Y Werin

I Oddeutu mis yn ol, llosgodd William I J. Jones, a John H. Jones, yn y gwaith yn Ashley Pa.;trodd y ddamwajn yn angeuol i'r cyntaf. Brodor ydoedd o Caerhun, ger Bangor, Arfon. Mae yr olaf yn gwella. Deudeng mlynedd yn ol gwrthododd Miss Emily F. Owen, .Baltimore, briodi y Proffeswr Samuel Gardner, o Annapolis, Md., am ei fod yn anffyddiwr. Trwy ryw ddamwain, aeth yr anghredadyn i letya mewn pentref gorllewinol yn nhy pregethwr, yr hwn a lwyddodd i'w ar- gyhoeddi o'i gyfeiliornad. Wedi hyny aeth yn ohebiaeth rhyngddo a Miss Owen, gyda'r canlyniad hapus o'u huniad mewn glan briodas ddydd Iau di- weddaf. Da iawn, Emily. Ymddengys fod Miss Carrie Williams, Phoenix, N.Y., yn clofii rhwng dau feddwl ynghylch dau foneddwr oeddynt yn cystadlu am ei Haw fach a'i chalon fwyn, canys pan aeth Daniel Beals i dy ei rhieni i'w phriodi ar yr 17eg cyfisol, yn ol ei gytundeb, cafodi ei bod hi wedi cym- eryd ei chariad arall, Harry Haynes, er gwell ac er gwaeth, rai oriau yn flaenorol. Dychwelodd Daniel adref yn llipa iawn; ond erbyn blwyddyn i heddyw, feallai mai Harry fydd y mwyaf llipa o'r ddau. Rai blynyddoedd yn ol dywedodd ei feddyg wrth Iba Tripp, un o ddynion arianog Scranton, Pa., fod yn rhaid iddo farw neu beidio ysmocio. I wneyd ei ddiffyg i fyny, mewn rhan, cyflogodd negro gweflfawr i ysmocio ger ei fron trwy y dydd, a chwythu v mwg i'w wyneb ef. Ba y negro farw. Cymerir ei le yn awr gan ysmociwr gwyn, yr hwn a losga ddeu- ddeg o'r cigars goreu yn ymyl y cyn. ysmociwr. Pa faint o amser a gymer i'r ysmociwr gwyn fyned ar ol yr ysmociwr o liw Gyda dechreuad y mis prese:ol agor- wyd yr ysgoklv cyhoeddus rhlf 9, gyda'r gweddill, ya Troy, ond ni allwrd gwneyd dim o honi ynddo am fod y lie yn Ilawn o chwain chwimwth. Defnydd- iwyd carbolic acid a phob gwybed-laddydd ag y gwyddid am dano, nes oedd arogl y pethau hyny mor aonyoddefol a chripiadau y dychlamwyr bychain. Y diwedd fu gorfod tori yr ys..(ol i fynu, a gadael yr adeilad i'r myrddiwn chwain, ac arogl oryf y carbolic acid. Nid yw achos y pla yn eglur. Saif yr ysgoldy anffodus uwch ben lie a fu gynt yn gors, a barna rhai o athronwyr Troy fod hyny yn cyfrif am fodolaeth y pla. Os felly, ceir anhaws- der i gael gwared o hono, o herwydd fod daear y lie yn ei gynyrchn yn naturiol. Pa fodd bynag, y chwain sydd yn dal yr ysgoldy hyd y dy'd hwn heb arwydd y bydd yn g-rfad lus < blf.'