DARLLENWCH ERTHYGLAU (8)
News
DYLANWAD CERDDORIAETH AR Y NATUR DDYNOL. (Parhad o'r rhifyn diweddaf.) Dyma'r ysbryd oedd yn hen ddiwygwyr Cymru. gan deithio a phregethu a goleuo'r bobl a'u rh. ddi ar y cyfeiriad iawn, a chodi eu hysbryd i gvnheu fel fflam o'u mewn ond yr hyn oedd yn cadw yr ysbryd hwnw yn fyw oedd dylanwad hen alawon cysegredig ein gwlad, a diolch fod relics o'r cyfryw wedi disgyn o oes i oes i lawr i'n dyddiau ni, gan gadw'n fyw ysbryd yr hen ddiwygiadau yn swn ein hen alawon, yr hyn sydd wedi lefeinio a gweithio trwy ein hvabrvd a'n gwneud yn uwch mewn moesoldeb na'r un genedl ar y ddaear. Yn nghynulleidfaoedd Cymru, lie y mae canu cysegredig yn cael y sylw priodol, a'r holl gynulleidfa yn cymeryd rhan yn y gwas- anaetb, nid rhyw ddyrnaid o ganwyr cyf logedig o amgylch yr offeren, na. mil neu ragor o gynulleidfa yn codi fel coedwig ar eu tbraed, ac yn canu a'r ysbryd ac a'r deall. Mae'r dylanwad yn anorchfygol, y, fath nes v gwna ein codi a'n ca.rio fel llong yn ei llawn hwyliau o don i don, neu o gynhyrfi^.d i gynhyrfiad o level y byd, i 'hedeg fel cerubiaid o ran ysbryd mewn byd uwchben. Dyma ddirgelwch llwyddiant Moody a Sankey i raddau poll Moody yn pregethu a dysgu y bobl, gau raddol godi'r ysbryd, fel y gwelir ager mewnbsrw edydd, ac yua wedi eu codi i'r pwynt uehaf, cerddoriaeth fel yn gafaelyd yn y dylanwad oedd Moody wedi enill trwy siarad, iaith yn methu myned yn mhellach, cerddoriaeth yn ei dylanwad yn cario y gynulleidfa i dir- oedd uwch, a'r bobl yn methu deall llwydd- iant y ddau ddiwygiwr. Tra mao cymdeithasau ya ceisio gwneud ac yn gwneud llawer o ddaioui trwy ddy lanwad cerddoriaeth i gyffroi y teimlad dynol, mae llawer iawn o'r Italian Operas &'u chwareuacthau isel, dichwaitli, a'r Nigger Songs. gan ddynwared yr American croenddu, y rhai roddant gymorth a gwaith i'r cyhyrau cliwerthin. a'r olaf, ond nid y lleiaf, ballads y music halls, lie y cymysgir Ganeuon a diod, cyfeddach a meddwdod, "Not for Joea'r Jingo Songs Mae'r farchnad mor llawn, a'r gofyn gymaint o'r nwyddau ysgafn hyn, nes y gwua i ddyn syuu at y nifer sydd yn dyfod allan bob blwyddyn, ac o ran teilyngdod cyfansodd- iadol, mae 99 o bob 100 o honynt mor feddal a thrwbl a mwg a diod lie eu cenir. Am ddylanwad, nid oes dim oud dylanwad i flunto y gyneddf dyner hono sydd mewn dyn yn deheu am hedeg tuag i fyny, a'i yru tuag yn ol i bwll llygredigaeth, y cwbl fel foot prini ar draeth amser, un Uanw wna olchi y cwbl i ffwrdd heb son am danynt mwy, Dywed dylanwad cerddorol ar ddyn beth ydyw ei dueddiadau cryfaf, ao i raddan pell gyfeiriadau ei fywyd. Er enghraifft, meddyl. ler am ryw le cyhoeddus, megys gerddi Manchester, neu ryw le cyffelyb, lie mae hdnds o wahanol offerynau, brasa a strings yn chwareu Reels, Quadrills, Waltzes, tlc" a hyny er pleser i'r ymwelwyr; ac ar daraw- iad y nodau cyntaf ceir gweled osgo rhai yn myned gyda dylanwad y rhythm, fel pe bae trydaniaeth yn cael ei gario gyda y swn, neu fel pe baent yn cael eu inesmeriso gan y gerddoriaeth, tra nad ydyw yn gwneud yr un gwahaniaeth yn y bobl na roddasant eu bryd yn y cyfeiriad hwnw. Felly y gwna cerddoriaeth filwrol. Pan chwareua y bands eu inarches milwrol, ceir gweled y rhai sydd & thueddiadau milwrol ynddynt on the move ar darawiad Fel rheol, yn nghynulliadau cyhoeddus ein prif ddinasoedd, megys Operas a Theatres, Ohristys a'r Music Halls, Monday a'r Satur- day Concerts, a'r Sacred Concerts, yr oil yn magu a meithrin eu eynulleidfaoedd eu hunain, fel V byddo standard yr hyn gy- nyrchir yn y cyfryw leoedd, dyna fydd y eynulliadau. Dywedir yn gyffredin mae bywyd o unig- edd ydyw bywyd y cerddor, felly y bardd, yr arluniwr, a'r cerfiwr, yn byw i'w hoff gelfyddydau mewn byd o gynhyrfiadau meddyliol o gymdeitlias y byd; dylanwad dystaw awdwyr galluog vi oesoedd a basiodd yn eu gweithiau ydyw eu cymdeithas hwy. Pwy all ddirnad y pleser ga'r cerddor wrth ddarllen scores gweithiau ein prif feistri iddo ei hun, a chanfod themes melodaidd yn cael eu gweithio allan fel llinynau o aur, weith- iau yn ymbellhau oddiwrth eu gilydd gan drethu y clyw i ddilyn yr uchel a'r isel nodau; brydiau ereill yn agoshau mewn cyngbanedd o liwiau clir a mawreddog. Mae'r dylanwad dystaw hwn sydd yn allu i'r!gwir gerddor yn farw i'r byd anwybodus, fel esgyrn sychion yn ngweledigaeth Ezekiel, oddieitbr cael cymorth celfyddyd i roddi bywyd yn yr oil; trawsnewid dy- chymyg y cerddor i iaith