Y Genedl Gymreig

YMOYBCH Y MOR COCH. Yr heli i'r I=ratliaid—oedd ecnrys Ddichry-, rhaR yr Aiphtiaid. Aipht-fwynhau beddau, heb baia, Oedd unol waedd eu hen!:lid Y Mor Coch, dymher euchiogo-loed BPhw BSal-Stphou duauneddog, Paith gret Pinahiroth giog, Wlllli feiddiawl drern antoddog. Trwy ofu t.ai o fewn y ir,-eth—yn ngwewyr Augeuol ddrycliiolaeth, Dyogei waredigaeth Rhwn J ei ddwfreaug a ddaeth. Yn mh-llder ei ym-fylltio,—y wialea Wnai olwgyswatio! Tarawicul d.ali ruo, A'i bfallt wedd yn hollt ai o I A thrwy aclgsith yr weilgi—y teithtent H wythllu n nif. ri H)d lÔ'U llwybi muriwyd i'r lb Ddwy fawr wal o'i ddwfr heli. Uu yr Aipht oU ar eu hoi—drwy y mSr Drwm yrent yn wrol; Ac wrth fyn'd, yn ei gwth fol Dyryawyd eu taith dreisiol. Ty wyllwch oedd tu allan,-y niwl nos Yn ael nen yn hofran 0 fewn y dwfr colofn din Oedd i Israel yn ddoarau I Pharaoh a gj ffz 6wyd I -ffoi yr oeaa Phar'oh yn ei arswyd Hi wyllt drem yn yr hallt rwyd, A'i herfeiddwyr, a foddwyd! T tu arail, hynt wrol,—gyrhaeddai'r Lleill a gruddiau siriol: Y genedt drwy ei Kanol I ben 'r ai heb un ar ol. REIRLADOG.

YSTORK ORWYNToG, GWENER, Y 14EO 0 I HVDREF, 1881. lotolm i gynwys trwm gwynion-fu Gwener, I o feginau Orion: I fyd, rhawg, na foed i'r IOn Fyth alw'r tath awelon. ALWBMIBD. I

LLYS-Y-GWYNT. I Sail yr amaethdy uchod ger SïOD, Llanddeiniolen, I iwydd Gaernarfon, ac y mae ei enw yn bur ad- nabyddus fel cartref oin ao awen' er's blyn- yddau lawer. Acblys rwydy llinellau hyn tra yn ymweled i'r fan yn ddiweddar. LlaiB y gin fu'n Llys-y gwynt, Hen lwys ar felus dant: Br mor ddyddan y gin gynt, Dystawodd, methodd pob maat. Mae eto amryw'n byw a bod 0 lintich y teulu hynod: rw mawrhau y mae ar ol Y dawnus Eos Deiniol: Ceir y lleddf a'r eywair lion Drwy ei wait4 yn dlr weithion Ac mae'n aroa Oaros cu, Ro'ed i addas brydyddu: 17u rnwy yn ngrym ei awen Ni wel y wych Walia wen: A Guryuton, hyfrydlon hen trawd- Uwcha o fil am wych folawd: A Menaifab ar ibaidd, ki awen gref o'r un gwraidd. Syw gerdd fydd yn Llyi-y-gwynt, A rhydd ar euraidd dant, Pan eeogfn-hgu ei hynt- Ar ad badd ei marwol bant. Feliaheli. JOHN BOBSKTS.

GWIR BRYDFERTHWCH. 0! mor brydferth yw y rhosyn, Pan yn lledu'i wyrddion ddail: Gwtith yn dawisio ar ei ddwyrudd, Dan belydrau teg vr haul: Ond daw awel ddeiflol Hydref,- GWy wa'r rbosyn teg ei liw.- Owympa'i ddail yn wael wywedig,— (Jyll ei holl brydferthweh gwiw. Mae prydferthwch yn addurno Tirion wyneb geneth dlos: 8arch ac iechyd geir yn dawnsio Ar ei dwyrudd fel y rhos: Ond daw cystudd, ae edwina Flodau barddweh ar ei gwedd: 0'1 phrydferthwoh hi yspeilir,— Gwywa'i thegweh yn y bedd. ylt mha le ceir gwir brydferthweh, Gwelth ei gymhell yn ein mysgp Mewncymeriad a rhinweddau, 8y id yn ff irfio moss a dyeg: Crefydd bur yn addurn iddo, Sydd brydfeitbwob o'i iawn ryw gwyna engyl,-syllant arno,— Canys dvsa ddelw Duw. Machynlleth. DBINIOL MOIf.

TFNERWOH. Gwir dynerweb, 0 beth yw P Plentyn bychan tyner gwiw. Dawnsia'r bach ar lin el fam Hithau rydd ei breichiau am Wddf y bach, a chuaan chweg I)<lvrv ar ei fochau te. Gwir djnerwch, 0 mor gu! Canad dery'th dannau di. Gwir dynerweh, 0 beth ywf Blod'yn bychan tlwa ei liw Cathlau'r adar yn y ilwyn ¡ Ai foreuddydd gwanwyn mwyn:— Llais aDgylbslâD ei gwedd A'r holl nodau'n llawn o hedd Gwir dynerweh, 0 mor gu! Nsfol gariad ynot ay'. Gwir dyneiwoh, Q beth yw P Plentyn bat h yn mreichiau Duw: — Tyrer law yrlSr ei bun Yu bcndMhio r teg ei lun,— Bugail gydag oenig bach Ar ei 'agwyadau beinit i&chl- Yn ei ddwyn yti ot i'w fam ithiig i't bach ddvoctddef cam. Gwir dyuenvc li, 0 beth yw P Tyuer law dostiuiol Duw Yn rho'i gwio tiC clow pur Yu y clwyf i wellft'r cur; Pw y sydd eiddil ? Pwy sy'n dlawd ? Pwy rnewii nngen tyuer frawdP Ioau, gwir Fiib Duw, Tyner gariad netcl v w Gwir djnerwch, beth wyt ti P Lodes fath yn gwet.u fry: Tyner oedd, nir gaUtu fyw V msi mewn ft th w> utosdd gwyw; Ond mwy tyner yw ei gwedd Ya awelon gwlud yr hedd; Dti.w tyiiftr Tesu cu Chwery ar oi boohau hi. Gwir dynerweh, 0 mor gu ('aredjgl wyJd YU0t sv' Rhed y detaU, rlied yr wyn, Pan y g ii^'i DUgail mvyn Rhi d y plenty » bacli dinam, Pan y anwjI fam; Gwir dyowwrA, 0 mor gu Llais ewir taiiad ynot BY'. Beddgelert. il. GWILVM WILLIAMS.

