Tarian Y Gweithiwr

AT LEWYS AFAN A DR GOUGH. SYRS.- Wrth ddarllen rich ysgrifau yn y D ARIAN am yr wythnos ddiweddaf, tynwyd fy sylw at y cyhuddiad fod Wil y Crydd wedi gwneud gormod o waith. Nis gailwn yn fy myw a chredu y fath beth, oherwydd nid wyf yn credn fod Wil wedi gwueud box dros ben ei waith oddiar y mae yn ol yu Llanelli y tro yma. Nis gwn beth wnaetla cyn hyny, am nad oeddwn yn ei adnabod, ac nis gallwn gredu ei fod wedi gwneud gormod yn yr Old Lodge am y rheswm nad oedd yna ddim digon o steam i wneutliur 30 pe byddai yn gwneud ei oreu, a hyny mewn melin tri lied Am y cytundeb. cef ais ac ddeall mai dyna oedd y cytundeb oedd rhyngddynt oedd i beidio gwneuthur rhagor na 30, a gwneuthur 32 os gallent, a gadael mai y cytuuteb oedd gwneud 30 Nid Wil y Crydd yn unig a dorodd y cytun- deb. Na, yr oedd gaD D. Williams (Suppty Boy) 20 o flycbau dros 30 yn ystod y mis, ac fe garwn i gael gwybod gan Lewys a'r Dr beth oedd y rheswm na fnasent yn cy- hoeddi y naill fel y liall, gan fod y ddau wedi pechu fel eu gilydd ? Ond cofiwch chwi. nid wyf fi yn beio y bechgyn am wneud dros y 30, gan na wnaetbant dros 32 Y mae pob gwaith yn Llanelli yn gwneud 32, ac y mae un o honynt yn gwnend rhagor, sef y S W. Y m^-entyn cael 33 neu 84 boxes o haiarn i mewn yn ddyddiol, ac y maent yn gorfod eu gwneud i gyd neu fe wnaiff un arall ef yn y fan. Yn awr, fe garwn i ofyn i chwi beth ydyw y rheswm syddgyda chwi dros bei lio cyhoeddi y rhai yna. Yr wyf yn sicr os bydd cyngherdd yn cael ei gwneud i fercbed Dafydd Jones, yr ydych yn y fan yn cv hoeddi hyny gymaint ag.y galloch, a'u pwffiani sylw pawb. Oud pob parch i'r merched cofiwch, ond dylech chwi wneud eich dyledswydd tuag at bawb fel eu gilydd, neu ynte adael pawb yn lion- ydd. GRANBY.

AT MR EVAN JONES, TREFORIS, DIWEDDAR WEIXIDOG PENUEL, RHYMNI. S fR.- W edi cael ar ddeall eich bod yn pregethu yn achlysurol ar y Sabbothau mewn gwahanol eglwys yn nghylchoedd Treforis ac Abertawe, carem wybod a ydych yn tybied eich bod yn bregethwr rheolaidd, ac yn iawn ynoch i snpplio gwahanol eglwysi heb yn gyntaf gael caniatad Cy manfa Morganwg ? Os wyf yn cofio yn iawn, fe basiodd Cynhadledd Cymanfa Mynwy, Meh. 13eg, 1882 ar y penderfyniad canlynol: Ein bod yn cymeradwyo y ddys gyblaeth a wemyddodd yr eglwys yn Pön- uel, Rhymni, ar Mr Evan Jones, ei diweddar weicidog, a chau ei fod wedi ei ddiarddelu fel pregethwr ac ae!od, fod pob cysylltiad oedd rhyngddo 4 ni fel cymanfa wedi ter- fynu. Yr ydym hefyd yn hollol anghymer- adwyo gwaith yr eglwys a'r gweinidog yn Bethel, Pontlotyn, yn caniatau i'r dywed. edig Evan Jones bregethu yn uniongyrchol wedi ei ddiarddeliad gan yr eglwys yn Pen- uel." Diau, syr, fod genych eich rheswm, neu resymau, dros esgyn i'r areithfaoedd fel y gwnewch Teg ir eglwysi gael eu gwybod fel na fyddont yn cael eu camar- wain Bydd atebiad yn foddlonrwydd ac yn iechyd i luaws mawr heblaw HOFFWR PURDEB A THREFN.

YR ALCANWYR. Tra yn sylwi ar y symtoms yn nghorpws Bili R., tarawyd fi wrth weled un yny DAR IAN dan yr enw -1 Gwyddfodol" yn cywiro rhai pethau yn fy adroddiad am Shoni Twm Ropyn a'i fwliyddiaeth yn Nowlais. Yr unig ddiffyg, mae'n debyg, yn fy eiddo i oedd, nad oeddwn wedi dangos y peth mor anfad ag ydoedd mewn gwirionedd. Wei, rbaid addef fy mod yn ddiffygiol; ond er hyny, yr oedd fy adroddiad i yn ddigon i droi ar ystumog elephant, chwaethach dyn. Ond ow ow! y mae y gwirionedd am Shon yn ddychrynllyd. Parthed ei enwi, yn wir nid oeddwn yn meddwl fod angen dim o'r lath beth. Y mae crwydryn a bwli" yn ddigon o enw ar Shoni Twm Robyn, ac y mae pob alcanwr yn ei adwaen yn dda wrth yr enwau boneddigaidd hyn. Ond flyna lie yr aeth ein cyfaill Gwyddfodol" yn galch, oedd dweyd y cawsai Shoni waith Ued cheap yn fuan, sef dawnsio ar y tread mill. Wyddoch chwi beth, yr oedd Shoni 4U: y pryd yn dawnsio i chalon i yn Aber- tawe am ryw flagardiaeth tua chymydog- aeth Castellnedd. Y mae wedi dysgu y grefit hono yn dda. Cyn gynted ag y daw yn rbydd, tebyg iawn y bydd Mr Jones— by proxy-yn llygadrythu arno, ac yn ei ar. Wain yn ol am dymhor arall. Wel, y mae gobaith iddo am dipyn o giniaw y Nadolig, yr hyn fuasai yn amheus pe b'ai yn rhydd. Gobeithio y bydd i'r oruchwyliaeth hon wareiddio tipyn ar yr hurtyn gwyllt. Ond paham yr arosaf gyda rhyw fawgi lei bwn, pan mae angen moddioa ar fy nghleifion. Dyma frysneges o Cilfrew i gyrchu y Dr. Unowyryfelinynglaf Rhyfedd fod neb yn myned yn dost mewn lie bach iachus fel hwn, lie mae pawb ereill yn iach