Baner ac Amserau Cymru

WILLIAM SALISBURY A'l DESTAMEJXT. FONEDDIG w-}, Yr ydwyf wedi eylwi et's rhfi wyfchnosau bellacb eich bod yo can-at%u i oheb^yt 1 oiyn am eglurhâd ar, neu wy"Iaeth am wahanoi faterion, a bod gentch ohebwyr csred'g eraill yn barod !yda'n heglurnad, neo ea gwybo'iaetb. Meddwl am hyn sydd wedi rhoddi calon rnof finnfv, i of*n gap. ryw ohebydd hynaws a medruI am radd o oleuni ar jpnes a buchedd William S*les?bury, neu Sshb?!. a'r Testament a gyfieltblwyd ganddo i'r Gymraeg, Yr byn yn fwyaf arbenlg yr fcoffws i rywun daflu llewyrch arno jdyw:— 1. Pili bryd y blodeual? 2. Yn mhft Is ? 3. At gwir ydyw m&i mynseh Pabaidd oedd efe? 4. A fu gorfod arM i ffo: I fangre neillduedljf rhag etledigafcth ? Ac ai pan yn y neilllHaeth hwnw y eyfieifhiodd efa y Testament Newydd? 5. Pa feryd, ac yn mba le, yr argraphwyd el Deatament? 6. A ydyw yn bossib! cael copi o'i Destament yn .wr! Os ydyw, yn mha 1". ao am ba brie? Attebion J'r holion hm (neu ral o hooynt, os naellir i'r oil), a roddai foddionrwydd i feddwl pryderus eich afodd was. Ydwyf, &c., SETH HDGHES.

'APOCRYPHA.' FONEDDIGION, Yeb-dig a ddywedocld y ddas a anfonodd l'r FANEB yr wythnoa ddiweddaf. Fe allai y bydd a ganlyn yn ddyddorol i'r sawl fu yn fcoS!:— Yn 1588 y cyhoe<!dwyd Beibl Dr. William Morgan, yn cynnwys y lllthosdd o'r Llyfr Gweddi Gyffredin a'r Apocypha. Felly, fcefyd, y cyboeddwyd Belbl Dr. Richard Parry yn 1620. Y a 1630 cyhoeddwyd Beibl Midletwn, yncynnwyay Llyfr GWtddi Gyfredin a Salmau Cdn Edmund Prys. Yn Melbl Cromwei, ya 1654, yr oedd Salmau Cdn Edmund Prya rn cnig. Cyhoeddwyd yn y blynyddoedd oanlynol gyda'r Aprocrypha ynddynt :-1689-90, 1718, 1727, 1746, a 1752. Y ddau argrapbfad dlweddaf a gyhoeddwyd oeddynt Belbl Riiiart Morns xhai heb yr Apocrypha a'r Fen DetttMBent, ood yn ayi.nwys Hyfforddiadae, Llyfr Gweddi Gyffredin a Salmau Can Edmund Prys. 1770 —yr argrapblad cynfcaf o Felbl Peter Williams, yn cynnwys ?r Apoe-'yph», &c Orhoaddwyd y rni canlyool gvd&'r Apocrypha ynddytt-1789, 1799. 1809, 1811, 1813, 1821, 1823— 25 1824, 1827. 1828, 1831. 1836 (dau argraphiad), 1843,1846, 1852, 1863, so 1874. Apocrypha yr Hen D&stament oedd yo cael el jgyboeddl gy.,a,'r argtapbiadau ucbod. Yn nghanal y ddet'.nawfed janrif fy gyheeddwyd yr Apocrypha Salman can Edmund Prys yn llyfr ar ei ben el hen, a gelwir pet ban o'r fsth yma beddyw yn rarities. Fe gyhoeddwyd yr Apocrypha yn Lyrr ar el ben el bun yn Ssesne* g..n Kyre a Spottiawood, a chan y Clarendon Press yn 1873. Ni welais Apocrypha y Tesiament Newydd yn 'Gymraeg wedi et gyh-ceddi yn un llyfr, oud gwelafa Epistolau Clement wedi ea ?hwymo gyda llyfrau -«iaill. Fe gyhoeddwyd Apocrypha v Te-tamcnt Newydd yn -.Saesneg gan an o'r enw flone, yn 18 3. Os oes rhywnn yn gwvfcod chwaneg traethed. Ydwyf, &c.. Dinbych. LLYFR-WR.

