Y Darian

Cynllun y Bedyddwyr i gynorthwyo Eglwysi Gweiniaid. Prynhawn dydd Iau, Mai'r 28ain, cafwyd cyfarfod cryf a brwdfrydig ynglyn a'r mater hwn ym Methesda, Abertawe. Daethai yno gynrychiol- aeth gref o eglwysi cylchoedd Aber- tawe, Treforis, a Phontarddulais. Llywyddwyd cynhadledd y prynhawn gan Arglwydd Pontypridd. Teimla ef ddiddordeb mawr yn y mudiad, ac y mae wedi gwneud help mawr i ennyn brwdfrydedd o'i blaid, heblaw hyn y mae wedi cyfrannu mil o bunnoedd tu- ag ato. Cafwyd araith yn llawn o ys- brydiaeth gan y Parch. W. A. Wil- liams, Pontypridd, yr ysgrifennydd, ac nis gallesid dewis neb cymhwysach i'r gwaith. Pwysleisiodd ef ddyled yr eglwysi mawrion i'r eglwysi gweiniaid. Codasai llawer o weinidogion goreu yr enwad o'r eglwysi hyn, ac o honynt hwy y cawsai eglwysi Morgannwg lawer o'n dynion cyhoeddus. Eto yr oedd llawer o honynt yn rhv dlawd i gynnal gweinidogaeth sefydlog eu hunain, a gweinidogion mewn eglwysi eraill yn gorfod byvv ar gyflog oedd yn annigonol Siaradodd Mrs. H. Morgan, Pontypridd, hefyd dros y cynllun, a Dr. Edwards, Caerdydd, y Cynghorwr Dd. Griffiths, ac eraill. Traddodwyd areithiau yn yr hwyr gan Dr. Morris, Treorchy; y Parch. E. T. Jones, Llanelli, ac eraill. Disgwylid y byddai Mrs. Edwards, Caerdydd, hef- yd yn siarad, ond trefnwyd i gael cyf- arfod i'r chwiorydd yn fuan a cheir ei hanerchiad hi yn hwnnw. Pum mil ar hugain oedd y nod osodasai'r Bed- yddwyr o'u blaen, ond cymaint oedd y brwdfrydedd a gynhyrchwyd mewn cwrdd yng Nghaerdydd, a'r symiau a daethent i fewn fel y teimlir yn bur sicr bellach y gellir cael hanner can mil os nad ychwaneg cyn y diwedd. Cafwyd addewidion lawer am symiau da yn Abertawe. Disgwylia llawer o eglwysi bychain yn aiddgar am y cymorth ddaw iddynt o'r gronfa hon. Y Bedyddwyr yw yr olaf o'r enwadau i symud i gael cronfa o'r fath, ac of- nid ar y dechreu mai methiant a fydd- ai'r cais i'w ffurfio. Arwydd dda yw fod pethau yn troi allan yn well nag y tybesid. -Goh.

Pontypridd a'r Cylch. Sul a Llun, Mai 17eg a'r 18fed, bu gwyl bregethu Salem, Llanilltyd, a gwasanaethodd y Parchn. J. R. Evans, Llwynhendy; J. Evans, Llantrisant; T. Idwal Jones, Llwynypia. Y Sul a'r Llun o'r blaen bu cwrdd pregethu Capel Rhondda, a'r dewrion fu yn traethu oedd y Parchn. J. R. Evans, Llwynhendy, a Hermas Evans, Cwmbwrla. Nos Lun cawsom wledd gerddorol yn y Tabernacl gan Gor y Capel, dan ar- weiniad Mr Alun Dummher. The Martyrs oedd testyn y cantata, ac aeth y cor trwy y gwaith yn rhagorol. Chwareuwyd ar yr organ gan Mr T. LI. Jenkins, A.R.C.O., Rhydfelen. Bu farw Mrs. Mary Richards, priod Mr David Richards, 154 Ynyscynon Road, Trealaw, Mai 17eg, gan