yiWWAV LLAWEN. I.—DOUGLAS JERBOLD. Yn awr, pan y wlte liir noswcitliiftu y gauaf yn rhoddi blue ar I y t&i), bias ar gwmmaeth, a bias neillduollu rldiipi,.>ll a chwodlftuon di- aiwaid yr aelwyd, y ilia" blys arnom roddi tro heibio i ambell hen gydymaith ffraeth fu yn goglais cyindeithas yu ei ddydd, gm beri i'r mwyaf adamantaidd ei ysbryd golli llywodr- aeth arno ei hun, a cUwerthin o waelod ei galon. Un o'r cy fry w oedd Douglas Jerrold. Yr oedd efe yn wit wrth uatur, no y mae llu mawr o'i ddywediadau wdi aros hyd y dydd hwn, &0 yn debyg o iiros am aiiiser maith, ar gyfrif eu pertrWj dd, eu p, iodoldob, a'u gwir worth. n A puwy oedd Uouglss Jorrol l r Wel, nid ydym yn bwriadu ysgrifenu byw- graphiad ohosio yr wythuos hon: digon yw dyweyd ei foi yn un o olygwyr cyntaf y Punch (nid yr un Cymreig) ac. ya ffraettiebydd dihafal. Ac yr ydym yn gwahodd y darlleuydd i dreulio ychydig fynydan l1;twen" yn ughwmni un a lefarai o helaethrwydd ei galon, a hono yn llifo drosodd gau diligriiwch a natur dda. Os oes rhai o ddarlleuwyr y tieitedl heb feddu gallu na thuedd i fwynhflu yr ysmala a'r difyr, gwell iddvnt beidio inyued yn ildim pellach; nid iddynt hwy yr amcauwyd y Mynydau Llawen," lie felly teg ydyw rhoddi cyfle iddynt i ymneillduo yn y fan hon. I Toui AMOD PRIODtS. Patt y maebonedd- iges wedi cael ei gadael gan un dyn nid oes ganddi ddim i w wxieyd ond spelio at ddeuddeg o ddyuion. Piao BEIAU.- Y mae darganfod y brychau ar wyneb yr haul yn fwy peth yn ngolwg rhai pobl na darganfod y doddfau sydd yn llywodraethu yr haul ei hun. GWLAD 0 LAWNDER. Y Mae y ddaear yn y fangre hon mor garedig iel na raid i chwi ond goglais ychydig arni gyda rhaw na fydd iddi chwerthin mewu cyuauaf. IEUAD ASTGHTDMARUS.—Tra mewn ewmni un tro canfu Jerrold fouetldwr nodedig am ei daldra yn dawnsio g; da boneddiges eithriadol ofer. Hym ebai y wit,—"dyma y filldir a'r gareg filldir yn Jawusio yu nghyd." YSORIFELII WAEL.—Y mae y Brenin Mawr wedi ysgiifeuu ''dyn gonest" ar ei wyneb, ebai cyfaill, gan gyfeirio at ddyn nad ydoedd Jerrold yn ddall i'w tfaeleddau. Felly," ebai yntan, "yna rhaid fod yr ysgrifell yn un wael dros ben." DYNOERAIDD.-Syl;ai Jerrold am ryw fardd dideiinlad:—" GaHai y dyn yna ysgrifenu englyn ar gareg fedd ei dtid. DYN FFEITHIAU.—^Sittradwch wrth y oyfryw am ysgol Jacob, a byddai yn sicr o ofyn i ohwi pa nifer o ffyn oedd yn porthyn iddi. DARGANFYDDWR PYLOB. Dywedir mai clerigwr oedd y cyntaf i ddargaufod pylor, cnd nis gall dyn gredu hyny yn sicr hyd nes y byddo wedi priodi. LLAIS BENYW.—Ei Uttia y mae yn ddigon dylanwadol i hudo hoel allan o galon derwen. Y SAIS A'I GINIAW.Pe byddai i ddaear- gryn agor ei safn, a llyneu Lloegr yfory, ebai Jerrold, ond odid na lwyddai y Saesoa i gyfar- fod yn nghanol yr adfeiliou, a'r'peth cyntaf a wneid fyddai trefnu ciniaw oyhoeddus-just i ddathlu yr amgylchiad • BEDDARGRAPHIADAU-OS ydyw y diafol weithiau yn cymeryd tro trwy y mynwent- ydd, ODid ydyw yn cilwenu 80 yn rhwbio ei ddwylaw brwmstanaidd wrth ddarllen ambell foddargraph-eh F Ouid ydyw yn gorfod dal ei ochrau wrth wel'd y "g-.vyr oariadus," y tadau serchog," a'r Cristion duwiolfryd sydd yn cael eu hadferteisio yuo Ah, y mae efe yn gwybod yn amgaii-ydyw siwr HUITANOLDEB. Yr oedd Jerrold, a nifer ereill, unwaith yn swpera ar benglog dafad. Ymddengya fod un o'r cwmni yn or-hoff o'r ooginiaeth hwn, a chtin daflu ei gyllell a'i fforc o'rneilldu, dywedodd :—"Wei, pen dafad am byth, meddaf fil" Jen-old: Dyna hunanol- deb • Y FODRWY BRIODASOL.-Dyweder a fyner, y mae hon fel inodrwy Nadwrn—y mae, er gwell neu er gwaeth, yn a-ugylcliu byd cyfan. YB ACHOS O'R CWY.MP.—Bwytaodd ein mam Efa yr afal er niwyu iddi gael esgus i Ylll- wisgo. YMBDIBIED.—Y wsith gyntaf y cwrddodd Jerrold Si Tom Dibdin, gofynoddy song-writer enwog iddo a oedd ganddo ddigon o ymddiried ynddo i roddi iddo feuthyg gi, i. "0, oes," ebai Jerrold, "faint a fynoch o ymddiried, ond nid oes genyf yr un giiii." FFORDD RWYDD I BOBLOGEWTDD.—Yr ydwyf yn aior mai y ffordd rwyddaf i boblogrwydd, o ryw fath, ydyw cyflawni rhyw weithred erchyll. Gall dyn clwI, diymgais, yr hwn sydd yn ym- foddloni ar dalu ei ffordd, heb wneuthur niwed i neb—gall ef farw fel gwybedyn yn rnia Tach- wedd, ac ni feddylir mwy am dano. Ond gadewch iddo gyfläwnirhyw we.ithred Ldieflig- cyflawni tipyn o lofruddiaeth mor hunan- feddiannol a phe buasai yo digroeni meipen-a bydd yr oil a wnit a'r oll a (idywed; pa bryd y bydd yn cysgu, a pha bryd y bydd yn effro; pa bryd y bydd yn bwyta, a pha brydy byddyn yfed-ycyfan yn cael ei roddi i lawr a'igyhoeddi mor fanwl a phe buasai y byd yn troi ar ei weithrediadau ao nas gallai dim fyned yn mlaen heb wybod am dano. • CYMEKIAD.—Gall cyweriad ehedeg ymaith. Oes, y mae ganddo edyn; HC, wrth gwrs, pa mor ysgafa bynag y byddo oyflymaf ya y byd yr k ymaith. I Y GWR PRIOD. Pa fodd y gwyddech fod genyf wraig?" Yr ydyoh yn edrych fel pe buasai genych un y mae marc priodasol ar rai pobl-maro y fod rwy—tebyg i'r maro y mae color yn adael ar w ddf dvu. GWENBID Y DDYNOIABTH.- Y mae yr:arfau at ddarostwng dyn i'w cae), nid yn y Ilyfrgell, ond yn y gegin. ywedir' mai y lleeyn gwanaf ar grocoaile ywDei gylla; y mae dyn 7a groeodile. Ex WIll. ANGEN.—Ya nghanol dadl frwd, oyfododd boneddwr ar ei draod i bendorfynu y pwnc. Dechreuodd trwy yagwyd ei ireiohiau yn awdurdodol, a dywedai, Foned(ligion,-Y cwbl sydd arnaf fi ei eisieu ydyw ti) n wyr eyffredin- Yn hollol felly," ebai Jerrold, dyna yn gymhwys sydd arnoch chwi ei eisieu. *#* I Y Dyx CAREDIG.—OeJ'l, yr oedd mor garedig, mor feddylgar, fel y gwelwyd ef cyn hyn yo. dal gwlawlen uwchben hwyaden mewn cawod o wlaw. CYDWYDOD.—Nid ydyw y dyn sydd yn analluog i roddi bow i'w gydwybod ei hun bob boreu ya addas i fiyfarch ei gyd-ddynion un- rhyw adeg arall o'r dydd. DECHREUAD CRKMPOGAU.—Chwi a glywaoch am y Sallks Patty geueth amduifad ydoedd, yn byw gyda nwdryh oedranus a chwerw ei thafod. Un boreu oer a rhewllyd daeth tri ohelwyr at y ty gan grefn am fwyd a diod. Ymaitll a chwi," ebai y fodryb flin, nid oes yma i chwi 11a bwyd lla diod." "Chwi a gewcb rywbetb gwell na hyny," ebai Patty; yna hi a gymerodd laeth, wyau, a blawd, a dechreuodd wneyd cacenau. Tra yr oedd y rhai hyn yn erasu dneth brongoch at y ffenestv) achauodd: Y iuae un gymwynaa ynbaeddu un arall." Bwytaodd yr helwyr yn ehelaeth, ac aethant ymaith. Dranoeth daeth barwa y castell: at y bwtbyn mewn rhwysg, a llelai yr udganwyr oedd o'i lfaen, Y mae uu gymwynas yn haeddu un arall." Oanlyniad hyn ydoedd i Patty ddyfod yn wraig y barwn ac er cof am yr amgylchiad gwneir creinpogau ar ddydd Mawrth Ynyd hyd y dydd hwn. MARO DDWYWAITH. I

