Y Tyst Cymreig

FFRAINC. A. R Å E THY R ymerawdwb. Nid yw araeth Ymerawdwr Ffrainc ar ddydd ^ododd c^ma*n^ 0 ^yddordeb ag y bu. Tra- jj ttn eleni mewn atebiad i longyfarchiadau o f Llysgenhadon Tramorol, yn yr hon y datganai ei loddhad wlth ganfod yr yspryd heddychol sydd yn U my8g Grallnoedd Mawrion Ewrop, a'i y er y byddai i bob mater a allai gyfodi yn 1869, wJ"* yn yr un yspryd, yr hyn a fyddai o *&awr i'r byd gwareiddiedig.

LLOEGR A CHINA. Jv ——— I II. fod Arg. Clarendon a'r Anrh. Anson I ^tgame wedi penderfynu ar y modd i ddwyn tI1 n wladweiniad llywodraeth ei Mawrhydi I perthynas i China. Yn gyntaf, ei bod yn eidiol sylwi ar yr amodau presenol; yn ail, m frsinidiaeth i fod rhwng ein Llywodraeth llywodraeth Ganolog yn Pekin, ac nid gyda'r "-bllrdodau taleithiol; ac yn drydydd, pan gyfyd ji ■^ nghydwelediad, fod yr awdurdodau Ileol tejj. 1 gyflwyno y mater i sylw y llywodraeth (Jj-_ cyn iddynt gyhoeddi rhyfel. Mae Arg. hydi on wedi awdurdodi goruchwylwyr ei Mawr- idi .3'1l China i weithredu yn yr ysbryd yma, a ,1' aftenion hyn, ac i rybuddio yr aelodau tnig i dalu teyrnged briodol, nid yn unig i y au ^^ina, ond hefyd i arferion a theimladau Chineaidd. Aeth Mr Burlingame i ^0reu dydd Sadwrn, a dychwela i Loegr yn e*steddiad y Senedd, er gorphen ei waith.