fyw, a'i dylanwad i gyrhaedd teimladau y bobl. Barn rhai o brif gyfansoddwyr y byd ydyw y dylai cerddoriaeth gysegredig gael ei buno a'r ddrama, fel y mae yn bresenol gyda'r Opera, ac fel yr oedd i raddau cyn amsor Handel, am y rheswm, meddeut hwy, fod y gerddoriaetb yn rhy aruchel i'r werin anwybodus, ac nad ydyw y dylanwad ddim cymaint a phe byddai y cymeriadau yn cael eu personoli. Drama gysegredig ydyw gwaith diweddaf Wagner, a chefnoser hyny gan Rubenstein, yr hwn sydd wedi bod yn ceisio perswadio mawrion y Cyfandir, y wlad hon, ac America i gymeryd y peth i fyny; ond byddai personoli eymeriadau Oratorios ein prif feistri, megys Elias, Saul, Dafydd, Samson, Solomon, loan Fedyddiwr, St. Paul, a'n Hiachawdwr ar lwyfan ein cyngberddau yn wendid ac yn wawd. Os ydyw y werin yn rhy anwybodus i allu amgyffred, eisieu eu dysgu sydd fel y gallo eu dychymyg, ac nid yn unig eu golygon, ddilyn y gerddoriaeth. Credu mewn b6d anweledig ydyw egwyddor fawr a sylfaen Crlstionogaeth, a'r tin egwyddor sydd i gerddoriaeth gysegr- edig. Ni chariai y gerddoriaeth ddim dylanwad yn mhellach na boddio cywrein swydd yr edrycbydd yn y ddrama a'r personau gweledig. Ond fel y mae yn y dull syml preseuol, mae iddi allu uwch na dilynyilygad noeth. Er <:ughraifft, dyna'r Elijah gan Mendelsshon, mae'r dychymyg yn cael ei gario yn ol filoedd o fiynyddoedd i frvciau a dyifrynoedd gwlad Cataan. ewele l vr hei; Elias yn hon wr penliwydyn dring ) i ben mynydd Carmel, acyn sefyll yn nertli ei Dduw gerbron canoedd proffwydi Baal, ac yn nerth ei hun yn cilio i'r amal- wch rhag gwraig Josebel y Sidouian Queen, ac yn dymuno cael marw, nad oead ef ddim gwell na'i deidiau. Dychmygu gweled angel Dnw yn hedeg ar adenydd y wawr ac, yn ei gysiuro gan ddywedyd, "0 rest in the Lord, iciit patiently for Mm." Dyma wasanaeth uchaf cerddoriaeth y Divine art, sef cario .dychymyg y dyn i amgySred a mwynhan prydforthwch yr anweledig. I weifchio allan ddyianwad y gelfyddyd ardderchog hon ar yr oes sydd yu coci mae'r dyledswydd yn lawr. Wele ni yfli, fyddin o atLtawon, nieibion llaiur, ond nid oil a'n dwylaw, wedi ymgynull heddy w o gariad at vr achos i gryfhau ein huuani, a rhoddi Haw o gymorth i rai gwanach sydd yn awyddus am fyned yn mlaen. Yr ydym fel c-nedl yn hoff o gerddoriaeth, ac yu teimlo o dan ddylanwad cerddoriaeth; mao cyfundrefn y Tonic Soljfa, yr hon y rhodd- odd y diweddar Mr Curweu oes o lafur i'w gweithio ailan, wedi gwreiddio tiwy yr holl wlad. Gadawodd wasanaeth un enwad a p. laid (coSa. da am ei enw) er gwasan- aethu oes o bobl ieuainc, ac nid un oes yn unig, ond yr ydym yu hyderus gredu am genedlaethau i ddyfod, Dwy gymdeithas fawr sydd yn ein gwlaÜ-tnn hys^olion elfeuol a'n cymdeithasau crefyddol. Dysgir yn y gyntaf addysg eifenoi a moesoldob; yn yr ail, ^vetyddol a moesoldeb. Para- toi'r athrawou v cyntaf er rhoddi gwersi ar gerddoriaeth, gan gyfoirio meddyliau y plant at y mwynhad geir ynddi ond yn yr ail ychydig O'll gweinidogion sydd wedi cael y fantais i fod yn ddefnyddiol yn y gangen hon o wasanaeth y cysegr. Fel y mae'n flin eyfaildef, ychydig iawn sydd yn cael ei roddi ar gerddoriaeth yn y colegau sydd yn Nghymru er parotoi dyaion ieuainc i'r weinidogacth, oddieithr fod hyny tuallan mewn cysyllbiad a rhai o ddosbarthiadau y Tonic Sol ffa. Dysgis yn y colegau hyn Roag a Lladin, ieithoedd malW, a gadewir y gelfyddyd ddwyfol, y iaitk fyw sydd i oroesi y byd a pliob addysg arall, heb ei chyffwrdd. Cydnabyddir mai un o arwydd- ion mwyaf amlwg eglwys tyw ydyw ei chanu. Dyma He mae ffrwd teimlad byw crefyddol yr holl gynulleidfa yn cael ei dywallt allan, ac yn enill y byd ar ei ol. Nid ydym am i'n gweinidogion fod yn athrawon cerddorol yn ou gwahanol gynull eidfaoedd trwy ddilyn y dosbarthiadau egwyddori, &c., oad mae fod y gweinidog yn deall cerddoriaeth, ao yn alluog i roddi gair o gyngbor a obymorth, tiau gyffwrdd a mynegiant tonau a geiriau o'r pwlpud yn taliu ysbryd yn yr holl wasanaeth, ac yn rhoddi argraff dda ar ftddwl y gynulleidfa. ■■ Yn fynycu iawn gadewir y gorchwylpwysig hwn yn nwylaw rhai dibrofiad, a'r canlyn iad ydyw fod dylanwad y gangea bwysig hon yn cael ei cholli i raddaw pell. Ein gobaibh ydyw y gwna yr ysgrif fechan hon symbylu ein gweinidogion, ac arweinwyr gwahanol gymdeithasau ein gwlad, i weithio allan y gelfyddyd i gael darllenwyr mwy cyffredmol, a chodi safon ein cynulleidfaoedd i fwynhau y dylanwad aruchel sydd ynddi.