'YR ETHOLIAD CYFFREDINOL A'L BWYSIGRWYDD. Foneddigiok. Yn ddi-os dvma yr etboliad pwysicaf a welodd y t6 pteaennol o etholwyr ya ea hoes, ac y mae yr oil o'r pleiilau politicaldd yn rhoadi y Diw goreu ar eu ban- w erau; ac un b'aid yn meiddfo dyweyd yr hyn a fynid o blald eu fcachos heb roddi fa,wr o bwys ar y gwlrlon- edd—dim ond cymmhwyso yr abwyd at y pysgod a fyddont yn "meBnu ea d"! yn uuig, yn ol yr hyn a basler yn eu sanhedrim, ya Birminghsm. Dymnnem ddyweyd wrth yr etholwyr, yrhaisydd yn rhy lenalngc i gofio dyddiau !y dreth, am iddynt ofyn i'w teidiaa pa fath scasetau oedd y dyddiau hyny o'u cymmfcaru &'r amssr presennol. Pan oedd. ym nt yn !led leusingo nid cedd ond Toriaeth yn teyrnasu. N!d oedd gan neb bleidlais heb fod eu rhent yn 50p yn v tl w yddyn; ac, wrth gwra, yt oedd gorfodaeth sr bawb 1 bleidieisio yn ol fel y byddai y melstr tir yn dewis. Y pryd hyny yr oedd tuedd yn yr oil o'r cyfrelthiaa 1 ortbrymu y gwelthiwr a'r doa barth eyffreiin; o gar.lymad, yr oedd toll ftv bob peth oedd & thnedd ynddo er cyfeur l'r dosbarth cvffredin. Nl chai y gweUhiwr roddi ond nifer peunodol o ffen- eatrl ar ei dJ. nac ond rhyw nlfer pennodol o leoedd tAn yn el df, heb dreth drom ar y naill a'r llaIl. Ydym. yr ydym ni yn cofio yn dda ddyddiau treth y mftg, a dyddtau treth y goleu. Yn ol hyn, gweiir nad ydyw y Toriald yn dew!s i'r gweithiwr gael tan na goleu, er mwyn eu cadw yn hollol yn y tywyllwch: ïe, na bwyd chwaith, heb eu trethu yn uchel, sef treth vr Id. Oofier, er gwaethaf y Tornid v cafodd y trethl hyn ea tynn. Cofisr, hefyd, na fu y Toriaid byth yn fodd lawn heb arfer pob dichell i roddi y trethi hyn yn ol. Nid peth newydd ydyw y cynchwrf presennol i roddi treth ar bethau; ond newydd hollol ydyw hyn i drigol ion Birmingham. Y p'yi hyny dyna y drof fwyaf rhydd yn y deyrnaa. Ar ol i John Bright gael el ,wrthod yn Manchester, Birmingham a'i cofleidiodd yn 7 fan; a.c yr oedd yn sithefmlo yn fraint iddi gael y iath foneddwr i'w chynnfychloll. Ond, wrth gwrs, yr oeddynt, at hyd y blynyddoedd, yn gwybod eu bod yn rhy weiaiaid i ddyfod &'r mater yn mlaen nes y gwelsant eu b,)d wedi cael y fath fwy. afrlf yn yr ethollad diweddaf. Credasant, bellach, el bod yn ddiogel dyfcd a'u hoff fater i'r wyneb. Mae Joseph Chamberlain yn taflu llwch i lygaid y wlad trwy ddyweyd y bydd hi yn well ar y gwelthwyr ao ftr yr amaethwyr wedi tolli ein bara beunyddfol Dim o'r fath beth. Yr ydym wedi dangos mewn Ilythyr o'r blaen pa fath drefn oedd ar y gweithwyr. Wel, y mae genym brofiad Fed dda sm fywyd yr ftmaethwyr yr Bimae?au bycy. g»n ein bod wedi e'n magu a'n dwyn i fyny mewn amasthdy. Fel y mae yn hysbys, pelf gynnyrch amaethwyr y mynyddoedd a'r brynian ydoedd detaid ac ymenyn. Prig y defaid yn codi yn delriau yr smaerau hyny, fel rheoJ, fyddai o 5s, i 6s. y pen am ral da. Pris yr ymenyn, fel rheol, fyddai 7c. y pwys GoQ snhawdd oedd ei werthu hyd yn eed f-xa y pris hwnw, am ma! bara a dwfr oedd vm- borth y rhan fwyaf. B^ili arall fedreni gael am ddiai ond 4s. yn yr wytbnos Cynnyrch amaethyddol y gwaelodion ydoedd ceftyl. au. gwartheg, ac jd. Cofiaf yn dda na byddai fy »had! un ameer yn cael mwy na 2p. 10s. y pen am ddynewa!d dwyflwydd oed. Y fi a'r gweithlwr fyddai yn eu danfon i Gonwy l'r porthmon. Ac os ceid yn unrhyw ffair 15p. am y cefiyl goreu, byddai s6n am y P Yr wyf yn cofio'myned £ l phytatw i long yn Nhal-y- cafn, tair miildir o ffordd, am y pris lsel o 153g ceiniog yr hob (224 pwys o bwysau). Dyna fel yr oedd yr amaethwyr yn medi eu huten! Lie yr oadd Ocam berlain, tybed? ( Mae yn wlr fod prisian uchel ar yr fd, o u cyferbynu a'r prisiaufpresennol. Ond er fod pob grawa yn tyfu yn dda yn y wlad hon, nid ydyw hinsawdd y wlad yn addas I gynhauafu yr fd, fel y gwyr y rhal sydd yn cofio. Am un flwyddyn y caech fira tach, fe gaech ddwy o tal tog yd afiach. Ac heb law hyny, beth ydyw hyny o M a dyf yny wlad hon ar gyfer nifer y bobl. ogaeth, bobl bach? Nid ydyw trethu ein bara. ddim ond enw arall ar ein llwgu. Hyderwn yn fawr y gwna yr etholwyr dalu Bylw 1 r pethau hyn, gan fod en pleidlals yn or-bwysig yn Y dyddiau yma, Y cwestiwn mawr yw, pa blaid a galff y mwyafrif ? Os aiff y Toriald 1 swydd byddwa mewn caethiwed tragwyddol ganddynt. Ac cs rhydd rhai o'r ymgelswyr Torïaidd sofren yn eich Haw, fel y clywais eu bod yn gwneyd, oymmerwch y sofren yn ddiolchgar ond cedwch etch pleldlais i ohwl eich hunain. Balot, cofier. Yr elddoch, &c., Colwyn Bay. Mosua WILLIAMS.

