Baner ac Amserau Cymru

[GAN SEITHNNVN] ><EFYN. EISOES gweUr effettbuau daionos y gwaith dwfr newydd yn y cyflawndei o ddwtr a geir yn y tai at bob amcan. Ni raid mwy ddibynn ar y ffynnonau ac ar ddwfr gwlsw mewn casgan, &o. Y mae y Nanhoron Hotel wedi ei chwblhau. Ymddengya yr adeilad harddaf a'r mwyaf yn y lie. Saif ycbydig o Nefyn, yn ngbyfeiriad yr ysgol. Ofnir y bydd Mri Peter Edwards, cymmer- wr y gwaith dwfr, yn ei golled o arian mawr ar y contract. Uyfarfyddodd â mwy oanhawa derau nag a dyblodd. Mawr ganmolir ef am nodwedd ragorol y gwaith a wnaeth. Nos Fawith bu Mr. R. A. Naylor, yr ym. geisydd Totmidd dros fwrdeisdrefi Arfoo, yn oynnal cyfarfod yma. Ar y cyntaf yr oedd y eytarfod yn lied unol, ond at y ddiwedd amlyg- odd pleidwyr Mr. Lloyd George eu presennol. deb. Siaradwyd gan Dr. J. E, Hughes (yr hwn a lywyddai), Mr. Naylor, Mr. J. R. Jones, Mr. Jervise, Beihesda, Canon Goagh, ao eraill. Masnaeh Rydd ac Addysg oedd y prif byngc. Ian. Dangoswyd, os oedd eislea caal chwaneg o waith, mat y ffordd ydoedd i beidio anton archebion i wledydd tramor, ac i godi toll ar nwyddau tramor a anfonid i'r wlad hon. Yr oedd chwareli llechi wedi en can o herwydd fod setts 'a llechi yn cael en clndo o Ffraingc a gwledydd eraill i'r wlad bon, a'n gwerthu yma am briisau is na'r hyn a Reid am y cynnyrch lleol. Rhoddwyd enghreifftiaa o archebion yn cael eu rhoddl am ddiiladan i berchid yn ly wlad hon, a'r archebion hyny yn cael eu hanfon i Germany a Ffraingc. Nid oedd masnach yn cael ei chario yn mlaen ar egwyddorion dyngar- web, ond er mwyn elw. Beirnladwyd Mr. Lloyd George yn llym fel torwr nn o ddeddfau el wlad; sef, y Ddeddf Addysg. Er el fod yn aelod o'r senedd a basiodd y ddeddf hono, etto gwrthodcdd nfnddhau lddt. Rhoddodd felly esiampl i eraill i dori y gyfraith. Cyhuddodd y cadeirydd rat Ymneilldnwyr o gadw cyfarfod- ydd gwleidyddol yn en capel. Pasiwyd pleidlaia o ymddiriedaeth yn Mr. Naylor, yr hwn a hebryngwyd gan heddgeld- waid iw letty, a thvrfa o Lloyd Geurgiaid yn dtlyn gan e ganu 'Lloyd George yVr dyn i ni.'

ABERSOCH. Torodd y Jannie' yn Jrhwydd oddl wrth el hanghorion yn yr angorfa (St. Tndwal, a gyro wyd hi gan y ystorm fawr a fodolai ar yr 31ain cynfiaol i'r lan. Achubwyd y criw gan fywydfad. Credir y gellir tyna y llong i'r dw'r etto, ae y gellir hefyd ei hadfer. Gwrthwyneba y ffermwyr gynllnn earth* ffosiad y pentref. Nid ydynt yn gweled pa ham y dylent hwy, ag sydd yn byw y tu allan irpont ef, gael en trethn er bndd y pentref- wyr. Y tebygolrwydd yw y ffurfir y pentret yn ddosbarth annibynol i amcanion arbeaig yngJ'n a'r carthffosiad.

FOURCROSSES. Clywir yn barhaus yma fod elsien ystafell I bobl ienaingc y lie gyfarfod yn yr bwyr, Yn bresennol y dafarn yw yr unig le y gallant gael cyfarfod ynddo &'u gilydd. Dywedir mai pobl mewn oed, o dymmer boetblyd, yw y prlf wrthwynebwyr i hyn gael el gario allan. (.

PENRHYN DETHDRAETH. Ymdrechir I rwystro Cwmni Ffordd Haiarn y Cambrian i gariOl y llwybr a arweinia o ymyl Gor af Minffordd at Pias Newydd. Nid yw Cynghor Ffeatiniog yn medda ar ddigon o arian yn bresennol 1 wella llwybr yr Ogof.