ond dyna, y mae rhai poblach o uatur consumptive, a dyna fyddaut yn mbob awyrc;ylch. Wet dyma y patient ynte! Ni roddaf ei enw yn llawn y tro hwu. Y cwbl ddywedaf yw, mai ei enw cyntaf yw Ianto. Os na fydd y brawd wedi gwella erbyn y tro nesai, byddaf yo rhoddieienwynJLiwn, a desgrifiad o hono er mwyn i bawb ei ad waen. Y mae ei ddolur yn un lied beryglus. Y mae ei draebwant diwala ymron a'i ladd. Nid yn unig mae yn gollwng arni nerth ei ewinau yn ystod ei dwrn, ond nid oes posibl ei gael i ddarfod byth ar ben ei amser apwyntiedig, fel ag i alluogi y lleili i wneud en gwaith. Y llipryn gwael, onid yw yn ddigon i ti labyddio dy gorff a'r fasnach, heb ladrata amser dy gydweithwyr ? R-jaid t,Y i mi dy waedu, a dy stwffio am dri mis i galon stwc yn llawn o cod liver oil. Y mae dy bulse yn curo yn rhy gyflym, a'th ben mor wag a box bwyd Hivw o'r Bragdy. Yn wir, dyn digon diegwyddor yw Wil- liam o'r Bont hefyd. Wedi i'r undeb ei gynorthwyo yn y treial hwnw yn Rhagfyr diweddaf, trueni na b'ai yn talu yr hyn sydd ddyJedus arno i Lewys Afan. Clywsom ei fod wedi gorfod gwneud ei ymddangosiad o flaen ei well am danynt yr wythnos o'r blaen. Sut y bu hi, Lewys ? DB. GOUGH, M.R.C.L.S.

ROYALTIES A GROUND RENTS. MRI GOL.,—Y mae llawer yn ddiweddar wedi bod yn gofyn i mi pa beth sydd wedi dyfod o'r mudiad yn ffa r trethu royalties a grouud rentt at achosion lleol; am hyny, a fyddweb mor garedig a chaniatau i mi hys- bysu eich dardenwyr lluosog, fod derbyn llythyrau oddiwrth Aelodau Seneddol, ac ereill mewn amryw fanau o'r wlad, y sylw ffafriol a gymorwyd gan y wasg ar y mud iad, a'r amryw d,teisebau a anfonwyd i'r Ty Cyffredin y flwyddyn hon oddiwrth Fyrddau Cyhoeddus, llawer o honynt o ardaloodd gweith?au mwnawl y sir hon. a'r un gylch- ynol, pan ddaugoswyd yr unfrydedd mwyaf mewn mabwysiadu y deisebau hyny, a'i bod yn y lleoedd hyny lie mae y pwnc yn cael ei ddeall oreu. yn fy ngbalonogi yn fawr yn y cwrs a gymerais, ac hefyd fy mod yn bwr- iadu pan fydd y senedd yn cyfarfod yn Ohwefror i ddwyn y mater eto ger bron y Board of Guardians yn Merthyr, lie y dyg- wvd ef o flaen y cyhoedd yn gvutaf, ac yn gobeithio Ciel aelod i ddwyn Bill i'r Ty yn yr eisteddiad nesaf, amcan pa un fydd trdhu y meddiant sydd yn dwyn ugain mil- iwu o bunu yn flynyddol, ond yu ddidreth yn awr, pan mae ty y gweithiwr yn cael ei drethu i'r man eithaf.—Yr eiddoch ya gywir, Hirwaun, D. WILLIAMS, «

YR ALCANWYR. Er cyfferi cryf Dr. Gough, a chyboeddi y ffaith yn y DARIAN am ein hen gyt'aill o'r Old Lodge, parhau y mae yr afiechyd. Y telegram ar ffuri bulletin a ddaeth, a'n hys- bysa ei fod rhywfaint bach yn well; dim ond 36 o flychau oedd yn orinod ganddo y mis diweddaf. Try again, Bili, a dichon y deuwch o hyn i ddiwedd y mis nesaf yn holiiach. Pe byddai ein hen gyfaill ond gwybod. y mae y clefyd yna ynuu peryglus ac heiutiol. Dichou nad yw Dr. Gough, er manyled yw ar ol ei gleifion, yn gwybod fod yna ddau eto wedi eu cymeryd yn glaf o'r un clefyd. Byddai Dr. Rogers, Ystaly- fera gynt, ac yn awr o'r dref hon, yn ffyr- nig yn orbyn gwaedu. Ni wyddom beth all fod syniad Dr. G. ar y pwuc, ond am danom ein hunain y mae gyda ni gred neiilduol yn hyny fel y peth goreu i gylieli surgeon, fod o ddefayd 1 i ddyn claf pan yn nghafael poenau dirdynus y gwaith mawr. Wel, ynte, aed y meddyg bydenwog Dr. G. ar ymweliad a'r Hen Gastell a -a unwaith eto, a dt-ngys y boys iddo Ddr. yn yr un clefyd. Credwn mai D. Richards yw enw y Dr. hwn Er rnwyn tref Llaoelli a'r ben fasnach alcanaidd, Dr., gwnewch bob ym- drech i wella y gwr boneddig. 56 o flychau oedd ganddo dros ben y mis diweddaf, a'r gwr batch ei frawd (buom bron anghofio) 52 yn fwy na'i waith Tebyg eich bod wedi galw i weled ein eyfaill cymwynasgar Mr Evan Cilfrew. Yr ydym wedi gwrtbod iddo ychwaneg o'r black draught, a chlyw. som mai gwaeddi a llefain y mae am sulphur. Tebyg fod rhyw un callach na'r eyffredin wedi cynghori ein cyfaill E J. mai rhataf y cyfferi, goreu oil yw. Then confound him, do what yúu can for his poor body, Dr. if not for his sake, do it from a phUunthropio point of view. Ysgrifenwn y brawddegau olaf yn Seisnig am ein bod yn gwybod mai Seisnig, Lladin, a IJroeg, yw yr ieithoedd y byddweh yn arfer eu darllen a'u hastudio; ac yn wir dichon y bydd i lawer o'm hen gyfeillion yn ngheseiliau y mynyddoedd acw basio heibio iddvnt yn ddisylw. ac y ca ff y ctaf-ddyn Evan Jones dawelwch i fwynhau yr ufelin meddygin- iaetuol. Cofiwch chwi, Dr., y mae Evan yn fachgen eithaf piwr, ond