News
YMOSODIAD AR~DR. REES ABER- TAWE. MR. GOL.Gwelaf fod rhyw un dan gysgod fEugenw, a than gysgod y penawd uchod, yn gwneud un o'r ymosodiadau mwyaf llechwraidd ac annheg ar Michael D. Jones, trwy ei sylwadati anghywir ar ei lythyr o dan y penawd Dr Thomas Rees, Abertawe, ac ystadegaeth yr enwad." Gwneud ymosodiad ar Dr Rees. Yn enw pob synwyr, trwy ba spectol y mae wedi darllen eiddo Michael D. Jones, ao yn enw pob peth sydd yn deg a gonest, wrth ba reol y mae yn ei esbonio. Y mae llythyr Palagius yn dangos Michael D. Jocea allan mewn modd ao y byddai y rhai mwyaf adnabyddus o hono yn dywedyd gyda'r gwr "Y mae yn anhawdd geayf gredu mai y Parch Michael D. Jones o'r Bala ydyw, &c. Y mae y gwr o'r Bala pan yn llefaru drosto ei hun, a'i eiriau yn cael eu hesbonio yn deg, mor wahanol i'r hyn y ma.e Palagius a'r Glymblaid alias Goreugwyr' yn t, ei osod allan, ag yw tywyllwch i oleuni. Yn ei O.Y., mae gan Palagius ddau reswm dros beidio roddi ei enw priodol '1. Credu mai ffugenw yw Michael D. Jones.' Gs mai ffugenw yw M. D. J., y mae Gol. y DARIAN wedi ei dwyllo, yn ol addefiad Palagius ar ddiwedd ei lythyr. Y fath ragrith ofn- adwy! Dywed yn 2. 'Penderfyniad i gadw^allan o gweryl y Bala,' a dwyn cy- huddiadau disail ac anwireddus dan gysgod lien o ragrith nad yw' yn credu mai Michael D. Jones' yw Michael D. Jones. Gwell iddo gadw allan!! Dywed, 'Y mae yr ymosodiad ar yr anwyl, y tyner, yr addfwyn, y gostyngedig, y cymwynasgar, y duwiol Dr Rees. Y mae Dr Rees fel y gwyr y rhau fwyat o'ch darllenwyr, yn ddyn hollol groes i'r hyn y gosodir ef allan gan Miohaal D. Jones.' Ac yna &.yn miaen i ganmol yDr., a dywedyd pethau nad oes neb yn eu hamau, pethau nad yw Michael D. Jones wedi dywedyd dim yn eu herbyn, ac nid oes yn ei lythyr air na cbyfeiriad anmharehus at y Dr fel person, ond eu cymeryd yn eu cysylltiadau. Ond y mae Palagius trwy lurgunio, yn ceisio perswadio pobl fod Michael D. Jones wedi cyhoeddi' cabldraeth niwoidiol ae ofnadwy. Y mae ef yn ceisio dangos eiddo Michael D. Jones felly, trwy wyrdroi ei ffugwrau; ond dichon ei fod heb 'enaid i ddeall ffugwrau' fel ereill o'r Glymblaid. Os yw Dr Rebs yn hollol wahanol i'r hyn y gesyd M. D. J. ef allan. yn ol haeriad Pelagius, y mae yn greadur dinerth, heb feddu dim dyfaibarhad ifyned trwy anhawsderau gwaith, ac yn troi yn ei ol yn lie chwiiio meusydd lianesiaeth, ac y mne ei lais fel swn hogiad Ilif ar y glust, yn lie yn meddu swyn mawr' fel y dywed M. D. J. Y mae yn meddu gryn nerth. Mae swyn mawr yn ei lais dolefus, ac y mae efe mor barhaol a'r camel neu'r dromedari i fyned drwy anhawsderau gwaith, ac i deithio y crasdir poeth.' Na, medd Pelagius, I mae yn ddyn hollol groes,' ac felly rhaid ei fod yn greadur edlychaidd a diwaith. Yn\ ddengys fod galw y Dr yn glymbleidiwr' yn drosedd mawr. Ond atolwg gyda pha blaid y mae yn gweithredu? Ai nid yw wedi bod yn flaenllaw gyda'r Glymblaid, a hyny i fathru allan fodolaeth athraw coleg oedd ar eu ffordd ? Ac os gweithreda y Dr fel y mae wedi gwneud, mae yn ddigon eglur na fydd gair o-son am hen Go!eg y Bala yn ei lyfr ond am y Coleg Nowydd. Yr hyn y cwyna M. D. lones arno yw, fod y Di- yn wr plaid, ac addefa pawb fod hyny yu anghymwyso dyn i gyhoeddi hanes enwad sydd yn cael ei wneud i fyny o ddwy biaid neidduol. A darlumodd y Dr y blaid wrthwynebol i'w blaid ef (Y Glyjrblaid' aliui 'Goreugwyr') oddi ar lwyfan yr Undeb Seisnig yn Nghaerdydd fel dilynwyr Cora, Dathan, ac Abiram, a'u athrawiaefch oedd Corayddieth, ac meddai I Tkis Korahism must be put down A ydyw yn debyg y rhydd y Dr y rhai hyn i fyny yn ei lyfr ? Cofier mai Dr Rees & Co sydd wedi dechreu cyd- marn pobl i'r euwau anrhydeddus uchod 1!! A ystyriai Palagius Dr Pan Jones yn gy. mwys i ysgrifeun hanes yr enwad. a phrawf ffyrlin Caer neu ullrhyw un arall a gymer- odd ran llaeniiaw yn y bla.id a eilw plaid Dr Rees, (a'i blaid yntau bid siwr,) o'r braidd bob enw ond da" megis dilynwyr Cora, &c, Dywed Palagius y gosoda M. D. J. y Dr allan 'mor anghymwys i ysgrifenu hanes Ymneillduaeth ag a fyddai Cora, Dathan, ac Abiram i ysgrifenu banes Moses!" Nid yw M. D. J. wedi gwneud y gydmariaeth o gwbl, ond dangos aughy- mwysder hollol y naill blaid i wneud tag- wch a phlaid arall pan yn ysgrifenu lianesiaeth. A rhydd M. D. J. anrhydedd mawr ar y Dr pan y dywed 'Byddai yn gy^tal genyf ii Dr Rees i gasglu ystadegau ac ysgrifenu hanes Ymneillduaeth ag un Clymbleidiwr. Saif Dr Rees mor uchel yn marn M. D. Jones ag un o'r blaid y p. rtliyua iddi—y blaid a aiwa efe yn Glymblaid— enw nodedig ar blaid—yn clynu fel gwenyn yn eu gilydd, neu fel y Toriaid. Glymblaid yw Presbyteriaeth, Wt.tleyaeth,aphob plaid sydd yn cael ei llywodiaethu o'r canol bwynt' fel y ceisir gwneud ag Annibyniaeth. Nid yw M D. J. wedi arfer y gair ond yn yr ystyr nodweddiadol hwn. Geilw y Glymblaid ei liuu yn Oreugwyr yr enwad.' Mai yn ddxwg genyf deiinlo rhwymedig aeth i wneud syiw o lythyr mor annheg ag eiddo Palagius, a chawsai fyned heibio yn ddisylw, oni bai i mi ddeall fod ereill o'i blaid yn cameshonio eiddo M. D. J.. a llawer o w. inlaid heb ddeall ei ffugyrau, a thrwy hyny yn tynu camgasgliadau. Dylai M. D J gofio. nad dosbarth o fyfyrwyr yw dar llenwyr newyddiaduron, a'u bod yn myned i ddwylaw gelynion sydd yn ceisio pob cyflo i gamesbonio ei ffugwrau a'i eiriau. Mae enaid i ddeall ffugwrau yn beth prin iawn Mr Jones, cofiwch hyny y tro nesaf. Nid wyf wedi ysgrifenu gair er sarhau Dr Rees, mae fy mharoh iddo yn fawr, a gwn fod gan M. D. J. ormod o olwg ar y Dr i ateb i ddarlun Palagius o hono. NID MBROS.