CWMYSTWYTH. WELK V Na^olig a'r Calan etto yn mysg yr byn a fu. Heddwch etto am flwyddyn yn rnyd y gwydaau. INI fedraf yn fy mvw ddeall pa ham v rhaid S r wyl bon, ag sydd yn goShad am eaedigaeth Tywyscg Heddwob, fod yn aohos cymmsint o alsnas yn myd y creaduriaid hyn er portbi blys em loddest. Ond dyna y ffagiwn a swell bod allan o'r brd na bryd allan o r ffasiwn. Ond hen ffasiwn yr ardal hon ydyw c»el S^!1„breg«th,i ogystsl, a chawsom ein gwala a n gwe^dilio bregsthau a?dderchog gan y Parohn. T. E. Roberts, Aberystwyth, a D. H Lloyd, ein g",einidog. Nid gormodiaeth ydyw bysbysu fod yr arddeliad ar y gen%dwri yn bynod o amlwg. Pan y tynw^d y rhwyd i dlr ar y diwedd dsHwVd un. Digon o d&l am yr holl draul a r drafiferth. Gobeithio i'r brawd gael gokfael ar y Ceidwad. Nid oes angen difgriSo Mr. Roberts fel pregethwr, adwaenir ef led-led Cymru. Nid ydyw Mr. Lloyd mor adnabyddus; am hYJJY godrtefer gair byr arno. Nt fedda felued er Mr. Robert., ond y mae yn bafal lddo mewn lHthriirwydd. Y mae Mr. Lloyd yn hollol ar ei bon ei hun, hyd yn oed yn nhftnyddlaeth ei la s. Bwrlvma ei eiriau allan mlJr naturlol a'r ffynnoa ao ar adegau y mae ei frawddegau yn rhaladrol, Delt sdynu o honynt yn y c6f a'r myfyrdod heb ymgaia Rhaid clywed Mr. Lloyd el hun yn ffurfio barn lawn am dano, Y mae y ffermwyr yma, erbyn hyn, yn teimlo yn bur galonog o herwydd tynerwch y gauaf. Oa prin y cynhaosf wele anaf tyner i fantoU y glorlan eyd. rhwng yr yttbr a'r galwad. Wele fehdd y Cwm unwalth etto yn bar amlwg ar gloriau y FANER. Hwyr-sch y rhoddaf air arnyntrhyw dro. Er nad wyf yn fttordd, etto gwn beth ydyw batddoniaetb. Taw,' meddai un wrthyf rhyw ddydd, pan yn rhoddi fy llathsn fy hun ar y cynnyrchion byn, 'rbaid bod yn fardd, ao yn alleog I gynnyrohu barddoniaeth, er meddu cymmhwysder 1 feirniadu. Yr attfb goreu I rhyw sylw fel yna ydyw eiddo KUsby, Gall un feirniadu a deall eeffyl heb feddu y galln i wneyd ceffyl.' Da genyf, er hynr, eu gweled yo dvfod titan yn eu henwau priodol. Nid Branwen, nac Eos Brwynen, na Cheillog Twroi mwy, ond yrenw bedydd. Dangosa wroldeb nid byoban. Hawddamor I Mr. T. Vaughan Lewis, Nant Arthur, a Miss Thomu, Penbontbren, ar eu hnnlad mewn gUn brlodas, Y mae y d.Jenddyn yn bur adntbydons o fewn y cylchoedd yma, yn enwedig y prlodfab. Y mae yn llawn arabedd a natu* dda, a. medda ar doracth o r byn sydd yn anaenrheidiol er mwyn myn'd drwy y byd mor ddi-dramgwydd ag sydd yn bossibl. Fy nghofion atyni, a dymunUdaa goreu Iddynt pan mewn dwbl harnais anbswdd cyd-dynn lawer tro. Ond gWH Vaoghan cystal a neb beth ydyw rheolau ac ammodnti v cyssylltiadau dwbl yma. Hir ces iddynt, a'r gwynt o'n tu. MEUDWY.