Clynnog. Parry, Shop yr Hall, Pen-y groes, yn unig sydd wedi goatwng 4c yn mhob p*ys 0 Gaws. Ar frys, bobi! o 639 IS RHEUMATISM GUKABLB t Yes, if TOO take WOODCOCK'S RHEUMATIC MIXTUEB. Speedily cures Rhenicatic Fains in the Limbs, Rheumatic Pains in the Head, Bhcumatic Paini in the Jolata, Lumbago, 6ciatice., Rhenmatio (Jout, Rlteumatio Swellings and Stiffness; in fact, every phase of Rheumatism; no matter how acuta or long standing, it never fails. OBSBRVE-Thls Is not a quack remedy wan-anted to cure everything, bnt a genuine SPECIFIC FOR RTTFUMA, TISM only. Of any Chemist. In Bottles, at 18. 9d. tind 2s. 0<U or sent free to any railway station in England for 20 or 3& stsmrs. (Throe 2s. Od. bottles, carriage- paid, for JwU !anu"^ ot P.O.' i.1 I3y the Proprietor, Page D. Woodcock, Ç;\lvcro Hrec!>, Non-.ii-h. VAI.TMM DWOTIMY MH M HAIL-If JJJ» 11m it taming guy or white, or Mut ??' °? Tbo MMnoM Hair BontWM. <M it <MB?wt<tM? rttor* M??eewertyaft?Mttt?'teiitod?MlcehM. withal ?athg tht ?M[Mt*M* 'm<U m? "RtttoTett?lt ,.&. th$ N=m"bblo m M woU M promoting tba growth of the tyWbagUa .pou, when ths glando as no* (fcemUt <M "TM MMMAN BAMM"?'? '.?.5 by Chmd4t& ma ]?Wfmws '?y?'T as. 6d. pe &ta? Whot?lt Upo namd ? M, f'M?? Road, boodoa.

LLANASA. HBLYNT Y BWRDD ISOOL.—I inae 3 u dcuamheu fad y darllenyddyn g",)bod fed ymdrechfa o'i fath ^aletaf wedi c.vmeryd ile >n y plW\ f uchod, 80 mai y ddaal i w thori, a'r pwnc i'w beuderfyna, oedd—A^cid bwrdd jsg 1 .'r plwytf Y maey' dygwyddiaa beliach yu c. heu uew.vdd," ac ni fuaawn yn trtthu aixiyntdd y darlleuydd gyda'r pwnc o gwbl, olii bai am y cyfle a getais i deimlo pwse nifer luosog o'r treihdalwyr. Y mae ya dda gonyf ddyweyd fod lliywbrth tebyg i edifeir- weh wedi cymtryd (,a;«el juddynt; end gresya fodyredifeirweli hwnw wedi dyfod yu rhy hWYI —am eleui, pa fodd bynag. Ceisiant ymlechu ym nghytgod dorogaciadau a honiaaau gwrthwyneb- wyr y bwrad. OWlr fod liawer o bethau ag yr oedd "tad y celwydd" yn ymtfristio ynddynt wedi eu dyweyd er llethu y bwrjai i sefydltt bwrdd ysaol i'r plwyf, ond pabwyr o bobl y galwaf fl bawb a gymeraut eu troi gan bob awel dysgeidiaeth, yn lie thwilio i wreiddyu y mater en hunain. Y mae yn xtsyn o beth os iiud yw pawh yn yr amseroedd byu, b) d yn nod pe wedi ei fagm yn mol y clawdd, ehwedi fy maai, a'r clawad hwnw yn y llanerch fwyaf ueiliduedig ac unig yw holl amgyichoedd Llanasa a G-octifyr- ïe, meddaf, y mae yn resyn os nad w pawb, fidalr hou aeW' ddiaduron rhad a gyhoeddir, a manteieiom ereill, yn abl i ftuitiobaib diosto eihun ar byaciam fel h) n—pynciau nid i'r boneddigion eu humaim yn ulJig, und pync au i baab. jn gymaint ag mai addysg p.ant pawb jdyw y i;olyn ar ba un y moo yn trui. W £ Et i chwi mawa oifnf! Ni feddyliaia o'r blaen fob pobl plwyi Llanasa yn gymaint o dan fawd gglw v sy ddiatth 0 dan bwys bygythioa y collech loddion ac eluienau y boneddigesaa sydd yn arfer talu ymwtliadau a chwi weithiam rhoddodd y mwyafrif ohonoch eich pleid'aia yn, erbyn rhoddi i'ch blant eich hunain fanteiaion D. daf Addyeg, yr bon sydd yn ¡¡ofli.n eu bod yn cael eu dwyu i fyuy yu ddyuion a marched iddynt eu hunain a'r byd. ac iiid-yu girted tieulio e. holl amser i ddysgu credöu a cholectau, petham na fyddakt o uu cyuihoith idu.mt i fyned drwy y byd. A chyda golwg ar y dreth hefyd oedd yu oad ei gyfodl yn fwgnB i'ch dythryu" ag ef pan y aefydlir bwrdd sgol yna (onerwydi yr wyf yn credu y gwneir yn hwyr neu hwyracu) byddd i chwi goflo yr haeriad yma, er mwyu i chwi weled pa faint o barch aydd gan rai "g F yd, dl yn talu cymaint o barch iddyut yn awr ar s yfrif y aefyllfa y maent ynddi i r gwirionedd. Goddefer i mi ddyweyd wrthyeb, mai yu He swllt a chwabe,- yn y bunt, fel yr haerai y gwrtb-.yrdiw'.r, mai o dan. gelniog a dimai a tyad. Peth arall a ddywedid oedd, fod y manau 11", yr oedd b-r-dau ys&ol weiii eusefydla ynddynt yu grudafan ac yn edifarliau oherwydd h)ny. Heriaf uu o wrth-tyiddwyr Iik.'asa i all. proii hyny am gymaint 8,.( un lie. Na, gyfeillion, fel V mneillduwyr, myuwca twrdd ysgol, a mwyaf- rif YmueilMuol ar y bwrtid hwuw, a chewch addysg effeithiol a chw.-reu teg i'ch plant, a hyny heb ond y nesaf peth i ddim o wahaniaeth yn y tretbi. Byddwch ddyuioll Byddwch yn dadail a mamau gwirioneddol i'ch pla it! Byddwch bobl egwyddorol a chyson a'ch proffes fel Ymneilldu- wyr y tro nesaf, a thauwcii V luaen i'r wal. Dywed y gwrth-fyrddwjr am lawer ohonoch mai eu rhoddion a'u htluseuau hwy a ddylanwadodd i gario y frwydr iddynt, ac nad oes dim diolch, gam mai i'r lleill y pledieisiasech pe mai gan y pelll y detbyniech y fath feddwl Met o waseidaiwch a gariant am danoch Na roidwch le ,'r eyfryw ddywed, d hyny mwy Y myrgytiweh oddiwith bob arwydd o hyny.—Bran.