News
Y 4 SEREN' AG I ORIEL Y BEIRDD.' MRI GOL.Chwi ganiatewch, yn ddiau, i mi ddweyd gair neu ddau o berthyuas i a lolygiad chwilboath y papyryn uchod ar Oriel y Beirdd.' Am Hydref 27ain, y mae yn agos i dudalen gyfan, a thebyg fod cy- maint a hyny o'r un dilynol yn cael ei was- traffu i'r amcan gogoneddus hwnw. Nid wyf yn bwriadu cyfiawnhau nac amddiffyn dim ar fy nghyd. drueiuiaid sydd yn ei chael hi dan ordd yr adolygydd cyhyrog hwn. Y maent hwy mewn oedxan—atebed pob un drosto ei hun. N i fuaswn chwaith yn yngan gair am yr hyn a ddywed fy adolygydd galluog am danaf fi fy hun, pe buaswn yn euog o'r amryfusedd, neu yr annaturiol- deb y myn ef i'r cyhoedd gredu fy mod. Y mae yn rhy ddrwg fod neb yn llunio bai lie na bydd,' onid yw? Chwarenteg hefyd i gocosyn fel y fit Felly, Mr Adolyg- ydd, chwi faddfcuwch i mi am eich dal ger- fydd eich cyrn cyn diane o honoch yn rhy bell i'r anialwch a baich o gamgymeriad am danaf ar eich cefn. Y Ilinellau dyfyn, edig genych chwi ydynt a ganlyn 1 Ymsudda'r haul i'w orllewinol arch, ('Nol trengu ar ei wely mawr o waed) (wrth On 1 te neiaurbelydrau'notobarch, [gwrs) Fel i addurno'r llwybrau dan ei draed.' Nage, syr, os gwelwch yn dda, dan dy draed sydd yn iawn, a dyna fel y mae yn yr Oriel,' sef dan draed y Nos,' oblegyd y 4 Nos' yw y testyn, ac &'r testyn yr wyf inau yn siarad yn y geiriau. Yr hyn oeddwn yn feddwl wrth geisio dar- lunio y scenery ogoneddus oedd, fod yr haul cyn, neu os mynwch chwi, pan yn trengu ac ymsuddo i'w arch, yn taliu ei belydrau euraidd yn ol i addurno llwybrau y nos o barch i'w dyfodiad. Ond gadewch i ni glywed eich esboniad, neu eich dansoddiad chwi o'r llinelJau Dyna'r haul ar ol trengu ac ymsuddo, yn taflu ei belydrau yn ol i addurno y llwybrau dan ei draed.' (Traed ei hun wrth gwr s). Rhyfedd fod yr haul yc gallu gweithredu arol treugu, (dyna graffder), a cherdded ar ol ymsuddo i'w arch I' Ie, rhyfedd yn wir, ac nis gwn i pwy fuasai mor ddwl a meddwl ei fod yn gwneud hyny ond y chwi. Pwy ddywed fod yr haul yn cerdded, ac mai ar ol trengu ao ymsuddo i'w arch y mae yn taflu ei belydrau yn ol, dywedwch ? Ac os mai dan ei draed ei kun yr oedd yr haul yn taflu ei belydrau, fel yr ydych chwi yn treio deall y geiriau, i ba beth yr oedd yn eu taflu yn oll Rhyfedd na fuasech chwi yn gweled pethfelhyn, a chwithau mor grunua. Ond hwyrach eich bod chwi wedi arfer meddwl fod yr haul fel ci hela pan yn rhedeg, a'i draed bellderoedd ar ei ol. Ei I draed ol feddyliwyf, cofiwch. Rhaid mai dau lygad tro sydd genych, syr, neu ni fuasech wedi camddeall a chamesbonio y llineliau mor wrthun Gosodwch eich glasses ar eich trwyn a gwnewch gynyg arni eto. Peidiwch a rhuthro i fesur a phwyso dim yn eich tywyllwch o hyn allan. Uofal woh fod genych gadnaw o'ch blaen cyn gwaeddi tali ho!' a pheidiweh ag ym- gymeryd a pbigo brycliau allan o lygaid pobl ercill, a thrwy hyny gael trawsc-yn eich llygaid eich hun, fel y mae wedi dygwydd arnoch y tro hwn. Meddech drachefn :— 1 Nid ydym yn malio fawr am Feddw Ap Ionawr.' Och fi Nid yw Ap Ionawr yn malio fawr am eich meddwl chwithau chwaith. Nid wyf yn gweled dim arall a ddywcdweh yn nglyn a mi yn wertth gwneud sylw o hono.Yr eiddocb, D. PRICE (Ap Ionawr).