<t fyned iddo nes y daw y a" I-l warthaf, But bynag y bydd wedi hyny. Boreu Gwener hu farw y Cadben W. R, Jones, arolygydd gweithiau dwr Braddock, Pa., yr hwn a dderbyniodd niweidiau trymion mewn ffrwydriad a /ymerodd le yn y gwaith. Cymro ydoedd o waedoliaeth. Yr oedd yn cael 50,000 ddoleri yn y flwyddyn o gyflog. Fel yr oedddyn ag oedd ar ymweliad a'r Parch Dr Harries, gweinidog y Meth- odistiaid Calfyiadd yn Chicago, yn ym- neillduo i'r ystafell, darfu iddo, cyn ym- orphwys, roddi ) gas allan drwy chwythu fel diffodd canwyll; ac wrth reswm collai y gas yn barha s, ac ymddengys mai Dr Carries fu ra,.ti d.-lyocfdef fwyaf. Buont yn ofni am adferiad yr hen batriarch luwiol am rai oriau, ond da genyf ddywedyd fod pob perygl heibio erbyn !J yn. Dydd Sul diwed taff yn Phillipsburgh, i'a., laddodd u'i W. S. Hopkins ei wraig i fam-yn-nghyff-iith, a cheisiodd ladd ei hun, ond methodd. Yr oedd yn eiddig- o'i wraig, hlh yr- achos lleiaf iddo fodfefly. Deng mlyned l yn 0.1, prynodd Enoch Fowler, o Wa.«h;r> n, 300 erw o dir yn ")rt Townsen, am ddolar yr erw feddyliodd iawr iawn am ei antur- 'th byd yn ddiweddar, pryd y cynyg- d iddo 200,110, dd:11eri am ei dir. Ychydig w-di ;i v foren yr lTeg cyf., radawodd Ahce. fechan Mr a Mrs Chailes De W ••.ff. Chic: go, ei chartref i :yned i'r ys ol. If- er dydd daeth nod- "n oddiwrtu ei h iih-awe? yn hysbysu :;ud oedd yn yr y.^gol. Chwiliwyd am dan aiui.tviul'. Plaiit yr y agol a ddyw I edent ddarfod i Alice, fel yr oedd yn troi ar gongl heolydd Laflin a Plum, gael ei chymeryd i fyny gan ddyn tal mewn dillad llwydion, yr hwn a'i gosododd mewn cab ac a yrodd ymaith. Daeth A. Timmons, ffermwr o Mont- ford, Wis., i Milwaukee ar yr 17eg cyf., i gael triniaeth feddygol ar ei lygaid. Foreu tranoeth cafwyd ef yn farw yn ei hotel wedi ei fygu gan y nwy. Darfu iddo chwythu allan y fflam yn lie ei throi allan. Cofiwch hyn, bobl y wlad, pan yn myned i'r dref. Mae llawer o anffodion fel hyn yn dygwydd. Daw y nwy allan o hyd, a lleinw yr ystafell oni losgir ef. neu ei atal i ddyfod allan. Y mae yn anmhosibl i neb a welo y cyfaill Dr H. E. Thomas, Idlewood, y dyddiau hyn, beidio tosturio wrtho yn ei fiinder a'i boenau. Er ei fod yn well nag y bu, y mae eto yn hynod ddiymadfeith. Ceisia symud o fan i fan yn ei dy gyda chynorthwy ffyn baglau, ond y mae ei goesau yn rhy wan a dolurus iddo roddi dim o'i bwys arnynt. Dywedir ar awdurdod dda fod dyn yn byw yn Dublin, swydd Lawrence, Ga.; o groen gwyrddlas. Causaidd ydyw ei ryw, ond glas yw ei liw, a gelwir ef yn "Blue Billy." Mae pydew yn y Deau, o'r hwn y deuai awel gref am flynyddoedd, newydd droi allan yn ddwfr-bistyll cryf. Llawer gwaith bellach y clywsom fod gwyddonwyr-ond dywedodd yr Ysgryth- yr hyny o'n blaenau—yn dyweyd fod dyfroedd yn treulio y ceryg, ac y bydd afon Niagara wedi gwastadhau ei gwely, drwy dreulio ymaith greigiau ei rhaiadr yn mhen dwy fit o flynyddoedd. Wel, y mae yn sicr na ddywed ein darllenwyr ddim yn eu herbyn v pryd hwnw.