Y sul diweddaf, bu Wr Mr Moody yn pregethuym ughapel Mr Spurgeon, Llazidain. Em's OOCOA.-GBATMM ANO CO^OETISO. By& thorough knowledge of the ?turaj laws which Cove= th? operations of diaestionand nutrition, and byeoM?. ?f appUeation .f&c ane cropertieaof w??d?tet Cocoa Mr Epps b? provided our br?kfmt tables with ?Hcateiv vo??,t beverage which may MVt na e:Y d\lli'rîf.ie by the Jci=.U: S?oh articles of diet that a comtatution may be Gradually buil up until strong enough to r",iL eva Lndeney to disease. Hundreds of subtle maladi??g are Iloating around us ready to att&Lk whereve thM is A weak point. We may escape many a fatal shaft to e:p'il t\Ve8w:a1;ft& with :e blood <S a "perly nourished frame "-Oiuu Service Q4gwo. C{°y m"°p {:b=,ç.J7PP1"7 Homoeopathic Chemists, London. "o nmkw. a, :g:(îa': i; mak.:ni MEDSYJIXIARTH ANWAKLEDIG rhag y Cryd- cymat&a, Poea yn y Cefu, ArchoHion & ri. Cioffni, Gwaew, y Ddanuodd, &a. Treiwoh Illllhee' Magic Liniment. Derbyninyd dros 390 o dygtiolaethaa i'w effaithiolrwydd yn 3atod y gauaf diwediaf.—I'w gael mewn poteli 2s yr an drwy Y post, 2s 3c; odji- wrth T. J. Hughes, A,.P.S Chemist, Bethesda. a 5 Dyffryn Nantlle.—C-ws i chwi, y miloeddam ddim ona gr8t y pwya. Oofiwch yn Siop yr Hall, Pen-y-groos. a 039

PA !:ETH ;A.WNKIU A GWLAD Y ZULU? Gohebydd ariieuig y Daily Jfewa a ysgrifena fel y canlyno Maritzburg:— Pa beth a wneir a gwlnd y Zulu P Yn awr, wedi i gytundeb y Ti-aiisvafd gael ei gadarnhau, dyma y ewe. tiwu sydd ya ileb»: o gyineryd y lie blaenaf yn rhestr anhuwsderau Deheubarth Affrica. Os amean Arglwydd Kiuxbcrley, bedwar mis yn ol, oedd lleoli ynadon Ewropaidd yn Zuklaud, y mae yn bur sior fod v cyuilun hÇfn bellach w tdi.diflairju yn y pollder. Yn y cifi-mser, y mae yn ddiam. heuol na dd;lid gadael pethllu fely maent yn awr. I & I mae Zululaud mewn j staa o anywoaiaetn. Y mae y mau freuiiioedd a sd) all, d gan Syr Garnet Wolasley yn j mddangu9 yu mor atihyblyg i htdciwi h aithrcfn ag ydoedd y peuaeth- iaid Vagctaidd yu nydciiau Rbb Roy. I osod y peth yn fyr, ilia oes un bretin yn Zululand, ao y mae pob dyn yn gwiieuthur yr hyn sydd yn iawn yu d olwg ei hun. Ni dd; munwn briodoii yr holl anuhrein yma i ab.-enuldob Oteywayo. Ond y mae h)n, o ltiaf, yu wir; d.rfu i'w symudiad et greu gwagla gwleidyddol y rhaid ei leuwi mewn rhyw fodd cyn y bydd i heduweh deyraaau n y wlad. • Pa beth a wndr P Ofer ydyw gwadu nad ydyw y Llywodraeth Brydeicic; yn gyfrifol am y tefj llfa hon »yda ar bethau. Y mae gadael pethau tel y maeut yn anmhusibl. Canlyuiad ter- fynol y seiyufa bijinol, as na wa,?ir rbywbeth ei .lyi no, Y1 fydd i ddau ??ea wgor o'r penaethiaid cryfaf ymun" gil/dd i ddifodi ? gweddill. Y mae dau lwybr, a dira ond dau, i ddy- fod allau o'r auhawsder. Naill ai rhaid i'r wlad gael el gOBod dn lyw-draeth BrJ deinig, yn ol bwriad cyutaf Arglwydd Kimberley, lieu ibaid "galw Cetoiwao yn ol. Yr wyf yn lied argyhoedd- edig y byddai i'r wlad ymdaweiu dan iywodraeth- iad ynadon Ewropaidd.

DRYLLIAD AGERLON9-:2 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI. Pellebyr o Panama a hysbysa am ddrylliad yr agerlong Albion, yr hyn a gytuerodd le ar ? 5ed cyuflsol ar firaethau Columbia. Boddodd 32 o'r dwylaw.

ITALI.- GOLYOFA yYFFftOUS YN Y SENEDD. Yn SeneddJItali, prydnawn dydd Linn diweddai, fel yr oeddylt yu dechreu a' eu gweitliteditiu, tafl- wyd llawddryll o'r criel gyhoedeiiia at be» v Prit. weinidog gan ddyn o ymddangosiad trwsiadus gyda lief, I Lebritia." Daliwyd ef yn y fan, a chafwyd ei fod yn ddyn o gysylltiadau parohus, ond o fywyd drygionus. Yr oedd wedi bod yn ngharchar am bum' miynedd am geiaio saethu et dad-yn-ngbyfraith. Ymddengys fod Dibritis, y Prif-weinidog, wedi gwrthod gwrando ei gwynion yn bersonol, ac mai dial .a hyny oedd ei amcan wrth daflu y llawddryll ato.

KKATIKG'S COUGH nue Congl.5, Asthma, Broncbitis.—Medical mates Litat no other modl- cino is 80 effectnul in the care of these dangerous maladies. 0110 Loaenge alone gives ease, one or two at bed time ensures rest. For relieving difficulty of breathing they are In- valuable, Tliey oontain no opium nor any violent drug. Sold by all Chemists In Tins, K 1)d, and 2. 8<1 eaon. Amex W MOTBMt!"AT* 1°8 br*k*a 1- flit by a lick child suffering with the pain of eattuc t*eth? Go M ono* to x chwmin and at boule M Go M onot tot <&Mtt<t md <et' botM* M the poor =gem immediately. M M perfectly hMm- ttM and plaumt to tMM, it produom agur§4 11M t l=e¡ th* chUd from pin, = the =. cherub awake* "M bns;ht M button. It soothes the child, it Boftem th. gMM, &Uys 'N  roue'so wu,a I.I.L. the bowel/L ftitd is tM Wt known remedy for dymto and, diarr mi? whether Moin? from teething or %,r Mme*. Mr*. WiMlow't Soothing Syrup is toM by MadioWe "sip overywhae &$ IL lb& pw bou)&