News
AT ALCANWYR CORSEINION. Anwyl Gydwaithwyr,—Yr wyf yn teimlo yn cliwythig iawn wrth glywed son am danoch eich bod mor ffol a meddwl gweithio twrn yr wythnos am ddim. Y mae yn ddigon ddrwg fod dynion yn gweithio am eu bwyd a'u dillad, ond y mae gweithwyr Corseiu'on yn waefch na slafiaid South America, ac y mae mynach y Gors yn f vvy calon galei ac yn fwy o niger driver na'r uu caethfeisGr a glywais son a.m dano orioed o'r blaen. Yr oedd y caethiou yn cael eu bwyd a'u diMad am weithio, ond dyma alcanwyr Corseinion yn myned yn is na'r creadur direswm. Ffei! rhag eich cywilydd. Y mae pob alcanwr yn edrycb arnoch gyda dirmyg gwirioneddol. Y mae eich gweith- redoedd yn anfaddeuol yn ngolwg y byd alcaxxaidd. Os oedd y mynach yn ail gychwyu gwaith alcan y Gors, Leth oedd ef yn peidio dysgwyl ac ystyried ansawdd y fasnacli cyn ail gychwyn, yn lie dysgwyl i cllwi reI gweithwyr i weithio am ddim iddo ei' ? Y m ie eich ymddygiad chwi fel gveeith wyr yu waeth na turais y mynach fel meistr. Os yw y mynachod yn ymofyn i ckwi i weithio am ddim, y mae yr un hawl genych chwithau i ymofyn eich talu am ddim. Mi fentraf fy mywyd, tae'ch chwi fol gvfeith- wyr yn gofyn haner ffyrling gan y myaach hob ei henill, y byddai iddo ei gwrthod gyda dirmyg. Pabam na wrthodwch chwi- thau i weithio iddo yntau am ddim? Cui. iwch, mao gweithredoedd o'r fath yn agor y drws i'r holl feistri i ofyn i'w gweithwyr i wneuthur yr un peth a chwithau, sef gweithio twrn yr wythnos am ddim. Y mae eich gweithredoedd yn arwain, ond cymeryd golwg iawn, i ostyngiad cyffred- inol yn mhlith yr alcanwyr. Gwnewch benderfyniad ar unwaith i wrthod y fath gynygiad ag eiddo y mYllaeh.- Yr eiddoch, Y CYMRO COCH.
News
EISTEDDFOD GENEDLAETH CAER- DYDD, 1883. MBI GOL.,—Oddiwrth hysbysiad a ym. ddangosodd yn y South WaUs Daily New?, ceir fod pwyUgor yr Eisteddfod Genedl aehhol yn cynyg deg gini o wobr am y Libretto oreu I' 01 a Romamtie Character" medd un cofnodiad, Of a Dram Uic ChiW acter mead un arall. Pa. un sydd gywir nis gwyddom. Y Libretto ifod yn Gymraeg neu Sae»neg. Ni cheir gwybod pa un ai ar gyfer opera neu ar gyfer cantata y dys gwylir ei chael. Dim gair ychwaith am ei I hyd. Hoffem pe rhoddai yr Yf-grifonydd oleuni ar hyn. Hefyd, ni ddylai "dan aelod o'r pwyllgor cerddorol a dan o'r pwyllgor llenyddol" fod yn feirniaid. Rhodder perffaith ohwareuteg i'r ymgeis- wyr. Ni ddyiai yr un o'r pwyllgor feirn- iada, gan nad beth am eu gallnoedd. Gwyddom fod Dewi Wyn o Essyllt, Dyfed, Dafydd Morganwg, ae ereill, ar y pwyllgor -ond pwy sydd i feirniadu ? Digon tebyg y gall aelodau O'}I pwyllgor y ngeisio hefyd Diieer y rheol hon ar unwaibh na fyner neb o'r pwyllgor i feirniadu. Gosoder yn eu lie ddynion tebyg i Tanymarian a Hwfa Mon, nea Hiraethog, ac Owain Alaw. Yr ydym yn rhyfeddu at chwaeth y pwyllgor yn cynyg "Llong" yn destyn y gadair! Tebyg mai coes chwanen fydd testyn cadaic 1884 Beth pe newidieat y Llong am destyn fel YK lawn," Im mauuel," Calfaria," CymrOj" &o., 110. Hefyd, dyna hwy yn cynyg y I Brenin Arthur' yn destyn I Arwrgerdd,' a Llew Llwyfo wedi enill 20p. a thlws avian am arwrgerdd ar Arthur y Ford Gron' yn Eisteddfod Genedlaetbol Oaerlleon, 1866. Dau oeddent yn ymgeisio, sef Llew Llwyfo a gwB Cantro't Gwaelod.' Canmolid arwj o gerdd yr olaf yn fawr iawn, a bernid ar y pryd mai y diweddar offeiriad athryhthgar y Parch Owen Wynne Jones, Glasynys, ydoedd. Ond paham yn enw pob rheswm y rhoddir Liwilym Glanffrwd yn feirniitd ar arwrgerdd ? Ni chlywsom ei fod wedi cyfansoddi yr un erioed. Pa deilyngdod a genfydd pwyllgor Caerdydd yn y gwr hwn fel ag i'w etliol i'r swydd feirniadol yr ydym yn methu gwybod. Am Cynfaen. y mae yn fardd campus, ac y mae ei bryddest arwrol ar ol Aubrey Fawr yn profi hyny. Paham na chyhoeddai y pwyllgor k General Picton neu 1 Owain Gwynedd' yn destyn arwrgerdd, a Dewi Wyn o Esyllt, Cynfaen, a Hwfa Mon yn feirniaid ? Enillodd H wfa 20p. a thlws aur yn Eisteddfod Genedl- aechol Caerfyrddin, 1867, am arwrgerdd ar Owain Glyndwr.' Dyna Llew Llwyfo hefyd a allai feirniadu arwrgerdd. Onid ffolmeb a fyddai gosod ceibiwr neu glodd. iwr i feirniadu telescope l Gosoder y ceib. iwr yn y clawdd, a'r seryddwr ar ei binacl ei hun. Beth welir yn Llawdden fel ag i'w benodi yn feirniad testyn cadair ? Nid yw wedi enill ystol droed chwaethach Cadair Qenedlaefchol erioed. Os yw yr Eglwyswyr a'r Toriaid am gael beirniad yn Eglwyswr dyna Elis Wyn o Wyrfai iddynt-yn fardd da, cydwybodol, a chadeiriol. Ie, a Thuduo hefyd, os yw wedi gorphen ei addysg golegol yn St Bees, Hyderwn yr ethola y National Eisteddfod Committee a'r pwyllgor restr o destynau teilwng, yn nghyd a beirn iaid nad oes amheuaeth yn bodoli yn meddwl neb am eu gadu a'u cyfaddasder. HYWEL Y FWYALL.