rhoddi stitch in time iddo. Dyna i chwi eto Shon Ilon'd ei. got, y clochydd ond eymeryd arguments Shon dros i'r mynach gadw diwrnod o dal o enillion pob gweithiwr bob wythnos, cymerwch chwi spectol rhagfarn i edrych arnynt, nage yn wir, hunanies. Dyna 'fe, Dr chwi welwch yr holl o'r priodoleddau a berthynant i'r term diweddaf ytddynt. • Welwch chwi,' meddai Shon, pe byddai i Turnock o'r Yspitty brynu y gwaith, a phe dygwyddai i'r fasnach arafu, cadwai efe yr Yspitty i gerdded, a chaffai y Gors fyued i'w phwll; a phe byddai i Gwmni Penclawdd ei brynu, byddent hwythau yn sicr o gadw Penclawdd i fyned, a gadael y Gors' Ie, da iawn, Amen, fel y bydd y clochydd yn arfer dweyd, Na, na, nid Amen gyflea syniad y clochydd yn awr, debygwn, y mae yna rhywbeth agosach i'w galon heb ei lefaru. Wei, ie, wel ei o, beth yw hyny ? 0 dyma yn groyw ydyw Os sudda y Gors, beth am yr Eglwys ? At ba wasanaeth all y clochydd fod? Ie, ie, John, dyna'r secret. Beth waeth fod Al- cania a'i miloedd alcanwyr yn wylo dagrau heilltion, ac yn crio nes siglo seiliau yr hen deyrnas alcanaidd ? Church in danger sydd gan John. Yn awr, bogs, deuwch i'r lan o'r Gors cyn y bydd i chwi dynu ereill ar eich hoi. Galwn gyfarfod yn hen ystafell gynhea y Bird-in-Hand, Abertawe, a deued yno gynrychiolydd o bob melin a thinhouse yn Morganwg a Chaerfyrddin, er cymeryd i ystyriaeth mewn pryd, pa un ai pris yr alcanwyr ai yr Eglwys ag y mae Shon yn glochydd iddi sydd i stiddo. Beth, medd y darllenydd, tybiweh fod yr hen anghenfil a wnaeth 50 yn Mhontarddulais yn dyfod yno; chwi wyddoch, y mae Shon yn briod a'i chwaer. Ni a wyddom hyny hefyd; er hyny, dywedwn, Denwch, mae gyda ni ddigon o ffeithiau i argyhoeddi Ophi o ffolineb y bock slash o roddi diwrnod o gytiog yn ol bob wythnos. A oes, medd un vn nghyfarfod Pontarddulais, sicrwydd am hyny ? Oes, yn wir, gyfeillion. Dywedodd y mynach Lewys fod yn rhaid iddo eu cael, neu adael y gwaith i suddo i'r Gors. Deu weh, ynte, y mae y bechgyn sydd yno yn foddlon rhoddi terfyn ar yr ystryw gy threulig hon. Deuweh, y mae yr hyn a wnaethom pan yn cydymdrech ar ran eich cyflogau o'r blaen yn Isierwyd(i i chwi mai buddugoliaeth sydd i ganlyn. Deuweh, y mae llefau plant cenedlaethau i ddyfod i'w clywed oddiar ddorau dyddiau eto heb eu geni, yn galw, Cadwch y pris yn sefydlog, neu byddweh yn ein Ilofruddio ni a'r fasnach ac yn wir, byddweh o'ch gwirfodd yn ein gwneuthur yn gaethion. 01 felinwyr ac alcanwyr 1882, a bron ar wawriad y ddwy fil o flynyddoedd o oed ein daear er claddu ein Hiachawdwr, cadwch y prisoedd yn sefydlog, a phaidiweh a dirladd eich cvrff er ceisio cael enillion mawrion, a thrwy hyny ladd y fasnach. Deuweh, ynte, meddwn ninau, a chyfarfyddwn & chwi am ddau o'r gloch prydnawn dydd Sadwrn nesaf. Deued yno bawb o garedig- ion y fasnach o holl weithfeydd Cwmbwrla, Cwmfelin, Glandwr, a'r lluaws yn Treforis. Deuwch i gyd, i wrando hanes y Clochydd o'r Gors, a'r Mynach. Wyddoch chwi, dyma dash fydd Rhydd- frydwyr y dref yma yn dori pan y egut y cyfle o ddangos eu huoain yn eu gwisgoedd Rhyddfrydol goreu o flaen .Joseph Chamber- lain, Llywydd Bwrdd Masnach Prydain Fawr. Ryfeddwn i dipyn yn wir na fyddai i hen glochydd Toriaidd y Gors chwenychu cael tocyn 6-1 i'r wledd fydd cyn y cyfarfod. No do, Shon, dim gweniaeth yno Os metbsom yn ein hamcan i gyrhaedd Llangeaech yr wythnos ddiweddaf, hyder- wn y maddeuweh i ni, a gwyddom fod y gaffer a fu genym dan sylw yr wythnos ddiweddaf, o'i galon yn barod i faddeu i ni am gadw draw. Da. oedd gan ein calon weled ein cyd- drefwr, Mr Thos. Evans, U C.W., yn cy- hoeddi ei bun yu agored i dderbyn engage- ments i gauu mewn cyngherddau, &c. Ni all wch goel ei well na'i garedicach os bydd yna gyfaill claf yn cael budd gyngherdd neu eisteddfod. Am dynu torf a chydym deimlo hefyd a'r claf, Evans yw un o'r goreuon, Nid yw wedi anghofio y graig y clodd wyd ef o honi. 0 n Y mae bechgyn sir Gaer wedi dechreu dyhuno unwaith eto, a chaiff cyrnau llon'd ei got wybod mai taclau tyn ydynt hwy pm y mae Aleania yn cael cam. Caiff enw y gwr sydd yn llanw ei got ei ddal yn ddrt wdod yn ffroenau pob alcanwr. D'chou fod bechgyn y Bont yn barod i'r m irch y buout yn son am dmi. felly ninau -yr awr a fynoch. Y mae y fasnach yn wir yn wael, ac yn waelach yr a hi tra fyddo gweithiau newyddion yn cychwyn. Can hvnyrein cais olaf yr wythnos hou yw, Deuweh bawb i'r cyfarfod yn y Bird-in- Hand dydd Sadwrn nesaf. Cofion fyrdd at yr oil o honoch gyda chalon gynes. LEWYS AFAN.