Y TAELWRIAID. Gr 1 GOl.Dyma fi etto yn trin cyfiyrau y 'tti » gadewais Iago Mochnant yn hyt- CwJ Swta. Aeth maro. Iago un waith i betlj a<. edrych am laeth enwyn neu ryw- ttSe chafodd ddim, er cer- ei ar hyny, canodd Iago brofiad { ar y tri tharawiad'— gjwragedd Cwmblowty wedi ynfydu, hes er crefu, na Hyrnry na llaetii; Na f1 Cre< ar fyrder. os deil y fatJl brinder, egir dim llawer wyn llaw aeth.' t *0. Oedd T failed 8^,1 yn ddyn ieuanc, penderfynodd i b RYcla e-hyfaill iddo o'r enw Dafydd Rhys ac' eirionydd> i yfed heli'r mor, ac ym- ac ymddifyru. Ond yr oedd yn rhaid i'r daith hono gael ei hanrhydeddu a chan yn cyn- nwys ei hanes yn ol ac yn mlaen. Dyma'r de- chreu- Mi dreia'n gryno gasglu gronyn, I fyn'd efo Deio i Dywyn.' Acthant i'w taith drwy Benygarnedd, Aber- marchnad, Llanwddyn, Penegos, &c., dan folera a chanu, canys yr oedd Deio' yn ganwr campus. Wrth wel'd y Hi ar gors Llanwddyn, Gofynodd Deio, Ai daew Dywyn V Ac felly yn y blaen. Yn Mhenegos myna 'i nogyn, Wrth fyn'd efo Deio i Dywyn.' Ond yr oedd math arall o. Daeliwr yn y plwyf. Trigai hwnw yn y Cymdu, ar y ffordd tua'r gog- ledd ddwyrain. Hen lwch rhyfedd oedd f' ewythr Robert y taeliwr. Hen gorphyn llin- ynog, hirfain, a theneu oedd ganddo; yr oedd ef yn hynod o ysgafn ar ei bolion, a'i goesau newynog bron mor ddifwydion a choesau creyr glas, a meginau go dda yn ei ddwyfron, ac felly yn rhedegwr pur hoew a diflino. Ei wendid mawr fyddai neidio o'i wely ganol nos, arhedeg yn bennoeth, droednoeth, esgeirnoeth, a dim ond hen grys cwta am ei gorpws, i ddial ar y llanciau fyddai yn ei aflonyddu drwy luchio ceryg neu goed at ei ddrws neu ei ffenestr wrth basio. Codi'r hen Daeliwr' fyddai un o'r gwleddoedd brasaf gan y bechgyn diras; ac ni byddai modd pasio heb gynnyg ar y gwaith, ac anfynych iawn yr aflwyddent. Os byddai braidd yn gyndyn i adael ei loches, dywedai yr hen wraig, 'Codweh Robert; os na chodwch chi, mi goda i.' Byddai hyny yn ddigon; ffwrdd a'r hen ddyn fel enderig o allt,' ar ol ei elynion, a rhedai yn fynych filldir neu ddwy cyn digaloni, a throi yn ol. Anaml y goddi- weddai ei boenydwyr, canys byddent yn llechu mewn cuddfanau manteisiol, a diderfyn fyddai eu mwyhiant wrth weled yr hen glimach heglog a thinllwm yn brasgamu fel iwreh drwy'r pyll- au, a hwythau'n ddiogel o'i gyrhaedd. Weith- iau gosodent hoenynau yn groes i'r ffordd, er ei faglu a'i godymu dinben-drosben, pan yn rhedeg ar ei egni gwyllt ar ben goriwaered. Ond ryw- fodd, yr oedd yr hen Daeliwr yn rhy ysgafn a disylwedd i gael llawer o niwaid, ac yn rhy wydn i dori asgwrn nae ysigo gevryn. Er na wnaeth ef niwaid i neb erioed o'r sawl a'i haf- lonyddai gymmaint, etto bu'n achos o fraw a dychryn mawr i deithwyr diniwaid ac ofnus lawer gwaith; canys deuai ar eu gwarthaf yn nyfnder y nos mor sydyn ac annisgwyliadwy, a golwg mor annelwig amo, a'i ysgogiadau mor ddistaw ag ehediad dallhuan wen, fel na wyddid ar funud ofnus pa beth ydoedd, nac o ba fyd y daethai. Ond wedi ychydig o ddweyd ei gwyn, dychwelai adref at yr hen wreigan i'r gwely. Un o droion mwyaf anffodus yr hen Daeliwr hwn oedd ceisio 'spaddu gwrcath. Yr oedd y gath yn galw am ryw gerydd am grwydro oddi cartref y nos yn lie bugeilio'r llygod. Ond gorchwyl digon helbulus yw c'weirio cath wryw, a thynodd yr hen Daeliwr lawer o waradwydd ar ei goryn o herwydd ei drwstaneiddiwch efo'r gwrcyn. Canodd George Humphreys, am yr hwn y soniais o'r blaen, gerdd ar yr achlysur, a mawr y difyrwch a gafwyd wrth ganu y gerdd, a gwawdio yr hen greadur am droi yn 'spaddwr cathod! Chwi a wyddoch, ond odid, sut y byddai hen fugeiliaid barbaraidd y wlad hono yn 'tori aryr wyn.' Ymaflai un yn yr oen bach (byth na welwyf y fath greulondeb etto), gan ei godi at ei ddwyfron, a chefn yr oen at frest y dyn, a'i bedwar troed yn ei ddwylaw, a'r 'spaddwr yn defnyddio y gwellaif, ac yn tynu cerig yr oen ymaith a'i ddannedd! Y cynllun hwnw a fabwysiadodd yr hen Dael- iwr gyda'r gath- Ithoi ben o mewn ewd waai Ir cidwm diddawn, A'i ar i fyny, a'i nelu o 'n iawn.' Ond dyn a'i helpo! Pan aeth o i gymhwyso ei ddannedd (!), cyfarfu a. thriniaeth arw! Dyma fel y dywed y gerdd:— Fo i'w lygaid, ei dynged oedd dost, Nes oedd o cyn ddalleda'r pared neu'r post.' Rhaid gadael hen Daeliwr y Cymdu yn fan yna. Y pethau a nodais, er ffoled ydynt, oedd yr unig bethau a wnaeth efe yn ei ddydd igadw ei enw mewn coffadwriaeth. Rhaid ei ddileu o fodoliaeth, neu gofio am dano fel un yn rhedeg yn ei grys liw nos ar ol Ilanciau castiog, 'spaddu cathod, a phethau o'r fath. Tua 60 mlynedd yn ol, yr oedd Taeliwr buan- droed yn Nglyn Ceiriog, o'r enw Ned Hughes.