adael ei phriod ffyddlon a chwech o blant a pherthynasau, a Ilu o gyfeillion, yn eu galar. Yr oedd yn un o aelodau henaf a ffyddlonaf Bethlehem—yn aelod o'r cor trwy y blynyddoedd, yn gymeriad disglaer, yn briod diwyd, trefnus a dar- bodus, yn fam dyner a chymdoges oedd a gair da iddi gan bawb. Teimla y cor a'r arweinydd yn ddwys ar ol Mrs. Richards, gan mor ffyddlon yr oedd gyda'r canu. Dydd Iau, yr 21ain, claddwyd ei gweddillion yng nghanol cawodau o ddagrau yng Nghladdfa Gy- hoeddus Trealaw. Gweinyddwyd gan y Cyfaill John. Da deall fod Bazaar Bethlehem, Tre- alaw, wedi troi allan yn llwyddiant mawr-yr elw tua 9200. Mewn undeb mae nerth. Mae y Bethlehemiaid yn I cydweithio. CYFAILL JOlIN. I

Cymanfa Ddwyreiniol Bedydd- I wyr Morgannwg. DOSBARTH ABERDAR. Thoa. M. Davits, Yegrifennydd. Yr Aiholiad Llafar No Fawrth, Mawrth 31ain, 1914. Ffuriwyd puujp o ofyiiiadau g-in y Parch E. W. Davies, Ton-Yhtrad, Wele rhestr o'r ymgeiswyr a'u teilyngdod. I YNYSLWYD (ABERDAR.) Margaret Ann Evans, 100 o farciau; Evelyn Sambell, ioo; Esther Harris, ioo; Arianwen Leek, ioo; David Her- bert Morgan, ioo; James Harries, ioo; Thomas Davies, ioo; William Harris, ioo; Gwyn Emlyn Morgan, ioo; Clifford Bow en, ioo; Brinley Williams, ioo; Daniel Benjamin Sam- bell, ioo; Daniel John Jones, ioo; Mary Ann Davies, 90; Ebenezer Williams, go; Frank Sambell, 90; Idris Thomas, go. I GADLYS (ABERDAR.) Willie Probert Davies, 100; Cyril Richards, 95; Cassie May Williams, 75; Gwendoline Thomas, 60; Jack Lewis, 55; I RHOS (MOUNTAIN ASH). Olwen Olden, 100; Thomas E. Davies, 100; Herbert E. Davies, 100; Maud Davies, 100; Doris Clarke, 100; Anianwen Griffiths, 100; Sarah Ann Davies, 100; Benjamin Powell, 100; Trefor Thomas Morgan, 40. I SOAR (LLWYDCOED.) Elwyn Davies, 100; Gwen James, 75; Annien Evans, 75; Edgar Row- lands, 60; Eurfryn Evans, 60; Netta Evans, 50; Doris Rowlands, 50. I NEBO (CWMDAR.) David John Parry, 100; Sarah Lewis, 95; Alexander Saunders, go; Lizzie Jane Parry, go; Lizzie Jane Saunders, go; Gwennie Edwaras, go. JERUSALEM (PENRHIWCEIBR.) John James Webb, 100; Brinley Edwards, 100; Richard John Davies, 100; Benjamin Codd, 100; Robert Hugh Roberts, 100; William James D. Williams, 100; David Ricfiard Ro- berts, 100; David George Webb, 100; Katie Davies, 100; Lourie Grocott, 100; Nancy Richards, 100; Annie Stonwary, 100; Phoebe Davies, 100; Elizabeth Ann Davies, 100; Maud Eynon, 100; Maggie Sarah Roberts, 100; Alice Evans, 100; Elizabeth Jones, 100. GWAWR (ABERAMAN). Annie Powell, 100; Annie Griffiths, 100; Violet May Watkins, 100; Bron- wen Davies, 99; Albert S. Davies, 95; Blodwen Jones, go; Mary