CYSTADLEUAETH DYSGU PENNILLION ANN GRIFFITHS. CYNNALIWYD y gystadleuaeth nchod prydnawn dydd OaIan. Y belrniald ydoedd y Parch. Robert Griffiths, Din- bycb, a Mr. Evan Roberts, Plas Isaf. Yr oedd y gystadleuaeth wedi ei rhauu yn ari dos- barth; sef, o dan 12eg oed, o dan 16eg oed, a phob Am ddau o'r gloch cafwyd prawf ar y dosbarth o dan 12eg oad. Yr oedd hon yn gystadleuaeth dda lawn, a dyfarnwfd y wobr gyniaf i Thomas Jones, Comtnlns, drwy ei fod wedi dysgu y cwbl, a'r Hem heb ddysgu ond cyfran Aeth yr all wcbr I Nellie Roberts, Bryn; ao yn gydradd drydydd Tr oedd Richard Roberts, Bryn Thomas Rowland Owene, Ant Ddu; a Mary Jones, Bryn Nantllech Am drl o'r cloch bu pvawf ar y doabarth o can lbeg oed, a dyfarnwyd y gwobrau fel y canlya laf, Annie Roberts. Cae'rcroes; 211, Maggte Jo en, Gerdden; 3ydd, Jennet Jones, ettn; 4ydd, W. O. Jones, Allt Ddu. „ Am bump o'r gloch cafwyd prawf ar ddcsbarth y rbal o bob ced. Yr o-dd yr ymgeiswyr yn y dosbarth hwn yn bur gydraddol, a rhanwyd y gwobrwyon rhvngddynt yn gyfartal sef, John Jones, Pe^glogo?; Kesiah Roberta, Tryhn; Edward Jones. Penglogor; Annie Jones, etto Lizzie Jones, etto; a Katie Jones, Coedoroa.