YE HEN DEILIWR. LLYTHYR XXXYIII. Y DIWEDD. Ie, y diivedd, ac y mae diwedd i bob peth, i bob amcan, a phob stori dan yr haul, ac felly i'm stori inau. » Yn union wedi'r ffrwgwd yn y Plas, gyda Robin y Glep, fel; yr adroddais yn fy llythyr diweddaf, collwyd Bob yr Hafod o'r gymmydogaeth; wedi i rai dyddiau fyned heibio, wrth weled nad oedd hanes am dano yn dychwelyd adref, aeth yn si ac yn sibrwd trwy'r fro yn ei gylch, ac yr oedd llawer o wahanol opiniwnau ar y mater. I Nerpwl yr aethai, meddai rhai, i ymsefydlu yn Gigydd yno; aethai i ffwrdd o'r wlad i America, meddai eraill, o herwydd darfod i Miss Evans :ei siomi, a disgynai ffrewyll tafodau yn drwm iawn arni hi o'r achos; canys yr oedd Bob yn wr ieuanc ac yr oedd pawb yn yr ardal yn hoff o hono. Ar ol Miss Evans i'w phriodi hi, yr aethai yn sicr, yn marn eraill. Yr oedd Robin y Glep yn ddigon sicr ei bod hi wedi priodi Mr Watkins, a bod Bob, pan ddeallasai hyny, wedi teimlo cymmaint, fel y rhoisai derfyn ar ei ein- ioes. Yr oedd ef (Robin) wedi clywed fod gwr ieuanc yr un fath a Bob yn union yn mhob peth, yn ol y desgrifiad a roid o hono, wedi taflu ei hun o'r cwch i'r afon rhwng Bagillt a Pharkgate, wrth groesi, dranoeth wedi'r diwrnod y gadawsai Bob gartref, ac nid oedd yr amlieuaeth lleiaf ar feddwl Robin, nad Bob oedd o. Un diwrnod, yn nghanol y berw lwrn, pwy a wnaethant eu hymddangosiad ond Bob, a Miss Evans gydag ef, nid yn Miss mwyach, ond yn Mrs. Mawr oedd y syndod, a'r llawenydd, a'r siarad trwy y gymmydogaeth ar yr achlysur; ond yr oedd Robin y Glep, druan, fel wedi ei daro a dychryn a mudandod yr oedd ei holl ddaroganau wedi profi yn gelwyddog. Nid oedd neb yn fwy llawen ar yr achlysur ded- wydd, na Huw, fy hen Feistr, ond hen wr yr Hafod; yr oedd ef yn barod i neidio o orfoledd. Cofleidiai a chusanai ei ferch ynghyfraith dan chwerthin ac wylo yr un pryd. Yr oedd yr hen wraig hithau yn llawen ynddi'i hun, ond nid oedd am ddangos hyny. Bob,' ebai hi'n sychlyd, rhaid i ti gymmeryd gofal am dy wraig, neu fe'i dwg dy dad hi oddiar- nat ti.' Rhaid i chwithau gymmeryd gofal am eich gwr,' ebai Bob. Yr oeddwn i a Huw yn digwydd bod yn yr Hafod yn gweithio y diwrnod dedwydd hwnw. Ebai Huw yn y man, Mae genyf fi waith sobr i'w wneud mewn canlyniad i hyn.' Beth yw hwnw r' gofynai'r hen wr. Tori pen Robin y Glep,' oedd yr ateb. Dywedodd Robin wrthyf dro yn ol, y cawswn dori ei ben os priodai Robert a Miss Evans, byth.' Tor ei ben oTor ei ben o,' ebe'r hen wr, mi wneist waeth gwaith lawer tro.' Dacw Robin yn myn'd heibio ar y ffordd yna'r mynud yma,' gwae- ddai un o'r merched. Neidiodd Huw oddiar y bwrdd, a chipiai'r fwyall oedd dan y drestl, ac allan ag ef, a galwai ar ol Robin, ac allan a minnau ar ei ledol. I Aros Robin,' gwaeddai Huw, mae amaf eisieu siarad a thi.' 'Be sydd arnoch eisieu gen if' gofynai Robin. Eisieu dy ben di,' ebe Huw, Oni ddeydest ti y cawn i dori dy ben di, os priodai Bob a Miss Evans ?' Na ddeydes i 'rioed y fath beth,' ebe Robin, yn ddychrynedig. Nid yw ddim me i ti wadu,' meddai'r llall, mae gen i witness dy glywed ti'n cleyd mi ro i ti bum mynud i ddweyd dy bader, tra byddwi'n hogi'r fwyall yma.' Mi gewch chi- the'eh crogi,' ebai Robin. Fy nghrogi am dori dy ben di V meddai Huw, pwy nghrogith i ? Mi fydda'n debycach o lawer o gael tal da am y gwaith.' Edrychai Huw mor ddigofus a difrifol, fel y credai Robin ei fod yn benderfynol o wneud y gwaith. Gna'r gore o'r chydig amser sy genyt ti,' eb efe, dan hogi y fwyall. Cymmerodd Robin y goes ar hyn, a Huw ar ei ol, a minau yn chwerthin. Ed- rychai Robin drach ei gefn weithiau, a gwelai ei fod yn enill tir ar Huw, a rhoddai hyny nerth adnew- yddol yn ei aelodau. Safodd Huw toe, wedi ei orch- fygu gan chwerthin, a gwaeddai ar ol Robin, MJ ddo i ar dy draws di eto ryw ddiwrnod gei di wel'd.' Cyn pen ychydig wythnosau wedi'r pethau hyn, dychwelodd Mr Watkin yntau adref. Sylwai pawb fod cyfnewidiad mawr ynddo yn 11eyr ysgafnder a'r hoewder