EISTEDDFOD MERTHJR TYDFIL, I 1881. BEIENIADAETHAU. OAK—"TYDHII FSKTHYRBS." (CYPYNOEDIO I FBBCHED.) Gwir ofldas genym ddyweyd mai gwan iawn yw cystadleuaeth y b irddesau y tro hwn. Buasem yn dysgwyl i'r fath destyn tyner a pberaawrus ddeuu allan dalentau uchaf awen lednais, dodd- iadol, a swynol y wra;g ddiwylliedig. lihaid i ni fel cenedl gjffesu nad ymddangosodd llaweI o farddonesau yn eiu myeg yn ysgrifenu. yu yr iaith GymMt?. Y mae yn wir mai Cymraes oedd prif emynydd? s yr oes o'r blaen, st?f Mrs Ann Gliffi?T; y mae hefyd yn Hawn mor hj abys mai yn Nghymru y msgwyd Mrs Hemans, y fwynaf a'r dyneraf o'r awdaresau Seising, Ond wrth gym- haru ffrwyth llafur meibion a'r eidtio merched awen, lhaid cyfaddef mai ychydig ydyw cynyrch- ion yr olaf.. Y mae teimlad y fereh ddiwylliedig yn ddyfnach na'r eiddo mab, ac y mae ayniadau y wraig ddi- wyllie iig yn fwy llednais a choe-hedig i.a'r eiddo gwr; a p. e diodid llenyddiaeth Gymre g a dyfr- oedd gloewaf aphureiddiaf y fEyuouell hou bywdal yn fantais i'r genedl. Felly, tra yu greaynu ddarfod i'r gystsdleuaeth bresenol dioi llau t rjn yn fe hiaut, ni fynem er dim ddigaloni y rhyw deg yn eu hymdrech am y Ilawjyf. Pedwar cyfacsoddkd a ddacth i law dun yr enWRU Bladweu, Cymieiges, Helan^ Subriua, a Ceiuwen. Cyfansoddiadau gweiuiaid a gwallt.s ydyw yr eiddo Blodwen a Chymieiges. i mae Jn Helena Sabrina yn llawer mwy amcauus. Gall) r awdures hon fydryddu yn eamwyth, ac y mae math o hoenusrwydd boddhuus In jsgogiad y mesur; ond y mae ei ayniadau yn gymyaglyd, a'i chymhariaethau yn anghymarua, neu aLH hydryw, yn fynych. Nid rhaid iddi ond adolygu ei phd- werydd a'i pbuitied penill nil wel ei gwallau. Yohydig o farddoniaeth hyfyd sydd ean Ceiuwen. Y mae ei chymhariaeth yn nechren y gan yn dywyll, ac ychydjg iawn yw y dyddordeb ag y mae yn gallu ei enyn yn y darlleuydd at y Ferthyres enwog. Y mae y gan hon yn liai gwi-llua na'r lleill, ec ar y tir hwnw yn 01 eu o fyeg cyffredinedd, a phe na chyfyngaaid y gystadleuaeth i gyleh yr ystien a ystvrir y wauaf, ni buasem yn petruao cyughori at: l y wobr. Ond dan yr ystyriaeth fod cyfyiigiad y testyn yn awgryaiu gestyngiad yn safon y teilyngdod, yr ydym yn cymeradwyo i'r pwyllgor, ar sail eu caredigrwy dd, roddi y wobr addawedig i Ceinwen fel yr oreu yn y gystadleu- aeth hon. ELIS WYN 0 WYKFAI. LLAWDDEN. EWFA MON. I RHiANGRILDD-9 I GWBNLLIAN CTDWELI." Un rhiangerdd a ddaeth i'r gystadleuaeth, yn dwyn yr enw Trefor. Can lied gyffrediu ydyw drwyddi. Ychydig iawn u faiitais a gymerir ar y plot i wisgo cymeriadau dyeglaer a deiiiadol, fel ag i enill serch y darlleuydd ac enyn dyddordeb yn y gweithrediadau, th neir htfyd lawer rhy yehydig o ddefnydd o iaith addurncl baridobiaeth. Dylai pob rhan 0 gyfausoddiad foddhau, a lie na byddo yr adroddiadau ynddynt eu hunain yn d yodotoi, dylai y mynegiad ohonynt fod yn flaaus. D> wedir mai yn nghymysgiad paent yr arlunydd y mae cuddiad ei allu celfyddydol, a gellir dyweyd am an btll fardd fod ei eiriau yn farddonol. Rhy ychydig o'r swyn desgrifladol hwn s.. dd yn Trefor. Eto daw ei gyfanaoddiad i fyny a safon cyifredin rhiangerddi gwobrwyedig yr eiateddfodau; ac er nad oes yma ymgystadlu, y mae Trefor yn teil. yngu y woor. ELlS WYN 0 WYKFAI. LIAWEDEX. HWFA MvN. TKANSLATIONS.—1. THE PltlBONBR OF CHILLON. I Received-Ap Bonnivard. Vulcan, Yerbitim, (Ii fieitbiwr, 0 nabawn yn Fyron, Auacreon, if.,io, i-ilunua, Anncreon (No 2),Ap lihyddid, Bo-iuivari, Un pell o'i Wlad, Einion ap Collwyn. The best is Einion ap Collwyn, as being ripdr in thought, and as conveying the spirit and tone of the origi- nal better than either of the others. 2. MOLAWD CYJIRV." Received-Mael,)g, Grey Beard, Bodran, G wladwr, Severnside. All undeserving of the prize, and utterly unworthy of the original. Woe betide them if poor Tal's ghost gets hold of them. D. ff. Ens WYN. HWFA MON. EBSCWPTIVB SONG-" Tiiii NBWSPAPKE." I Received B. A., Hea Ddarllenwr, I«.rwerth Fychan. Coster, Dean Swift, Hanesydd, Bachgen bach o Ferthyr, Un a garai fod yn Fardd, Samuel Finch, Anfoesgar yn y Ftsged. The laet, viz., Aafoesgar yn y Fasged, is the best in mv "pinion, as being more purely descriptive, happy iu his metaphors, and far superior in the character of his humour. D. H. HWFÀ MON. I KLIS WYN.

CYLCH EDEIRNION. I Nid pawb sydd yn gwybod pa ran o Ogledd Cymrti a elwid yn Edeyrnion. Llawer gwaitb cyn hyn y buwyd yn ceisio e?luto sefyllfa ddaearyddol h, lie i amryw, yn enwed!g i driKoUon air QMfttM- ton. Anfynych y cofnodir dygwyddiadau sydd yn oymeryd lie y naill wythnoa at ol y Hall yn y rhan hon o'r wlad, pryd y canfyddir dygwyddiadau cyfielyb mewn matiau ereill, yn enwedig air Gaer- narfon, yn cael eu cofnodi yu lied fanwl a chyson yn y QftuM, yn gj atal a newyddiaduron ereill. Yn wir, owyR y ihan hon o'r wlad ydyw fod y ^cnsdl, yn gyatalag cleul. yn cyfyngu ei eholofuau bron yn g»bl i roddi hanes dvgwyddiadan y sir y mae'n cychwyn allan ohonl, Mwy dymunol ¡laD drigolion y rhan hon o'r wlad fyddai fa. I ychydig yn awr ac eilwaith o hanes dygwyddiadau a gvmer le yn y rhap ddwyreiniol o sir Fttinonydd. Ac hwyrach y byddai yn ddymusol gau filoedd chwarelwyr Sir (,,ieriiarfon guel yihvdig o h^nes ryw rai h, bltw hwy eu hunain ambell i dro; ao felly, os caniatev ch, aufonwn ychydig o hanes gweithrediadau trigolion ardaloedd amaethydaol a tliawei y rhau ii(,,u o'r wled. Y mae Edeyri.iou yn cyrhaedd o Landderfel ger y Bala hyd Glvudjirdwy ger Llangollen, a diam hen fod y dyffrya hwn nid yn unig yr- un lr rhai prydferthaf yn y Dywysogaeth, ond hefvd y ffrwy thlonai, a dyweyd y Ileiaf, ofewu air teirion- ydd, ac nidyw y trigolion yn ol i drigidion yr un ran a; all o Gymra mewn cyfleusdra teithio, oblegid y mae y train ynrhedeg drwy ganoly dyffryn oLhr yti (,chr A'r hen afou Ddyfrdwy. Yn y cvlch hwn y cynhaliodd v ^Methodi tiaid eu Cy fa fod llisol diwoddaf, sef yn Llaudderf el Tach. 15fed a'r 16eg. Llywyddwyd gan y Parchedig Dr Edwards. Daeth tyrfa luosog yn nghyd cafwyd cyfarfodydd gwresog,a brwdfrydig; ond pnb peth yn uglyn a'r achos iriiwr yn Gael ei dwyn i n mlaen yn vdymher a'r y»bryd mwyaf caruaidd. Aohos- wyd cryn siarad gan y ganaawri a ddaeth o gyf- .;rfod dosbarth Corwen, sef mai dymunol fyddai i. bob cynrychiolydd ga<d pIe.dMdot.r bob mater a ddygid gerbron yn y Gymdeithasfa. W?d. UaweT o aiMado bob ochr, rhanwyd y ty, pryd y cafwyd yr un nifer o bob ochr, ac aeth Meting vote y nywvdd yn erbyR v genadwri. Ymdde"«vs fod yr un genadwri yn d'od o Gyfarfod ?Mtfo« y i Gvmdeithasfa Llangollen. Y mae gwedd), wyrch- us iawn ar yr aehos yn Llandderfel, yu mbob ystyr, nifer yn dyfod o newydd i ymofyn lie yn nhy yr Arglwydd, yr hyn sydd yn beth pur anghyffredin yn y rhanau hyn, fel Dwwn manau ereill. Gwasana. thwyd ys y moddion oyhoeddus gn y Parchn Ellis Edwards, M A., G Davies, Robi-rt Richards, Ceryg-y-druidion William Griffith, Llansvntffraid; William Griffith, Pen. machno; a J'. J. Bobsrts, Porthmadog.

jfMMMMt—Fo* TM TNM *M BKIACT.—A low drops of the U<)nid''FlMmM"*p'-?t*<e" ..t tccth.bnuh p um ..t lalb4r,Wb" thoroughly cleanse* th* tMtk from all puatma fmpuritia% hMdm* th*pisa», Ww, @up 11-1, ciT. to the tI8th. ,.ø,àiøn8l\t MdtXUehtM&tFMCttOth'bMtttL ItnMM tN acptttMnt edoM 'Mft?t bm domyed t*eth m tobMee'M?. 'Tb*?iMgtMtFl<tmte," bthtg co))f Mtdt? pwtofRomayand..oo h-bsbdeh lot$ S*U*t», ud tha gr*ate«t teUet dkcovery of the^ Price ZL 6d., of all Chj.. P.O.. WMf depot rmowed ho A Maing" Roa4L Loudo& THE BKIN.-The Glory of Woman, the Pride of Mac It mutaine the delicate lineBOt beMty, and cousiitutes »li that we term Lovelinws, yet how manj tncusanss have their kins blemished by the ?oofthe irritant ,;oaps, Carbolic, Coal Tar, Glycerine, and the conn* c;uio?6d Map'. CM9ti6 with alkali, and mada of putrid fate, The more deLc.t6 the akin the -k ite raiu THE ALBION wte¡ :'Î.:Je agïeith:.f:; and most purifying of all enape, b1 it< pM-tyin?Mtion taking away and prevmting all pimples, blotches, wd :YI:re':=1Idag1J:¡eb1 pro- t- .?g?= the most I t reparation for the skia 4$A I. kow,, till bwn =:To &iw., By AB chemista, in ttMett, tfd. ud Is.—The Albiol Smtory boap u fn, Oxford-fit LoB<tM.