CYNGHERDD. Yn yr bwyr cynnaliwyd cyngherdd. Y llywydd oedd Mr, Evan Roberts, Plaa Isaf; a'r arweinydd, y Parch. Robert GrIffiths: Dechreuwyd y cyngherdd trwy ganu tSn gynnulleid- faol. Yna cafwyd anerehiad gan y llywydd. Aed yn mlaen gyda', rhaglen fel y canlyn Gwcbrwyo y buddugwyr am ddysgu y pennilllon uchod. Cftn, 'Gwlad yr Eistaddfodac,' gan Mr. Edward Jones, Penglogor. Adroddlad, gan 1\f!S3 Dorah Roberts, Gwern. elwy. Dstganiod, 4 A oes telyn yn y nef,' gan g6r plant y lie, o dan arweiniftd Mr. Owen Jonea, Cae'rgroes. Can, Hongau Madog,' gan Mr. David Owens, Allt Ddu. Pedwarawd, Y blodeuyn baoh wyf fi mewn gardd,' I pan Mr. Robert Roberts. Bryn, 80'1 bartl. CAn, 4 Gyda'r la,u'; gan Miss Nellie Roberts, Bryo. Can. 'Merch y Cadben,' gan Mr. Owen Jonel, Oae'r- groes. Adroddiad, Mr. Mwdie, a'r wra!g, a'r plentyn. gan Mr. Jeremiah Wynne, Gwernelwy. Datgantad, Htraeth.' gan y c6r meiblon, o dan arweiniftd Mr. Robert Roberts. OâD.. Delgrsn ar Fedd Mam,' gan Miss Jane Owens, Garegiithrig. Adroddiad, Y Dedwydd Dri,' gan Mr. Roger Wil- liams, Fron Wen. Deuawd, 'G»}s i't G&d,' gan y Mrl. Owen Jones a Henry Jone3, Cae'rgroes. 01.13, Y pennill adroddodd fy nhad,' gan Mrs. Roberts, Ponycoed. Euctaiwyd bi, ao ailganodd. Dadl,1 Yr ben ferch a'r hen wralg,' gan Miss Jones, Cefn DtJ, a Miss Roberta, Tryfan Isaf. CAn, 'Llythyr Mam,' gan Mr. Henry Evans, Bryn Ocap. Adroddiad, 'Beth aydd haVfid,' gan Mr. Thomas Roberts, Penywsen. I Cyistadleuaeth datllen darn hsb eiattal-nodi; goren, Isaac Owens, Gareglfthrig. Awdwr y darn ydoedd Mr. J. J. Evans, reporter y North Wales Times Chn, 'Fechgyn Oymrll,' gan Mr. David Owens. Deuawd, gan y Misses Jene Owens ao Annie Jones, Can, 'Hen Groeaffordd y Llan,' ga.n Mr. Robert Roberts. Datganiad, 'Wyled yr Awen,' gan y c6r mawr, o dan arweiniad Mr. R. Roberts. Dygwyd y cyfarfod llwyddiannus hwn i'w derfynlad ychydig oyn deg o'r gloch. Yrnddftngoial pawb wrth eu bodd. Er fod yr addoldy yn orlarn yr oedd ym- I ddygiadao y dod yn bob peth y gellid ei ddymuno. f Da*parwyd rosettes prtdferth I'r buddugwyr gan Mias Wynne, Pias Isaf, a Mi*s Jones, Ptnygicger; a hwy, wrth gwrs, oedd yn eu harwi^jo, btifyfl. Ymwahaswyd wedi taln y dlolchiadav arferol. Yr ydym yn deall foi yr elw i'w cSdefnydtho tuai at draul glanhsu yr addoldy. GOHEBIDD. ..II"!h.-