a'i dynodent bob amser o'r blaen, yr oedd dwyster a difrifwch yn ei holl ymddygiad. Yr oedd gwir yn y chwedl ddarfod iddo fyned ar ol Miss Evans, bu yn daer iawn arni ei briodi; ond wedi gweled nad oedd gobaith iddo lwyddo, aethai i Lundain i dreulio amryw wythnosau; a bu ar ymweliad a hen gyfeillion yn y naill fan a'r llall, yn treulio peth amser. Yn mhen ychydig ddyddiau wedi ei ddychweliad adref, galwodd yn yr Hafod Ganol i ofyn am helynt y teulu. Yr oedd Robert, y gwr ieuanc, yn digwydd bod [yno gyda'i wraig ar y pryd. Ymddygai ef a Miss Evans (gynt) tuag at eu gilydd, fel pe buasai dim neillduol wedi bod rhyngddynt erioed; ond gwaith. lied anhawdd oedd hyny iddynt; a gwaith nad allasai neb dan yr am- gylchiadau ei wneud ond meddyliau wedi eu dysg- yblu a'u coethi yn dda gan addysg a boneddigrwydd. Traethai y boneddwr ei ddymuniadau goreu am hir oes a llwyddiant i'r par, dedwydd; ond yr oeddrhyw beth yn ei lais ac yn ei lygad yn arwyddo y dymun- asai ei fod ef ei hun yn y sefyllfa yr oedd Bob ynddi. "Wedi'r cyfarchiadau, dywedai yn y man: 'Yr oedd arnaf eisieu eich gweled, Robert, ar fater o bwys i mi, ac fe allai i chwithau hefyd.' Chwi a wyddoch fod yr Hendre Goediog (ffarm ar gyffiniau y plas) yn dyfod yn rhydd, y tenant yn ymadael, ac yr oeddwn wedi meddwl am i chwi gael y cynnyg cyntaf arni.' Diolch yn fawr i chwi, syr,' ebe Bob. 'Yr oeddwn wedi meddwl am ddyfod atoch i ofyn y ffafr, oni bai—ie, hym,' eb efe, dan gochi at ei glustiau. Buasai agos iddo ollwng y gair allan; ac felly fuasai, ond fel y darfu i amnaid oddi wrth ei wraig ei atal. Deallodd y boneddwr beth oedd yn ei feddwl, ond ni chymmerodd arno ddim. Y mae yn dda genyf,' eb efe, bod ar fy llaw wneud y gym- mwynas i chwi; ond y mae genyf beth arall. Y mae fy mam wedi penderfynu myned i fyw i Chel- tenham ac yr wyf finnau yn bwriadu gadael cartref am rai blynyddau, fe ddichon ar ymdaith i'r Aipht a Palestina, ac felly byddwn yn tori i fyny—ein hes- tablislnllent yma. Yr wyf wedi gosod y plas a'r pare i foneddwr o Loegr, ar lease o bum mlynedd; 'r oeddwn i a'm stiward yn methu cyd-dynu yn dda bob amser, rhoddais rybudd iddo i ymadael; ac os cymmerwch chwi y lie, bydd yn dda genyf. Ni wn am neb arall y byddai genyf cystal ymddiried yn- ddo.' Prin y gallasai 'r ddau, Robert a'i wraig, goelio eu clustiau. Daethant i gyttundeb. Cym- merodd Robert yr Hendre Goediog, ac arolygiaeth yr estate. Bu y ddau fyw yn barchus a dedwydd yn Hendre Goediog am lawer o flynyddoedd: bu iddynt bump o blant, tri mab ac un ferch. Yr oedd Robert fel cymmydog ae arolygwr yn hynod barchus gan ei gymmydogion a'i deiiantiaid, ac yr oedd hithau yn nodedig felly gan bawb. Byddai ar y blaen r bob amser gyda phob achos da, crefyddol, a dyngarol. Yr oedd bendithion y tlodion a'r rhai anghenus yn disgyn yn gawodydd ar ei phen; a disgynai eu dagrau yn gawodydd i eneinio 'i bedd, wedi ei chladdu. Y mae yr holl genhedlaeth hono agos oil wedi myned i'ffordd yr holl ddaear. Nid oes yn aros ond ychydig iawn, un yma ac un acw, o'm cyfoedion i fy hun. Ni bu hen bobl yr Hafod U chaf byw ond ychydig flynyddau ar ol priodas Bob a Miss Evans bu farw ei thad a'i mham hithau yn fuan ar eu hoi. Priododd chwiorydd Bob ag amaethwyr parchus o'r plwyf nesaf attynt, a daethant yn wragedd parchus, da eu gair yn y wlad, ac yn famau yn Sion. Am fy hen feistr Huw, bu ef byw i oedran teg, a bu farw yn Gristion cywir, yn ol pob argoelion. Robin y Glep yntau a fu farw. Cyn i Huw dori ymaith ei ben, torodd angeu ar ei glep, er yr haerai Tomos y Gof ei fod ef yn sicr na allasai Robin byth ymattal oddi wrth ymlid chwedlau yn y bedd. Dychwelodd Mr Watkin adref ymhen y pum mlynedd, ac ymsefydlodd yn hen drigfa ei henafiaid. Ni phriododd byth-o-bu farw yn wr canol oed. Yr oedd yn foneddwr parchus iawn, ac nid heb arwydd- ion ei fod yn ddyn yn ofni 'r Arglwydd. Bu yn gyfaill ffyddlon i Robert a'i wraig hyd y diwedd ac ar hyn, dyma finnau yn terfynu. HEN DEILIWE.