PWLLHELI. Da genyf weled fod y selndorf linynol a trorf. iwyd ddwy flynedd yn ol yn llwyddo yn rhag- orol. Bu allan y Gwyliau yn chwaren mewn gwahanol leoedd, a chafodd dderbyniad da yn mhob man. Y nosweithiaa o'r blaen cyncaliodd Mr. Lloyd George gyfarfod yn y Nenadd, a Mr. R. A. Naylor. Y fath wahaniaeth oedd rhwng y ddau gyfarfod Yn y naill yr oedd y nenadd yn llllwn-tua 2,000 o bobl. Cefnogid Mr. George gan brif ddynion y dref. Nodweddid y cyfarfod gan y brwdfrydedd mwyaf, beb yr arddangoslad lleiaf o wrth wyneblad. Teimlld fod Mr. Lloyd George yn ysgabo pob peth ag oedd yn el erbyn ymaith. Ei gadeirydd oedd yr Benadnr W. Anthony -un o'l brif wrthwynebwyr yn yr etholiad di- weddaf ar gwestiwn y rhyfel. Hwyliog lawn oedd y gweithredladau. Yn Mhwllheli y cyn- nygiwyd Mr. Lloyd George gyntaf erined, a soniodd efe am hyny y noson hono. Slaradwyd gan Itaws-pawb mewn hwyl dda. Wrth gwra, paaiwyd pieidlata o ymddirtedaeth yn Mr. George. Nid oedd eisiea na phlisman nac ystiward i gadw trefn yno. Ond yn y cyfarfod arall anfoddhaol iawn oedd y gweithrediadan. Cafodd Syr Hugh Nanney, yr h? n oedd yn y gadair, a Mr. Naylor, yr ymgeisydd Torïaidd, lonydd i siarad ar y cyfan. Ond gwelwyd yn fuan fod yno lawer o gefnogwyr Mr. ieorge, er yr holl ymdrech a wnaed i'w cadw allan. Traddodwyd aoerchiad gwirtoneddol dda gan Mr J. R. Jones, Clynnog. Pan gododd Mr: Lloyd Carter, Caernarfon, i siarad, a phan ddywedodd fod yn dda i enw da rhalo arweinwyr y blaid Gymreig fod cyf- newldiad wedi cymmaryd lie yn y byd gwleid yddol, aeth yn gynchwrf, Galwodd efe yr ym- gyroh yn erbyn y Dieddf Addysg yn sham a humbug. Nid oedd neb yn gwybocllfalnt o arian gyfranwyd at yr ymgyrch. Nid oedd y cyfrif wedi ei gyhoeddi, Faint bynag oedd, nid oedd i'w gyffelybu i'r awm a gyfranasai yr Eglwyswyr at en hysgolion hwy. Ba raid i Mr. Carter eistedd 1 lawr, o herwydd y cyn ohwrf yn mhen pellaf yr ystafell. Dywedodd y cadeirydd fod y penderfyniad o ymddlriedaeth yn Mr. Naylor wedi cael ei basio. Rhuthrodd pob! i'r ystafell wrth ochr yr eegynlawr, acbraoassnt dwrw byddarol yno. Metihasai yr heddgeidwaid a'u cadw alian. Pa fodd bynag, llwyddodd yr'heddgeldwaid i'w troi allan. Torodd y cyfarfod I fyny mewn annhrefn, ae yn yr heol hwtiwyd Mr. Naylor a Syr Hngh. Parha gweithwyr Chwarel Careg yr Imblll I fod allan ai streic.

CRICCIETH. Cafodd Mr. Lloyd George gyfarfod llewyrch- us yma nos Sadwrn cyn y diweddaf. Y cetieirydd oedd Mr. J. T. Jones, Parciaa Mawr. Traddodwyd anerchiadau grymns gaa Mr. George, y cadeirydd, y Parchn. John Owen, J» U. Owen, a W. B. Marks, Mr. William Jones, A s ac eraill. Paeiwyd pleidlais o ymddiriedaeth yn Mr. George gyda bwrl angbyfifredin. Nos Ian yr oedd cyfarfod o da Mr. Naylor. Yr oedd pleidwyr Mr. George mor niferua a nerthol fel nas gallwyd cario y cyfarfod yn mlaeD.

PORTHMADOG. Drwg genym gefnodi marwolaeth Mrs. Cad- ben Lloyd Morris, Garth. Gwralg ragoroJ oedd hi, a chynnorthwy rhagoroi i achos y Wesley aid yn y lie, Ba yn hir yn wael. Gofelld am dani yn ei henaint tan el mab, Mr. William Morris, Ship Chandler, Britania Terrace. Y mae y Rhyddfrydwyr wedi mabwysiada Mr. Bryn Roberts fel ea hymgeisydd. Ond rhaid cydnabod fod yma deimladaa cryfion o du cael cynnrychiolydd mwy hollol gydnaws a theimlad goreu Gyoom. Gwneir lie priodol at chwaren golf rhwng Bortbygest a Morfa Bychan. Anfoddhaol iawn yw pethau ar ol ymweliad Mr. Evan Roberts, y diwyglwr. Disgwylid pethau mawrion, ond ni ohafwyd hwyot. Barn gyffredin y bobl yw i'r pwyllgor a ofalent am y trefnlsdau wneyd camgymmeriad mawr yn y cynllunlau a fabwyaiadwyd ganddynt gyda golwg ar ganiataa pobl i'r cyftrfodydd. Ga dawodd y cynllan ddylanwadan annymanol ar feddyllaa llawer o bobl.

ABERGLASLYN A'R TWNEL. O'r diwedd y mae yr anhawsder a gyfodasai yngiln ft gwneyd bwnel i'r ffordd haiarn yn Aberglaalyn wedi ei symmud. Goddefir yn awr i wneyd cynllun arall i fyned a'r ffordd haiarn yn mlaen. Pe gwueld y twnel bwriad edig baaaai y darnau creigiaH rhyddion sydd ar ochrau y Gymwynas, &o., yn cael eu aymmad, ac achosld yn y man golledion i fywydau ac eiddo.