u A. WELSOCH CHWI'R FERCH ? A welaoch chwi'r ferch I A'r sirol wgq Yrr wanwyn derch I eflrych yn hen ? Gwallt fel y nos ar ei phen, A gwn mai ser o lygaid Gwen Fenthyciwyd i addurno'r nen ) A welsoch chwi'r ferch Sydd fel yr ha', Yn enyn aerch Lie bynag yr ä ? Daeth heibio, dyna'r gwir i chwi, A. gyrodd dan o'i chalon hi Sydd heddyw'n fflamioln fy nghalon i. A welaoch chwi'r ferch A'r dannedd m^n, Ac anadl serch Yn eu cadw'n lan ? Mae rhei'ny yn ddwy res mor gun, Nes cren rhyw ayndod yn mhob un At fedrus ddwylaw Duw ei hun A welsoch chwi'r ferch A'r wefus fwyn, Lie dododd serch Orseddfa swyn ? Yn nghusan Gwen mae nef i mi, Mae'r diliau mel yn colli'u bri t Yn ymyl mel ei gwefus hi. A we'soch chwi'r ferch A'r rhosyn coch Yn nghadair serch Ar ei phrydferth foch ? Mae'n rhnid ei gweled hi ei hun Cyn cael drychfeddwl am fy mun — Ni thynai angel byth ei Hun. A welsoch chwi'r ferch A'r galon fawr, Lie cura aerch Fel gorchfygol gawr ? Try swyngyfaredd narthol hon Y deigryn prudd yn wlithyn lion, Ond idao ddisgyn ar ti bron. A welsoch chwi'r ferch A'm crogodd i A chadwyn serch Wrth ei chalon hi ? Bydd tori hon yn drafferth gref I angeu, er cadarned ef, Ac unwn wed yn yn y nef.

TYFIANT~PLANT. Darfu i swyddog perthynol i sefydliad y mud a byddar yn Couenhagen bwyso a mesur y plant oedd dan ei of"l ef yn ddyddiol am yr ysbaid o dair blynedi. er c tel allun egwyddor- ion tyfiant plant. Darganfyddodd nad yweu tyfiant yn barhaus a graddol, fel y tybid, ond yn hytrach ar amaerau neillduol. Hefyd y I? ga'i rpw y P.e,tyn ddylanwai ar ei dytiant. Mae r bachgen neu ideg oed yn uwch ac yndrymaboa'rferch o'r un oedrm; ond wedi yr oedran hwnw y mae'r ferch yn tyfu yn gyflymach na'r bachgen nes y mae gymamt es ad mwy nag ef pan gyrh eddant eu pymtheg oed. O'r oedriti hwnw yn mlaen y mae'r bachgpn yn tyfn m -wa uchder a phwysau yu cyfiymarh na'r farch. Ni wn, eth ymchwiliad i dyfiant cymbaro eu gallunedd meddyliol. yr hwn yn ddiau sjdd mor wahanol ac arbenig a'u tyfiant personol. Mae tyfiant cyfiym yn tu ddr i wanhaa y plentyu; ar yr adegau hyny I dy id rbcddi iddynt gwrs o Quinine Bitters C, A ilym Evaus.

Mcfn nr }.£1hJ¿Jh. Yr oeddynt yn dringo i fyny ochr y mynydd, a phan yn dyfod at fan peryglus, meddyliai efe y buasai yn ddoeth i'w chynorthwyo. Gwelwch yn dda i roi eich Haw i mi 1" 0 atebai, gan wrido, I y mae hyn mor sydyn. R li id i chwi ofyn i 'uhad." Clywyd yr ymddyddan canlynol yn Aber yn ddiweddar :—" Mi es i adref neithiwr a chyneuais ganwyil, ond cyn myned i'r gwely, meddyliaia y myn'swn chwiff. Edrychais yn mhobman am fatehen, ond gan i mi fethu cael un, diffoddais y ganwyll, ac aethum i'r gwely." Paham na fuasech yn cyneu'ch pib a'r ganwyll, ddyn ?" holai y Hall. Feddyliais i ddim," oedd yr atebiad. Haner pwys o de ? Pa un fynwch— du neu wyrdd ?" gofynai y masnachwr. Gwna un o honynt y tro," ebai y ferch a brynai; "tê i hen wraig bron yn ddall ydyw." Y mae gwestywr yn y Gogledd yn cynyg manteision neillduol i ymwelwyr cleifion, ac feI, y caolya y mae yn terfynu ei hyspysiad mewn newyddiadur, ar ol canmol y He yn fawr Gwelyau eang a chyaurus. Cerbydau cyfleus o bob math. Cedwir hearse" A fyddwch chwi mor garedig