News
SCALE YR OCEAN A'R UN GYFFRED- INOL. MABON A'l GYFAILL. MRI GOL.Byddaf yn ddiolchgar os can- iatewch ychydig ofod yn ngholofnau y ÐAR. IAN i mi gael traethu tipyn ar y penawd uchod. Nis gwn beth all fod yr amcan wrth y fath awgrym, yr hon a ymddangosodd yn ngholofnau y DARIAN am Hydref y 19eg, sef, fod rhyw frawd o Gwmogwy yn haeru y byddai iddo ddadleu y pwnc & neb pwy byaag, a phrofi. fod scale yr Ocean yn rhag ori ar un scale arall yn Neheudir Cymru. Nid wyi yn deall beth oedd wedi taro y cyiaill pan yn dweyd y fath ffwlbri; rhaid fod ei gof wedi troi yn antoddlon iddo, neu ei fod wedi bod am dro yn nghymydogaebh Syr John Heidden, a bod hyny wedi effeithio yn niweidiol ar rai o'i synwyrau. Beth bynag am hyny, y mae yn eglur fod y stori wedi creu tipyn c gyffro, oblegyd yr ydy-m yn cael fod Mabon wedi addaw wrth ei gyfaid i wneud ei oreu i gryfhau yr amddi ffyna trwy fwrw allan wrthgloddiau new- yddiou, fel ua fyddai dim perygl i'r gwersyll gael ei gymeryd yu y nos. Hefyd, cawn Mabon yu anog ei gyfaill i gymeryd cysnr ac ymdawelu, gan nad oes dim perygl am ddwy flynedd o leiaf. Rhag i neb ymodwng i iseider ysbryd, na myned i draul a thra fferfch diangeurhaid, dymunwn hysbysu Alabon a'i gyfaill, a phawb a garent gael gwybod, nad oes air o wirionedd yn y stori fel yr yniddaugosodd, ond yn hollol i'r gwrth- wyneb, oblegyd yr wyf yn credu fod hyny yn ormod gorchwyl i'r person galluocaf yn Nghwm R'.iondda, chwaethach Cwmogwy. Ond os defnyddiwyd geiriau tebyg i'r stori uchod, fe'u (tefuyddiwyd hwy, nid i herio profi rliagoriaeth scale yr Ocean ar y scales ereill, ond i brofi nad yw y naill na'r liall o hoiiynt. y peth a ddyleut fod, yr hyn sydd yn orchwyl digon iutwdd. Pa uu o'r scales sydd wedi adferyd y cyf logau i'r un sefyllfa ag oeddynt yn ol cytun- deb '75 ? Hono ydyw yr un oreu yn yr ystyr yua. Wei, y mae yn eglur fod scale yr Ocean wedi jgwneud hyny, a hi yn unig. Oud er hyny, y mae benthyg yn perthyn iddi hi, nid mor amlwg a'r scale gyffredinol. Ond y mae yn bod, oaide beth I yw yr achos o'r gwahaniaeth sydd yn y oodiadau (advanced) wedi myned heibio y deg swllt neu y standard, i'r hyn ydyw islaw y standard. Mae'n wir fod adran o'r s,-rtle yn dweyd fod y gwahaniaeth hwn wedi cytuno at no yn herwydd fod y safon wedi cael ei gostwng o ddeuddeg swllt yu wile 75 i ddeg swllt yn yr un bresenol. Y mae yu amlwg fod hynyna yn anghywir a chyfeiliornus, am nad oedd deuddeg swllt vn fwv o standard yn nghytundeb '75 nag oedd deg swllt. Y gwir am dauo yw hyn, nid oedd y naill na'r Hall o honynt yn standard, yn yr ystyr mai deg swllt yw standard scale bresenol yr Ocean. Os nad wyf yn camsynied, yr unig gwyn ddarfu mi glywed yn erbyn scale '75 oedd, nad ooiul ill yn caniatau rhoddi gostyngiad pan oedd pris y glo wedi myned islaw deg awl Lt. a chredwyf mai hyny oedd yr unig reswm dros derfynu ei hoedl hi. Prawf arall fod yr adran yn gyfeiiiornus yw, am fod pwyllgor gweithwyr yr Ocean, pan wnawd y scale ddwy flynedd yn ol, wedi cael cynyg amryw weithiaa i gael y codiadau yn gyfartal uwchlaw y deg swllt, yn ogystal a than y dftg.tond iodynt ganiatau cyfnewid y pris- oedd, yr hyn a wrthodwyd yn benderfynqL Nid wyf yn dymuno tynu gwg na thram- gwydd neb. Pob parch i'r meistri, ac hefyd i'r gweithwyr. Ond o ddweyd rhywbeth, rhaid dweyd y gwir, y gwir i gyd a dim ond y gwir, y mae gweithwyr yr Ocean wrth benderfynu cadw yn mlaen y scale, heb gael dim gwelliant ynddi o'r deg i fyny, yn cyd-dystiolaethu A'r meistri nad allaut hwy fforddio taln prisoedd y cytunwyd arnynfc yn '75 pan fyddo pris y glo yn cyrhaedd deg swllt neu y standard. Ond y mae y scale gyffredinol yn rhagori yn hyn, am ei bod yn hawlio pan fyddo pris eu glo hwy wedi cyrhaedd deg swllt i dalu prisoedd 75, ac ychydig yn ychwaneg. Hefyd, y mae yr egwyddor o roddi a chymeryd yn y scale gyffredinol yn dda iawn, yr hyn ni ,,y fa mewn un scale o'r b.aen yn Neheudir Cymru, er nad yw ond yr byn sydd yn ber- ffaith deg a chyiiawn. Ond barnodd cwmni yr Ocean, neu yn hytrach eu chynrychiolwyr, nad oedd yn addas caniatau cymaint a hyny o welliant. Eto nid wyf yn cyfrif fod y bai yn gorwedd i gyd ar y meistri, gan y credwyf fod rhan fawr o hono yn gorwedd ar gynrychiolwyr y gweithwyr trwy eu ban sefydlogrwydd a'u plentyndod. Ni ddy- wedwn ond y gwir wrth ddweyd fy mod yn adwaen rhai o gynrychiolwyr gweithwyr yr Ocean, y rhai fa ar eu heithaf am yn agos i ddwy flynedd yn beio, dwrdio, a ohablu scale yr Ocean a'r gweithwyr. Nid oeddent yn gweled dim ynddi ond pentwr o hagr- web, heb un cymal yn ei Ie. Ond erbyn heddyw, mae thyw gyfaewidiad rhyfedd wedi cymeryd lie ynddynt—maent yn awt yn ei gweled oU yn hawddgar, fel y lili yn y pant, pleser i gyd yw edrych arni, a dydd- anweh ysbryd yw cael bod dan gysgod ei hadenydd hi. Nis gwn lai nad aeth rhai mor bell a dweyd, na weithient o gwbl os na chawsent weithio o dan scale yr Ocean. Pa fodd mae deall peth fel hyn nis gwn Rhaid ymgynghori ag Origen of Species y Proffeswi Darwin er oael deongliad ar beth fel hyn. Ond i fyned rhagom, teg yw dweyd mai yr unig reswm a gafwyd dros wrthod gwella scale yr Ocean oedd, fod ereill islaw iddynt hwy, ac fod yn rhaid codi y rhai hyny i'r un level a hwythau cyn y gellid gwella,dim arni. Diohon pe gofynid i rai o gynrychiolwyr y gweithwyr ar y Bwrdd Cymodol, pa fodd y darfu iddynt wneud mor wael, o bosibl mai yr at-b fyddai, am fod Blaenllechau yn graig