CASTELLNEDD. TS a Chyfarfod Amrywiaethol.—Ond odid nad oes yn Nghymru ddosbarth Ysgol Sul lliosocach a mwy llwyddiannus nag eiddo Mr. R. A. Williams,o'r dref hon. Brodor o Ddinbych yw Mr. Williams, a mab i Mr. Robert Williams, Arolygydd Swyddfa'r FANER. Y mae wedi gweithio gydag egni a dyfal-barhid neillduol gyda gwaith yr Ysgol Sul er pan ddaeth i Gastellnedd, ac y mae efe bellach yn golofn gadarn i'r ysgol ynglyn a'r Symmudiad Ym- osodol yn y drei. Nos lau, yr wythnos ddiweddaf, cynnaliodd y dosbarth ei gyfarfod blynyddol, a dilynwyd hyn gan wledd o dS a chyngherdd amrywiaethol. Daeth cynnulliad lliosog o aelodau ynghyd. Dewiswyd swyddog- ion, pwyllgor, &c., am y flwyddyn ddyfodol. Wedi y cyfarfod aed i'r Neuadd Gyhoeddue sydd ynglyn ag eglwys y Symmudiad Ymosodo], lie y cyfranogwyd o dê, ac amrywiaeth o ddant- eithion. Addurnwyd y byrddau â blodau amryliw, a gofelid am y wledd gan nifer o foneddigesau sydd yn dwyn mawr s61 dros lwyddiant y dosbarth. Eisteddodd o ddeutu 180 o aelodau a chyfeillioa i fwynhau y wledd. Wedi gwledda dychwelodd y cwmni i'r class room, lie yr aethpwyd trwy raglen hynod o ddyddorol, yn cynnwys caneuon, adroddiadau, &c. Cymmerwyd rhan gan y Misses Bessie Evans, Miss Jenkins, Ethel a Florie Price, Mrs. W. Smart, Parch. F. Joshua, Mri. Fred Higgins, W. H. Mills, W. Churchill, A. Lewis, J. Williams, E. Hemming, W. Jenkins, F. Waring, J. Arnold, ac Alfred Charlie Price. Cynnorthwywyd wrth y byrddau gan Mrs. R. A. Williams, Mrs. Couch, Mrs. Tom Evans, Mrs. J. Jenkins, Mrs. Stevens, Mrs. Ned Edwards, Mrs. Daniel, Miss Pearson, Miss Sutcliffe, Miss Bessie Lewis,a Miss Clarke. Ar derfyn y gweithrediadau talwyd y diolchiadau arferol, ar gynnygiad Mr. Sid Phillips, ac eiliad Mr. Higgins.

NODION 0 BETHESDA. DYMA ninnau fel ardalwyr wedi ein tafia i'r pair etholiadol. Y mae y ddan wersyll wedi symmad, ac y mae arweinwyr y llu wedi ymddangos. Y fyddin gyntaf t ymddangos ar y maes ydoedd yr un Geidwadol. Galwyd hi ynghyd i Nenadd y Farchnad, rhyw wythnos yn ol, a bu dadwrdd ddigon cyn el hymddangoalad. Yr oedd cad- fridoglon Torialdd ac Eglwysig yr holl faes wedi ymgasgla, ynghyd &g un nea ddau o'r ta hwnt i derfynau yr ardal. Batch arelthtau yr oil o honynt ydoedd ceisio daugos mai yr achos o wendid yn myd masnaCl1 y llechi ydaedd y doll a godir gan wledydd tramor ar eia llechi ni, tra y gadewir i rai tramor ddyfod i'r wlad hon yn ddi-doll. Ac y mae nifer o chwarelwyr i'w eael yn ddigon ehnd i goelio peth fel hyn. Rbyw gyfarfod peiriannyddol a gafwyd. Nid oedd y peth byw' hwnw i'w gael ynddo. Nos Sadwrn catodd yr ymgeisydd Rhydd- frydig, Mr. William Jonea, gyfleaadra I ddangos gwegi yr ymhoniadau a wnaed gan y Toriaid. Yr oedd Nenadd y Farchnad yn orlawn o Ryddfrydwyr alddgar, a ba yr ymgeisydd am ddwy awr yn trafod yn gllr a phwyllog' ar y gwahanol gwestiynaa, ac nid y lleiaf o honynt oedd perthyna8 Diffyndolliaeth a'r llechau. Dangusodd, yn ol yr hyn a ddywedwyd gan wyr cyfarwydd a masnaeh y llechi yn y wlad hon, yn ogystal a g« ledydd tramir, mai pryd y dechreawyd anfon liechi i'r wlad hon o ddim pwys ydoedd yn amser strele y Penrhyn; a dywedai. hefyd, fel yr oedd ef ac eraill wedi rhybnddio mewn pryd mai dyma fyddai un o ganlyniadau yr anghydfod; a chymmerwyd mantais ar y dybiaeth I wasgu ar awdardodaa y chwarel i ddo'd i gymmod &'r gweithwyr; ond ni thyciai na rhybadd na chynghoi ac nid ya unig hyny, cymmaint ydoedd ystyfnigrwydd y rhal oedd mewn awdurdod fel y gommaddwyd gwrandaw ar neb na dim, a gwrthodwyd, er pob cynnyg, roddi y mater i gylafareddiad na Bwrdd Cymm d. 0 berwydd hyn oil rhoddai Mr. William Jones y rhan fwyaf o'r bai am ddyfodiad llechi tramor i'r wlad hon ar ysgwyddaa awdurdodau chwarel y Penrhyn, o herwydd ea gwaith yn gwrthod cymoaodi &'r pwelbbwyr. Yr oedd yn amlwg ar y dorf fawr fod y siar. adwr ar ganol y slaael pan yn dyweyd hyn, canys yr oedd y gymmeradwyaeth yn fyddarol. Pasiwyd pleidlaia unol i "neyd pob ymdrech I slcrhau ei ddychweliad. Arosai Mr. William Jones diroa y Sabbath ya yr Hengoed, gyda Mr. a Mrs. D. G. Davies. Ba-mewn cwrdd'gweddi yn nghapel Jerusalem nos Sabbath. Cafwyd gwledd gerddoiol o radd uchel nos Fercher diweddaf, yn nghapel Jerusale n. Cafwyd organ recital gan Dr. Roland Rogers, a chwareuodd yntau nifer fawr o brif ddarnau ailaa o weithiau y prif awduron ar yr organ hardd sydd yn y capel hwnw. Hefyd, datganwyd yn wir felstrolgar ac effeithlol gan Miss May John a Mr. R. R. Mor- ris, prif bass Eglwys Gadeiriol Southwell.