LLYS YR YNADON. CTNNALLWTD y cyfarfod misol dydd Gweuer, y 29aln cynfisol, yn ysiafell yr ynadon. Yr oedd yn bresennol Mr. A. H. Jones, Penyrallt (cadeitydd), y Milwriad Lewes, Llyenewydd; Mr. 0. H, LI. Fitzwilliams, Cilgwyn; Mr. E. Davles, Orag Ifan; y Parch, W. Powell, Castelinewydd Emlyn; a'r Henadur J. Lewis, Meiroa Hall. Meddwdod.—Oyhnddodd yr heddgeidwad R Davies Samuel Morgan, o Coedybryn, saer maini, o fod yn feddw ar y ferlf ffordd ar yr lleg cynfiaol. Cyfaddef- odd ei enogrwldd, a dirwywyd ef 1 hanner coron, a'r costau. Cyhuddodd yr heddgeidwad J. W. Johns, Pencader, John Davles (Green park, Llanjeler, cigydd, o fad yn feddw yn n«or«f Llandtssol ar y 23&in o Dachwedd diweddsf. Yr oedd -wedi rboddi goichymyn i'r hedd. geiriwaid i ddyweyd drosto ei fod yn euog, a dirwywyd ef i bunt, a'r costan. Cyfarfod y Trwyddedau.—Pennodwyd y cyfarfod hwn i fod ar yr 21i o Chwefror. Dydd Sadwrr-, Rhagfyr 30aln, yn ystafel! yr ynadon, o flaen y Parch. W. Powell, cyhuddodd Mr. H. Evans, meistr y Tlotty, Edward Hayes, o Leeds, am wrthed gwelthlo p boreu hwnw yn y Tlotty. Cyfaddefodd ei euogrwydd, ond fod el law yn ddoln^os. Cafcdd ei aufon i garchsr Caerfyrddia am s,.tith dlwrnod i wneyd gwalth oaled. GOHEBYDD.

PONT-Y-BEREM. I EISTEDDFOD Y DIRWESTWYR DDYDD CALAN. Y main yn arferiad er's deng mlynedd, neu chwaneg, I gan gymdeithas ddirwestol y lie gynnal eisteddfod yn flynyddol.ar ddydd Oal3n, neu y Llun canlynol, pan y digwydd y Calan ddisgyn ar y Sabbath. Elenf, cyn- naliwyd eisteddfod ar raddfa fwy nag arferol yn y Neuadd Gyhoeddus-adellad eang a chyfleus at y got- chwyl. Llywyddwyd gyda'l fedr Q'I ddoethineb arferol gan Mr. R. G. Griffiths, Arfryn, cadelrydd oyfarfodydd y gymdelthas ddirwestol am y tymmor. Y beirniaid oeddynt:- Cerddoriaeth-Mr. C. Meudwy Davles, Llanelli. Amrywiaeth — Y Parch. R. E. Williams, Barry Port. Y Llawysgrifau-Mr. W. Thomas, Pontyberem. Wele rCltr o'r cytt<.d!eaaethaa :— Unawd (i ferohed dan 14eg oed), 'Ymdd.rled yn Iesu,' o Odlau 'r Efengyl, Xmgeislodd salth; yr orau oedd Rotanna Davies; 211, Katie Davies-y ddwy o Bontyberem. Adroddiad (l blant dan lOeg oei). Goreu o wyth Edwin J. Griffiths, Pontyberem. Unawd (I techgyn dan 14eg oed). Y goreu o dtl ydoedd John Wiliiama, Hendy. Englyn l'r 4 Cigarette goreu, Joseph Henry, Dre- faoh. Unawd ar yr Eilioneg (i lai dan 16eg oed), 'Reverie;1 yr oreo ydoedd Lizzie Davies, Bryndu, Llaoon. Adroddiad (I ral dan 15eg oed); yr oreu oedd Mary Either Jones, Pontyberem, Unawd i denor, I love you;' (F. Lambert); gorea, J. Lewis, Boat, Pontyberem, Traetbawd,* Dyledswydd y fam yngl:tn a dlrwestyn y teulu,' yr oreu ydoedd Mary Davies, Mynachlog Terrace. Unawd (contralto), '0 rest in the Lord.' Dyfarn- wyd Miss Pollie Hewitt, Railway Terrace, yn oreo. Adroddiad, Ymson y meddwyo;' goreu, D. Davles, Cross Hands. Traethawd, 'Lie dlrwest yn yr eglwys; gorea, Aneurin Davies, Mynachlog Terrace, ac yn gwir dellygu y wobr. Unawd at yr Eilioneg, 'Blunte Blatter' (Max Regee); cyfartal oreu, D. J. Hewitt, Pontyberem, ao un o Cross Hands. Am y trl phennfll i'r 'Oymmedrolwr,' dyfarnwyd Howell Davies, Crwbin, a Llef yn gyfartal. Y goreu ar yr unawd i bass Forge of Life' (L. Elliott) ydoedd David Dowlaia Davles. Y goreu ar yr englyn i'r Darllawydd,' ydoedd 'Nid Syr John,' yr hwn na ddaeth yn mlaen i arddel el enw a'r wobr. Dyfarnwyd y wobr am ddatganiad o'r pedwarawd Ti wyddost beth ddywed fy nghaton,' i Oliver Thomas s'l barti. Pontyberem. Am y Llawysgrif oreu ar y pryd; goreu, David Thomas, Bangc-ffos felen. Am yr ursawd (soprano), 'Darlun mam' (T. D. Edwards); yr orea oedd Miry Anne Evans, Cross Hands. Deuawd (soprano a contralto), '0, lili dlos' (R. S. Hughes); goreu, Pollie Hewict ac Annie Davles. Parti Cymmytg — Awn i Gana*n' (G. James); goreu, Parti Oliver Thomas. Y Prif Ddarn (Parti ^eibion)-'O mor her yn y man' (Dan Protheroe). Dan bart! a ddaeth yn mlaen, a dyfarnwyd y wobr i barti Willie Thomas, Mynaohlog Terrace,