Grainger, go; Glyn Lewis, 90; Aneurin Phillips, 86; Phillip George Hay Ward, 71; Wil- liam J. Hayward, 40. NODDFA (TRECYNON.) Emrys Harris, 100; May Harries, 100; Thomas Oswald Davies, 100; Colman Jones, 100; Evan T. Evans, 100; Emily Evans, 100; Maud Evans, 100; Annie Evans, 100; Lizzie Wil- liams, 100; Annie M. Morris, 100; Olive Evans, 100; Ceinwen Morgan, 100; Gertie Holmes, 100; Annie J. Jones, ioo; Annie Margaret Evans, 100; Hilda Williams, 100; Doris Llewelyn, 100; Gweneth Jenkins, 100; Robert Mills Daies, 100; Theo Mor- gan, 85; Annie M. Davies, 60. RAMOTH (HIRWAUN.) Mary Jane Williams, 90; Nellie Wil- liams, 90; Mabel Williams, 90; Maggie Ellen Lewis, 85. BETHANIA (CWMBACH.) Willie Fletcher, 100; Evan J. Evans, 100; Emrys Marshall, 100; Erasmus Jones, 100; Mary Ann Thomas, 100; Clifford Thomas, 100; Glyndwr Davies, 100; Edith Owen, 100; lestyn Jones, 100; Evelyn Jones, 100; Mary Ann Sully, 100; Elias Rees, 85; Janet Ann John, 85; Emma Fletcher, 85; Ettie May Owen, 85; Edmund Ed- wards, 85; Idwal Williams, 80; Han- del Hughes, 80; David John Morgan, 75; Gordon Jones, 75; Johnny Lewis, 65; Arthur R. Pugh, 65; Davjd Thomas Jones, 65; Beatrice Challen, ger, 65; Henry Thomas, 60; Bertie Lewis, 60; Elena Lippitt, 60; Beatrice Potter, 60; Donald Bryant, 55; Charles Morgan James, 55; Gomer Griffiths, 55; Jennie Owen, 55; Betty Rees, 55; Islwyn Griffiths, 40; Evan R. Arthur, 40; Sarah Janet Davies, 40; Olwen Potter, 40; Ethel Wickam, 35- SEION (CWMAMAN.) I Annie Jenkins, 100; David Stanley Thomas, 100; Catherine Morgan, 100; Mildred Lloyd Hughes, 100; David John Rosser, 100; Olwen James, 100; Eluned Rees, 100; Ivy Morgan, 100; Blodwen Gower, 100; Katie Evans, 100; Rosie Thomas, 100; Morgan Morgan, 100; Tommy Jenkins, 100; Ceinwen Mathews, 100; Esther Mary Harries, 100; Olive Evans, 100; Annie Mary Thomas, 100; Annie Evans, 100; Catherine Jane Morgan, 100; Josiah Henry Evans, 100; Daniel Evans, 100; Olwen Mathews, 100; Annie Mary Rosser, 71; Mary Lizzie Thomas, 60; Thomas Emlyn Evans, 50. BETHEL (ABERNANT). I Mary Ann Evans, ioo; Sarah Evans, 100; Arianwen George, 100; Thomas Lewis, 100; Thomas Evans, 100; David Samuel, too; William Evans, 100; Robert John, 100; Evan Evans, 100; Kate May Williams, 85; Benjamin Samuel, 85; Blodwen Wil- liams, 80; James Meyrick, 80; Maggie Evans (iaf), 75; Louie John, 75; Irene Jones, 75; Bessie Evans, 55; Bessie Bowen, 50; Maggie Evans (2il), 50. HEOLYFELIN (ABERDAR). I Gwennie Davies, 100; Beatrice Darby, 100; Katie Phillips, 100; I Maggie M. Phillips, 100; Hannah M. Thomas, 100; Catherine Thomas, 100; Hannah Edlen Jones, 100; Gwennie M. Darby, 97; Annie Evans, 