ABERTA WE. GWEITHRED GWERTH EI CHOFNODI., Er ys pum' mlynedd yn ol, yn nglofa Mynydd Newydd, cyfarfyddodd person o'r enw Isaac Davies a damwain a'i analluog- old i ddilyn ei alwedigaeth am ei oes, a mynych yn ysbaid y pum' mlynedd ei gys tudd, bu newyn yn ysgyrnygu ei ddanodd ar y teulu, hyd nes i gymydog tyner galon o'r enw W. Thomas wneud amgylchiadau I-aac yn hysbys i Lewys Afan. Lewys gvdag ei ddyngarwch brwdfrydig arferol, a ysgrifenoddat Syr Hussey V lvian, perchenog y lofa, gan osod achos y cystuddiedig yn ei liw priodol o flaen y bouoddwr urddasol, a'r caulyniad fu, llytbyr yn hysbysu Lewys Afan fod 5s. yr wythnos i Isaac o'r office tra bydd fyw. Pwy na ddywed, well done W Thomas, Lewys Afan, a Syr Hussey Vivian. Dymuniad miloedd Abertawe yw gweled Syr Hussey Vivian yn esgyn i'r bekdefig aeth Tra yn son am frawdgarweh ac haelioni, credwn fod gweithfeydd cylchoeda Aber- tawe, ya enwodig ein glofevdd, yn teilyngu y ganmoliaeth uwchaf am eu parodrwydd i gynorthwyo eu cydweithwyr mewn cystud,d ac angea. Nid oes mis yn myned heibio o'r fiwyuuyn na wneir ynddo gasgiiad, oy. ngherdd, neu eisteddfod, er eyaorthwyo rhyw frawd cystuddiol anghcnus ac y mae enw Mr John Williams, goruchwyliwr yn nglofa y Mynydd, yn ddiarebol drwy'r gweithfeydd fel yr un mwyaf blaenllaw, brwdfrydig, diwyd, ac haelionus, gydaphob achos fydd yn dwyn elw a chysur i'r angen. og 0 na fyddai holl oruchwylwyr ein gwlad o'r un stamp a'r gwr da uchod. Uwobrwyed y nefoedd ef. BEIRDD A LLEKORION Y CWM. Gwelir lleng o'r bodan rhamantus ucbod yn ei spoutinn hi (chwedl Talhaiarn) yn y Coffi Tafarn ar nos Sadyrnau, yn lie rhoddi ffrwyth eu doniau i'r eyhoedd mewn cyfarfod agored. Yn enw Ceridwen, gyf- eillion, pa fodd na fyddecii yn ffurfio rhyw Gymdeithas Gymroaidd yn eich plith, gan fod digon ohonocb yn y cylchoedd, a cbyuai cyfarfodydd buddiol &c adloniadol, gan adael y drws yn agored unwaith y mis, neu yn amlach, i ni y rhai sydd yn hoff o'ch doniau i gael gwledd o'ch dewis foathau Cymerwch yrhynt rliag cywilydd, fechgyn. Yn ddiweddar gwelsom un 'Uthr Pen dragon yn galw syiw darllenwyr y DARIAN at dreuli, u cylreithiol libel (?) case Morgan John.' Mri Gol., gobeitbiwn fod miloedd o'ch cyfeillion wedi danfon rhyw gyfran er ysgafnbau y baich diangenrhaid uchod. Gobeithiwn hefyd na chaiff yr un Mor gan, na'r un Marged John ychwaitli, byth gan llygad a genau y DARIAN rhag gweled a chyhoeddi twyll ac anonestrwydd em gwyl. iau llenyddol. Vox.