rwystr ar ein ffordd i wneud yn well. Dichon y gall fod hyn yn wir i raddau Ond y mae yna reswm arall hefyd yn ddiau, seffodrhy fach o gynrychiolwyr gan y gweithwyr ar y Bwrdd ar yr awr gyfyngaf. Dim ond un yn sefyll! Pwy oedd hwnw, tybed ? Y cyfaill Isaac Evans. Pa fodd y bu hyn ? Wel, am fod y lleill wedi troi yn gyfryng- wyr rhwng cynrychiolwyr cyfalaf a'r cyfaill a enwyd, a'r canlyniad yw, er yr boll ym drech sydd wedi ei wneud er ceisio gwella y scale, fod y glorian bresenol yn llai tfafriol er budd y gweithwyr na'r '75. Efallai y bydd rhyw un yn galw am brawf o hyn. Dyma, fe. Yn '77, pan oedd canol bris y glo yn rhyw 9s. 5c. neu Os. 3c., neu lai na hyny, yr oedd prisoedd '75 yn cael eu talu, a haner gweithio, cofier. Ac yr ydym yn dal pe byddai masnach yn myned yn '77 a '78, ac y mae wedi bod yn y ddwy flynedd ddiweddaf, er fod y canol bris yn 9s. 3c., y byddai y scale '75 yn aros hyd heddyw, o ran y meistri modd bynag. Heblaw hyn, nis gallwn gredu am fynyd fod y pwyllgor fu yn gwneud scale '75 mor ddall a naedilwl nad oedd canol bris y glo i fyned islaw deg swllt, yn ol y rhagolygon oodd y pryd hwnw; felly, yn ddiau, wedi parotoi ar gyfer hyny wrth sefydlu y prisoedd y cytunwyd arnynt yn nghytundeb '75. Peth arall sydd yn profi fod y scale gyffredinol bresenol yn llai ffafriol i'r gweithwyr na'r un '75 yw y ffaith mai pris y glo ager yn unig oedd i reol eiddio yr huriau yn hono, ond yn yr un bresenol, y mae pris y glo tai yn ogystal i gael ei gyfrif er cael allan y canol bris cyffredinol. Ar awdurdod Isaac Evans yn nghyfarfod Nelson, dro yn ol, pan y dywedodd y byddai yn fantais i wyr y glo tai o ryw 7 nen 7 t y cant i gael pris y glo ager i mewn er gwneud y canol bris, yr wyf finau yn beiddio dweyd y bydd yn gryn golled i wyr y glo ager i gael pris y glo tai i mewn. Heblaw hyn, po byddai i berchenogion glo- feydd y glo careg ymuno a'r gymdeithas yn Nghaerdydd, yna rhaid fyddai cymeryd i mewn bris eu glo hwy er gwneud i fyny y canol bris cyffredinol. Y mae hyn yn myned yn mhell i brofi fod yr hyn a ddywedasom yn flaenorol parthed y '75 yn wirionedd. Y casgliad naturiol ellir dynu yw, nad yw y seales a fodolant yn bresenol ddim amgen na rhywbeth gwell na dim, ac nad allant reol- eiddio y cyflogau yn y dyfodol, mwy nag yn y gorphenol. Nid oes eisiau gwell prawf o hyn nag i'r darllenydd godi ei olygon ac edrych ychydig bach o'i gwmpas, a thu- hwnt i Ddeheudir Cymru a sir Fynwy. Y mae yr arwyddion presenol yn darogan y bydd pethaa yn parhau fel y maent yn bresenol am ychydig. Ni fydd ond ychydig o syndod os bydd Sliding Scales Deheudir Cymru wedi tori asgwrn eu cefnau cyn can y gog yn nyffrynoedd Morganwg eto. Tra yn barod a'r uchod i'w anfon i'r wasg, wole daflen gyierbyniol o scale yr Ocean a'r j un gyffredinol yn gwneud eu hymddangos iad ar un o dudalenau y DAEIAN. Gobeithio na thramgwydda yr awdwr wrthyf am wneud ychydig sylwadau ar y dafien. Wedi y 11 i mi ei ddarllen drosodd fwy nag unwaith, yr hyn oeddwn yn deimlo oedd, nad oedd mor egiur ag y dymunwn iddi fod, ond dichon ei fod yn waith anhawdd gwneud yn well ar bwnc mor ddyrus. Credwyf fod yr awdwr yn anghywir mewn rhai manau. Yn y lie cyntaf, dywed mai yn y flwyddyn 1877 y cymerodd y gostyngiad hwnw le, sef 5 y cant, neu y swlit benthyg, fel y gelwit ef, ar enillion '76. Ond y mae hyn yn anghywir, oblegyd yn '78 y cymerodd hyny Ie, acyn niwedd y flwyddyn 78 y rhoddwyd y rhybudd i derfyuu tcale '75. Tebyg yw na chafodd yr awdwr ei hun deimlo yn syl- weddol beth oedd gwir ystyr y 5 y cant, a'r 10 y cant wedi hyny. Y cyflogau hyny a haner newynodd ganoedd o weithwyr Mor. ganwg. onide ? Byeldai yn cofio yn well pa ddydsliad y cymerodd hyny Ie. Yn y 11. nwsaf. dywed nad yw y gydmariaeth '85 a 100 y cant yn iawn. Dichon ei fod yn hyn yn Ehanol gywir, ond nid yn holiol, gan fed nifer fawr o weithwyr wedi eu gostwug nid yn uuig ar y bunt, ond hefyd ar y dynell, fel pan ddaeth y go'-tyugiad cyntaf a'r ail y gorf u ar y gweithwyr ei dderbyn yn llawn. 0 gaulyniad, os yw mwyafrif y gweithwyr a wtflthianb o dan y scale gyffredinol, new sydd yn ei dilyn hi, wedi eu gostwng fel y crybwyllwyd, yr ydym yn dal mai 85, ac nid 85 50, yw gw.r werth y safoa yn gyierbyn- iol a 7s. 8c.-pris y glo. Y mae y daflen gyferbyniol fQ}ly yn anghywir yn y gwreidd- yn o honi. Felly, o angenrhaid, yn aughywir yn y tri man y mae wedi ei cliyferbynu, 10-13-16. Wrth gyferbynu y gweithwyr a ddilynant scale yr Ocean a'r rhai a ddilyn. ant yr uu gyffredinol, a'r gwahaniaeth fydd rhyngddyitt ar wahanol adegau, sonia am adeg 0 pan fyddo y glo o dan y scule gyff. redinol yn gwerthu am 13s. y dyned, a glo yr Ocean yn gwertiho rhwng 10s. 6c. a ]Q?. 9c. y dyneU, a'r gwahaniaeth d-irfawr fydd rhyngddynt yr adeg hono. Nid wyf ym deall, ac nis gwn b;,th a feddylir wrth y fath ymadrodd. Cynifer a gawsant en gostwng 14t y cant, y maent wedi eu cael yn ol yn llawn, ond y mae y rhai hyny a ostyngwyd yn llawn—15 y cant-heb ew cael o gryn dipyn, ac eto yr ydym yn clywed y dywediad, wages must be equal, eto ya parhau yn anghyfartal. Pwy, tybed, sydd gyfrifol am y fath gamwri ? Byddai cael gwybod hyn ynfoddhadneilldnol. Yrydyfn wrth frasgami trwy yr ymdrafodaeth wedi gadael allan amryw bethau ag y cared wneud sylw arnynt, megys y benthyg yu '83—y ddwy flynedd, a'r pump y cant yitt ya ymadael ar yr un pryd, ond hwyrach y galwn heibio iddynt ryw dro eto. ABABI BEY.