97; I' co Mattie Smith, 92; Joseph Emlyn Thomas, 90; Wynford H. Williams, go; Thomas J. Edwards, go. SALEM (GODREAMAN). I Blodwen Davies, 100; Annie May Evans, 100; Ceridwen Leach, 100; Doris Sangar, 100; Lizzie Wood- house, 100; May Lewis, 100; Mattie May Jones, 100; Lily May Harris, 100; Helena Maud Harris, 100; Enid Pryce, 100; Myfanwy Jones, 100; Cassie Evans, 100; Nellie Edwards, 100; Kitty Jones, 100; Olive Howells, 100; Annie May Wasley, 100; Angus John Jones, 100; loan Leach, 100; Cissie Vaughan, 95; Doris Vaughan, 95; Edward Jones, 92; Thomas John Jones, go; Gwyn Jones, 90; Cyril Price, 85; David Vaughan, 85; Irene M. Price, 75; Annie Williams, 75; Jessie Thomas, 75; Ivor Jones, 75; John Wiliams, 75; D. W. Jones, 75; Olive Banner, 70; Christopher Wood- house, 55; Annie G. Leach, 55; John Phillips, 40; Elvira Phillips, 30; An- eurin Jones, is. CALFARIA (ABERDAR.) I Jessie Jones, 100; Olwen Roderick, 100; Gwyn Davies, 100; Kathleen An- thony, 100; Maldwyn E. Jones, ioo; Lewis Davies, 100; Irene Knight, 100; Benjamin Rees, 100; Jane Maud Rees, 100; David Rees Evans, ioo; Millie Thomas, 100; Spencer Collins, 100; Irene Maud Jones, 100; David Oswald James, 100; Doris Edwards, 100; Edgar Jones, 100; Muriel Jones, 100; Emrys Morgan, 100; Eva Jen- kins, 100; Richard Emrys Price, 100; Olwen Druce, 100; Arthur Price, 100; Rachel Ann Rees, 100; Olwen Davies, 100; Peggie Frost, 100; Hettie Price, 100; May James, 100; Irene Morgan, 100; Gertie Davies, 100; Lily May Jones, 60. BETHESDA (ABERCWMBOI). I Annie Morris, 100; Annie E. Evans, 100; Lizzie M. Rees, 100; Owen Davies, 100; William J. Morris, 100; Abraham T. Lewis, 100; Willie Davies, 100; David J. Lambert, 100; David M. Rees, 100; Daniel J. Phillips, 100; Ernest Ll. Jones, 100; Willie Phillips, 100; Richard J. Phillips, 100; Gwynfryn Evans, 100; Maggie M. Neal, 100; Lizzie E. Grand, 100; Minnie M. Jones, 100; David W. Thomas, 100; Ena M. Evans, 100; Sydney Hill, 100; Sarah E. Morris, 100; Doris Brackstone, 100; Daniel Taylor, 100; May Phillips, 100; David G. Phillips, 100; Amy Morgan, 100; Tommy Kilcombe, 100; Olwen Davies, 95; Freddie Phillips, 85; Morris Ward, 85; Bertie Backstone, 85; Gwen Morgan, 85; Rebecca Davies, 75; Ethel Rivers, 75; Eileen Clark, 75; Lizzie James, 75; Bryn Morton, 75; Ivor G. Hughes, 50; Maggie Davies, 35; Myrddin Parry, 35. FFRWD (MOUNTAIN ASH). I Edward H. Powell, 100; Jessie Davies, 100; Morfudd Watts, 100; Alice Adams, 100; Theresa Powell, 100; Nellie Drinkwater, 100; Bessie Jeffreys, 100; Gwladys Watts, 100; Lilian Ashford, 100; Alice Bartlett, 100; Bessie Drinkwater, 100; Emrys Watts, 95; Celia Evans, 70.

