Y Dydd

Trblech Byddid yn meddwl cryn lawer o gael myned i Drflech am Sul pat) oeddwn m y û. leg. Yr oedd I cael myned yno va ta*h o 'ti(,ket of leave' o gaool cal dwaith y gwersf, ond yr oedd yn v OoJell gyni'er 0 fechgyn a gafael ganddynt ar Dreleob, fel yr oedd I yn gofyo oyfeiltaarwch neillduol cyn cael trwy frled i fyned yno. Nid oedd yno yn awr 01 d yehydig o wynebau a'inaDyddas i mi yr anaser hwnw, 'telyn aurtidl Trelech,' chwell WilliamB, Castelhiewydd, | oedd yno yn cadw draw yr ysbrydion drwg, ord erbyn hyn v mae yno esgob newvdl yn edrych mor ddedwydd a thywvaosr yn ngharol ei bobl. Ychydilt 0 wynebau beblaw 'Grove Dewy,' a'r 'Gare^wen,' owddwci yn adnabod; ie, wrth gofio yr oedd Mr 0. Picton Jones, m-tb y Garegwen, yu yr un dosbfcrth ami yn yCnten. Yr oedd yn fachgen tirion, a eherid ef lian biwb, ni fynai wneud cam & gwybed- YD, a buaaai yn well ganddo toddi help llaw i ygoden i ddianc o fachau pWII, na rhoddi help i'r gath i'w dal. Yr oedd efe a minau yn myned yn yr un llong i America yn 1870, buom yn cyo-deithio am wythnoaau, nes ymsefydlu o hooo er yn Turin, a Tug Hill. Buyno am rai blynyddoedd yn barchus lawn, ac ymadawodd odoiyno yn ddwfn yn 8erch yr hnll ardal. 80 yo eroe r,;í biyoydfoodd ar Ian y Mor Taw(-lf))j', pryd y gwaelodd ei iechyd, a dych- welodd i Gyaaio. Wedi bod yn y wId boo am flynyddoeld, a chael adferiad iechyd, aeth ailao i Plitøgonirt, a diweld y flwyddyn o'r bladn, efe a udycuwelodd i galw owmLi ''w dad oedr nus, ond amlwg yw fod ei galon yn Patagonia, Canai elod y wlad ar y nabi, y delyo a'r degtanl, bwyr a boreu, achtcot dyad. Y mÍle vn ed'ych yn gryf iaeb, 110 mor dirion yn ei boll symudittdau a phan yn y Celeg. Diitu y byd' nrddas y Garregwen,' cartrefy Seraptt Morgan Jones, gael ti gadw yn ddiltfgr tra tyddo yr hiliogaeth y n ctrtreiu. Ond o. oedd y gwynebau wedi newil, yr oadd yu gysur 1 weled fod yr hen gare'igrwyud yn aron, fod y uieibion yn codi yn lie y tadiu, a'r mercbel yn lie y mamati, a bod gobaitb yr erys >no do o gewri, a'u hvsgwyddau yo dyo o daD, r arob.

Y PARCH. E. Evans, Pisnybont. Mae yr anwyld yn Eva s wedi ei analluogi ery. ohai misoedd i ddilyn ei oruhwyliaetb, ond er pallu e'i nerth y mae yuedryth yn dda. Yr o,i,id )-n jisiedd ar y sofa a gwea at ei wyneb, a Mrs EVdDOC, el geueth 18 o^d yn if w s, lio ú'J gylcb a tbynerwch yn llawn yn ei Han a'i Ilait. Gelwais mewll ty i ofyn yffor id tllR Br nceireb, lie y onaa yn oartrelu. 0 be'r wrtiV, 'nid yw yn mbell, o SClwfn y'ch ch'i d'odj^Tirtebaia yn y nacaol, Wedi dringo i gopa y brYIJ. gnfyntlis drachefnóe oell iwn yny cyfeiriad iawn i Bryoceircb, 'Odycb, o odyeh,' med ai v d ynes. ddaethoch chwi o Wciwen beddy syr, ta' waeth i a)i,er tili ny.' 'Naldo,' ebai finau; Illo, bo, begioch parilwu.' Pan gyrb4eddais y t\, yr oedd yno pyfaill o Aberportb wedi ddod i gurych an dano, a chyn i mi tfod yno haner awi, dyna guro wrth y ddor, dau wr o Sciwen wedi dyfod dros 60 miiliir o ffordd vn un Bwydd i edrych am daDo 8'} i'w gymro. Pan yn barod i gycbwyn, gan y gvvyd iom y byddtoi yn d,a gan lawergaet gitir o'i hanes, gofynais b^-th ddvwedaf wrth y rhai tyddo yn holi am oanoch. 'Wtl, dywedwcb,' ebai, fel yr ydych yn gweled. JJlid oeM itrrlaf fawr poen, byddal yn cytguttmbeUnoawaithynddf, ni 068 achoa achwyn ar yr ystumog, ao y mae y tafod yn eithaf, yo unig nil wyf yn gallu rhodio o vwmpas, ao ni8 gallaf daro neb yn Kalediawo R.'r dwrn ehwaitl). Oyd-idyweda y meddygon y bydd tywydd reg ) r haf yn dor o'i osod eto uwchben ei draed.