DARLITF AR DDIRWEST.' Nos Cslaii, yn nghapel Caenalem, traddodwyd darlithar 'Ddirwest,' gan y Parch. R E. Williams (B.), Barry Port. Yr oedd hoa yn ddarllth gref, ac yn<3di gryn lawer o rssymau cedyrn o feusydd g^ydd- onia-th, meddygiaetb, a threfaidedd gwiadol dros ym- wrthod yn hollol a'r pethau meddwol. Yr oedd ei chenadwri yn arbenlg at y doabarth gwelthiol-prif attegydd y fasnach feddwol yn y deyrnas hon. Y cadeirydd ydoedd y Parch, Ben. Morris, y gweinidog. Cafwyd cynnulleidfa liosog o wrandawyr astud, ac ymddangosent fel yn gwetthfawrogi yn fawr y Haith. liku noet ion a. ddadlenid ger en bron am ddrygedd y fasnach yn bersonol, teulnol, a ohyrcde thasoL Cafwyd sylwadan pwrpasol, hefyd, gan y cadelrydd; Mr. R. G. GrlffithPJ, gorucbwyliwr glofeydd Oàpel Ifan a'r Parch. Hugh Edwards, Soar, er cadarnhad i hawliau dirwest. Be hyrwyddianfc y gymdeitbas ddir- westjl yn y lie. Rhwydd hynt iddi. GOHEBYDD.

WHITLAND SIRGAERFYHDOIK. CYNSALIWYD oyfarfod cystadleuol yn nghapel y Methodistiaid Cslfinaidd noa Nadolig, o dan lywydd- iaeth y Parch. John Davies, yn cael el gynnorthwyo g&n Mr. Wainwright, yigrifenydd y pwyllgor. Gw"s- anaethwyd fel beirniad ar y gerddoriaeth, &o., gan y Parch. P. D. Morue, A.0, Wolf's Castle. Eonillwyd ar y prif ddarn gan Mr. T. Lewis a'i bartl. Aethpwyd drwy raglea faith, a chafwyd oyfarfod hynod o ddyddorol. UOHEBYDD.

TONIC CRYFAF Y NERFAU YW 'VENO'S SEAWEED TONIC' NID ydyw yn bOSlibI gwneyd dim gwell neu fwy effelthiol at gryfhau y nerfaui iMedda deltbi tonic bynod burelddiol ac iachsiol, Gwnelr defnydd o Seaweed pur, ao y mae y math a gelr ar lanau y Tawelf6r yn fwytadwy. Mewn achoa- ion o weadid deuol, lles^edd, gwendid, diffyg treuliad, afiechydou yr afu a'r cylla, ac yn neiMuol gwendid bemwaidd. a rhwymedd par- haus, medda ragoriaeth arbenig. Ii mae y gweilhSd yn un parhana, sc ni cheir all ymceodl iad, ac y lLae ya ddymunol i'w gymmeryd, Y mae y neb a'i cymmero yn well yn ddioed. Defnytfdir gan feddygon. Llythyrau cymmer- adwvaeth o'r nodwedd uwchaf. Gofynwch am Veno's Seaweed Tonic, Is. lic a 28. 9c., yn mhob slop fferyllydd.

wo W€LL IN THE RUNNING! rii MONKEY BRAND. The Favourite. First for Metals, First for Marble, First for Cutlery, First for Crockery. Aft an SECOND TO NONE For Scouring and Scrubbing. WONT WASH CLOTHES. r LEVER BROTHERS, LIMITED, PORT SUNLIGHT, ENGLAND. L The name LEVER on Soap is a guarantee of Purity and Excellence.