B A N G O R, Y Cynghor Trefoli-yn y cyfarfod diweddaf, yr hwn a gynnaliwyd dydd Mercher, darllenwyd llythyr oddi wrth Mr. A. C. Downs, yn gofyn i'r cynghor dderbyn ei ymddiswyddiad fel aelod o hono, yr hyn a wnaed. Golyga hyn etholiad yn y Ward Ogleddol. Dywedir mai Dr. Rowland Rogers a Mr. W. A. Foster ydynt yr ymgeis- wyr. Y mae yn hysbys fod Mr. Downs wedi ei draddodi i'r frawdlys i sefyll ei brawf ar gyhuddiad difrifol o dwyll. Pennodiad.- Y mae Llew Tegid wedi ei bennodi yn gasglwr treth yr incwmdrosFangor a Pentte, ac y mae wedi ymgymmeryd a'r gwaith yn nghanol dymuniadau goreu ei gyf- eillion. Cyngherdd.-N os Lun cynnaliwyd cyngherdd eystadleuol yn Neuadd y Penrhyn, o dan lywyddiaeth Deiniol Fychan. Yr oedd ymgeis- wyr o bob rhan o Ogledd Cymru yn cystadlu. Ennillwyd y tair gini ar yr Her Unawd gan Iorwerth Meirion, a rhoddodd ddatganiad ardderchog o'r dernyn I It is a glorious-sight Mr. D. S. Owen, Colwyn Bay, yr hwn sydd yn fyfyriwr yn yr Athrofa, ennillodd ar yr adrodd- iad. Yn ystod y cyfarfod bu i Mr. Tegid Davies ganu pennillion, a Miss Thomas yn eyf- eilxo.—Rhydujeni

DREFNEWYDD. HERWHELA YN Y NOS. YN llys yr ynadon vn y Drefaewydd, dydd Sadwrn, cyhuddwyd David Lloyd, mab i fferm- ,wr yn trigiannu yn Llwyncoppa, ger Dref- newydd, o herwheia yn y nos ar ystad Syr James Joicey, ar y 5ed o Ragfyr, ac o saethu at brif geidwad yr helwriaeth, Elliott, gyda'r bwriad o'i lofruddio, achos yr hwn a ohiriwyd o'r llys diweddaf. Rhoddodd Dr. Salter ei dyetlolaeth, er pan yr oedd yr achos wedi cael ei wrafadaw ddiweddaf fod coes dd6 Elliott wedi cael ei thori, a'i fod yn parhau i orwedd mewn cyflwr peryglus. Ni fyddai allan o berygl am bythefnos. Gohiriwyd achos Lloyd am wythnos etto, a gwrthodwyd cymmeryd meichiafaeth. Cynnygiwyd gwobr o lOOp. am hysbysrwydd a arweiniai i euogfarniad y ddau berson arall a dybid oedd wedi cymmeryd rhun yn y ffrwgwd. Nos Wener cymmerodd yr heddgeidwaid William Evans, llafurwr amaeth yddol yn Fachwen Isaf, Drefnewydd, i'r ddalfa; a chaf- odd ei achos yntau ei ohirio, ar yr un cyhudd- iad, dydd Sadwrn.

TRYCHINEB YN TALYCAFN. MAM A PHLENTYN WEDI EU LLADD. CYMMERODD digwyddiad dychrynllyd le nos Sadwrn yn agos i Talycafn, yn Nyffryn Conwy. Ymddengys i Owen Roberts, yr hwn sydd yn byw yn Fferm y Morfa-yr hwn le sydd yn sefyll rhwng y brif-ffordd a'r ffordd haiarn, tua mtlldir ar ochr Llanrwst, i orsaf Talycafn— adael y t' am saith or gloch, ac iddo fyned i'r brif-ffordd. Clywodd y tren 7.7 ynos ynmynedo Lanrwst; a chan iddo glywed yn mron cyn i'r tren gyrhaedd swn an o'r llidiardau sydd YI1 arwain i groesffordd dtos y llinell yn cau, aeth at y Ilanerch hwnw, a gwelodd yno gyrph meirw ei wraig a i baban pedwar mis oed, pa rai yr oedd efe wedi adael yn ddiogel rhyw ychydig cyn hyny gartref. Yr oedd corph ei wraig, Margaret Roberts, yr hon oedd tua 22ain mlwydd oed, yn gorwedd ya gyfochrog a'r rheiliau, ond o'r ta allan iddynt rhyw ychydig latheni ar ochr Llanrwst J'r groeaff ordd, tra yr oedd y plentyn ar y groes- ffordd. Yr oedd pen y wraig wedi cael el niweidio, ond nid oedd y tren wedi myned drosfci hi na'r plentyn. Yr oedd yn t haid fod y wraig wedi myned i lawr y llinell rhyw yehydig yn nghyf eiriad Llanrwst cyn iddi gael el lladd Mor bell ag y gellir cael allan, nid oedd yna ddim marciau ar y tren 7.7. Yr oedd ei gwr, ynghyd &'i dad a'i fam, mewn gofid mawr mewn canlyniad i'r trychineb. Cynnelir trengholiad heddyw (ddydd Mawrth), gan grwndr gorllewinbarth sir Ddinbych. Y mae yn ddiau y ceir goleuni pellach ar y trychineb hwn.