CAPEL Iwah. Dyn ea feddyliwn oedd yr Iwan hwrw adawoid ei enw mewn cybifer c leoe^d n yr ardal hon, a lleoedd da ydynt i gyd,—Capel Iwan, Crug wan a firyolwan, o'r ardal hon, Pout Edwat, j r haoaf fy Vi 2: nain o dy fy r hrf. Yr oedd yn ol yr achrestr a gataia gan Mr John Thomas, Heol v Dwfr, Caer- fyrloi" yn gvfnitber i'r Parch J. Evans, v Crwys, a Hughes, Dowlaia, ac yn g I' flJither i Mr. Thoma8 ei hun. Y mae yn Capel Iwan gynulleidfa gref, gyfoetbcg, ancibyool. Mae deng mlynadd ar hugain wedi gwueud ynddi gylnewi liad mawf, yr oe id yno glDt do o gewri, ac hy i yr oedawn yn deall nid yw yr hiliogaeth yn dirywio. Yn mhlith y cewri, yr oedd dau yn uwch o'u bysgwyddau oa'r un o'r lleiil, Twmi Davies, a bugail y Glaspant, D. JOIJesoedd t i enw yr wyf yn mtddwl. Yr oead Twmi Davies yn un o'r siaradwyr mvy«f meistroiaidd a glv wais erioed, niii yn unig fe fyddai tB gallu siarad rhyw- beth, ond fe fyddai yn siarad ar y pwoc, fel na byddai calon gpin neb i siarad ar ei ol. Nut oed t y bugsii o'r tu ar-ill in all.og i siarad & neb am ddim on i a'r Breoi^ Mxwr am orugaredd. '>ywedid id,!o fod am ryw hyd yn in,.r, a bod lp. 15s. yn d lyled- ua id io pan yn g",dael/y"din,oDd nil oedd yn alluog i'w edrif, eto Did oedd Deb yn yr aroal hono, neb mor fedrus a doniol i siarad fi !)uw; mde awnei weddiau beddyw ar fy nghlustiau ac ar fy nghof. Yn ystod yr amlier yr oeddwn ynmyuychu y capel, oddeutudwy flynedd, ni fu'm yno mewn cyfarfod erioed na byddai ei gi et yno gan nad pa un » tyddai ele ei hun ai peidio yn treseiiol. Er nad O'iddwn ya aiwaen fleb yn y ile nid yu fynyoh y teimlais yntwy cartrefol.

Llechbyd. Yr wyf wedi bod mor fynych yn nlwynuw drvy Lecbryd fel nad oes am-er i ymdrni liawer r tro hwn. Y Datta yno tglw^s dywjoogaidd, yn galla rhifo ei hoet wrth y cauoedrf, petu nad all ond ychydig iawn o eglwyai yo y wlad. Bu cyi ifero ystormydd yn euro arni fel y one wedi bwrw gwraidd yn ddwtn iawn, fel pan ty (do pobl yn aymud i fyw, byii cangenan on tori allan, y pleutyn yn ptiodi so yn jmsefydlu vn mbell o'r ben demi. Y mae eu gafael mor dyn atnda ii fel na fynent doii y tys/Utia ac amaetbyn yw eu gwelsd ar fore Sul y Cymundeb yn dyfod at tesreb 1\0 mewn ceruydau o beawar a chweoh milldlr o ffor id. Y niae yn aohawdd gw-bod efallti faint o ddoethineb sydd mewn peth felly, ond y mae yn sier frd ynddo liwer illtWD o anwyldeb. Dywe iai rbywuo wrtbyf yn chwareugar, 'Y odau doyn lleiaf o gorpholaeth yn mhlith gwei Mdcgiun Annioynol y diwy air vdynt, esgobion Trelech a Llecbryd, ond ganddyut hwy y mfle'r eagobaetbau eangl\f. I Liawer o lw vddtant i'r ddau i laturio g da'r gwaith aym- ddiriedwyct i Jdynt yo y maesydd eung hyn.