-+- EISTEDDFOD CARMEL, BLAEN- LLECHAU. Cynaliwyd yr eisteddfod hon ddydd Llun diweddaf. Cymerwyd at y llywyddiaeth, yn absenoldery anorfod L. Davies, Ysw., gan Mr J. Meredith, arolygwr Pwll No. 1, gan yr hwn y cafwyd anerchiad byr ond tra phwrpaf-ol ar ddefcyddioldeb yr eisteidfod fel sefydliad i ddyrchafu llenyddiaath a chan, yn enwedig yn mhlith y dosbarth gweithiol, yr hwn ddosbarth yn yr oesoedd a aethant beibio na chawsant ond ychydig fanteision ond trwy y sefydliad cenedlaetbol hwn. Arweinydd y cyfarfodydd oedd Wm. Thomas, Ysw., manager. Beirniad y canu, Mr Rhys Evans, Aberdar. Beirniad y fardd- oniaeth, yr adroddiadau, &c., Mr Thomas Williams (Brynfab), golygydd farddonol y DARIAN. Perdonydd y dydd, Mr J. R. Lewis (Alaw Rbondda). I ddechreu, chwareuodd seindorf y lie amrywiaeth o alawon Cymreig, a hyny yn rhagorol, dan lywyddiaeth Mr Rees Lewis. Yn nesaf cafwyd adroddiad o'r Mab yn amlygiad o'r Tad,' gwobr 3s Ge. Cystadl euodd chwech, a'r goreu oedd Ann Rees, Taylorstown. Cystadleuaeth ar ganu y Solo Alto, gwobr 7s 6s. Cystadleuodd chwech ar hwn eto, a rhauwyd y wobr rhwng Mary Jane Thomas, Portb, a Thomas Walters, Abernant, Aberdar—y cyntaf o herwydd y cydymdeimlad rhagorol a ddangoswyd &'r pwnc, a'r llall o herwydd ei eiriad clur a rhagorol. Cystadleuaeth canu y pedwar- awd, Oerddi Cymru,' gwobr 10s. Cystadl- euodd dau barti-y cyntaf yn dda, ond heb ymarfer digon a'u gilydd; yr ail yn rhagorol mewn tonyddiaeth, sef Mr Idris Thomas (LlewGwalia) a'i barti. Yna cafwyd beirn iadaeth Brynfab ar y penillion ar I Dan- beleniad Alexandria,' gwobr 10s 6e. Der- byniwyd 11 o gyfansoddiadau, a'r goreu oedd yr un o dan y ffugenw Dafydd Pasha, sef Mr D. Price (Ap louawr). Cystadleuaeth y Solo Soprano, My Redeemer liveth,'gwobr 10s 6c. Ni ddaeth ond unyn mIaeN, a hono heb fod i fyny ar safon, felly dyfarnodd y beirniad mai baner y wobr oedd hi i'w gael, sef Mrs Evans, Ferndale. Cystadleuaeth y Solo Bass 10 Ruddier than the Cherry,' gwo->r 10s 6c. Cystadleuodd dau, ac yr oedd lleisiau rhagorol gan y ddau, ond heb lyncu prydferthweh y darn; goreu, Idris Thomas, yr hwn a dderbyniodd y wobr. Cystadleua-thy Bands of Hope ar 'Jerusa- lem fy nghartref gwiw,' gwobr 303. Un cor yn unig a gystadleuodd, sef cor Carmel, Blaeullechau. Nid oedd digon o gydym- deimlad a'r cor a'r geiriau, ond y lleisiau a'r cauu yn dda, eto heb ymdaflu i fewn i fedd- ylddrych y geiriau. Dechreuwyd yr ail gyfarfod trwy gael cân gan Mr W. James, Aberaman. Cys- tadleuaeth y deuawd Go, baffled coward, go,' gwobr 12s Cystadleuodd pump o bartion, a'r goreu oedd loan Llechau a'i cyfaill David Evans, peirianydd, y ddau o Ferndale. Beirniadaeth y farwnad i'r di- weddar Mr D. Hughes, Blaenilechau. Der. byniwyd wyth o gyfansoddiadau, ond y goreu oedd eiddo Cathl yn mrig yr Ywen, sef y Parch D. Ocllwyn Brace, Ystalyfera. Cystadleuaeth canu 'Mai,' i barti heb fod dau 25 mewn rhif. gwobr 2p. Un parti a gystadleuodd sef Parti y Maerdy, o dan ar. weiniad Eos Dar, ac yn deilwng o'r wobr. Cystadleuaeth y Seindorf Pres, gwobr 3p 10s. Un baud a ddaeth yn mlaen, sef Band Ferndale, ac yn deilwng o'r wobr. Cystadleuaeth y Solo Tenor Y Uarwr Siom- edig,' gwobr 15s. Cystadleuodd saith, a'r goreu oedd y trydydd, sef W. James, Aber aman Cystadleuaeth ar y 'Marseillaise Hymn,' i barti heb fod dan 12, gwobr 21s Dau bard a gystadleuodd, sef Parti y Maer- dy, dan arweiniad Eos Dar, a Pharti Fern- dale, dau arweiniad Alaw Dar, ond dyfarn wyd y wobr i'r cyntaf Cvstadleuaeth ad. roddiad, I Bywjd y Crist on,' gwobr 5s. Cystadleuodd pump, ond rhanwyd y wobr rhwng Samuel Jones ac un arall na chaf- wyd ei enw. Cystadleuaeth gorawl ar y prif ddaru, Ar Don o flaen Gwyntoedd,' gwobr 12p Un cor a gystalieuodd. sef cor Ton, Ystrad odan arweiniad Mr T. Stephen Thomas (Telorydd), ac yn deilwng o'r wobr Yn yr hwyr, cynaliwyd cyngherdd ar- dderchog, pryd y gwasanaethwyd gan Mrs Uwenfil Davies, Aberystwyth Miss Bron- wen Thomas, Mri D. Evans (Eos Dar), Tom Williams (Eos Cynon), D. Evans (Dewi Dar), D. Evans, Fernriaie J. Jones (Ijan Llech- ah), J. A. Davies (Eos Gwalia), D. Phillips, Aberdar; Idris Thomas (Llew Gwalia), R. Lewis bandmaster, a'i fab, Ferndale a Soin. dorf Pres Ferndale.

RHONDDA—PETHAU CHWITHIG. Peth chwithig oedd gweled menyw oed. rauus y dydd o'r biaen ar y brif heol heb fod gan' miiitir o westy y B—te, o dan effeithiau y gwirodydd poethion. Yr oedd y druanesyn methu symud heb gynorthwy. Ond yn ffodus daeth dau Samaritan trugar- og heibio mewn cerbyd, ac wedi gweled pwy oedd yno, synaeant yn ddirfawr, ond eto, methasnnt a pheidio trugarhau wrthi. Trwy gynorthwy cawsant hi i'r cerbyd, ac yn ebrwydd cludasant hi g-irtref. Peth mwy chwithig fyth oedd elywed fod y ddynes auffodus uchod yn aelod parchus mewn eglwys neiilduol heb fod gan' milltir o T-, a'r ddau Samaritan a gymerasant drugaredd arni ya wyr y set fawr yn yr un eglwys. Gobeithio y bydd hyn yn wcra bwysig iddi hi, a llawer creill o'i bath sydd yn rhy hoff o gymeryd o ffrwyth Syr John Heidden. Peth chwithig arall sydd mewn ymarfer- iad yn yr ardal hon, yn enwedig yn mhlith y dyniou ieuainc, ydyw cyrchu at eu gilydd i'r Coffi. Tafarns ar y babboth, ac yno y byddant yn cynal pob math o rhialtwch, ac o'r diwedd yn cweryla !u gilydd, ac fel mae gwaethaf y modd, llawer o'r eyfryw rai yn aelodau crefyddol. Credwn y buasai yn fwy gweddus, yn ol ein tyb ni, i'r cyfryw fyned i foddion gras a'r Ysgol Sul, yn hytraeh na threulio y seithfed dydd yn ofer, Hyderwn y daw amser, a hyny cyu bo hir, pin y gwelwn roddi atalfa ar y tai hyn i agor ar y dydd yr ydym yn cael gor. chymyu i'w gadw yn sanctaidd. SHONE Y SGUBELL.