FONEDDIGION, A fyddwch chwi mor garedig ag atteb y cwestiwn canlynol:— Yr wyf yn talu hanner cant o bunnau o rent am fferm, a thros bunt o dreth tir bob blwyddyn. A allaut hwy fy ngorfodi i dalu y dreth tir? Os na ailant, a. oes modd cael rhyw faint yn oi o'r hyn sydd wedi ei dalu? Nid oes genyf ddim ennillion yn dyfod i mewn, nac unrhyw gyttundeb rhwng y meistr tir a minnau. Ydwyf, &c., DEBBYNIWB Y FAKER. ATTEB. Rhaid i chwi dalu y land tax, ac nid ydyw y meistr tir yn thwym i'w thalu yn ol. FONEDDIGION, A welwoh chwi fod yn dda I roddi atteb i'r holion hyn:- 1. Os bydd dyn yn byw mewn ty er's blynyddoedd, ao yn talu treth am y tJ, a fydd un rhwystr iddo gael pleldlais? 2 A oes raid i ddyn a fyddo yn fhoddi ei enw fel tyst mewn ewyllys i gael darllen yr ewyHys oil ai nad oes? 3. A ydyw un person, yn ogystal a dau, yn ddigon? Ydwyf, &c., DABLI-ENWB Y FANER. ATTEB. 1. Na fydd. 2. Nid oes eisieu iddo wybod dim o'r ewyllys, ond gweled y testamentwr yn ei harwyddo. 3. Nao ydyw.

CYMDEITHAS AMAETHYDDOL DYFFRYN CLWYD. MEWN oyssylltlad &'r uohod cynnygiodd Mr. Evan Roberta, Llannannan, wobrwyon am y swedes goreu, wedi eu tyfu gan ymgellwyr oedd wedi cael gwrtaith ganddo ef. Erbyn byn y mae y dyfarniad wedi cael el wneyd, ac fel y canlyn y <atf :—laf, Mr. Cadwaladr Hughes, Cwm Llwm, Nantglyn; 2il, Mr, Cadwaladr Hugheo, Glawncr, Nantglyn. Felly, y mae Mr. Hughes wedt cael y ddwy wobr.

JBverybody kaow. that EPPS'S is an admirable food, the nicest and most nutritious beverage for the breakfast table. It is made in a moment with boiling water or milk, and its sustaining qualities are Amr,qm COCOA Invaluable to alL

CYFLENWAD DWFR YR AMWYTHIG. CYNLLUN COSTUS. DARFU i Gynghor Trefol yr Amwythig, yn eu cyfar- fod dydd Llun, benderfynu gofyn am ddeddf yo y senedd nesaf i'w galluogi i gario allan gynllun newydd er cael eyflenwad o ddwfr i'r dref. Amotn-gyfrifir y bydd i r cynllun bydd ger bron y cynghor goatio 148,000p. am y gweiihiau, heb law 30,000p. i bwroasu y tir er casglu y dwfr ond credir y bydd i'r gwaith dalu am dano ei hun.

I| III » fCrirafs »t I ifiiS JSc. 7. "It's the little "it's the !itt!e things that A J. \d. 1\ 1, [ -fit. A table without a mustard pot is only half- laid. It makes all the difference to a maid whether or not Coiman's Mustard is used with the meat or fish. It makes a difference in the appetite, in the paktabi!ity of the food, in the digestion afterwards. If people only realized the benefit of Mustard, no trouble vvould be considered too much to keep the mustard pot replenished. CfllfifflB D. S. F. r <* i U S > 7 4* M kff*fe Makes the World Hungry. Reg. S.H.B.