Mae cwn yn greadnri id lffy?dlawn iawn, maent yngl>nuwrth asgwrn ar ol i l awb arall ei daflu o'r neilldu. Pa byd y bu A !da yn Mharadwys cyn pechu? gotynai gwraig unweith t'w gwr. Hyd oni chafoad wraig, ty anwylyd, atebai y gwr.

CYFARFOD LLENYDDOL Y BRITHDIR. BEIRNIADAETH Y TRAETHODAU AR HANES ESTHER, A GWERSI EI BYWYD." (Cyfygnedig i ferched.) Dylwn ddywedyd nad yw y sylwadan a waeir ar y cynyrcbion a d iaeth l'm llaw yn cael en gwneud arnytit yn ol eu tei yoifdod, gan ddechreu gyda y gwaelaf a Olyoed i fyny at y goren, neu d,echreu gyda'r goreu a dyfol i lawr at v gwaalaf, ond yn bollol fel y digwyddent ddyfod i'm Haw o'r bwndel. A cheir yma o honynt fwndel pur dda. A Is penyf ddweyd ei bod vn gystadleuaetb ragorol. Derbyn- iwyd chweoh 0 gyfansoddiadau yn dwyn y fiug- enwlIU a wanlyn:—'Un mown btyo;, aeB Aodbfo- wraig;' 'Un hiff o banesiaeth y Beibl;' 'Eosa;' 'Meiilionoti;' so 'Abigail.' 'Uu mewn brys.' Traethtwd byr ydyw hwn, ond y mae jn larllen vn rhwydd. Ceir yma grynodobllel gywirohants Efthi r mown cyleh bv otiao. Pan yo dyfod at 'werbi ei b. wyd' dengye yr awdures hon fwy o allu. Y mae weui en i leg 0 wefji rhagorol, eithr nid yw weii gwneudon<i prio eu noûi; nid ymhel- aetha arnynt. Teimlwn with ddarllen y traetbawri, pe baallfii hob fod mewn cymaint o frys i r(i pen arno, y gallasai 'Uo mewn brys' wneud yn liawer amHeBaeh. 'Hen Annibynwraig.' Mined yn fyr dros banes Estber a woa 'Hen ADoibynwraig,' ar ol sylwi yn Ued htiaeth ar ystyr ei henw; ond y mae t byny ynnodi prif d>jygwyddiad»u ei bywyd. Yna, yn hytrach i;« thyDu gwersi ui iongyrchol odliwnhei hanes, fel y gwna 'Un mewn t rYB,' ellenu ei chymeritd y mae, gan g' feirio yn arbei ig at dair llinell amlwg yaddo, sef, Glanweithdra, Gwladgar- web, a Ftydd yr- Nuw; 80 wrtb fyned yu rolaan, tefla allan ambell wers sydo yn ynsgynyg i'w me idwl yn y cysylltiadaa b rD. Y raae y traeihawd yma wedi ei yegrifenu yn rheolaidd, ae. yn b^r ddiwallau fel cyfansoddiad. 'Un notfo banesiaeth y Beibl.' Dyma draethnwd rhagorol iawn. Ymae yr awdures hon yn ymnflyd yu ei gwaith gy*a aieistrulaeth ac anmbyniaetb, ac fel ua ymwybodol o allu i ymdrin dg ef, G<syd law drom ar Ahosferus, y bret io, a dyrchafa Either vn uchel, gan ei dal llan) n tsiaij pi i eraill mewn riiinwed'an a rhagoriaethau moesol a cbretyddol. Nid yn fynych mewo cysta leuaeth o'r fath ynta y ceir gyfansodoiad mor feiatrolgar. Y mae yr awdules hon yo tnelru defnyddio gwatwang (sarcasm) yn bur effeithiol pan yr ewyllysia; ac wrth ^yfeitia at rai amg>lohiadau yn yr hanee, y mae vn cat-1 mantais i wneuthur detoydd o'r gallu hwn, ac nid yw vn gollwng y cyfltusdra i golli. Gefais bleser i ddarllen y cyfansoddiad hwn, a pbe y gwelid et rywbryd mewn argraS, nid wyf yh petruso dweyd y d^rllenir ef gyda bo dhad gan lawer. 'Rosa.' Dyma g»fansoddiad hyood brydferth yr olwg ar o. Y mae wedi ei ysgrifeuu mewc llaw- ysgrif hardd dros beu; ac y mae y manylder mwyaf yc. Cttel ei ddangos er e-i wneud yn g-bl ddiwall u. Ac ya hyn y mae 'itoia' wedi Ilwyddo ya f>ui- drwyadl. Niti gall lly gad y coiff ganfod ynddo ond ychyi^ig o ddiftygjen o'r natur yma. Y mae 'Rosa' wedi bod yn tai.jlach itoddicrycoft) or hanea nag a geii yn un o'r traethodau a ddaille>iasom hyd yn hyn; nc y mae y crynodeb yma wt(ii ei roddi wlthei glvdd ganddi mewn moddhynod o ddestlus. Ar olllyfod at yr ail ran o'r traetha ¡rd, y tuav hefyd wedi mBoylujyn rhagorol ar wersi by wyd ei gwrtbddrycb, I\C yo ddios y mae yr byn a ddy wedir yn y rban yea o hono yn amiygu cradder mawr a syl" adaeth manw l. Nid ydyw y cyfansod'iad hwn mor sparkling a fresh,-a det'.ydcio termau 8tisn g -—a'r tn.iuo *Ua nott o banesiaeth y Beibi,' oud y mae y crvnoleb o 'hanes' Estbe', yn nghyd a 'Gwersi E:i bY\Vy,! welii eu gcso i wrth ou gilydd mill lhitgurol fel yr hawliai y traetbawd le blteii- 11aw yn y gystadleuaetb. 'Meil! onen.' Dicboo nad yw 'Meillioneu' mor gyfarwjdd ag yBgrifenu a rh«i o'i chydymgeiswyr; ond y mae yn amlwg ei bod wedi danlen llylr Esther yn tedd^gar a gofalus, acwedi llwyd ioi fci»troli yr banes, ac i dyou gwerei pwysig o idi- wrth fywyd ei gwitiiddrjch. Ysgtifanu y mae yn debyg i uu yu thoddi ar unwaith i 1-wr ar y papyr yr yttyriiethau fel y deueut i'w meddwl, heb olalu ya gymaint am eu bod yn hollol drefous. Nid tbyfedd genym ei bod yo dwevt1 yn agos i ddiwedd ei thraethawd fel y canlyn:—'Wrth i mi derfynu^ dyma aydd yn d'od i fy meddwl, ac i fy ngbof, ar 01 i mi ddarUen hanes Esther, a cueisio dweyd ychydig arno, yn ddigon anghywtr, fy mod ya cael ploaer 1 l"