ART UNION YSTALYFERA. YMAE yn ddrwg g:m pwyllgor yr Art Union uchod na fuasai y drawing wedi cymeryd lie ar yr amser penodedig, sei Hydref 23a,in, ond y rheswm am hyny yw, fod y llyfrau a'r ariau heb ddyfod i mewn. 0 herwydd hyny y mae weni ei gohirio hyd Rhagfyr 23ain, gan ddymuno ar bawb sydd a llyfrau ganddynt, i wneutliur eu goreu i'w gwerthu, ac anfon yr arian a'r duplicates i'r ysgrifenydd mewn pryd. Y mae y gwobrwyon wedi dyfod, ac i'w gweled yn ffenestr siop Mr Beynon, Ystalyfera. Yr eiddoch,—THOMAS JONES, Ysg. Gellir cael Envelopes yn Swyddfa'r Da.ria.n a.m geiniog y Packet—25. I Darian am geiniog y Packet-25.

TYSTEB YR HYBARCH W. EDWARDS, EBENEZER, ABERDAR. Taflen o'r addewidion a'r tanysgrifiadau. Cyfanswm yr addewidion a'r tan- ysgrifiadau wedi ymddangos. 141 12 6 W Powell, Ysw. Hirwaun 2 2 0 Frank James, Ysw, Merthyr Tydfil 110 Mr John Parry, Waunygroes 1 1 0 Owen Morris, Ysw, Bank place, Porthmadoc 1 1 0 Mr D Davies, Grocer, Canon st, Aberdar •••110 R Williams, Ysw, Cyfreithiwr, Aberdar 1 1 0 W. Beddoe, Ysw, Nelson 1 1 0 Rev Howel Powell, St Ishmael's 110 J Thomas, r.D, Liverpool 110 D Williams, Garth, Rhuabon 110 Herbert Evans, Carnarfon 110 R Lewis, Morris ton, Swansea 110 W Powell, Cemaes, Anglesea 110 Evan Bryant, Bedford 1 1 0 J Lewis, Birmingham 1 1 0 R Lewis, Brynceriau 1 1 0 Dr Bevan, Llundain 1 1 0 Mr J Thomas, Glannant, Abertawe 110 D Richards, Yaw, Abergwili, Caer. fyrddin .10 0 Mrs Jennett Evans, Grocer, Bell at, Trecynon .10 0 Mri S R a J R .10 0 Mr Rees Powell, Butcher .10 0 J Rowlands a chyf., Mount Pleasant street 0 15 0 W Thomas,. Chemist, Tre- cynon 0 10 6 D Williams, Llwydcoed Farm 0 10 6 R Wigley, Hirwaun road, Trecynon 0 10 6 John Griffiths, David street, Trecynon 0 10 6 Parch D Roberts, Gwrecsam 0 10 6 R Powell, Newtown, Mont- gomery 0 10 6 R Hughes, Glandwr 0 10 0 D Edwards, Pillton Green 0 10 0 Miss Agnes Powell, Schoolmistress, Tredegar 0 10 0 Mri Lewis a Daniel Griffiths, Iron. mongers, Aberdar 0 10 0 Price, Grocer, Gadlys road, Aberdar 0 10 0 Edmond Davies, Mountpleasant st, Trecynon 0 10 0 D Jones, Windsor st, Trecynon 0 10 0 Mrs Harris, Carpenters' Arms, Trecynon 0 10 0 Cyfaill 0 10 0 Thos Edmunds, Cemetery road 0 10 0 Mr D Powell, Union st, Trecynon 0 6 0 John Parry, Grocer, Bala 0 5 0 D Davies, Grocer, Canton House, Aberdar 0 5 0 D Thomas, Tonypandy,Rhondda0 5 0 Parch B Evens, Mtliucrythan 0 5 0 Wm Williams, Abercarn 0 5 0 H Jones, Ffaldybrenin 0 5 0 T Davies, Cwmogwy 0 5 0 Isaac Evans, Heolgeryg 0 5 0 Mrs Elizabeth Benjamin, Grocer, Bell st, Trecynon 0 5 0 Mr Evan Jones, Bell court, Tre- cynon 0 5 0 D Evans, St. John's place, Trecynon .0 5 0 B Evans, Bell at, Trecynon 0 5 0 W Burton, Bell st, Trecynon 0 5 0 Samuel Morgans, Harriet st, Trecynon 0 5 0 Phillip Davies, Stag st,Trecynon 0 5 0 James Rees, Windsor at, Tre- cynon 0 5 0 Mrs Elltn Prosser, Cemetery rd Trecynon 0 5 0 Elizabeth Hopkins, Mount Pleasant, Trecynon 0 5 0 Ann Thomas, Margaret st 0 5 0 Mr Wm Williams, Cemetery road 0 5 0 Morgan Davies, Harriet st 0 5 0 Edward Lewis, Harriet st 0 5 0 Dd Pritchard, Oxford street. 0 5 0 W E Thomas, Margaret street 0 5 0 W Lewis, Maragret street 0 5 0 John Powell, Hirwaun road. 0 5 0 David Edmonds, Llewellyn st 0 5 0 John Hopkins, Meirion street 0 4 0 Dd Davies, Clive street 0 4 0 Mrs Mary Thomas, St John's place 0 4 0 Jane Rees, Clive place 0 3 0 Miss Margaret Lewis, Margaret street 0 3 0 Mr Thos Edwards, Rhydygareg 0 3 0 Mrs Eliza1, eth Watkins, Mill st. 0 3 0 W Jones, Grocer, Mount Plea. sant street 0 2 6 Enoch Evans, Bell street 0 2 6 Mrs Elizabeth Lewis Bell court 0 2 6 Margaret Rees, Bell View 0 2 6 Martha Price, Mount Pleasant street 0 2 6 Jane Morris, Clive street 0 2 6 Margaret Owens 0 2 6 Rachel Griffiths, Clive street 0 2 6 Sarah Rogers, David street 0 2 6 Elizabeth Morgans, Frederick street 0 2 6 Mr John Williams, Cemetery rd 0 2 6 Luther Wigley, Harriet street 0 2 6 Wm John, David street 0 2 6 Lot Lake, Stag street 0 2 6 Griffith Griffiths, Ebenezer st 0 2 6 Parch W V Davies, Maelfro, Mon 0 2 6 Mr J Gabe, Contractor, Merthyr 0 2 6 Wm Rowlands, Bell Court 0 2 6 Mr Henry Mathews, Mill at 0 2 6 Mrs Ann Rowlands, Bell Court. 