a rhoi ychydig gymhorth i wr cloff tlawd 1" Sut mae hyna'n bod Y ddoe yr oeddych yn gorphwys ar y goes ctde, ac heddyw ar yr un aswy." le, ayr, nis gallaf fyned oddiamgylch ar yr un goes am fwy na phedair-awr-ar-hugain." Yn mysg y 'Marwolaethati' mewn ne- wyddiadur yn Ohio cawn y canlynol :— 'Dydd Mawrth diweddaf, ymadawodd mewn tangnefedd Mr William Plesher, o Dref Malta, yn 63 mlwydd oed, o dded- wyddwch sengl i wynfydedd priodasol, ar ol ymosodiad byr ond disymwth gin Alice Blossom, gwidw fach lan 35 oed.' Darfu i bregethwr Ffrengig enw Ig-yn ystod un o'i bregethau ar ddyledswyddau gwragedd-ddweyd :Yr wyf yn gweled yn y gynulleidfa wraig sydd we li bod yn euog o anufudd-dod i'w gwr ac er mwyn ei nodi allan, mi a daflaf fy llyfr at ei phen." Yn y man cyfododd y lIyfr, ac yr oedd pen pob merch yn ei blu ar un- waith "Proffeswr," meddai efrydydd, yn ei ymchwil am wybodaeth yn y byd anifeil- aidd, paham y mae cath wrth fwyta yn troi ei phen i un cyfeiriad ac yna i gyfeir- iad arall I" Am y rheswm," meddai'r proffeswr, na fedr ei droi y ddwy ffordd ar unwaith, bid siwr." Ymladdwr ystrywgar oedd hwnw a roddodd hysbysiad yn y newyddiadur y buasai yn rhoddi deuddeg o wersi yn y gelfyddyd ardderchog o hunan-amddiffyn- iad am dair gini, a'r hwn pan ar y try- dydd wers a roddodd y fath gur fa i'w ddisgybl fel nas gofynodd am y naw gwers arall. Ebai bachgen bychan wrth ei chwaer ieuangach, "Mary Anne, fu mauia yn cynyg jam curens duon i chi, ac yn deud 'i fod o'n neis 1" Do, J!jhn Wei, peidiwch a'i gymeryd o," med<l.i'r bach- gen, profiad blaenorol yr h wn oedd wedi ei hysbysu fod jam yn cuddio rhywbeth arall heb fod yn hollol neis. Un diwrnod talodd y diweddar Mr Thynne-yr hwn oedd yu adnabyddus am ei hoffder o ymborth da-ytoxveliad a'r hynod Arglwydd R. Cymerwyd ef i'r giniaw ystafell, lie y canfu ei arglwydd- iaeth wrtho ei hun yn bwyta ciniaw bach blasus. Wedi ymddiddan am beth amserf dywedodd Mr Thynne—yr hwn a deimlai yn newynog wrth weled y liall yn bwyta: -I' Fy Arglwydd, fyddiii ddim llawer i chwi ddweyd, Doctor, da chwigwnewch fel yrwyf fi yn gwneud." Wol, doctor," n meddai Arglwydd R., "d chwi gwnewch fel yr wyf fi yn gwneud--ewch adref a bwytewch eich ciniaw eich him

A CARD. AI>I IMPOKTAN'T MS- COVERY is announced the Pari* igaro of a valuable remedy f i aurvow debi ity physical exhaustion, auc* k ndr-d coplaints. The dimeoverywat. ma(i- by It i> i^aio;iary iu Old Mexico tt saved biro t,m. v miserabley existence and ac early g»-ave. Kov Joseph Holmes, fsioomsbur^ Mati i.i. bury Square. London, W. U. will "purl dlt! pre^crip- tion, rree of char ree, oc receipt of a nelf- addressed l%tcped envelope. Mention thie paper

PERSON BRYNGWRAN A LLYTHYREN Y GYFRAITH. Drwg iawn genyf orfod galw$ylw y cyhoedd drwy y wasg at ymddygiadau annghristionogol y gwr sydd wedi ei osod Z5 gan awdurdodau yr Eglwys Wladol i ofalu am ein buddianau ysprydol yn y plwyf hwn; ond anghenrhaid a osodwyd arnaf, a gallaf sicrhau mai yr hyn sydd gas genyf yr yd wyf yn ei wneuthur wrth ddweyd dim yn galed am swyddog yn eglwys Dduw. Oddeutu blwyddyn sydd er pan y gosododd y person piesenol ei dabernacl yn ein plith, ac yr oeddym yn disgwyl