Ya Etuouad SIROL. Buddugoliaeth ryfedd gafodd Mr Edwarl Davits, Crug Iwan, ar yr yswain o'r Glaspant, tirtedoinuwr n»a» r, a Mr Jo!m Lewis, Trelech lit yr yswain o fo"r,r .lIt, tirfeiiianwr eio. Yo sicr y mae out iirfadclianvfyr wedi rhedeg i'r ptJD, trcded y cyboedd D-U beidiu. Dyna y peuwar brawd o'r Maengwyn a'u brawii yn nghylra th, .edi c,ul seddau ar y oynghorau. Wet, DId gellii d)«gwyl iat ond cynhfiusf o'r fatn oddiwrtu yr egwyddorion a hauw yd gan eu tal (ttw; ei oes. Aeth dtu dori i'r cyrlghor dloll y plw, t hwr., II. tbouhl's y plwyf nesaf atom i'r dwyrain. Y mae yo amlwg I ni yma y rbaid i'r to presenol gwvrupo yn yr auialwch cyn y bydd gob»itli i ni fyaed i Ganaan, so wedi iddynt fyne j i uiewn ymunoda W. H. Olm stone & hwvnt, a bu agos tddyM: osod Tori yn gadeirydd. L ipa t« llwlr yw peth fel jivu ac yntau ya gwybod rod y Khyd Itrydwyrwedi uko i duewie J.Herbert Lewis, JWOityi-. Pan yn arcs yn Llanbedr yn ddiweddar, troais i'r tiwestdy Dirwestol ger gorsnf y mrd.) haiarn, ty a gelwir gain Mr Davus, uu o'r tai hyny lie y !II dyu dybitbr deirnlo ei hunan gartref. Daeth yno yn luan ddyn o^pgaoiji, c, meriad r iyfedd, gwleid- yddwr o'r dosbartu b aunaf, > n deall own y oyii > n oi well na llawei, gwna itb amolygiad ftraeth ar ethoi. iad y Sir, ac yr oe dilawr yn Jr*m ar ei enwad crefyddol yo uglyn &g etboliad Cilcenia, ac yr oedd baner yr hyn a duywedodd yn wit, prin y gall '("ota ejrych yn mlaen at yr adgyfodiad.' Y cyntaf or myfyrwyr offeiriadol a welais oedd y aiwdddaf T. Phillips, o Langatwg, yr oed i yn edrych yn uda yn ei wisgaedd uffejriadlll, a uiau yr edrycha yu well ar ol cael llaw eegob ar ei ben.