0 2 6 Davies, Stationer, Commer- cial street, Aberdar 0 2 6 Catherine Jones, Bell at 0 2 0 Miss Sarah Richards, Bell at 0 2 0 Amy Richards, Bell at 0 2 0 Mrs Mary Giles, St John st ..020 Jane Pantan, Bell View 0 2 0 Elizabeth Francis, Meirion st 0 2 0 Hannah Williams, Swan Ian 0 2 0 Mary Thomas, Windsor st. 0 2 0 Mr David Howells, Margaret st 0 2 0 Cyfaill 0 2 0 Miss Elizabeth Harris, Dare Villa 0 2 0 Mrs Elizabeth Rees, Cemetery rd 0 2 0 Miss Mary Rees 0 2 0 Mr- Catherine Phillips 0.. 0 2 0 Cjfaiil ••• 0 2 0 Ann & E Harris, Bell st 0 1 6 Mra Joan Evans 0 1 6 Davies, Bell Court 0 1 0 Catherine Francis. Bell st 0 1 0 Miss Hannah Goronwy, Stag st. 0 10 Mrs Ann Griffiths. Mount Pleasant 0 1 0 Mr James Howells, Margaret st 0 1 0 Miss M. Howells, Margaret at 0 1 0 Mr David Powell, Bell street 0 0 6 Thomas Pride, Margaret st 0 0 6 John Lewis, Gadlys st 0 0 3

bKL epghraifit o'r dosbarth o feddvgin. laethau y carem argymhell i sylw y Cymry yn mhob man, dymunem gyfeirio at ddar- pariaeth ddiffuant, didwyll, ymddiriedol, a aawyaf gwerthfawr a llesiol ag y gwyddom am dani, sef Quinine Bitters GWILYM EVANS, Yr hwn sydd yn fath o Tonic llysieuol. ac yn hollol yr hyn y gosodir allan-ei fod yn gyfansoddedig o lysiau wedi ei ddarparu mewn dull gwyduonoi, a chyda'r gofal mwyaf sydd ddichou^uwy er sicrhau ei iwyddiant. Y cylia yw peiriant inawi treuhawl y corff, ac o hono ef y swasserit ^t.ri rai?aa Eiaethionol trwy y cyfan- soddiad. Os ua chedwir hwn mewn trefn, syrthia yr holl gorff i ddyrysweh. Eifaith ae amcan penal y Quinine Bitters yw cadw y cylla yn lacmis, a phob organ yn gweithio yn hwylus ac yn eu lie, a gellir ya deilwna ystyned y Bitters hyn y feddygimaetl deuluaidd oreu y gwyddis am dani. Cy. meradwyir hi yn ddibetrus at annhreuliad yn ei gwahanol agweddau, ac aliechyd y ddwyfron a'rafu, yn nghydag anhwyiderau gewynol. Yr ydym am lawer o flyoyddftu wedi edrych gyda gradd helaeth o ddrwg. dybiaeth ar teddygimaethau hysbysiedi*. a thueddid ni I wneud hyny &'r feddygin. laeth hon, sef Quinine Bitters Gwilym Evans, hyd nes y gwelsom y fath dystiol- iaethau pwysig a dyianwadol oddiwrth ddynion a wyddent mor dda, ac a wnaethant gymaint o ymchwiiiad i'w hansoddion. Dymunem yn neillluol rybuddio y oy. hoedd i fod yn ochelgar yn eu dethoiiad o gyffeiriau, a dyient iod yn gwybod rhyw. beth am ansawdd y darpariadau meddyeol a fwriadant gymeryd cyn eu pwrcaau; aa 08, wedi ymchwiiiad, y boddionir hwy am eu rhinweddau, dylent fod yn ewyllysgaTi dalu pris teg am y eyfryw, a rhoddi iddo orawi teg a pharhaol, a pheidio cymeryd eu hudo i redeg a phwrcasu meddygm. iaethau iselbris, y rhai yn fynych a brofant. aid yn unig yn ddiwerth, ond yn dra aiweidiol. Oddiwrth ein gwybodaeth bersonol am y darparydd a'r perchenog, gwyddom ei fod yu ei broffeswriaeth wedi cyrhaedd yr an. rhydedd uwchaf yn y gangen fferyllol, ao ystyrir ef yn un o tferyawyr mwyaf galea, dig ao aiidivv^i y dydi. ° FFEITHIAU AM QUININE BITTFUQ GWILYM EVANS. AAJ!'a8 Y maent yn cael eu cymeradwyo gan feddygon a fferyilwyr i'w cleiiion ar 5 i bob meddyginiaeth arall fethu. Y maent yn cael eu cymeryd gan hen ao ieuanc, cyfoethog a'r tlawd, a chan ddynion yn mhob sefylita ac o dan bob amgylohiad. Ni dyn unig yn Nghymru y maent yn adnabyddus, ond derbynir orders am dan- ynt o America, Canada, yr Aifft, Cyprue, Awstralia, &c. Y mae pawb sydd wedi eu profi unwaith yn eu cymeradwyo i'w cyfeillion, a thrwy hyn y mae y gofyn am danynt yn eynyddu yn helaeth o flwyddyn i tlwyddyn. Y mae hyn yn orawr teg o'i tieffulthioldeb, canys paham y prynai neb y feddyginiaeth am yr ail a'r drydedd waith os na fuasenf yn derbyn budd a lleahad oddiwrthynt ? MEDDYOINIAETH HYNOTAF YR OES BBBSUT<» YW A Quinine Bitters Lhuilym Movant Yv mae ynddynt gymysgedd oywraia- ohwerw a meius-iysiau, wedi eu haddaa gydgymysgu