pethau mawrion oddiwrtho, yn ol yr udgyrn a chwythwyd o'i fiaen; o ad er ein siomiant gwelsom mai gwynt oedd y cyfan. Yr oeddym yn cyd-dynu yn bur dda gyda'i ragflaenoriaid, ac yr oedd pawb o honom yn dra hoff o honynt, a diau eu bod yn foneddwyr yn gystal a Christionogion. Ni byddai unrhyw an- 0 y nghydfo 1 byth yn cymeryd lie cyd- rhyngom, ar unrhyw fater, ond byddai y naill yn ymdoddi i'r Hall, ac yn pender- fynu pobpeth yn dawol a thangnefeddus. Ond nid dyna ein hanes gyda'r offeiriad presenol, a gallaf dystio mai efe sydd yn gyfrifol am dori ar y tawelwch, canys gwnaethom ni yr oil a allem i'w barchu yn deilwng o'i safte. Gosodwyd ef yn gadeirydd y Bwrdd Ysgol, er mai efe oedd unig Eglwyswr oedd ar y bwrdd, a digon o ddynion llawn mor gymhwys ag yncau i'r swydd yn aelodau o honoj a chafodd amryw ddyrchafiadau ereill genym. Ond y funud y cafodd ef gyfleusdra i ad-dalu yn ol i'r plwyfolion am cu caredigrwydd, gwnaeth hyuy mewn dull hollol an- nheilwn^ fel y profa y ffaith ganlynol: Yn ddiweddar bu farw gwraig grefyddol barchus, yr hon oedd n weddw i un o'i wardeiniaid; a chan ei Dod yn Ymneilldu- wraig selog, datganodd awydd i gael ei chladdu o dan y Ddeddf Newydd, a rhoddwyd rbybudd i'r perwyl hwnw i'r person gan ei phlant; ond gan fod y rhybudd yn cynwys y Sabb ith—yr hwn, meddai y person, nad oedd i'w gyfrif i mewn ynddo yn. 01 y gyfraith—gwrth- ododd ei dderbyn, ^an tJ{hveyl y byddai raid iddynt adael iddo ef fyued drwy y gwasanaeth claddu, neu ohirio yr angladd ddiwrnod yn ddiweddarach, yr hyn nas gellfd ei wneyd yn hwylus. Pan welodd y plant amddifaid ei fod yn bwriadu gwrthod eu cais aethant ato drachefn, gan ddisgwyl y buasai taerni yn effeithio arno fel y gwnaeth ar y barnwr annghyf iawn hwnw gynt, yr hwn nid ofcai Dduw ac ni pharchai ddyn," a cheisio ganddo edrych dros lythyren y gyfraith at ei hysbryd, er mwyn i'r ymadawedig gael ei dymuniad, ac erfyniasant arDO wneyd tro Cristionogol yn lie tro cyfreithiol; ond ymddengys nad oedd yn bosibl ei ben- syfrdanu i wneyd sylw o'u cais, ac atebodd y gwnai efe yn ol llythyren y gyfraith ar y mater. Ac felly y gwnaeth. Yn awr, gydblwyfolion a chyd- ddegwmdalwyr, gan fod y person mor hoff o gadw at lythyren y gyfraith, gadewch i ninau ddangos iddo y gall mwy nag un ch war eu y dune yna. Os yr apel- iodd at Cosar, at Cesar y caiff fyned. Os ydyw llythyren y gyfraith yn caniatau iddo ef fwrw y Sabboth allan o rybudd y ddeddf gladdu-fel mae y Sabboth wedi ei fwrw allan o'r Eglwys mewn llawer lie —gadewch i ninau gofio. fud y gyfraith yn caniatau i ninau beidio talu y degwm ond drwy gyfrwng y cotiau cochion, y cotiau gleision, ac angylion syrthiedig Eglwys yr Estron. Gadewch i ni ei ad- gofio fod yn bosibl i ni ei orfodi i wario rhan sylweddol o'r gardod a delir iddo gan y plwyf cyn y Ilwydda i gael ei ddogn. Mae ymddygiadau crebachlyd o'r fath yn gwneyd mwy na dim i brysn,ro y Dadgysylltiad; ac os y ceir yn Bryn- gwran ailargraphiad o'r hyn a gymerodd le yn Heneglwys a manali ereill, cofied y gwr bonheddig mai iddo ef ei hun y bydd raid iddo ddiolch am dano. Amaethwyr Vmreillduol Bryngwran, beth ydych yn ei ddweyd yn ngwyneb y pethau hyn? YMNEILLDUWR.

