus sectyddol. Cotiwn mai byddin unol, ysgwar, ddifwlch, Rhydd- frydol, a chadarn ydym i fod, a phob un olionom 4'i ysgwydd wrth ysgwydd cifrawd, gan fod yn benderfynol i gadw y gelyn Tori- aeth o'r tir er ei holl fygythion, edliwiadau, camliwiadau, gweniaeth, a phob rhyw ys- trywiau ereill a ddefnyddir ganddi. Gofalwn beth bynag am argraphu ar y boneddwyr hyn mai dynion ydym yn alluog ac yn hawlio i farnu drosom ein hunain. Dylem hefyd gofio yn barltaus a rhoddi argraph gref ar i'r brodyr newyddion a fyddant ar y cofrestriad gyda hyn mai i'r blaid Rydd- frydol y sydd ac a fu yn y Senedd yr ydym yn ddyledua am bob deddf ag sydd wedi ychwanegu at oin rhyddid, ein dyrchafiad, a'n hawlfreintiau. Nid ydyw y werin yn ddyledus am ddim rhagorfreintiau gwleid- yddol na chrefyddol sydd wedi deilliaw i'w rhan ond drwy holl allu gwrthwynebol y blaid Geidwadol. Os ydym am gadw i fyny gymeriad da ein gwlad fel dyngarwyr a rhai yn caru rhyddid crefyddol a thymhorol, ¡ ac os ydym am ddyrcnafu dynoliaeth dda, a phrofi i fawrion ein tir ein bod fel dynion, dineswyr, a gwladgarwyr yn hawlio yr un safle a breintiau gwladwriaethol a hwythau, byddwn ffvddlawn a gonest i'n hegwyddor- ion. Byddwn yn barchus a boneddigaidd tuagat bawb fel eu gilydd, y tlawd a'r cyfoethog, ac na chynffonwn yn wenieithus ac ystrywgar er mwyn rhyw ffug fanteision, a thrwy nyny gwneyd em hunain yn ddir- mygedig a diystyrllyd yn ngolg pawb. Y mae ein cyfeillion Ceidwadol wedi dewis Mr Nanney i ymladd dros eu hochr, ac nid oedd modd iddynt yn eu pith ddewis ei well, oherwydd mae ei rinweddau yn fawr ac yntau yn foneddwr parchus genym heb ddim ond pob peth yn dda i'w ddyweyd am dano yn bersonol; ac yr wyf yn hyderus na ddygir dim yn mlaen fel difriaeth ar y boneddwr hwn, gan nad yw hyny yn gwneyd dim daioni, ond yn hytrach yn iselhau pawb a fo yn ymostwng i hyny. Y mater pwysig ydyw, pa un ai Toriaeth ai Rhyddfrydiaeth sydd 1 gael yr oruchaf- iaeth yn Eifion ? Pa egwyddorion sydd yn fwyaf cyson a doartft Eifion sydd a'i fwy- afrif mawr yn Ymneillduwyr ? Pa un o'r ddwy blaid yn y Senedd sydd wedi ein gwasanaethu ni fel cenedl fwyaf ? I bwy ochr yr ydym yn ddyledus am ein lluaws manteision gwleidyddol ? Pwy sydd wedi ychwanegu ein rhyddid crefyddol, ein haddysg, ac wedi estyn yr etholfraint mor gyffredinol i ni ( Cofiwn, yn enwedig ein brodyr newyddion, i bwy y maent hwy i ddiolch am y bydd ganddynt lais yn yr etholiad nesaf i ddewis cynrychiolydd yn y Senedd. Y mae yn rhesymol i ni ddysgwyl, ac yr wyf yn hyaeru na siomir ni yenwaith, y bydd i'n cyfeillion newyddion ein cynorth- wyo a'u sel ac a'u pleidleisiau i sicrhau dewisiad y Rhyddfrydwr trwyadl hwn. Rhoddwn ein barn a'n hystyraeth ar waith yn bwyllog, gan gofio mat dynion ydym a bod genym ryddid i farnu