Undeb Ysgolion Sul Annibynwyr I Gogledd Morgannwg. Arholiad Dosbarth la, Ebrill 7ed, 1914. I Y gofyniadau gan Miss Emma Stubbins, Ysgol Robertstown, Aberdare. (Parhad.) Bethania, Dowlais. I Safon Mebyd, Gradd 1, 2, 3: Thomas O. Hicks, Emlyn Phillips, Glyn Rees, Evan Clifford Jones, Willie Jones, Gwyneth Edwards, Irlys Jones, Ray Evans, Gertie Jones, Beatrice Lewis, Katie Jones. Safon II., Gradd 1, 2, 3: Irene Ed- wards, Margaret Thomas, Annie J. Lewis, Enid Rees, Louisa Harris, Hetty Evans, Annie Jones, Daniel Evans, W. T. Evans. Safon III., Gradd 1, 2, 3: Phyllis Ed- wards, Eunice Jones, Nellie Jones, 01- wen Evans, Mary Jones, Thomasina Jones, Stanley Jones, Trevor Rees, Ivor' James Evans. Safon IV., Gradd 1, 2, 3: Catherine J. Jones, Asneth Jones, Lilian Rees, Annie May Williams, Horace Lloyd, Emlyn J. Daviets, Idris Evans, Harold Glyn Lewis, Joseph J. Lewis. Safon V., Gradd 1, 2, 3: Tom S. Evans, Richard W. Lewis, James Harris, J. Haydn Jones, Wm. J. Rees, Thomas Harris, David James Thomas, Maldwyn Davies, Jacob Evans, Wm. M. Lewis, Willie Jones, Mary 0. Jones, Bronwen Jones, Agnes Jones, Sadie Jones, Winnie Harris, Sarah J. Davies, Etta M. Phillips. Nifer, 56. Arhohvyd gan Mr D. R. Davies, Gwernllwyn, a Mr Daniel Davies, Penywern. Dowlais. Bethania, Dowlais-Gellifaelog. Safon Mebyd, Gradd 1, 2, 3: Dorris Thomas, Bessie Davies, Henry Price, David Wm. Morgan. Gradd 2, 3: Mary A. Davies. Eddie Williams, Wm. Ed. Evans, Jennie Owen, Thomas Williams. Safon II.. Gradd 1, 2, 3: Briallen Thomas. Gradd 1, 2 Olwen M. Treen, Muriel Jenkins. Safon III., Gradd 1. 2: Willie Price, Emrys Morgan. Safon IV., Gradd 1, 2, 3: Bronwen Davies, Elizabeth Evans, Sarah Evans, Rachel A. James. Safon V., Gradd 1, 2, 3: Nanna Davies, Maud Price. May Thomas. Dorris Thomas, May Prosser Davies, Phoebe Treen. Gradd 1: Elved Lloyd, Wiii. Llew Owens. Nifer, 26. Arhohvyd gan Mr D. Richards, Gwernllwyn. a Mr John Mor- gan, Bryn Seion, Dowlais. Bethania, Dowlais-Caeharris. Safon Mebyd, Gradd 1. 2. 3: Mathew Williams. Maldwyn Thomas, Trevor Davies. Stephen Davies. Gradd 1. 3: Cyril J. Thomas, Willie Williams, lor- werth Davies. Safon I., Gradd 1. 2, 3: May Wil- liams, Bessie Williams. Safon III., Gradd 1. 2, 3: Maggie Thomas, Gwenhwyfar Morgans, Gwen- ith Jones. Safon V., Gradd 1. 2. 3: Foster Lewis, Idris Evans, Johnny Williams, Tom Stanley Evans. Nifer, 16. Arholwyd gan Mr Emlyn Davies, Penywern, a Mr David Wm. Davies, Bryn Seion, Dowlais. Bethania, Dowlais-Pen yr Incline. Safon II., Gradd 1, 2, 3: Olwen Roberts, Thomas Morgan, Henry Mor- gan, Mary Morris, Ceinwen Prosser, Ceinwen Jones, Priscilla Rogers, Edith Maud Jones. Safon III., Gradd 1, 2, 3: Carrie Jones, Mary Rogers, Bessie Rees, Sarah Jane Jones, Beatrice Morgan, Carrie Hughes, Annie Voucher. Nifer, 15. Arholwyd gan Mr Thos. Williams, a Mr D. Pugh Williams, Gwernllwyn, Dowlais. Bethania, Dowlais-Pant, Safon 1., Gradd 1, 2, 3: Trevor Davies, David Walters, Jennie M. Ed- wards, Rachel Price, Annie Walters. Safon II., Gradd 1, 2, 3: Tudor Davies, Wm. J. Hughes, Idwal Davies, Morgan Pope, George Richards, Gwyn Price, Nancy Price. Nifer, 12. Arholwyd gan Mr Evan Davies, Bryn Seion, a Mr David Arthur Morris, Penywern, Dowlais. O.Y.—Y mae yr uchod yn gorffen rhestr enwau y plant fu yn sefyll Arholiad Llafaredig yn Dosbarth la. am eleni. Bydd y tystysgrifau yn barod mor fuan ag y byddo modd. Daw canlyniadau Dosbarth Ib-Ar- holiad Ysgrifenedig y plant dan 13 oed yn Safon IV. a V. ar fyrder bellach. J. STJLGWYN DAVIES, Ysg. Siloh, Aberdar, Mai 27, 1914.