Cafodd pobl Aberystwyth wl^dd ar-f ddtrchog wrth wrando ar y Parrh .J)bn Me' yu ystod Cynadlodd y 1hthodistiaid Seisnig a gyrahaliwyd yno. Yr oedd yn bevwi pawb a pkobpeth ya ei br^gethaa a'i areithiau. Bymtbeg mlynedd ya oj yr oedd yn porter ar y rheilffordd, ond yn awr yn un o'r gweinidogioa mwyaf noblogaidd yn Llundain.

TUDUR ALElJ A'R BYSGOT- WRAie. Yr oedd Tulur yn un nodedig iawn am ei arabedd a'i ddigrifwch. Byddai yn arferol a myned i farchnad Caerlleon, ac yr oedd yno Gymraes o bysgotwraig dra enwog am dafodi, ac ni byddai y bardd byth yn myned oddiyno heb alw gyda hi, er mwyn vchvdig ddigrifweh. Unwaith, tra yr yiuionai uwch ben dyferyn o fetheglin gydag un o'i gyf- eillion, daeth y bysgotwraig dlan sylw. "le," ebai y cyfaill, l'un ffraeth yw honyna, mridr hi hyd yn nod gau pen bardd Felly," atebai Tadur. Wei, gan dy fod a chyn lleied o gred yn ngallu ffrathinebol bardd, mi ddaliaf Itlwyn o fetheglin a thi, y bydd i mi osod pen ar ei henllib mewn ychydig funudau." Purion," meddai y cyfaill, ac ymaith a. hwy i'r m^rchnatty, Wedi dyfod o hyd i'r wraig, gofynai Tudur am bris y mecryll. "SwJlt y dwsin," oedd yr ateb. Swllt y dwsin am ryw erthylod meinion, llygadgocb, tagellrwth, drewllyd, fel yaa," dywedai yntau. "Ie, ac y maent yn rhy dda i dy ddanedd di am y pris." A. wydd ost ti & phwy yr wyt ya siarad, yr hen hupynt byr?' ''Gwn o'r goreu,, hefo griwd o brydydd torsyth na wyr ddim am fecryll." "Taw &'th nld, yr hen dwyll syowyr,— fe'th welwyd di a dau broest dan dy gesail o fewn yr wytlnos yma, a chuddiast ddwy gyhydedd hir o dan y gwey, yr hen draeth- odl." Yr oedd ystyr y brawddegau uchod yn dywyll i'r wraig, a gyrasant hi yn "wyllt wallgof gynddeiriog." Wedi cael y. hvdig lonyddwch de^hreuai Tudnr eilwaitb, Yr wyt ya meddwl na wu i ddica o dy hanes di? Nid wyt ti ddim ond unodl crwcca, ao nid yw dy holl deulu o hit gerdd yn ddim ond cyhydeddau nawban a tnawddgyrchau cad- wynog." Yr oedd y bysgotwraig erhyn hyn wedi myned i'r radd uchaf o wylltineb, a bloeddiai, Os nad ei di oddiyma'r inunnd yma, fe'th gymeraf o flaen dy well, am fy nifenwi,—un na buost ti ua'th deulu 'rioed yn werth dal canwyll & mi; mae yn ffiaidd gan i siarad a dy fath!" Aeth yntau yn miaen. Ti yfaist mown tafarndy, echdoe, dri pheint o doddeidiau, a bu raid dy gario adref mewn berf fynegol, a chafwyd dwy gystrawen yn nghoryn dy h?t, ag oedd yn perthyn i Aneurin Gwawdrydd." "Celwydd wyt ti yn ei ddweyd," llefai'r wraig yo groch, ni ddyiais ddim erioed, y bwbach prydvdd t >riyn!" yuy iiiunu "11 t.( l ). ,,01 0)'" J u, ebai Tudur, Tydi'u wir yr hen ri- »ch, yr beo gyrch a chwta, yr heii tttnod" yr hen ddybryasiiii, yrhe i le.ldf athalgrou, yr hen wreidd^oll, yi hen gvnghanedd gaeth, yr hen btmgoll, yr hen g'/nghane id groes o gyswllt ewinog,—cymer di ofal peidio tafodi dy well byth etc; yr hen rag- ferr, yr hen gynghanedd lus!, yr hen crych a llyfn." Yr oedd hyn yn ormod i'r wnig eisteddodd i lawr i nadu a wylo, heb vngan gair o'i phen. Yn awr daeth cyfaill Tudur yn mlaen, ac a roddodd ar ddeall iddi nad oedd dim anmharch yn nim a ddywedodd, ond mai enwau diniwed ar fesurau y pryd- yddion, a thermau y gramadegwyr oeddynt. Enillwyd y metheglin gan Talar, a gw .aeth efyn anrheg i'r bysgotwraig orchfygedi g. Dywedir fod gan y bardd ystorfa o adg-ii- eiriau wrth law bob amser i'w bwrw im ben ei elynion. Gw-isannetha yr englynion canlynol o'i t'el Dau Englyi i Ciiockiidd TrwYrlfrlu. Pifr.nwr blawd a. d%v'r, LL. doi d;,—L .bte -v, Bagl Iddew'n bugloddi, Beth a wnaet gyda'n bath ni, Bon llosdrwyu uwcb ben liestri ? Trwyn pladur, trwyn sur, trwyn sweh, — [trwyn conys, Taran honys, trwyn henhweh, Trwsiad earn boeriad corn bwch, Trosol yn berwi trawswch.