a gweithredu drosom em hunain, a'i fod yn dra phwysig i m wneyd hyny yn gydwybodol er mwyn dyrchafiad ein gwlad. Y mae ein clod yn uchel hyd yn hyn am em cysonaen. x Mae yn ddiddadl ein bod yn trigianu yn y rhan fwyaf Ymneillduol yn Mhrydain Fawr, a'n bod felly er pan yr ydym wedi ein deffroi a'n haddysgu gan y Wasg a thrwy astudiaeth wleidyddol, yn nghyda thrwy ychwanegiad ein rhyddid drwy estyniad yr etholfraint. Yr oedd yr oil o Gymru, De a Gogledd, yn cael ei chynrychioli yn y Senedd sydd ar ddiweddu oddigerth dau aelod yn gwbl gan Ryddfrydwyr, gan hyny ystyriwn mai yn mlaen yr ydym i fyned i sicrhau fod i ran- dir newydd Eifion gael cynrychiolaeth Ryddfrydol. Fe fyddai i ni golli y dydd fel Etfionwyr ein dangos allan fel rhai anghy- son It'n protfesiadau, a'n gwneyd yn destyn gwawd i'r rhanau ereill o Gymru; ond credaf yn adarn oddiar fy ngwybodaeth o gymeriad fy mrodyr y byddwn yn sefydl- edig fel ein creigiau i'n hegwyddorion, pa rai sydd wedi ein dyrchafu fel aelodau pwysig 0 gymdeithas, a bod ein cyfrifoldeb drwy hyny yn fawr. Gofalwn na fydd i'r gclyn hau cfran culni I a drwgdybiaeth sectyddol yn ein maes. Yr wyf yn deall fod liynyn myned yn mlaen yn ddistaw. Na chyincrwn ein camarwain gan neb sydd wedi eu siomi. GeHir maddeu yn helaeth i'r cyfeillion hyn, er nad ydynt wedi arfer doethineb yn ngwyneb eu gwrthodiad. Y maent yn gwneyd mwy 9 ddrwg i'w hachos eu hunain nag i neb arall. Buasai dameg y "Llwynog a'r Grawnwin" o eiddo Æsop yn briodol iawn i un o'r cyfeiliion hyn ei chymeryd i'w ystyriaeth. Dyrchafiad egwyddorion a ddylai fod ein hamcari, ac nid uchelgais personol. Cofiwn yn nydd y frwydr mai Mr John Roberts ydyw y dewis- ddyn y tro hwn, a gwnawn ein gorou mewn cwlwm undeb a thangnefedd I sicrhau ei etholiad. OWEN MORRIB ROBERTS. Porthmadog, Gorphenaf.

Achoswyd colledion dirfawrgan danau mewn Iluaws o leoedd yn Rwsia yn ystod y dyddiau diweddaf. Methir a d'od o hyd i berthynasau y cyb- ydd Abraham Price, yr hwn a fu farw yn ddi- weddar yn NghaerUeon; gan hyny, mae ei arian-dros lOOOp—yn myned i'r Goron. Yn Nghyfarfod Talaethol diweddar Angladdwyr New York, gweddiocjd y Parch J. P. Newman, D.D., am lwyddiant mawr I i'r masnachwyr pruddglwyfus hyny Nid oes dim fel ceieio plesio pawb.

MAB YN DIBEMU" EI DAD. Tra yr oedd dyn ieuanc, oddeutu ugain mlwydd oed, yn iladd gwair gyda'i dad yo Krouna, Bohemia, aeth yn ymrafael rhyng- ddynt. Ar ol ychydig eiriau lied boethion, tarawodd y bachgen ei dad yn ei wegil gyda chryman oedd ganddo yn ei law, a hyn gyda'r fath nerth nes y torodd ei ben ymaita yn llwyr. Cymerwyd y tad-leiddiad i fyny yn ddioed.j CARLYLE, Sadwrn.-O'i chydmaru a'r wythnos ddiweddaf, yr ceJd y farchnad yn fechan. Gwerthaigwartheg Gwyddelig am 13p a 14p, a'r rhai Seisnig am 17p a 19g.