Papurau Newydd Cymru

Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru

Cuddio Rhestr Erthyglau

5 erthygl ar y dudalen hon

[No title]

H YR EGLWYS YN NGHYMRU,"

Newyddion
Dyfynnu
Rhannu

H YR EGLWYS YN NGHYMRU," Barchus ÛLYG\VYR,- W rth ddarllen yn «ich Amserau, Mehefiu 29, am Yr Eglvvyn yn Nghymru," ni allwn iai na theimlo (fel ac yr wyf yn credu y gwna calon pob Cymro gwladgarol) wrth feddwl am y dirmyg sydd vij cael ei daflu arnom fci cenedl, a hynv er ys Ilawer o flynyddoedd bellach. Paiiini y mae y fath ddirmyg yn cael ei oddef ? Ai ofn y bydd i'r Saeson feddwl ein bod yn genedi aflonydd sydd ar ein cydwladwvr ? Na, gailwn ysgwyd dwylaw hyd yn nod a'r Saeson eu hunain se, a holl genedloedd y hyd, am hynv. Yn aivr, fy nghyd wiadwyr, hydded i ni yymeryd y peth yn bwyllog ac yn rheolaidd Tel deiliaid Prydain. Os nad oes digon o rai cymhwys yn Nghymru at y gwaith, yna rhaid i tii dewi: ond y maeffaith i'r gvvrthwyneb; canysgwyddom am ddynion enwog o Gymru, ag sydd wedi cael eu gor- fodogi i adaei eu gwlad, ac i wneuthur eu trigfa yn mblith y Saeson, ac heb byth ddyfod yn ddim amgen na rhai sydd yncael y caled- waith mwyaf, ond yn cael eu talu yn lieiaf o'r cwbl. Mae yn wir fod rhai yn Nghymru, fel Mr. Eglwyswr Cymreig," am gael di- wygiad yn yr byn y mae yn e anghymerad- wyo. Beth bynag yw ei sefyllfa ef, nid ydyw y rhai mwyaf ell dylanwad yn ymyraetb ond ychydig iawn ar y pwnc a hyny, hwyrach, o herwvdd dau beth o ieiaf-Am (od eu He hwy yn dda, ac heb obaith ei well: ac hefyd, ofn y byddai i'r ymyraetb acbosi i rai anfodd- loni wrthvnt. Y mae yn hysbys i lawer mai Saeson ydyw y rhai mwyaf urddasol yo ein gwlad yn y dyddian hyn, ac. y mae eu dy- J?nwad yn fawr—sef yr esgobion. Os bydd i'r offeiriaid, pa rai a soniais am danynt, ddy- fod allan fel un gwr, fe fyddai hyny yn sicr oi gario dylanwad mawr i gael yr amcan i ben. Ond cofied Mr. Eglwyswr Cymreig," os dygwydd iddo ef gael ei godi i un o'r swyddi, neu i un o'r bywioliaetbau byny ag sydd yn awr yn meddiant y Saeson yn ein gwlad. i beidio anfofidloni os bydd i ragluniaeth y Bod mawr ddwyn oddiamgvlch yr ysgariad" hwnw y sonia am dano. Peidied a'n anghofio ni, fel yr anghofiwyd Joseph yn y carcbar, Yr ydwyf yn tioliol o'r fam mai feily y dylai fod yn ein gwlad, fel yr awgrymodd ond pa fodd y ceir hyny i ben, a'r wlad i weitbio at gael byny i ben ? Mi feddyliwri fod yn wir angenrheidioi i ddwyn y wlad i weled yr af- resymoldeb o'r peth, ac i deimlo hyny. Mfivn cyfarfod o'r Cynghor Addysg Cymreig, a eytmaliwyd ar y 6d o Fai, 1848, cyrtunvv)d ar an- erchiad at Bwyllor y Cyoghor Addysg (Committee of Council on Education). Yr oedd vn bresenol Esgob Bangor, Esgob Tyddewi, Esgob LUnehvy, Viscount Emlyn, A.S yt Anrhyd. G. Rice Trevor, A.S., Saunders Davies, Ysw., A. S., Syr Thomas Phillips, it C. Alexander Wood, Ystv. Gosodivyd yr atierehiad ger bron yr Arglwydd Gsdeirydd, ar y 12fed, gati Esgob Tyddewi, Esgob laaiielivy, a Syr Thomas Phillips." Nid fy nyben I ydyw gwneuthur un sylw ar yr anerchiad, ond yn unig er dangos yr afresymoldeb iddynt hwy oil fod yn y lleoedd y maent, heb fod yn deall yr iaith Gymraeg, mwy na chael ymwelwyr heb fod felly. Yn y rhan gyntaf o'r anerchiad fe ddywedir fel Y mae'r