mcwu modd newydd, hapna, a dirgel, gan y dyioisydd, Mr. GwUvm Evans, F.C.S., M.P.S., fferyllydd, Llanelli. Y mae y gwahanol lysiau wedi eu cymyscn yn hynod o ffouua, a cuynwysa y Quinine Bitters yn ddianiheuol y ddarpariaeth oreu er lies y corff dyuol. Eu DISFSVDDLOUJKB YN U.i (JIMYSGPUDD. Hawdd iawn iyddai i unrhyw un brynu r, y meddyginiaethciu uchod ar wahan, a hawdd fyddai gwueud rhyw gymysgiad 0 honynt, oud anhawdd ia.wn fyddai oaei yt holl lysiau uchod at eu gilydd am arian rhesymol, ac anmhosibi fyddai eu cymysg yn y modd cyfrwys a medrus y gwneir gu Mr. Gwilym Evans, a chanddo ef yn unig y mae y dirgelwch mawr o gymysgu y pethau hyn gyda y fdotl1 Iwyddiant a'r fath affaith. Y maent wedi eu profi yn effeithiol i symud y doluriau a ganlyn DIFFYG TREULIAD A'I GANLYNIADAU. Sef poen yn yr ystumog, gwyutoorwy^. trymder anarferol ar oi bwyta, gwaeldei oyn bwyd, diffyg archwaeth, bias an. uymunol yn y genau, gwres mawr yn y cylla yn achosi y corff i rwyuio, yr anaal yn drwm, a'r genau yu sych, brathiadan poenus yn y frest a'r ochrau, a mynyoh bigiadau fel pe bae pryfedyn yn y cylla. Y mae un neu ychwaneg o'r poenau uohod yn arwydd o dthttyg treuiiad, a goreu pa gyntaf y dechreuir ar gymeryd Quinine Bitters Gwilym Evans. SYLWADAU CYFFKEDINOL. Gallai rhaidybio ei t)o,t yu inoihosibl i un feddyginiaeth effeithio lleshad mewn cynifer o wahanol ddoluriau. Y mae yt ateb yn syml a pharod, set (1), bod tystiol. aethau pwysig i'w cael unrhyw amser; (2), fod y feddygimaetii ya e/awy-i cyuiiier a wahanol lysiau; (3), y mae y driniaeth yn un holiol resymol. sef symud ach(,s y dorum yu gyntaf trwy gryfhau ) cyfansoddiad, ao felly amddiffyn y rhanau gwaaaf a mwyaf agored i aliechyd. Ar boh atugylchxad doeth ydyw yn gyntaf chwilio achos lur. Cyfarwyddiadau i'w btv>casu Gofyner yn eglur am Quimne Bitters Gwilym Evans. Ar ol ei gaci. ndryoher yn tanwl ar y label, a sylwar ar t,i, -n p y Llyw. odraeth sydd ar wddf y oou;u, a mynet gweled yr enw Gwiiym Evj,ns, F.C.S., M.P.S., wedi ei ysgriionVi yn iiawysgril y perchenog. Gofaled pawb na chymeront eu twyllo, na derbyn cynghor i gymeryd unrhyw foddion arall o dan yr hen esgus ei fod yn llawn cystal ac yn rhatach. Eagua gwaol a thwyllodrus yw hwna. Cofier bob amser fod efelychiadau lawev bob peth da,.ac y mae lluaws mawz o efelychiadau i feddyginiaeth ardderohog a dihafal Quinine Bitters Gwilvm Evans.

ychydig ^wyddogion sydd wedi priodi tra yn y fyddin, ac yn adnabydclus i ranau o Ddeheudir Cvmru, gan ddechren a'r di- b weddar Mrs Howe, yrhon a'i gwr fu aeofal catrawd Casnewydd. sef Cadben Louisa Lock. Pentre aynt, yr hon a ddewisodd ei charcharu yn hytraeh ua thalu, na gadael i neb arall dalu drosti, y ddirwy a osodwyd arni am gyhoedrJi Crisb yn Geidwad i bech- dnriaid ar un o heolydd y Pentre, Rhondda. Cadben Peck, yr hwn fu yn y Pentre bum' mis yn ol. Cadben Davies a'i briod a fu yn Aberdar, Glyn Ebwy, ac yn bresenol yn y Blaenau. Cadben Bessie Jones a fu yn y Porth a'r Brynmawr. Mae y ddau olaf yn enedigol o Gymru—Davies o Ddowiais a Jones o Gaerdydd Ond Watts, un o'r rhai cyntaf, os nad y cyntaf oil, fu yn Merthyr, yw gwraig Major Taylor, yr hwn sydd a gofal dosran o'r fyddin syddyn swyddLan caster. Major Coombs, yr hwn sydd a gofal dosran Deheudir Cymru, ac yn byw yn Nghaerdydd. Credwyf fod yr uchod yn ddigon i'w henwi, y rhai sydd wedi bod yn swyddogion yn y fyddin cyn priodi. Nid yw y rheolau yn caniatan i swyddog ymgyfeiUachn am y flwyddyn gyntaf, na phriodi am y ddwy gyntaf. Ond os bydd un yn dal ymgyfeillach a rhywun pan yn myned i'r gwaith, a hwnw neu hono yn Cfoistion, ac o gymeriad teilwng, ni rwymir hwy i'w dori neu i'w derfynu. Mae y Cad- fridog am i'r teimlad dyfnaf dros sefyltfa golledjg pechaduriaid gael amser i wreiddio yn ddwfn ynddynt yn gyntaf, fel na fydd perygl i ymgyfeillachu na phriodi leibau aim ar y teimlad. Na fydded i neb roddi coel i'r hyn a glywant ac a ddarllenant am y fyddin heb yn gyntaf chwilio mewu i wir. lonedd y eyfryw.—PALEINW3.