FFESTINIOG. OALENIG I WEINIDOG.-Rhoddodd Eglwys Tany- grisiau, Ffestiniog, ehwe phwnt yn galenig i'w gweinidog, y Parch. W. Roberts, yn gydnabydd- iaeth o'i lafur a'i lwyddiant yn eu plith. Y mae gan yr eglwys hon lygad i weled teilyngdod, a chalon haelionus i'w wobrwyo. Y mae y fath ym- ddygiad yn profi bodolaeth cariad rhwng yr eglwys a'r gweinidog, ac yn tueddu yn fawr i'w gynyddu fwy-fwy.—Calan.

CASTELLNEWYDD-EMLYN. Y PARCH. J. WILLIAMs.-Rhoddodd y boneddwr hwn giniaw o'r fath oreu, dydd Calan diweddaf, i'w holl weithwyr, eu gwragedd a'u plant, ac i bob tlawd arall o gylch ei balas, yr oil yn rhifo 55. Yr oedd ef ei hunan yn mhen y bwrdd gyda'i law dde- heuig a'i WYlleb siriol yn gweini ar bob un o'r ym- welwyr tylodion. Yr oeddym yn synu fod y bon- eddwr uchod yn gallu dod i'r dref y noson hono i draddodi darlith ddifyrus yn y Ddarllenfa Geiniog a gynbaliwyd am y tro cyntaf yn Ysgoldy Grama" degol Mr T. T. Elias. Credwn fod dyfodol dysglaer o flaen y gwr dyngarol hwn. Mae y si allan, a chredwn y bydd yn sylwedd yn fuan, fod dyrchafiad mawr yn ei aros. Anfarwolodd ei hun yn yr ethol. iad diweddaf.—Ei Edmygwr.

BIRKENHEAD. Prydnawn dydd Calan bu tea party i'r plant yn ysgoldy eapel Oliver-street, Birkenhead. Wedi gweini yn ofalus i ddiwallu hyd at foddlonrwydd y plentyn mwyaf iachus ei archwaeth, caed cyfarfod neillduol o ddifyrus mewn adrodd, canu, ac areithio, Cymmerwyd y gadair gan weinidog y lie. Aed trwy yn agos i 50 o wahanol ddarnau, oil gan blant o bedair i bymtheg oed, yn Gymraeg a Saesoneg. Haedda eu hathraw, Mr Abraham Davies, a'r arol- ygwr, Mr Matthew Jones, y ganmoliaeth uchaf, am eu hymdrechion egniol erys wythnosau i drillio y plant erbyn cyfarfod o'r fath hwn. Yr oedd yno luaws o rieni a phobl mewn oed wedi dod i glywed y plant, ac yr oeddynt wedi dotio atynt. Nid hwn yn ddiau fydd y cyfarfod olaf o'r fath. Cynygiwyd y diolchgarwch arferol gan Matthew Henry Jones, a chefnogwyd ef gan Thomas Pierce Thomas, a phasiwyd ef yn unfrydol o dan gynnyrfiad ac wrth nodau 'Tân Sir y Fón.'

RHYL. TIPYN o BOBPETH.—Pwy o'r dieifl yn y swyddfa sydd yn euog o'r gwallhau yn fy llith yr wythnos ddiweddaf ? Nid Mr Sleigh na Mr Parks a ysgrif- enais fel personau y sonir am eu hapwyntio yn us- tusiaid—ond Mr Sleight a Mr Perks. Y drwg mwyaf yw fod Mr Sleigh a Mr Sleight yn ddau ddyn hollol wahanol. Bwtsier ydyw Mr Sleigh, a byddai yn rhy arwyddluniol o gigydd-dra i osod bwtsier ar y faingc farnol. Boneddwr annibynol ydyw Mr Sleight, yn meddu ar y cymhwysderau angenrheidiol i fod yn Ynad Heddwoh. Dygwyddodd amgylchiad poenus yn y Farohnad bore ddydd Sadwrn. Tra yr oedd Wm. Roberts, bwtsier, yn blingo llo ar ei faingc, daeth ci ymlaen rhwng ei goesau, gyda bwriad, yn ddiammheu, i draflyngcu darn o gig. Yn ddig wrth y lleidr, cod- odd Wm. Roberts ei droed i roi cic iddo—ond meth- odd ei nod a llithrodd i lawr, ac yn ei gwymp dis- gynodd ar y gyllell oedd ganddo yn blingo y Ho! Ymsuddodd y gyllell yn ei fron ymron at ei charn! Gwaedodd yn arswydus. Cludwyd ef yn fuan i dy Dr. Price Roberts, lie y rhwystrwyd colliad y gwaed. Yna aed a'r truan i'w gartref. Ni theimlodd fawr o boen dan nos, pryd y dechreuodd ddioddef yn ar- 8Tvydusv Y mae ef etto mewn cylfwr truenns; ac yn wir, y mae yn amheus a fydd efe byw pan ym- ddengys yr hanes hwn yn y TYST.-R. M.

THE MANUFACTURE OF WATCHES AND CLOCKS.—A most in- teresting and instructive little work, describing briefly, but with great clearness, the rise and progress of watch and clock making, has just been published by Mr. J. W. Benson, of 25, Old Bond Street, 99, Westbourne Grove, and the City Steam Factory, 58 and 60, Ludgate Hill. The book, which is pro- fusely illustrated, gives a full description of the various kinds of watches and clocks, with their prices, and no one should make a purchase without visiting the above establishments or consulting this truly valuable work. By its aid persons resid- ing in any part of the United Kingdom, India, or the Colon- ies, are enabled to select for themselves the watch best adaDt- ed for their use, and have it sent to them with nprWf aa-eJV Mr. Benson, who holds the appointment to the Prince of Wales, sends this pamphlet to any address on receipt of two postage stamps, and we cannot too strongly recommend it to the notice of the intending purchaser. w PILS HOLLOWAir.-Cyfansoddiodau lack. —Pan byddogr corph wedi ei wanychu trwy fod yn rhy agored i'r lywydd, anghymedroldeb neu esgeulustra. fe wna'r pills yma ddileu'* hwynt ynol y cyfarwyadiadau mewnoEo gylch pob box, rhoddant adnewyddiaa nerth yn mhob engraifft oi wenaia gewynol, trwy yr hyn y nychir yr holl fywya, ac y rhwystrir rhyddrediad y^waed. Y maent yn cryfhau yr archwaeth a r treuliad, yn meoleiddio yr afu, ac yn gweithredu yn esmwyth ar y cylla. Y mae'r pils yn addas i bawb o bob oeavan ac arferion. Y mae un dyoddefydd yn ysgrifenu 'Nid oes eisieu ond gwybod am eich pils chwi iddynt gael eu gwerthfawrogi. Chwiliais yn ofer am wellhad am lawer 8 flynyddoedd, ac yr oeddwn yn myn'd yn waelach bob dydd, ind adferwyd fi yn fuan wedi defnyddio eich pils ohm.