COLLEDION AB Y MOB. Ymwelwyd & glanau Portsmouth gan ystorm ofnadwy o wynt a gwlaw nos IIItl diweddaf. Rhedodd yr ysgwner Porut Dean, o Padftow, i'r Ian ya Stokes Bay. Y mae yr Eliiabeth Williamt a'r Often, o Portsmouth, wedi eu colli, yn nghyd a'r holl ddwylaw. Oafod y iarqut baiarn Pampero, ar ei mordsith o Lerpwl i New Zealand, ei llusgo, ddydd Gwener, i Penauce. Yroedd wadi ei niweidio yn fawr gan yr ystorm, aoyr oedd dau o'r dwylaw wedi cael eu golchi dros y bwrdd. Y mae y barque Patriot, yn rhwym i Galway gy0a llwyth 018, wedi myned yn ddrylliau ger Be] mullet. Boddodd y cadben, ei fab, ac un o'r dwylaw. Pellebyr a hysbysa am ddrylliad Ilorg Nbrwcg- aidd yn aganau yr alon Shannon. Golohwyd am- ryw o'r dwylaw dros y bwrdd. Mynegir fod y eadben a naw o griw y barque Adept, yr hon a aeth yu ddrylliau yn yr Atlaniic, wedi glanio yn Nghaerdydd. Boddodd deuddeg o'r dwylaw. Nos Wener, cyrhaeddodd y Glen Monarch, yn rhwym i Savannah, i bortiiladd Iiilruuh gydajj un o'r dwylaw wedi ei olchi dros y bwrdd. Yr oeddynt wedi achub holl ddwylaw llocg ddryllied g arail. Ddydd Gweuer, gluiiiodd pedwar o griw yr ,Ilverton-agerlongo Gaerdydd-yn Portsmouth. Aethai y llestr yn ddrylliau ar y 13eg cyntisol, ar ei Mordaith o Bilboa i Cette. Teimlir orynbryderynyTyneynnghylch tynged yr ageilong newydd Claremont-yr hon a goiodd ei launchio ddydd LIun diweddaf. Cafodd y llettr ei llusgo o'r Tyne, ddydd Mercher, gan un c'r lug- boati, mewn trefn iddi fyned i Kirkcaldy i gael gosod pairiaunau ynddi. Pau y t;. allan i C quet Island, cyfarfu y llestr a'r tug-bout ag ystorm ddychrynllyd, a thorodd y rhaffi oedd yn eu cyuylitu. Troes y tug-boat i'r porthladd agoaaf, a chafodd y lleatr newydd ei hyegubo o flaen y d) m. hestl i'r German Ocean. Y mae y cwmni yswiriol yn cynyg dwy fit o bunnau i unrhyw gweh a fedr ddyfod o hyd iddi a'i llusgo i un o'r porthladdoedd. Y mae Uuaws mawr wedi ceisio ei darganfod, ond, hyd yma, tioea eu hymchwiliadau yn ofer. Nid oedd gan y criw end digon o ymborth am ddau ddiwrnod.

EIFIONYDD A'l FANION. I Mal GOL,-Gan fod genyf fantais neillduol aufon gair yn awr ac eilwaith o'r parthau hyn, al chan nad wyf ua amser yn gweled dim bron yn cael ei anfon, gyda'ch caniatud deft yd"iaf y penawd uchod, gan ddechreu gyda chyng erdd amrywiaethel a gynhaliwyd yn Criecieth nos Sadwrn diweddaf. Ni chefais y fraiut o fed yno, gan erwined y tywydd. Dywedir fod yno ganu pur dda; Mits Jennie Alltwen Williams yn ei hwyliau goren, ae yn gwefreiddio teimladau ei gwiandawyr. Gyda llaw, a oes dim tebyg y caiff I gantres wir obeithiol hon fynediad 1'r r egol TIwch. raddol i Luudn:n ? Mewn gwirionedd, y mae hi yn sicr o fod ynwertbeichefnogi Yreedd yCSrUadefcol yn cael ei arwain gan Mr H. Thomm, ae yn cael a'i ddilyn ar yr offeryn gan Mr J. LI. Williams, Gam. Yr oedd yno dafl leisiaeth, ond ui chafwyd yr enw, a'r cyfan dan arweiuiad Llew Glas, yn absenoldeb Mr W. Watkins, Muriau. Llanwndd y Llew y ddwy swydd yn ei ddull arferol. Yr elw at gronfa y Goddefer i mi ddyweyd ddarfod i Mr W. B. C. Jones, Mynydd Ednyfed, anfon lp i'r ebri Cymerwyd tocynau gan amryw foneddig- ion, ac yn eu myeg weith lp 10s gan yr Aurhyd- eddus H. J. Ellis-Nanney, Gwynfryn. Trwy ganiatad y Parch J. Owen, M.A., a Mis Cadben Williams, Parkiau, cafwyd benthyg y cap 1 Seianig. Yr oedd y cynulliad yn fawr, ag ystyried y tywydd. Dywedir fod yn Criccieth gyfarfod ilenyddcl i fod y Nadolig, a mawr ydyw y psroto- adau ar gyfer yr adeg. Sibrydir y bydd yn ym- drechfa galed rhwng tri chor ar yprif ddarn, yn neillduol felty rhwi g Peumorfa a Chiiccieth, ac y mae y ddau yn teimlo awyi d cael profl eu gil) dd. lieallir y bydd yno lu mawr yn ymgodymu ar y quai tetts, y deuawdau, a'r eolot 0 bob rhyw, a byddant oil yn cael eu clorianu gan *r cymhwys. bydd y d niol Ap Morusyu pwyso'r beirdd hefyd. Bydd genyf air ar hyn eto, yn nghyda manion o amrvw leoedd yn Eiflonydd. I EIFIONWE. I