"PWYSO MOOR TEWION." Yn y Werin ddiweddaf alir pwt o lythyr o dan y penawd uchod. Y mddengys i mi yn lythyr brwût) os nad yn athrod ar y rhai sydd yn pwyso uioch. Gèil ei bun yn "Sion Chwareu Tig." Baich un o'i gwyn- ion ydyw y ddau bwys sydd ya cael eu tynu allan at y baw, ac nid at y clorian. M J,e y cloriau yn iawn, a'r pwysau wedi eu stiimpio gan y Llywodraeth, fel mai nid at y clorian y tynir y ddau bwys. Onid hen arteriad gwlad ydyw, a hyny cyn\cof Sion na minau. Credwn fod dwy ochr i hyn. fel i bobpotb. Ai chwareu teg ydyw, Sion," i stwffio y moch a bwyd nes y byddont yn uitithu chwythu, chwaithnch cerdae < a 1 pha sawl mocbyn tu tarw yn y truck, a hyny oherwydd ei orlwytho a hwyoi cyn dyfod i'w bwysa ? Gwneir hyn oil er mwyn cael ychydig geiniogu yn ychwaneg Lrn v mochyn. Onid ei ir rbestru gwe.turedoedd fel hyn yn anoneatrwydd ? Hefyd, onid ydyw "n ddealledig tod y ddau bwvs i'w tyn^, èl'y nid oes yna anonestiwv -d yn hyny. Dywed Stou n am bwysau eraill fydd yn cael eu Uadrata oddiar y gwerthwr, a thri swllt arad am bWYHO yn roglyd." Os gall" Sioa brnfi yr uchod, dylai ariei y gytraith ar bob yfrif. Mae yr uchoct yn ddywediad brwat h" n am pwyswr, pwyso yn rcgU'd." Y wyf fi bellach yn pwyso er's blyr y idoedd, ac l wyf yn tystio sn ngwyneb y wLid na ddarfu yr ua porthmon moch erioed ofyn i mi wneyd dim ond oedd yn deg a chyfiawn, ac felly piham mae eisieu pwyso yn rog- lyd Oaid gwr canol ydyw y pwyswr paharn y mae eisiau iddo wneyd cam a neb, pan nad oes neb yo gofyn am hyny ? Ooid ydyw mor bwysig i'r pwyswr blesio'r bobl ag ydyw iddo blesio y porthmon? Yr ydym vn credu mai un o'r rhai hyny ydyw "Sion," sydd aisiau v peiniog a'r geiniog. werth. PWYSWR.