Y GYMRAES 0 GANAAN. 0^ Y mae y ferch ieuanc—y Gymraes o Ganaan —sydd wedi ysgrifenu y llythyrau dyddorol i'r TYST, wedi glanio yn Liverpool ddydd Gwener diweddaf. Daeth drosodd gyda bwriad i fyned dan driniaeth feddygol. Mae wedi dioddef poenau dirfawr, ond gobeithir y gellir ei gwella heb dori eichlun ymaith.

ADOLYGIAD AR Y FASNACH YD. Mae marchnadoedd yr yd wedi dal yn bur sefydlog yr wythnosau diweddaf. Hwyrfrydig yr ymddengys amaethwyr i anfon cyflenwad i'r farchnad gan ddisgwyl i'r prisiau godi ond nid oes'gobaith y gwneir hyny oblegid y mae cyflawnder mawr eisioes yn yr ystordai. LUTXDAIX, Dydd Llun.—Yr oedd masnach lied dda yn cael ei gwneud, a'r prisoedd o swllt i ddau swllt y chwarter yn uwch na'r wythnos o'r blaen. ^LIVERPOOL, Dydd Mawrth.—Gwnaed masnach lied helaeth, a r prisiau yn ffafriol i'r gwerthwyr. Yr oedd }"no nifer dda yn nghyd. Yr oedd y gwenith yn myned yn dda iawn, a'r prisoedd o 2c i 3c yn fwy na'r wythnos flaenorol. Yr oedd y blawd Is y sach yn uwch. Daliai y ceirch a'r blawd ceirch eu pris. Yr oedd galw mawr am tfa, a'r pris 6c y chwarter va uwch.

ANIFEILIAID. LLUNDAIN, DYDD LLUN. Daeth 1,617 o anifeiliaid Tramor drosodd i Lnndain yr wythnos ddiweddaf. Grwerthai g-nartheg yn dda am y pris- iau blaenorol. 3,larwaidd oedd y fasnach mewn defaid, ic anhawdd oedd eu cael i ddal eu prisoedd. Pur ddifywyd oedd masnach mewn Hoi, ond nid oedd dim gostyngiad ar y prisiau blaenorol. Pasiai y moch yn lied dda ar brisiau yr wythnos ddiweddaf. LIVERPOOL, DYDD LLUN. Yr oedd yn y farchnad 2,120 o wartheg, a 10,107 o ddefaid; ac yr oedd y fasnach ynddynt yn fywiog. Yr oedd yno lawer o brynwyr wedi dyfod yn nghyd o'r brifddinas ac o'r wlad. Lied gyffredin ar y cyfan oedd yr anifeiliaid a werthid.

MASNACH METTELOEDD, &c. PLWM. English Pig, 19p Os Oc i 19p Os Oc y dynell. Spanish pig, 18p 15s i 19p Os. Plwm coch, o 21p Os i 21p Os; plwm gwyn, 27p Os Oc i 28p Os Oc y dynell. CYMHEIG.—Rails, 5p 10s Oc i 5p 15s Oc y dynell yn y gweith- iau; Common bars, 5p 15s Oc i 6p Os Oc.