AMLWCH. I YB EUYIII DKAMATIO Co.—PHEFFOKKIAD DRAMA GYMHEIG.. Nos Iau diweddaf talodd y cwmni uchod ym. weliad a'n tref, ond gresyn iddynt fyned oddiyma cyn i ddegwm y trigolion wybod beth oeddynt; rhai a gredent mat Chritty Mimtrelt Cymreig oedd- ynt, ereill mai panorama oedd ganddynt, &c., "lJd er y dybryd gamgymeriadau a nodwyd, ac er rhagfam rhai at y "ddrama" fel peth annheilwng i'w chefnogi mewn gwlad efengyl, caed cynulliad ihagorol, a pherfformiwyd "Glyndwr" gyda'r fath ddeheurwydd nes peri syndod cyffredinol i'r gwyddfodotion. Gwyddom nad oes ynom un cymhwysder i wneyd adolygiad ar y perfformiad, eto ystyriwn mai rhydd i ni draethu ein barn. Cawsom ein boddio yn fawr )n yr olygfa laf drwyddi, yn neillduol yn nyfodiad Gwentron i'r golwg, a Phvlip Marglee yn d'od yn mlaen yn llechwraidd ac yn ei chuaanu, &e. Cafodd Owen Glyndwr dderbyniad Cymroaidd yn ei araeth, a theimlem ar y pryd fel pe buasai y gwaed Cymreig yn berwi yn ein gwythienau. Yr oedd Esgob Llanelwy tuhwnt i'r oil o'r cymeriadau yn ein barn ni. Yr oedd fel pe wedi ei greu i'r swydd. Golygfa IV.-Tafarndy.-Yr oedd hon eto yn wir ardderchog i yr adloniadol a'r addysgiadol yu pelydru ohonl. Miniog i'r eithaf oedd anerchiad y Brenin Harri i w awglwyddi pan y dywedai, Fy arglwyddi dewr, mae'n dda nad yw y milw) r ya clywed eu blaenoriaid yn eu prollad, neu tybient mai menywod ydych," to. i r oedd ffiydalondeb a diypgogiwydd Rhys Tewdwr yu tudal. 40-41 ya deilwng o edmygedd. Golygfa III. yn Act 3ydd.—Yr A,b, ad ac Owen Glyndwr yn canu Ffarwel," &e. I ni hon oedd yr olygfa fwyaf tarawiadol. Nis gellid thagori ar y teiladau tyner a arddangoaai Glyndwr, ff) dd- londeb trwyadl yr Abad, a bradwriaeth ysgeler Jerome. Gwnaeth Arglwydd Grey a Jane Glyndwr eu than yn benigamp. Goraedd y Beirdd.—Gwrthddryeh ein hed- m.vgedd yn y cylch hwn oedd yr Archdderwydd. The right man its the right place oedd hwn. Act III. Golygfa Jil. Gwnaeth y Brenin Harri ei ran yn yr yatafell hoii yn wir gaumoladwy-hwy- rach pe buasai iddo ddechreu mewn cywair ychydig yn is y buisai mewn gwell mantais i godi yui y darn i'w glimax priodol, eto ystyriwll mai yn hyn y rhajforodd Harri. Hynoi o ddyddorol oedd rhanu y tir cydrhwng Glyndwr, Arglwydd Morti- mer, a Hotspur: yr oedd donioldeb y diweddaf yn y fan hon yn ddihyabydd. Bhagorol yn wir oedd gwaith Datydd Gawr, dan ffug ogyfeillgarwch, yn ceisio taflu dagr i galon Owen Glyndwr ar ddydd ei goreniad. Hapus iawn oedd anerchiad Harri Mynwy; yr oedd naws tyner ei lais yn enill serch y gwrandawyr. Bellach dyma ni at wely angau Glyndwr. Er yr addefwn fod yr olygfa hon yn ganmoladwy iawn, eto ystyriem fod yno rywbeth yn eisieu ni chafwyd gafael ar y peth hwnw sydd yn gwneyd i ddyn dybio fed y peth yn ffaith mewn gwirionedd. Haws canfod bai na'i wella. Ar y diwedd canw- d uuawd rhagorol gan un o'r per fformwyr, a'i gynwys oedd na byo dai enw Owen farw tra ho Cymro yn y cir. Elddunwii i'r cwmni ieuanc bob rhwyddineb-a gobeithio y bydd iddynt dalu ymweliad yn fuan eto Wn tnt.—Sv>yllytiwr Da.

I HELYNT Y CLAÐnU YN MHLWYF LLANDDEINlOLEN. Da fyddai i lawerddilyn esiampl tHgolion Bethel o dan yr a ngvlth.adau pr< eenol. Nid ydynt,ya ymwytllio nac yn creu llawer o dwrf, ond er hyny gweithiant yn egciol, ac ymddeng; s n».d ydyntym foddlawn gadael un gareg heb ei throi er mwrm cael penderfynu y mater unwaitli ac am byth. YIt hanes y cyfarfod cyhoeddus a gynhaliwyd 18 Vsgoldy Betiiel, yr hwn hanes a ynidviafcgosodd 18 y (isndl, dylaseu grybw;ll fud Mr D. lio jerts, ar gais y cyfarfod, wedi adrodd deagiifiad o'r hyn a gymerodd le mewn Hnt-,hlada y dmriiod hwnw. Ni chymtrasom nodiadau u'r hyn a ddywedodd, ac o ganlyniad ni wnatthom ond sylw byr iawn ar 1l amgylchiad. OLd gan fed yn lied anhawdd cael desgriflad teg o'r hyt; a giiaeioddle, yr ydym at ddymuMcd lluaws o'r plwjfolioa yn anfon y mauylicn canlynol, y ihai a gafwyd o enau dau oedd yn llygad-dyaton:—Pun yyrhaeddodd 1l anghladd y iyuwent saiai y cloihydd o'r tufewa i'r poith. Bbuddwyd y drw.vddeii alJgurheidiol iddo, achytbyswyu ef fod Humphrey Rulerts (g*r yr ymsdawedig) yn dymui.o oifrymu. Atebodd yntau, "Chail Y o ddim. Y mae wedi gwneyd cytundeb i dalu." Dywedodd witho, Os torwyd y cytuntieb o gwbl, y ehwi wnarth hyny." Yn y fan hOll, dj mutol efallai fydrai cael gairc eglurhad ar r hyn gymerodd le cyn y cynheb- rwng. Claddoda Humphrey Roberts dri a biaiit yn y ivnweLt hou o'r hluen, ac addawodd y clochydd gc-di y tri arch Ji,: n> er mWYIl dyfnhau y brdd. Ou,l ui iia,tii hyny, am ua < haniatai y gyfre.th, can nad cedd cigon o sinser wedi paaia er pan giaddwyd y plebty;, diwediiaf. Yn yetot yr i mdnyddau, cr>b»'jlloid y cloihydd wrtk Humphrey Roberta mai talu a wnaeth II rth gladd. y plaut, ac nai talu, mae'n debyg, a wnai y tro hwn ac y gwnai yiitau y gwaith am 139 at. Ni atebedd yntau hir. Ni agoro id y: dochydd 7 bedd fel y eytunwyd, ond torodd un arall wrth ei ochr, a thrw.. hyny torodd y cytundeb fel yr awgryiuwyd uchod. "Am offrymu y mae Humphrey Roberts." A aylwtr nr atebiad y clochvdd gwrol. Oa felly, mae hi, mi gauat y yate a < hewch Lhli ddim d'od i mewn" Ae fe wnai tii hjny, gan sefyll ya herfeiddu 1 y Jtufewn i'r p Jrtu. Yu y C5 N-ughwa d..etb y curad yn ei wenwis. jpryd yr)ych»aiiegodd y clochydd mewu tou beucenynol, Cheweh ch'i ddim ekiddu, ac ni agoraf y "ate heb i <h'i fyn'd at Mr Hugtiis i gytulIo." Yna cerddodd gwr dyeithr yn mlallu o'r dori, au a olynedd yn Saaoneg leth oedd yr achcs o'r augi yd cideniitwriaeth. Gan fod y clochydd m e w,,? Gan fod y clochydd mewn tyjjherac ystum lied sarug; n ticrhau nad oedd yu "Ml t s«si. eg gol- YDlOyd iddo gan yr un gwr yn Gymraeg He' Idir inater ? Faiut ydi'r go>t P ii i d .la' i bobpeth sydd eisio ei dalu dros Hun,phrey Roberts." Ond paa ddeallodd pa toed j r oedd peftau yn sefyll ym- neillduodd. Yna llefaianmw o r dor' Peidiwck a thalu," a dreth dyn dyeithr yn mlaen atchu gyarch y swj duog pwy eig oedd tn seiyil yn dalog y tufewn i'r porth, dywedicd, Agorwoh y gaU, ùdu, gad i iii gladdu y malW. Fu dvn erioed ym gofyn ei gyflog cyn goipheu ei waith. Fe wa i reolau mynwenty pIwyt yn Lioegr ac yn Nghymru gyslal a chwith«u P Atebcid y c. rad a'r clochydd os oeddynt yn foddla vii i dala vr agorid y porth, yr h) n a wnatd. Yn J f pglw, s. yn groes i'r arfcriad, dorl"1. yr elcrmewn ssfie oedd yn ei gwneyd yn bur anghyflous i'r bobl fyned at 11 allor i offrymu. Ar "1 gorphen y gwaaanaetk cychwynodd y uxaA tua drwa yr egi-ys, ond saiodd ar y fmedia. Aeth un o'r dynion ym ngnyfeiriad yr allor a gofynoc J i'r clochydd, "A .uewch ch'' agor fiael i ni f>n'd at yr allor i oftr.mu?" Medi ai yutau, •' > a wuaf, talu sydd i fod." Yka aeth y d, u yn mlaen a gosododd ei rood—sef dimai—ar ganlLw yr alloy. l ilytwyd ef gal. y Úori, ond ni ddalii.cid y clochydd ei lestr yn uuol a'r 6tte!Íad. CFU ymwahanu gofy"odd un o'r 1,-yf;lion m g.Lit,d, i si.rad g.ir Ali curad. liywedai ynta i (iobeitino na bydd i chwi goledelu o) niai c^ltd am rtanaf i. Does gem i ddim help i'r hyn mwodd le." Atebwyd," Yr ydvm ti yn btuderfyml o lyny ein hiawnderam costied a gstio." "At Mr Haghes y dyiech fyn'd i drafod > peth," n.eddai yntau. "Buom gyda ef, a chreaasom led pobpeth yn iawn. Ond byddan yn barod i gyiailtda 1Ilr Hughes yn y ftin a'r prj d y deaiao." Yiia ar eu cais cymerod d ycuiadeuwuu pedwar cedd yn yoigymeryd a'r cyfiifoldeb o'r hm a gymeicdd !e. Kich GOHEBTCB.