GWERNOGLE A'R CYLCH, Nos Sul diweddaf, yn nghapel yr Annibynwyr yn y lie ochod, oawaom y pgeser o wrandaw ar un o lenengetyd y lie; Bef, Mr. William Davies, Pantybettws, yr hwn sydd â'i wyneb ar y weinidogaeth, ao yn fyfyriwr yn Yagol Rammadegol Caerfyrddln, yn traddodi el bregeth gyntaf i gapelaid o wrandawyr astnd, y thai a gawsant eu bodciloni tu hwnt i'w diøgwylbdau yo mbregeth gyntaf y brawd ieuango addawol hwn. Dymuniad cywir yr eglwys yn y lie ydyw am iddo gael gytfa lwyddiaanua yn y gwaitti pwysig y mae wedi ymgymmeryd ag ef. Y mae y brawd yma yo hknu o deulu parohua aydd ar hyd y blynyddoedd wedi bod yn ymdrechgar gyda'r achos In y lie. Yr oedd ei dad yn et ddydd yn un o golofnau yr eglwja. Edryohld arno fel tad gan bawb. Yr oedd yn siaradwr gafaelgar, a'i elriau, fel ei gymdelthas, yn Hawn o'r dylanwad goreu. Yr ydym yn hyderua gredu fod deuparth o'i yebryd wedi disgyn ar y mab; a'n dymuniad goreu ydyw iddo gael Duw yn rhwydd I ddyfod yn ddylanwad yn mhulpud ein gwlad. Ar ddiwedd yr odfa aiaradwyd yn gefnogol Iddo fyned yn mlaen gyda'r gwalth yr oedd wedi cychwyn mor rhagotol arno gan frodyr y He, a chan y gwein- ldog, y Parch. John Daviep, ynghyd a'r cyn-weinidog. y Parch. D. Jonea, Gwernllwyn, ac amlwg drwy eu gelriau oedd eu bod yn portreadu yn eu meddyliau ddyfodol disglaer i'n hanwyi frawd 011 calff fywyd ac iechyd. Y dydd o'r blaen bu yr ysgollon yn myned drwy eu maes llafur. Holwyd y plant yn y rhan gyntaf o'r 8fed bennod o Efeogyl Matthew, gan y gwelnidog, ao yogol fawr y lie yn y 3edd bennod o'r Eplatol at yr Ephealaid, IIIC Iyagol Lildiadnenog yn y 12fed bennod o'r Epistol at y Rhufelnlald. Cafwyd datganiadau o wahanol ddarnau gan y côrau, o dan arweiniad y Mri. Daniel James, Fe'in; William Morgans, Troedyrhiw; ac Evan Davlet, Blaenrhiw. Yn yatod y cyfarfod rbanwyd gwobrwyon mewn llyfrau i'r plant am eu ffyddlondeb yn ystod y flwyddyn; arhwngpobpath oafwyd oyfarfod hwylua ac adeiladol. Erbyn gorphen gyda'r yagolion yr oedd gwledd o d8 a bara brith wedi ei pharotoi yn y featri gan chwlor- ydd y lie, a gwelnyddwyd wrth y byrddau gan y Misses A. Evans, Hendrefadog, ac S. Jones, Pen- rhiw. Ar ol en digoni o'r danteithion trolsom ein gwyc- ebau i'r ytgoldy am wledd i'r meddwl mewn canu ao adrodd. Oadeirlwyd yn ddeheuig gan y Parch. J. Davies, ac aed trwy raglen faith, a chawsom ar ddeall mai tori i 'fyny a wnaed yn mhen rhyw dalr awr a hanner heb orphea y rhaglen. Datganwyd darnan, a chafwyd dadleuon ac adroddiadau gan battion o'r lie, ao o LUdiadnenog a Jgrecafa. Am adrodd Salm (i blant) dyfarnwyd James Evans, Eagerfynwent, so Anne Davies, Llainoleu uchaf, yn gyd-fnddugol. Am gplro brawddegau satbredig dyfarnwyd D. Davies, Penrhiwdllta, a W. Evans, Gwernojle bach, yn gyd- fnddugol. Ac am atteb chwe cweatlwn ar datth genhadol gyntaf Paul gwobrwywyd ThomaB Daviea, Llainoleu nchaf. Er fod yr yagoldy yn anghysnrua o lawn gwnaeth y dorf fawr ymddwyn yn eithriadol o weddaldd, yr hyn oedd yn ddangoseg eu bod yn gwerthfawrogi ffrwyth y gwahanol dalentau diaglaer oedd yn amlwg yn y eyfatfod

IECHYDFA ALLTYMYNYDD. Yr oeddym yn dechrea ofni fod y madlad i godi Ieohydfa ger Llanybyfther ihag y darfodedlgasth yn cael ei roddll fyny, gan fed tawetwoh yn teyrnasu yn ei chylch ar ol ymwellad y Dywyaogts Christian yn Ebriil i oaod y mun coffadwriaethol. Oad gwelwn, erbyn hyn, barotoadan y diitawrwydd yn dechreu dyfod I weithrediad, gan en bod elaoes wedi dechreu adelladu. Un peth yr ydym ell yn alcr o hono ydyw, fod angen rhyw foddlon i attal y darfodedlgaeth I fedi ein pobl isuabgc i Iawr yn mlodeu eu dyddiau. Y mae yr amcan yn dda, ao yn deilwng o'r ddynol- lasthoreu; ae yr ydym yn hyderua gredu y bydd yr Iechydfa, pan yn barod, yn foddlon effaithiol I attal rhwysg yr afiachyd yn y oylohoedd, trwy ddyign j'r bobl werth awyr bur ac ymborth priodol. Y mae y gwahanol iechydfeydd a'r ysbyttat aydd mor ami yn awr ar hyd ein gwlad yn ddangoseg eglur malar i fyny y telthia dynoliaeth o oea i oea mewn brawdgarweh a charlad. MAB Y MYNYDD.