MASNACH MARCHNADOEDD CYMREIG. AUERGELE, lonawr 2.—Gwenith, 17s Oc i 18; 6c yr hob; haidd, 12s 6c i 14s Oc yr hob; ceirch, 8s Oc i 9s Oc yr hob; ffa, 17s 6c i 18s Oc yr hob; blawd ceirch, 38s Oc i 40s Oc y 240 pwys. BAT.A, Ionawr2.—Gwenith, Os Oc i 30s Oc y pwij; blawd ceirch, 40s i 40s Oc y pwn haidd, 15J Oc i 16s Oc yr hob; ceirch, o 9s Oc i 10s Oc yr hob. Cig eidion, o 6c i 7c y pwys; cig dafad, 6lc i 8c y pwys; ymenyn fires, 16c i 16^c y pwys ymenyn llestri, OOc i OOc y nwys. BANGOU, Ionawr 1.—Gwenith, o 49s Oc i 52s Oc y chwarter haidd, 35s 6c i 3ia 6c; ceirch, 24s 6c i 27s Oc; blawd ceirch, 37a i 38s y 240 pwys. ymenyn fires, OOc i 00c y pwys; cig eidion, 6c i 9c y pwys: cig dafad, 6jc i 8e y pwys; hwyaid, 3s Oc i 3s 4c y cwpl; eywion ieir, o 2s 6c i 3s Oc y cwpl; wyau, 0 am Os. CAERFVRDDIN, lonawr 2.-Gwenith, o 6s Oc i 6s 6c y bwsel; haidd, 4s 5e i 4s 8c y bwsel; ceirch, 2s 4c i 3s Oc y bwsel o 40 pwys; blawd, 30s i 45s y sach o 280 pwys. CAHRNARFOX, lonawr 2.—Gwenith, o 50s i 53s y chwarte: haidd, 368 Oc i 38s Oc chwarter; ceirch, o 25s Oc i 27s Oc y chwarter; blawd ceirch, o 37s Oc i 39s Oc y 240 pwys. CONWT, Ionawr 2.—Gwenith, 15s Oc i 17s 3c yr hob haidd 128 Oc i 13s 6c yr hob ceirch, 8s 6c i 9a 6 c yr hob blawd ceirch, o 38s Oci 40s Oc y 240 pwys. CoRWBif, Ionawr 1.—Gwenith, 30s 0c i 30s 0 y pwn: haidd, 15s Oc i 16s 0c yr hob ceirch, 9s i 10s yr hob; blawd ceirch, 40s i 40s y pwn; cig eidion, 6-ic i 7 £ c pwys; cig dafad, 7c i c y pwys; cig 116, Oc i Oc ymenyn fires, o 16c i 16ic y pwys; ymenyn llestri, 00c i 00c y pwys. CROESOSWALLT, Bhag. 30.—Gwenith, 7s 9c i 8s Oc; haidd at fragu, 6s 6c i 7s Oc; etto, at falu, 6s Oc i 6s 4c; ceirch, 4s 60 i 58 Oc. DINBYCH, Rhag. 30.—Gwenith, o 17s Oc i 18s Oc yr hob; haidd, 158 Oc i 15s 6c yr hob ceirch, 9s Oc i 10s Oc yr hob ymenyn ffres, o 19c i 20c y pwys; yr ymenyn llestri, 15c i 16o y pwys. GWRBCSAM, Rhag. 31.—Gwenith gwyn, 8a 3c i 8s 6c y bwsel; coch, 8s Oc i 8s 3c.; haidd, 6s 9c i 7s Oc.; ceirch 4s 3o i 4a 9c.; ymenyn ffres, o 19c i 20c y pwys; cig eidion, o 7ci Be y pwys; cig dafad, o 7c i 8c; cig llo, 7c i 8c y pwys; pytatws, 2s 6c i 3s Oc y mesur; hwyaid, 4s 9c i 5s Oc. LLAKRHCIIYMEDD, Rhag. 30.-Gwenith, 50s Oc i 5li Oc y chwarter haidd, o 33s Oc i 36s Oc y chwarter; ceirch, o 21s Oc i 22s Oc y ehwarter; pytatws, 4s Oc y 100 pwys ymen3it ffres, 18c i 18c y pwys; cig eidion, o 6c i 8o y pwys: cig dafad, 6c i 9c y pwys; cig llo, o 6c i 7c y pwys; cig moch (hams) 00c i Oc y pwys. LLANGBFKJ, Rhag. 31.—Gwenith, 48s i 51s Oc y chwarter; haidd, 35s i 37s Oc ceirch newydd, 24s Oc i 26s Oc; ymenyn ffres, c i c y pwys; hallt, 00c y pwys; cig eidion, o 6c i 9c y pwvs; cig dafad, 6c i 10c cig Uo, Oc i Oc y pwys; pytatws 4s Oc y 100 pwys. MACHYNLLETH, Rhag. 30.-Gwenith, o 29s Oc i 30s Oc y pwn; haidd, 5s 0c i 58 6c y Winchester; ceirch, 3s 6c i 4s Oc y Win- chester blawd ceirch, o 36s Oc i 37s Oc y 240 pwys; pytatws, 6c y 10 pwys; ymenyn ffres, 15c i 15c y pwys ymenyn llestri, 13e i 14e y pwys; cig eidion, 6c i 7c y pwys; cig dafad, 5ic i 6c gwer, 4c i 5c y pwys. PWLLHELI, Rhag. 30.—Haidd, 58s Oc i 60s Oc y chwarter ceirch, 22s i 23s.; ymenyn fires, 16c i 17c y pwys; ymenyn llestri, 16c i 16c y pwys. RUTHIN, Ion. 4.—Gwenith, o 17s 6c' i 18s 00 yr hob; haidd, 158 6c i 16s Oc; ceirch, o 9s Oc i 10s yr hob; ymenyn ffres, 19c i 20c y pwys; llestri, 140 i 15c y pwys. TBBFFYSOJI, Ionawr 1.—Gwenith, 18s i 19s yr hoà; haidd, 14s i 16s yr hob; ceirch, 8s 6c i 9s yr hob pytatws, 6c y 10 pwys; ymenyn ffres, o 18c i 18c y pwys; ymenyn llestri, 16c i 17c y pwys; cig eidion, 7c i 7jc y pwys; cig dafad, 6c i 64C y pwys; eig Ho, 6!c i 8c y pwys; wyau 6 am 6c. WYDDGBUG Rhag. 30.—Gwenith, o 18s Oc i 188 6c yr hob; haidd, o 15s Oc i lfts Oc; eeirch, 9s Oc i 10s Oc; pyt itws, o 08 i Os; ymenyn a 18c i c y pwys.