GOLYGFA YN LLVS YR YNADON YN RHUTHYN. EMRYS AP IWAN YN GWRTHOD RHODDI TYSTIOLAETH YN SAESNEG. Mewn achos o enllib a fu o flaen yr ynadon yn Rhuthyn ar y 14eg cyfisol, fe alwyd ar y Parch. R. Ambrose Jones (Emrys ap lwan) i roddi ei dystiolaeth o blaid yr erlynydd. Cyn gynted ag y dechreuwyd ei holi, efe a ddywedodd :— Cymraeg yn Nghymru, os gwelwchyn dda." Gofynodd ysgrifenydd y Uys i Mr Jones oni fedrai efe Saesneg. Attebodd yntau, yn Gymraeg, ei fod yn medru Saesneg yn burion, ond nad oedd hynny yn un rheswm dros iddo siarad mewn iaith estronol yn Nghymru. Y mae yn amlwg na ddeallodd u o'r ynadon mo'r atteb hwn, am hynny efe a ddywododd ei fod yn rhyfeddu fod gwr cyhoeddus fel efe yn ewyllysio gwneyd i'r llys gredu na fedrai efe siarad Saesneg. Attebodd Mr Ambrose Jones, y trohwn yn Saesneg, mai dyweyd na fyn efe ddim siarad Saesneg a ddarfu iddo ef, ac nid dyweyd na fedrai efe ddim Sylwodd Mr Alun Lloyd, yr hwn oedd dros y diffynwyr, fod yn ddyledswydd ar Mr Ambrose Jones roddi ei dystiolaeth yn iaith arferol y llys, a fod ef yn rhyfeddu fod gwr galluog, ac o safle Mr J mes, a'r hwn oedd yn dysgu eraill i wneyd eu dyledswydd, yn rhoi esampl mor ddrwg yn y llys. Yna fe ddywedodd un o'r ynadon mai nonsense a fyddai i Mr Jones roddi ei dystiolaeth yn Gymraeg. Atteb- odd y tyst yn ddigofus mai llawn cym- maint o nonseme, a dyweyd y lleiaf, oedd fod dynion na fedrent mo iaith y wlad yn cael gweithredu fel ynadon a chyf- reithwyr mewn Ilys gwladol yn N ghym- ru, ac nad oedd y cyfryw rai ddim yn teilyngu eu cyflog na'u hanrhydedd, ac fod arno eisiau ei gwneyd hi yn an- mhosibl i ldynt hwy gael swyd lan. yn y Dywysogaeth. Rhyw un o honynt oedd yn tybied fod y tyst wedi rhni achos iddynt i'w gospi, a ofynodd iddo ail- ddyweyd yn Saesneg yr hyn a ddywed- odd efe yn Gymraeg. Gwrthododd yntau foddhau Saeson uniaith trtry wneyd hynny. Pan gofiodd y cadeirydd mai nid Mr Ambrose Jones 03dd y cyntaf i arfer y gair nonseme, 0fe a geis- iodd leddfu pethau trwy ddyweyd mai nid at siarad Cymraeg ynddo ei hun y darfu i'w frawd gymhwyso y gair no-sense, ond at golli amser i gyfieithu ei dystiol- aeth i'r Saesneg, ac yntau yn me Iru yr iaith honno. Attebodd Mr Jones nad oedd yntau yn barnn fod yn briodol colli. amser i droi ei dystiolaeth ef i'r Saesneg, am y dylai pawb ag yr oedd ganddynt swyddau yn y llys fod yn medru deall y tystiolaethau Cymreig yn ddigon da i allu hebgor y drafferth i'w cvfieithu i'r Saesneg. O'r diwedd fe geisiodd y cadeirydd berswadio y tyst i foddhau y Ilys trwy roddi ei dystiolaeth yn Saes- ljeg; a yr oedd Mr E lward Roberts hefyd, yr hwn oedd dros yr erlynydd, yn tybied y gallai Mr Ambrose Jones, ar ol gwneyd y fath aidystiad, ildio i appel y cadeirydd. Attebodd yntau na wnai efe byth siarad Saesneg mewn llya barn yn Ngbymru, beth bynag a fyddai y canlyn- iadau. Yn ngwyneb hyn fe benderfyn- odd vr vnadop hasio heibio i dystiolaeth y Parch R. Ambrose Jones. Ai gwir.,yw fod Mr Adams, yr ysgrifenydd, wedi dweyd y gofynai efe i'r ynadon am dridd"di Emrys ap Iwan i garclur, ac fod Mr Alun Lloyd yn dyweyd y cefnogai hwynt yn hynny o beth 1

Nos Fdrcher cyahaliwyd cyfarfod yn Clerkenwell, i groosawu Mr C >nybeare, A.S., ar ei ryddh td o garchar Derry. Pedwar rheswm oidd gan Df Guthrie dros fod yn ddirwcistwr—ei beo ya i4iirlach, et iecbyd yu well, ei galon yn yagafnapb, a'i logeil yn drymach. Pedwariaid go dda onide ?