LLANNEFYDD. Wyn Ol¡'nnar.Nol! Sal cyntaf y flwyddyn newydd bwriodd dafad berthynol i Mr. Hugh Evanc, Gwindy, L'annefydd, ddau oen- rhat cyntaf y tymmor yn yr ardal hon.

LLANSILIN A'R CYLCH. Delli" fflaenoriaid,—Noa Sabbath diweddaf bu ein brodyr y Bedyddwyr wrth y gor- ebwyl pwyaif o ddewig chwaneg o swyddog- ioo, ac etholwyd Mri. j; E. Jones, Bwlch R. H. Lewis, Glanyrfon Iofcn Ellif, Felin Newydd; & John Jones, T' Capel. Hir oes, a Daw yn rhwydd iddynt i lanw y swydd am flynyddoedd lawer. Y Gwyliati.—Da genym ddeall fod pethau wedi troi ailan mor ragoroi yn ystod g^yliau y Nadolig a'r Calan pawb wedi ymddwyn mor ardderchog yn mhob man fel na chafodd y Rhingyll Williams achlysur i ddyweyd gair. Manoolaeth Mr. Thomas Edwards, Pant hir. —Y mae genym y gorcbwyl pruddaidd o gofnodi marwolaeth Mr. Thomss Edwards, Pantbir, gynt o Qlaooge, Rhiwias. Chwech wythnos i'r diwrnod bu farw ei anwyl briod yo ddiaymmwtb iawn. Bu Mr. Edwards; tra yn byw yn Glanoge, yn hynod garedig tuag at yr achos yo y Rhiwlas, ac yr oedd ei dy bob amaer yn agored i bregethwyr a gwein- idogion y Gair. Cbwith iawn fydd gan lu o bonyot ddeall ei fod yntau wedi myned. Claddwyd ef dydd lau yn Llansilin. Gwas. anaethwyd wrtb y ty gan y Parchn. R. H. Jones, Cefnoanol H. Jones, Rhydyoroesau, a S. Owen, Carneddau; ac yu yr eglwys ac ulan y bedd gan y Parcbn. H. Eaton Thomas ac E. James. Cydymdeimlir yn fawr a'r ddau fab a'r ferch sydd wedi en gadael bellach 10 amddifad o'u tad a'u mam. Oofeb.- Y mae Mr. Edward Hughes, Glyndwr, Gwrecsam, wedi gosod cofeb fynor brydferth yn addoldy yr Annibynwyr yn Llansilin, er côf am ei daid, Mr. Richard Hughes, Hafotty, un o sefydlwyr yr achos Annibynol yn Llansilin. Rhydyoroesau.—Cynnaliwyd cyfarfod gan y blaid Ryddfrydig yn yr ysgoldy nos Fawrtb, Mr. Richard Edwards, Cefnymaes, yn llywyddu. Cafwyd areithiau ardderchog gan Mr. a Mrs. Allan Bright, a chawsant hwythau dderbyniad cynnes gan yr etholwyr. Ar gynnygiad Mr. John Edwarde, Rhandir, a chefnogiad y ilywydd, pasiwyd pleidlais o ymddiriedaeth yn Mr. Bright. Oefncanol.- Nos lau cynnaliwyd cyfarfod llenyddol o dan nawdd y gymdeithas ddirwestol. Yn absennoldeb Mr. T. Lloyd, cymmerwyd y gadair gan y Parch. R. H. Jones. Datganwyd gan Mr. D. Jones a'i barti, Mr. T. Grimes a'i barti, a pharti Mr. T. Lloyd. Cafwyd datgan- iad swynol iawn hefyd gan y plant, o dan ar- weiniad Mr. D. Jonea. Canodd y Mri. D Owen a T, Grimes garol. Rhoddodd y Mri. J. D. Davieg, Edward Edwards, ac Evan Ellis ad- roidiadau, a Mr. R. Jones, Ucha, ddarllen- iad. Yn y gystadleuaeth adrodd pennillion yr oedd T. Grimes a J. Lloyd yn gyfartal gyntaf, a J. P Davies ac Evan Ellis yn ail. Llwyd y Coed.

MARWOLAETH ARGLWYDD GLANUSK Bu farw Arglwydd Glanusk, yr hwn oedd yn fwy adnabyddus, hwyrach, wrth yr enw Syr Joseph Russell Bailey, yo el gartref, Pare Glanusk, sir Frycheiniog, dydd Sadwrn. Ganwyd Arglwydd Glanusk yn Leamington, yn 1840; ae yr oedd ya fab i'r diweddar Mr. Joseph Bailey, A, S, Daeth I mewn I'r teitl ar ol el daid, y barwnlg cyntaf, yn 1858, a pbriod' odd ferch i Dr Hpory Lucas yn y flwyddyn 1861 Bu yn aelod seneddol dros sir Henffordd o 1865 i 1885, a dinaa Henffordd o 1886 i 1892. Yn y ltiwyddyn 1898 dyrchafwyd ef i Dy yr Arglwyddl, rfel cydnabyddiaeth o'i wasanaeth i'r blaid Geidwadol. Yr oedd wedi llenwl y swydd o Arglwydd Raglaw sir Frycheiniog o'r flwyddyn 1875 hyd ei farwolaeth. Llanwodd y swydd o gadeirvdd Cynghor Sirol y sir hono o'r flwyddyn 1899 i 1904.

YR ETHOLIADAU YN NGOGLEDD CYMRU. j Y MAE amryw o'r etholaethau wedi pennodl y dyddladau i'r etholladan gymmeryd lie yn- ddynt I Bwrdelsdrefi Maldwyn, dydd lau, Ionawr ISfed. Bwrdelsdrefi Dinbycb, dydd Gwenar, lonawr 19eg. Sir FÔD, dydd Gwener, Ionawr 19eg. Bwrdeisdrefi Caernarfon, dydd Sadwrn, Ionawr 20fed. Bwrdelsdrefi Fflint, dydd Sadwrn, Ionawr 20fed.