Cynghor yn dymuno ych- wanegu, y byddai yn dra dyniunol fod y saw) a benodir yn ymwelwyr i Gymru, yn deall yr iaith Gymraeg." Oni fyddai mor ddy- uiunol, a mwy o lawer, fod yr esgobion a'r offeiriaid a benodir i fod yn ein gwlad yn deall yr iaith Gymraeg cystal a hwythau ? Yr oedd un yn pregethu unwaith heb fedru ond ychydig iawn o Gymraeg, er mai yn Tighanoi Cymrn y'i magwyd pa fodd bynag, diangodd, rhyw fodd neu giiydd, heb ddysgu iaitb ei fam; a'r testyn oedd — Y gwyr, cer- xveh eich gwragedd, njegis ag y carodd Crist yr eglwys," &c. Dywedai na wnai ond sylwi ar y rhan gyntaf o'r adnod, sef, Y gwyr, eirwcb eicb gwragedd;" a « gwyr., cirwch eich gwragedd," oedd hi ganddo drwy yr holl bregeth. Pe byddai i bawb ufuddhau i'r hurtyn, byddai yn helynt ofnadwv—sef euro y gwragedd, yn lie eu earn. Gellid dwyn llaweroedd o esamplau ar y pen hwn; ac onid yw hyny yn ddigon i beri i ni, fel Cymru, fynu dynion uwch ein peuau ag sydd N ri .(h:all ein iaith, a oinau yn deall eu hiaith hwvthau, bawb o honom P Hidyd, y mae niewn Hawtjr o leoedd bregethu Baesoneg, pryd oes baner y gvnulieidfa yn deall v tesllln ?! i f bregeth. Y mae modd i bob Cynaro ddysgu Saeson eg, o berwydd yn bono y derbynii-'som ein holl addysg gyffredinol; ond am addysggrefyddol, yr Ysgol S.ibbothol Gyinreig gaiff y clod byth am hono; ac felly fe wma y Cymro y tro at y Saesoneg a'r Cym- raeg; ond ni wna y Saeson ddim mo'r tro i 111. gan en bod gymaint yn erbyn ein iaith. Byddaf yn rneddwi weithiau mai dyma y flbrdd v mae eiu penaethiaid yn dyebymygu {lwyn ein iaith oddiarnom, trwy ddyfod a rhai in gwlad er mwyn i ni anghofio ein iaith. Nid oes arnaf ofn dyweyd fod mwy yn Nghymru yn deall dwy iaith (o'r byn Heiaf yn medru en siarad) nag sydd yn I Lioegr, yn ol eu rhifedi. Beth yw yr achos, eu bod yn dial cymaint ar yr hen iklith ? A oes arrsynt ofn nad ydyw pen y Cymro yn I ddigon cryf i gynnal dwy iaitb ? Os f eiIV, goreu po cyntaf i'r hen iaith fyn'd ilawr.l O! na, meddai cannoedd yn ein gwlad, "Ein j iailh anwyl a hoff a gaiff fyw trii byddom ni i byw." Gwyddom fod yn well gan rai Cymrv i gad Sais neu Scotchman na Chymro. Pa- ham ? Dim yn y byd, os nad er mwyn idd- ynt gael rbyw rai na wyddant ddim am eu helynt, neu i ddangos eu hunain yn fawr i ddynlon dieitbr. Gan hyny nid yw yn beth I rhyfedd fod cymaint o rai felly yn dyfod i'n gwlad, a'hyny trwy offerynoliaeth y Cymry I eu hunain, yr byn nid yw yn anrhydedd idd- ynt. Gwelais, weithiau, pan yr elai Scotch- man i rhyw waith-le mawr yn L'oe?r, yn oruchwyliwr, byddai yn siwr o g ael rhai o'i aryd-wladwyr yno ato cyn hir—byddai rhyw Sals nu Gymro yn cael ei droi i ffordd, a Scotchman yn dyfod yn ei le. Y mae yr un ¡ ysbryd wedi gweithio ei ffordd i Eglwys Loegr er ys Uawer o flynyddoedd, ac yn cario ei i' eifaith i'n gwlad ninau. Pan y byddai i es- gob gael ei osod, (o Sais neu Scotchman.) byddai haid yn aicr o'i ganlyn cyn pen hir felly y daeth llaweroedd iddi ag sydd ynddi yn bresenol. Y mae yn haws cael deg ymal na chael un i ffordd am byny y ffordd oreiii fyddai eu eadw draw a gobeithio y bydd i 1 bawb weithio yn hyn. Pwy a wyr-- pwy a { wyr na Iwyddwn ? ] GWLAmaRWR Cymreig. z!

- - ! Ylt HEN FFARMWR. I

I DEDDF PtlODAS.

RHODFEYDD 0 GYLCH CARTREF.