A Successful F-PEMCWT. 7ne Civil 8trvim GaeetU has the following" There are very few simple articles of food which can boast so many valuable and important dietary properties as cocoa. While acting on the nerves as a gentle stimulant, it provides the bedy with some of the purest elements of nutrition, and at the same time oorroots and invigorates the action of the digestive organs. Hiese beneficial effects depend in q, great measure upon the manner of its preparation, but of late years such close attention has been given to the growth and treatment of cocoa, that there is no difficulty in securing it with every useful quality fully developed. The singular success which Mr Epps attained by his homoeopathic preparation of cocoa has never been surpassed by any experimentalist. Fair and wide the reputation of Epps's Cocoa has spread by the simple force of its own extraordinary merits. Medical men of all shades of opinion have agreed in recommending it as the safest and most beneficial article of diet for persons of weak constitutions. This superiority of a particular mode of preparation over all others is a^ remarkable^ proof of the great results to be obiained from little causes. By a thorough knowledge of the natural laws which govern the operations of digestion and nutrition, and by a careful application of the fine properties of well-selected cocoa, Mr Epps has provided ctur breakfast tables with a delicately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills. It is by the judicious use of such articles of diet that a constitution may be gradually built up until strong enough to resist every tendency to disease. Hun- dreds of subtle maladies are floating around us ready to attack wherever there is a weak point. We may escape many a fatal shaft by keeping ourselves. well fortified with pure blood and a properly nourished frame," £$9—84.1

Y GWRTHRYFEL YN HAYTI. ^WOLAETH YR AHLYWYDD NONUIL, A CHWYMP MAEAGOUN. ho newydd preifat sydd wedi cyrhaedd y dref a 0 ^rt-au-Prince, hyd Rhagfyr lleg, yn hys- Nonuil, arlywydd y rhan ddeheuol o Hayti, oiarw. Llwyddodd yr Arlywydd Salnave i 8Ynleryd Miragoun ar ol brwydr galed gyda'r hrthryfelwyr. Pan oedd y llythyrgod yn gadael, j,. Aan fawr o'r wlad yn meddiant y gwrth- e "Wyr, ond dywedid fod y teimlad yn ffafr Sal- y11 cynhyddu yn y parthau hyny. Y mae y hryfel yn peri y niwed mwyaf i fasnach.

GROEG A TWRCI. RYFbyfA y Journal Officiel yr ymerodraeth Firen- Bla^ Prwssia. a awgrymodd y priodoldeb o gyn- Cynhadledd, ac fod y Porte wedi ymfoddloni 80 fod Grioeg i gael ei chynrychioli ynddi gan On"? yr hwn a gymer ran yn yr ymdriniaeth, ganddo bleidlais. T mae yr Ardalydd g. 0Q8tier wedi cynhyg fod y cyfarfod cyntaf i fa. Be ar y 9fed. Yn ol y telegram o Caer- l^^yo, y mae cenhad yr Unol Daleitliiau yn y j i hono wedi derbyn gorchymyn o Washingiou beidio cymeryd deiliaid Groeg o dan ei nawdd.

I Y RHYFEL YN PARAGUAY. y Qewydd sydd wedi cyrhaedd o Paraguay ^uhwedd 28ain, cadarnheir yr hysbysiaeth dyfod yn flaenorol, fod ymosodiad wedi ^neyd gan y cyngreiriaid ar Villeta, a'u bod ^eid)Cae^ CU y11 Sjda cholled fawr. Ni- ^yd tair o longau rhyfel Brazdls.

'PENNILL 0 FOLA. WD I NED HUGHES, TAELIWR GLYNCEIRIOG.' Awdwr yw John Cain Jones, yr hwn oedd gryn fardd yn ei amser. I Maer hanes ar g'oedd, Modd cariodd Glynceiriog godidog y dydd, Am redwr pur hynod mawr syndod y sydd; Ned Hughes, hyn sy'n siwr, Y Taeliwr mwyneidd-deg i redeg yr aeth, A Wil o Fone Nantir yn ddewraidd a ddaeth; I'r cae pan gyehwyned, 'Roedd Ned cyn llawened, Fe dynodd mewn duned ei siaced mor sione; Yn hylaw fe hwyliodd, Ax frys fe grychwynodd, O'i ol y gadawodd, fe basiodd y Bone'— 'Roedd Wil wedi darfod, poen hynod, pen hone; Cydglymed pob gwladwr, Anrhydedd i redwr, 'Does ail i Ned Taeliwr un troediwr trwy'n tre; Ei hanes sy'n hynod, Mae'n gyflym ar ddeudroed; Cydganed pob tafod ei fawrglod ofe, A bloeddiwn yn rhugyl, 'Huws anwyl! Hwse!' Bu awdwr y pennill yna farw pan ar daith yn Eisteddfod Aberhonddu yn 1826. Bydd y Taeliwr nesaf o natur wahanol i'r rhai presennol; canys y mae amrywiaeth mawr yn perthyn i'r urdd hwnw o fodau deallawl. Cynddelw.