YSGOL OANOLRADDOL ABERGELE. LLWYDDIANT YSGOLOR. YR oedd yn dda genym glywed fod Mr. Edward Hughes, o Ysgol Ganolraddol Abergele, wedi slcrhau ysgolorlaeth o drlgaln punt (60p.) y flwyddyn yn Ngholeg y Drlndod, Oaergrawnt,

GENEDIGAETHAU. EBWABDS— Ionawr 211, priod Mr. John Edwards, G. W. R. out side porter, Meadow Cottage, Llan- gollen, ar fab. lluGHlrs-Ionawr 3ydd, pilod Mr. William Hnghes, Auidyn Villa, York Street, CroeBoswallt, ar fab. REEs-Ionawr laf, priod Mr. W. Rees, 42 Salisbury Road, Wavertree, Liverpool, ar fab. DAVins-Ionawr 7fed, priod Mr. Jeremiah Davies, 123 Henllan Street, Dinbych, ar ferch. HDGHSS—Ionawr 5ed, priod Mr. R. Osborne Hugheo6 345 Park Road, Dingle, Liverpool, at ferch. JONEs-lonawr 5ed, priod Mr. J. Ifor Jones, Gwyndy Stores, Harlech, ar ferch. OWEN-Ionawf Bed. priod Mr. William O. Owen, 66 Rafflss Road, Birkenhead, ar ferch. PARRy-Ionawr 5ed, priod Mr. T. J. Parry, 38 Craws ford Avenue, Liverpool, ar fab. ROBERTS-lonawr 2:1, priod Mr. F. R. Roberts, Sussex. Honee, Formby, Liverpool, ar fab. ROBERTs-Ionawr 5ed, priod y Parch. Harry Roberts* ficerdy St. Matthew, Bootle, Liverpool, ar fab. SllITH-Ionawr 3ydd, priod Mr. Clement E. Smith, Netherby, Devonshire Park, Bitkenhead, ar ferch- cynamserol. SMITH — Ionawr 3,dd, priod y Patch. D. G. Fee Smith, perchenog oywollaeth St. Paul, St, Paul's Square, Liverpool, ar fab. WILLIAMS- Ionavu 5ed, priod Mr. Ben. Willfams, 1A Hyslop Street, off Hill Street, Liverpool, ar fab. WILLIAMS — Ionawr 5ed, priod Mr. Williams, 40 Geneva Road, Seacombe, Liverpool, ar fab. PEiODASAO. BRODIE-PARRY- Ionawr 3ydd, yn eglwys Moaaley Hill, Liverpool, Mr. James Brodie, mab hynaf Mr. J. Brodie, Windsor Street, a Miss Jenny Parry, trydedd ferch Mr. John Parry, Karalake Road-y ddau o Liverpool. CHAMBERS—KNOWLES — Ionawr 6ed, yn nghapel y Wealeyaid, yn Bridge Street, Bolton, Mr. Harry Howard Chambers, mab Mr. Richard Chambers, t Birmingham, â Miss Clare Knowles, merch y di- weddar Mr. Anthony Knowles, o Duklnfield. EVAHS—OWES—Rhagfyr 8fed, yn Nhref y Penrhyn, Deheudir Affrlca, drwy drwydded arbenfg, Mr. Samuel L. Evans, pedwerydd mab Mr. Evans (Twrch), Valley, sir Fôn. a Miss Annie M. Owen, unig ferch Mr. a Mrs. Owen, 102 Sing's Road, Bootle, Liverpool. LEWIS-DAVIEs-Rhagfyr 22»in, yn nghapel Cymraeg y Methodistiaid Calfinaldd, Suffolk Street, Bir- mingham, gan y Parch. J. R. Evans. yn cael ei gyn- northwyo gan y Parch. H. E. Griffith, Croesoawallt, Mr. David Edward Lewii, Birmingham, a Miss Dorothy Margaret Davies, unig ferch Mr. R. Howell Davies, Branas, Groeaoswallt. MARWOLAETHAU. DAVIEs-Rhagfyr 28ain, yn 19eg mlwydd oed, Miaa Lizzie Davies, The Restaurant, Corwen. Claddwyd y dydd Llun dilynol. EDWABDs-Ionawr 211, yn 39aln mlwydd oed, Ellen, anwyl briod Mr. John Edwards, 18 Third Avenue, Fazakerley, Liverpool. Claddwyd hi yn nghladdfa Kirkdale, y dydd Gwener dilynol. EDWARDS—Rhagfyr 301010, yn 56aln mlwydd oed, Mr. James Edwards, Green Bank, Gobowen. EVANs-Rhagfyr 28ain, yn flwydd a dau fis oed, Edgar, anwyl blentyn Mr. a Mrs. J. Evans, Bryn Hyfryd, Corwen. GRIFFITHs-Ionawr 4ydd. Jack, anwyl fab Mr. a Mrs. J. K. Griffiths, 5 Ridley Road, Fait field, Liverpool. HUGHES—Rhagfyr 27ain, yn 55ain mlwydd oed. Mrs. Hughes, Ty Isaf, Llwyn Ithel, Corwen. Claddwyd hi yn Glan'rafon, y dydd Mercher dilynol. HUGHES-Rhagfyr 27ain, yn 73ain mlwydd oed, Mrs, Elizabeth Hughes, gweddw Mr. Thomas Hughes; 127 Salisbury Road, Wavertree, Liverpool. HOPTON—Rhagfyr 28ain, yn 51ain mlwydd oed, yn Tt Mawr, Newbridge, Rhiwabon, Mrs. Eliza Hopton, gynt o