Gohebiaeth. Y GAN A'R DELYNEG. Mr. Gol-)-Y mae cryn ysgrifennu wedi bod yn ddiweddar parth y gan ar delyneg. Bu rhai o'n prif feirdd yn ceisio tynnu llinell derfyn rhyngddynt. Hyd yn hyn nid oes ond ychydig oleuni wedi ei dderbyn. Ysgrifennodd y Parch. William Ifan, B.A., bardd coron y Fenni, yn alluog ar y mater. Ond ychydig iawn o loewyd ar fy neall ganddi. Credaf fod Bardd Coron y Fenni yr awdurdod uchaf yng Nghymru ar y delyneg. Y mae Tros ei Nyth" yn llawn o'r telynegion tlysaf a gyfansoddodd bardd Cymreig erioed. Gwelais ysgrif neu ddwy gan y Bardd Cenedlaethol Brynfab ar y pwnc hefyd, ac yr oeddynt yn dangos cryn allu. Rhoddodd i ni enghraifft o'i waith ei ihun, a'r anfarwol Nathan Wyn, ac y mae cryn wahaniaeth rhyngddynt, a phe buaswn i yn myned i feirniadu, buaswn yn ystyried yr eiddo Brynfab yn rhagori. Yn awr, pa beth ydyw telyneg? Pa un ai can i'r adroddwr ai can i'r cerddor ydyw ? Os can i'r cerddor i gyfansoddi alaw arni ydyw, nis gellir galw y rhan fwyaf o gyn- hyrchion Eifion Wyn yn delynegion. Wele ei "Oro Pro Nobis" — Mae'r curlaw yn dallu Ffennestri fy nhy, A thymestlwynt Tachwedd A gyfyd ei ru; Mae cedyrn y derlwyn Yn siglo i'w gwraidd, A brefu am loches Wna ychen a phraidd, Ein Tad, cofio'r adar Nad oes iddynt gell, Mae'th eira mor agos, A'th, haf Di mor bell. Mac'r ewyn yn wyn Ar y mordraeth gerllaw, Cynn wynned a dalen Y llyfr yn fy llaw; A hed y gylfinir Fel cri trwy y nef, Gan ofn y rhyferthwy A'i ddigter ef. Ein Tad, cofio'r morwr Rhwng cyfnos a gwawr, Mae'i long ef mor fechan A'th for Di mor lawr Onid ydyw yn gan odidog. Nis gallaf I yn fy myw ei galw yn delyneg. Ai nid can i'w hadrodd ydyw? Nid can i'r cerddor i gyfansoddi alaw afni. Pwy gerddor yng Nghymru heddyw fuasai yn myned i draffcrth i gyfansoddi alaw arni? Buasai ei alaw yn draws- gyweiriadau i gyd. Drwv hynny yn ddiflas, os nad yn wallus. Yr agosaf i delyneg o holl Ganeuon Eifion Wyn yn ol fy syniad i am delyneg ydyw a ganlyn Bob nos ole lleuad, Bob nos oie lleuad, Fel deuai'n ei thro, Rhodianna i garu Wnai deuodd y fro; Mordwyo wnaem ninnau 0 gilfach y gro. Mordwyo, mordwyo, 0 gyrhaedd, o glyw, Myfi wrth y rhwyfau, A Men wrth y llyw. I Rhyw nos oleu leuad A ddaeth yn ei thro, Rhodianna i garu Wnai deuoedd y fro, Mordwyo wnaem ninnau 0 gilfach y gro. A gwnaethom cyn dychwel Y llw i gyd fyw, Myfi wrth y rhwyfau, A Men wrth y Ityw. I Buasai yn hawddach i'r cerddor gyfan- soddi alaw ar y gan hon na'r gan flaenorol, gan ei bod yn fwy cerddorol. Yn ol fy marn i geiriau cerddorol ydyw telyneg. Edrycher ar yr eiddo Ceiriog, hawdded i gerddor ganu arnynt. Wele "Tros y Garreg" Fe ddaw wythnos vn yr haf vii yr haf Gweled hen gyfeillion gaf, Tros y mynydd I Feirionydd; Tros y garreg acw'r af, ar y mynydd, wele hi, Draw yn pwyntio ataf fi, Fyny'r bryn o gam i gam Gyda'm troed fy nghalon lam, Af ag annrheg Tros y garreg I fy unig anwyl fam, etc., etc. Eto "Y Fwyalcheii, Y frwydyr aeth trosodd o'r diwedd, A baeddwyd y gelyn yn llwyr, A'r ser edrychasant ar Wynedd Ar bore ddilynodd yr hwyr; 'Roedd yno ieuengtid yn gorwedd, Am sefyll tros Wynedd yn bur, Yn fore daeth mamau a gwragedd I chwilio am feibion a gwyr. Fe ganai mwyalchen er hynny Mewn derwen ar lanerch y gad, Tra'r coedydd a'r gwrychoedd yn lledu Ei breichiau tros filwyr ein gwlad; Gorweddai gwr ieuanc yn welw, Fe drengodd bachgennyn gerllaw, II Trai dad wrth ei ochor yn farw A'i gleddyf yn fyw yn ei law! Gan frodyr, chwiorydd, a mamau, Fe gasglwyd y meirwon yng nghyd, Agorwyd y ffos ac fe'i cauwyd, Ond canai'r Fwyalchen o hyd,, Bu brwydyr Maescrogen yn chwerw, Gwynfyd yr aderyn nas gwyr, Am alar y byw am y meirw, Y bore ddilynodd yr hwyr. Dyna ddull Ceiriog o delynegu. Ni welodd Cymru erioed ei hafal. Er fod Cymru heddyw yn gyfoethog o delyn- egwyr, rhaid i'r cerddorion droi yn ol at Ceiriog a Mynyddog am eiriau i'w halawon. I R. E. JONES. I

Y SKINTIAr. I loti (-Irv eti Ifawl Nefolaidd hyfrydo); I'w anian Ef mynn yn ol Haeddiannau y \vi»dd ddynol. Daw'n hur eu natur eto—trwy haeddiant Ti-,t a(fdas y -;ilo: Gwiria dawn ei Gariad O, A'i gadernid gae(I at-no. Bryncethin. CYNDAL.

Colofn y Beirdd. Cyfeiried ein cyfeillion barddol eu cynhyrchion i Brynfab, Yr Hendre, Pontypridd. Cwm Rhondda.—Mae y ddwy gan yn gymeradwy iawn. Y Darian,Henffych well, hen gyfaill. Diolch am eich dymuniadau da. Sul y Blodau.-Yehydig yn anamserol yw y penillion hyn yn awr. Ond nid eich bai chwi yw hynny. Awel Mai.—Englyn gwych, o feddwl a chynghanedd. Ffarwel, Asaf, Tyrd Wanwyn. — Englynion medrus iawn. Haul Ebrill.-Tlws iawn. Ffordd Dyrchafiad—Llinellau gwych- ion. Anfonwch yn amlach. Y Deryn Pur.—Ymddengys y ddau bennill blaenaf. Rhaid gadael yr olaf allan. Mae yn rhy ddibwynt. Nid Cyinraes yw y Gog-estrones ydyw, ac aiff i ffwrdd yn fuan. Briallau.-Rhy wallus. Mae rhai o'r llinellau heb gysgod cynghanedd yn- ddynt. Ewch i'r Ysgol Farddol ar un- waith. Hiraethgan.—Rhy faith yw y gan hon. Ond mae yr amgylchiadau yn galw am gydymdeimlad, heblaw mai boneddiges sydd yn curo wrth y drws. Bugeiliaid Mynydd Du. Maith yw y gan hon eto ond mae rhyw swyn neill- duol ynddi, er fod y testyn dipyn yn Heol. I'r Swyddfa.—W. LI. Enid Hughes, Cyndal, Perllanog, John Rees.