ER OOF AM IOAN ARFON. I loan Aifou nidderfydd-eisaw Fel anw?l wladasrrdd; A'i bur awen drwy'nbroydd Oleua'n deg-haulwen dydd. Ei aiafwch oedd r Md-hynodid Ei fwvtdeg arabedd Naturiol briodoledd Y brawd hoft oedd YBBBYD BUD. Dzwl IOILWBRTH-

Y "OWN UN O'R GLOOH" AR LAN Y MERSEY. Us o Destynau Arweet, Bidaton HiU. (Cyd-fuddugol.) Gwyddoch. ami Un o'r glochau"-IY' i'w cael, Oe coeliwa ein clociau Ond m y "GNn" hwn, dïau Y gitir Un" geir o'i enau AULL. 0 drwyu y Gwn" rhyw darau gelth-a ddaw Arddiwedd "awlauterth:" J Glociau ynfyd! ei glee anferth Ef yw ein Uu—safon o werth! AKALL. Gwn," a'i Iwyth yn ddigon i ladd,-er hyn I Ni raid iddo yoladd Arwr Un" heb oriawr o'i radd: — A'i glee gadr eaif heb gloc cydradd! GWILYJT [,-A WL. I

Y GAUAF. I Kae', gauaf yn pryaur ysgythru Prydferthwch o'i flaen yn ddioed, A'r blodau au,.ylal o'r ddeutu Lwyr fathra mewn gfcg dan ei droed; Crochrua fel llew drwg y goedwig, Nes cwympa pob deilea i'r llaid,— Bi drem aydd yn fferu'r afonig, A che'dd pob ad-ryu ft baid. Y bryniau orchuddir gan eiia,— Claerwynion ddyflrynoedd i gyd: Y dwfr yn gloedig ni threigia, Rhwym ydyw gwa th natur 0 hyd: Llaitt lor mewn taranau a glywir, A'r mellt yn ymwibio ar bob llaw, Mawr arawyd sy'u Ilenwi ein brodir! I Ah tryinach 'stoim uflem pan ddaw!! laoo Wyx TBOAI. I Walton, Lerpwl, Hydref 20fed, 18S1.

AMERICA.- PRAWF.GUITEAU. I WASlilNGTON, TACH. i3atw.—Heddyw, aeth Mr Scoyilie, y dadleuydd dros GuitBa-i, yn mlaen gyda'i ardtth amduiffyncl, a nodai "mr)w bethau oedd yn myned jn mbell i brtfi gwallgofrwydd y carcharor. Unwaith, :1n jWieconsin,j tra yr uedd ei chwaeryn ceisio symud tanwydd yr oedd ef yn eu tori, cododd y fw) en a byg) thial el tharaw. Wedi i'r dadltuydd adrtdd yr hanesyn hwn, dy- wedodd Guiteau:Y mtte.'r StOri YLS YU ansiredd. Aeth Mr Scoyilie ihagddoi adrodd pa fodd y darfu i Guiteau tra yn y cari har ohebu gyda bonedd. iges, gau gynyg ei phriodi pan ddelai JJ1 rhydd. Ychwanegodd y dadleuydd 11a ddarfu iddo ef aa. fon Uythvrau Guiteau I'r foneddiges. Y cftrchar- or, yn gyffrous: Mi wyddwn eich bod yu dyweyd celwydd witbyf." Ceryddwyd ef ? m y Uya am ei gamymddygiad, a dadganoad y Twinai Taleith- iol ei fam mai ffu?io yr oedd y carcharor. Gwadai Guiteau hyny jn bendaut. NEW Yolx, DYDD lAu.-Y mae digUonedd y cyhoedd yn herwydd y dull y'dygir prawf Guiteau yn mlaen yn cael ei ddaigau yn groew yn y newyddiaduroB. Beiruiadir y barnwr yn llym am beidio atal ymyriadau y carcharor, yn oRYrtal ag atdduu^ouiadau y gwyddfodoliou. Byddai yn aumhosibl cario y fath weithrediadau cywilyddus yn mlaen mewn unrhyw sir nei. wlad arall. Y mae Washington yn nosbarth Columbia, yr hwu ni fedd Lywodraeth Deluethol, ao a reolir gan y Oonpre.-s. Y mae y liysoedd yn israddol i'r gweddill drwy yr boll wlad. Profir Guiteau mewn llys troseddau gubron b. rtiwi na fu ganddo un achos pwysig o'r blaen. Y mae yr annhïefn a ddarg^iair yn nglyii a'r parwf yn ffyunonell gofid i'r holl wlad. WASHINGTON, TACHWBUD 24. -Yn ystod y prawf heddyw, daugoawyd i Guitjau fod yn ngharchar am nifer o ddyddiau yn Chicago ) n 1877. Dar- llenodd y d?dleuydd auiryw o 1, thyrau y carcharor, ao ar derfyn ei araetk amddtwl.1 by?er-I gwnai y rheithwyr weithredu yn gydwybodol yn yr acboj. Yn ol ei arfer, darfu i Guiteau beri cryn ddyrys- web drwy dori ar dr -ws y g«aban.l dystion, a gwtaeth sylwaclau gwasgaiog. ) n myag e,reill, tyatiodd Dr Rice ei fod wed^i ael He i gredu fod Guiteau yn meddu tuoddiadaa miianyddol at wall- goirwydd ae bet..d ei f,i yn vtidtiftd o alia moeboi. Tystiai uu o Boston i Guiteau ddyfod yno unwaith i ddr.riithio, gan ddyweyd ei fod yn perthyn i firm Leu Grist a'i Gwriici, Rhoddodd amryw ereill dystiolwthau i'r un cyfeiriad. WASHINOION, Tacliwedd 25ain — Yroedd y llys heddyw yr orlawn o wrandawyr—y ri au fwyaf obouynt yn foueddigesau. Yu ystod y gweithred- iadau cafodd Guiteau gauiatad i t\.¡iar11eu papvr, yn yr hwn y p'roffesai eglnr" si fwriad wrth gyf- lawniy weithred anfad a briodolir iddo. Aeth dros yr uu atori ag a ddywedodd lawer gwaith, erbyn hyn, sef ei fod yu gweithre iu dan g far- wyddyd Dwyfol. Haerai mai yr Arglwydd oedd wedi ei ysbrydoli 1 gjflawrd y peth. Wedi deall fod ei wraig ysgaredig yn dvfod yn miaeu yn ei erbyn fel tyst yn yr achos,, dechrcuodd )m. oaod ar ei chjmeriad a'i heuw da, ond cittudd ei atal i fyned yn rnlaeu gau y llys.