Gwernyotlia, Llansantffraid. JONES—Rhagfyr 30ain, yn wyth mlwydd oed, Maggie, anwyl blentyn Mr. David Jones, Mount Terrace, Corwen. JONES-Ionawr 4ydd, yn 64ain mlwydd oed, yn yr Yabytty Brenbinol, Mr. John Jones, 61 South Cheater Street, Liverpool. JONES — Rhagfyr 26ain, Sarah, anwyl briod Mr. Thomas Jones, 22 Channell Road, Kensington, Liverpool. Claddwyd hi yn nghladdfa Smithdown Road, dydd Gwener diweddaf. JONEs-Ionawr 7fed, o ddentu 60ain mlwydd oed, ar cl cystudd malth a phoenus, Mr. John Jones, Tyddyn Oyll. Cwm, ger Rhuddlan. Yn eglwys y Methodistiaid Oalfinaidd yn y Cwm yr oedd yn ar- weinydd doeth a gotalus. Gwnaeth lawar er mwyn yr achoa bychan yno; ac ar el garedigrwydd i'r pre gethwyr a ddeuent i'r Cwm nid oedd pall. Nid oedd yn briod; ond gadawodd lu o berthynasau mewn dwfn alar ar ei ol. Cleddir ef heddyw (dydd Mercher), yn myuwent eglwys y Cwm, o dan y drefn newydd. Bydded heddwch i lwch y brawd anwyl. caredig, a dnwlol hwn. JONEs-Ionawr 7fed, o ddeutu 54ain mlwydd oed, o'r cangcr, wedi rhai misoedd o gyatudd poenus, yn nht Mr. Roberta, yn ymyl capel y Rhewl, y Parch. Robert Ambrose Jones (Emrys op Iwan), gweinidog y Methodistiaid Calfinaldd yn Rhewl, Rhydycll- gwyn, a Llanbedr, ger Rhuthyn. Cleddir ef yn nghladdfa capel y Rhewl, dydd Ian. JONEs-Iolllllwr 5ed, yn 64aln mlwydd oed, Elizabeth, anwyl briod Mr, Ellis Jones, 142 Everton Road, Liverpool. Claddwyd hi yn nghladdfa Anfield, dydd Llun diweddaf. JONEs-Ionawr 2il, Mrs. Andrina Isabella Jones, on. wyl ferch. Mr. W. J. Rae, 24 Vicar Road, Anfield, Liverpool. JONEs-Ionawr 9fed, yn 70ain mlwydd oed, Mr. Henry Richmond Jones, 12 Walmer Road,Waterloo, Liver- pool. Claddwyd ef yn nghladdfa Anfield, dydd Mercher (heddyw). LOWE-Rhagfyr 30ain, yn 69aln mlwydd oed, Mr. James Lowe, Geraint Cottage, Llangollen. MORGAN-Ionawr 8fed, yn nhJ ei fam-104 Penny Lane- Mr. John W. Morgan, 1 Rosedale Road, Tianmere, Liverpool. •OWENS—Ionawr 5ed, yn 40ain mlwydd oed, Emily Agnes, anwyl briod Mr. Richard Owens, 6 Redford Street, Lower Breck Road, Liverpool. PICKERING-Rhagfyr 25ain, yn 57aln mlwydd oed, Mr. Henry Pickering, 23, Chapel Street, Penycae, Rhosllanerchrugog. PHILLIPS-Rhsgfyr 22ain, yn 75ain mlwydd oed, yo nhy el fab-yn-nghyfraith a'i ferch, yn Pengwern ganol. plwyf Cenartb, Mr. Nathaniel Phillips (gynt o Blaen-nanthir, Cilrhedyn. RICHABDs-Ionawr 8fed, yn 65ain mlwydd oed, Mr. John Richards, 21 Kremlin Drive, Stoneycroft, Liverpool. ROBERTS—Rhagfyr 27aln, Gwladys, anwyl ferch Mr. James C. a Mrs. Elizabeth Roberts, Victoria Place, New Brighton. ROBERTS—Rhagfyr 31ain, priod Mr. Benjamin Ro. beiti, saer, Mines Avenue, Prescot, gynt oBetheida, ar fab. ROBERTS—Rhagfyr 25aln, yn 48aln mlwydd oed, y Cynghorwr Daniel Roberts, Mwrog Street, Rhuthyn. Claddwyd ef yn Llanbedr. ROBE-ETS IOnawr 5ed, yn 44aln mlwydd oed, Mr. William Edward Roberts, mab y diweddar Barch. John Roberts (gweinidog Weiileyaldd), Pantage, Aberaeron. THOHAs-Ionawr laf, yn dri dlwrnod ar ddeg oed Cyril Henry, anwyl faban Mr. a Mrs. Charle Thomas, Holyhead Cottage, Queen Street, Llan gollen. WILLIAMS—Rhagfyr 28ain, yn Slain mlwydd oed, Mr. Owen Williams, 34 Muriel Street, Anfield, Liver. pool, a Bs»ngor. Bu yn ngwasanaeth cwmni yr Allan Line am dros saith mlynedd a deugaln). Claddwyd ef yn nghladdfa Anfield. WILLIAMs-Ionawr 6ed, yn 1 Cowan Street, Everton, Liverpool, Elizabeth, gweddw y Parch. Joseph Williams. Claddwyd hi yn nghladdfa Gwrecsam, dydd Maiwrth diweddaf. WRIGHT—Hhagfyr 29aln, yn 49aln mlwydd oed, Mr. John Wright, 107 Breeze Hill, Walton, Liverpool Claddwyd ef yn nghladdfa Anfield.