SUL Y PASG. Sul, pan adgylododd lesu Foreu wawr o'r bedd yn fyw, Sul daeth gohaith i deyrnasu I galonnau dynolryw, Sul ymledodd pren y bywyd Ei ganghennau yn yr ardd, Sul cyfododd seren gwynfyd I lewyrchu 'n fythol hardd. Sul pan ddaeth yr haul tanbeidiol I oleuo'r tywyll fedd, Sul daeth Iesu'n anorchfygol Fyny'n fyw ar newydd wedd, Sul y gwelwyd Rhosyn Saron Yn ei dlysni foreu wawr, Sul daeth gobaith i bob calon, Gael dod Ian o lwch y Ilawr. Sul arfaethwyd cyn bod Eden I Iwyr chwalu niwl y glyn, Sul daeth goleu i ffurfafen Arwr Croes Calfaria fryn, Sul gobeithion y cenhedloedd I gael dod o'u beddau'n rhydd; Sul y boreu ymddanghosodd Yn yr Ardd y Seren Ddydd. Sul pan ymddanghosodd sylwedd Y cysgodau yn ei nerth, Sul agorwyd drws gorfoledd Gan Breswylydd Mawr y Berth; Sill a saif yn destyn syndod Pan el heihio r olaf ddydd, Sul i'w gadw a'i gydnabod Pan o'r bedd daeth Iesu'n rhydd. Tredegar. W. LL. UCHELGAIS. Uchelgais didrai sy' drwm,—yn Ilanw Llenyrch pennaf rheswm; Gwna fyd gwell, neu logell lwm, A'm gadael mewn siom godwm. W. BASSETT. BEDD ARWYSTL. 'Hol teithio diwrnod hir,—daeth Arwystl, Doeth wron, i'r cleidir, Mwy call, mwy deall, i dir Bro angau ni hebryngir. W. BASSETT. GWALIA. Gwalia dlos sy'n ymddyrchafu, Mae ei haddysg yn cynhyddu, Gloewi mae ei bri; Ymaith ffy ei hanystyriaeth, Tyfu wna mewn gwir ddynoliaeth I foesoldeb a gwybodaeth, Gwalia wen yw hi. Mae ei hryniau oil yn siriol, A'i dyffrynoedd yn berswynol (fy ngolwg i. Cyfyd gweddi o fy nghaIon- Bydded iddi bob bendithion, Llwyddiant, rhyddid, hedd, a digon Fyddo ynddi hi. Magw-d ganddi lu o gewri, Rhai ddioddefodd ing a thlodi Rhwng ei bryniau hi; Gwlad y beirdd a'r per gantorion, GwIad sy'n fawr ei rhagolygon, Cludo'i chlodydd wna'r awelon, Cadwed bytb ei bri. Ferndale. JOHN HUGHES. Printed and Published for the Propr ietors, The Tarian Publishing-Co., Ltd., by W. Pugh and J. L. Rowlands, at their Printing Works, 19 Cardiff Street, Aberdare, in the County of Glamorgan

Chwedlau Hamdden. Cyfres o ystraeon difyr. Gan J. TYWI JONES, Glais. Mewn LUan, is. Mewn Amlen Bapur, 9c. Drwy'r Post, is. 2c. a 10ie. <: Y digrif yw nodwedd fwyaf amlwg pofc ystori, ond y mae ambell darawiad grymus a difrifol yn y llyfr; y mae'r moesoldeb dwys sy'n rhedeg drwy'r ystoriau, a'r syniad ain chware teg, yn sicr o fod wrth fodd gwerin iach gwlad." -0. M. Edwards, Ysw., M.A., yn y Cymru. Rhwng difrif a chware, rhydd fon- clust i lawer arferiad a gwbl Tiaedda'r driniaeth, ac y mae'n ietfhyd meddwl sylwi ar ei fedr i weinvddu'r oruchwyl- iaeth hono. Os gall unrhyw un ddar- Uen—'Beth sydd mewn Het V heb deim- lo ei ochrau yn hollti gan chwerthin y mae yn wrthrych tosturi a dweyd y Ilei- af. Er wedi darllen y stori hon o'r blaen, deil yn ei bias o hyd."—Cemlyn yn y Western Mail. Yr oil yn fyw gaji ddyddordeb a syl- wadaeth graff, finiog, yr Awdwr ar gy- meriadau a bywyd Cymru ymhob gwedd arnynt. Ifano yn y C&rdiff Times. Gellir eu cael trwv law awapthiarva w 61 nn-;m-00