News
CYMDEITHAS DDARBODOL Y GLOWYR. Nos Fawrth, Tachwedd 14eg, cynaliwyd cyfarfod gan gangen pwll Powell, Cwmdajr. Yr oodd yn bresenol Mr Evan Owen, Caek- dydd, yr hwn a draddododd araeth ar p achlysur. Syiwodd ar yr egwyddorion Ofe ba rai oedd Cymdeithasau Darbodol wefi eu sefydlu, a phrofodd drwy ystadegau Jb bod yn foddion i hebgor llaw8r iawn 8 galedi a achosid gan ddamweiniau tan. ddaearol. Sylwai ei fod yn llawenhau fM y ffaith fod Cymdeithas Mynwy a Dehetl- dir Cymru wedi gwneud peth daioni yn y cyfeitiad hwn eisioes. Dywedodd fod y gweithwyr wedi cyfranu l,88Gp yn ystod y flwyddyn 1881, a 3,996p. yn ystod y naw mis yn terfynu Medi, 1882. Yr oedd y meistri wedi cyfranu 429p. yn y flwyddya 1881, as 880p. yn ystod y naw mis cU. weddaf, neu cyfanswm o l,339p. oddiar gychwyniad y gymdeithas. Derbyniwyd hefyd y swm o 525p. oddiwrth aelodau an. rhydeddus Yr oedd y gymdeithas wedi talu allan oddiar yeychwynjad 205p. ar farw- olaeth 29 o aelodau, 178p. i 24 o weddwop, 134p. i 35 o biant, a, 2,890p. i 2,377 o aelodtfm oeddent wedi cyfarfod a damwemiau. Profai y ffigyraa hyn fod y gymdeithas yn cynyddu yn gyflym ia vn. Rbif yr aelodaa ar ddiwedd 1881 oeddent 5,864. Rbif yr aelodau ar ddiwedd Medi, 1882, oeddent 11,694 neu gynydd o 5,8 3 yn ystod y naw mis Cyfeiriudd hefyd at y trefniant oedd yn ffynu rhwng gweithwyr a meistri De- heudir Cymru a sir Fynwy yn nglyn &'r gymdeithas, a dangosodd yn eglur fod y trefniant hwn yn fwy ffafriol i'r gweithwyr na.g uurhyw drefniant arall. Y swm a dderbyniwyd oddiwxth y meistri yn 1881 gan gymdeithasau yn rhifo 90,370 o aelodaa I nad oeddent wedi gwneud unrhyw gytun. deb yn He y Gyfraith lawnol oedd 4,595p., tra yr oedd eymdeitbasau ertill yn rhife 52,047 o aelodau, y rhai oeddent wedi gwaeud cytundeb a'u meistri, yn ystod yr un tymhor wedi derbyn 7,486p. Tua 7 y cant a dderbyniwyd oddiwrth y meibtrigan aelodau Durham a Northumberland tra, y derbyniwyd 25 y cant gan aelodau Mynwy a Duheuoir Cymru. Wrth derfynu, dy- wedodd Mr Owen, er fod y gymdeithas wedi cyfariod a gwrthwynebiadau mawrion, ei bod eisioes wedi cynyddu yn gyflymach nag unrhyw gymdeithas o'r un natur ag oedd wedi ei sefydlu yn flaenorol, ac yr oedd yn pa:hau i gynyddu yu ddyddiol. Terfynwyd y cyfarfod drwy dalu y diolch- gar wch arferoL
News
h RHEOLAU BYDDIN YR IACHAWDWR. I AETH A'U SWYDDOGION DIBRIOD. Gan i briodas Mr W. Bramwell Booth YlU: ysgrifenydd y manion, dan y penawd Yr W ythnos yn y DARIAN i gymaint o ddyrys- wch yn ddiweddar, ac iddo ofyn yn garedig am gymorth i ddyfod o hono, dylasai fod wedi ei gael cyn hyn; ond gwell hwyr na hwyrach, ac felly ceibiaf roddi ychydig gy- morth iddo, gau obeithio y llwyddaf i'w ddwyn o'i ddyrysweh. Nid Mr Bramwell yw y swyddog cyntaf a briododd yn y fyddin; na., y mae llawer o'r swyddogion wedi ei flaenu i'r undeb priod- asol, ac aairywo honynt wedi eu priodi gan y Cadfridog Booth. Gallwn feddwl fod hyn yna yn ddigou i lwyr chwalu pob amheuaeth yn nghylch rhyddid y swyddogion i briodi. Ond dichon nad oeddynt yn hysbys i Y. Mo, gan na enillasant gymaint o gyhoeddua- rwydd a'r briodas hon. Gan fod Mr Bram- well yn fab i'r Cadfridog, ac yn dal sefyllfa mor uchel yn y iyddin, a'r briodasferch o sefyllfa uchel a pharchus, rnorch yr enwog Dr Soper, Blaenau, ac hwyres i'r diweddar F. Lewick, Ysw., cyn-berchenog a llywodr. aethwr gweithiau glo ac haiarn Cwmcelya a'r Blaenau, enillodd eu priodas gymaint a sylw nes i agos holl newyddiaduron y wlad gyhoeddi y cyfryw, tra y pasiodd y lleill braidd mor ddisylw a phriodasau cyffredin ereill. O ganlyniad, priodol fyddai eaw