Y Tyst Cymreig

MERTHYR TYDFIL. Y BWRDD IECHYD A'R CIRous.-Galwasom sylw y Bwrdd at y mater hwn yr wythnos ddiweddaf, a chofied holl awdurdodau y TYST nad yw ei lais ef yn syrthio yn fyr o gyrhaedd clustiau rhai o ael- odau pob Bwrdd yn y dref hon. Ar ol i'r TYST diweddaf fynegu ei farn yn ddidderbyn-wyneb ar bwnc y Circus, mae dwy Gofeb (Memorial) wedi eu hanfon allan o gwmpas y dref i gasglu enwau er eu hanfon i'r Bwrdd nesaf (fel y dywedir) i ddymuno ar y Bwrdd i barhau yn eu gwrthwynebiad i adeil- adu y Circus ar y Market Square. Mae un o'r Cof- ebau yn Seisnig ac yn cael ei harwyddo gan ddynion dylanwadol a chyfrifol y dref. Y llall yn Gymraeg ac yn cael ei harwyddo gan y gweithwyr. Dyma beth newydd dan haul. Cofeb Gymreig gan weith- wyr Merthyr at y Bwrdd lleol. Clod i ben a chalon yr hwn gynyrchodd y meddylddrych. Mae gan y gweithwyr bellach lais nid yn unig yn y Senedd fawr yn St. Stephens, ond yn y Byrddau, neu yn hytrach yn y Seneddau bychain lleol ar hyd y wlad, ac oddi wrth y rhai hyny y teimlant fwyaf uniongyrchol. Bydd y Bwrdd wedi eistedd cyn y daw y TYST nesaf allan, fel mai ofer ydyw tystio wrth aelodau y Bwrdd y tro hwn. Ond tystiwn wrth y treth- dalwyr, yn weithwyr a phawheraill, y cant enw pob un a bleidleisiedd dros ac yn erbyn adeiladaeth y Circus. 0 XE, gyda llaw, y mae genym air bychan byr, ond difrifol iawn, atoch chwi y cysodwyr yn y swyddfa yna. Yn ein sylw yr wythnos ddiweddaf ar nodiad y Western Mail mewn a cysylltiad a Mer- thyr ae Aberdar-sef dyweyd nad oedd cymaint ag un o etholwyr H. Richard, Ysw., A.S. wedi myned i Aberystwyth i gefnogi eu pet Member, gadawsoch allan un linell, a hono y linell bwysicaf o bob llinell yn y Ilith, oblegid ynddi yr oedd enw D. E. Williams, Ysw., Y.H., Hirwain, yr hwn oedd yno, ac a gymer- odd ran yn ngweithrediadau y cyfarfod. Yn bendi- faddeu dylech wneud apology i Mr Williams (fel y mynoch a ni), oblegid yr oedd yn teilyngu cael sylw fel yr unig un oedd yno, er y gwyddom am fonedd- igion eraill fuasent yno oni buasai amgylchiadau tmorfod yn eu lluddias, megis D. Davies, Ysw., Galon Uchaf; T. Williams, Ysw., Goitre W. L. Daniel, Ysw.; a D. Davies, Ysw., Maesylfynon, &c., heblaw nyni wrth reswm. Arswyd y byd anwyl y mae rhyw ymwneud mawr ag YSBRYDION yn y dref hon. Deallwn fod yma gymdeithas o ddynion yn cyfarfod a'u gilydd yn achlysurol i gael ychydig o ymgom ag ysbrydion yr ymadawedigion. Yr wythnos o'r blaen cawsant ychydig ymddiddan a dau ysbryd. Wedi cael ychydig o siarad a'r cyn- taf, bu rhaid iddo ef ymadael oblegid fod ganddo gyhoeddiad mewn man arall, a rhaid i ysbrydion fod at eu hamser, oblegid nas gallant hwy fwrw y bai ar y Trains, y Packets, a phethau cnawdol felly. Rhaid i ni gyfaddef'nad ydym wedi talu sylw manwl i spiritualism, ond nis gallwn lai na sylwi mai ys- brydion dynion wedi marw er's canrif ac ychwaneg sydd bob amser yn cyfrinachu fel hyn. Nid ydym (mor bell ag ydym ni yn gwybod) yn cael gair gan ysbrydion a ymadawsant a'r ddaear yn ddiweddar, nac ychwaith ag ysbryd fu yn byw mewn cnawd yn y gymydogaeth yr ymwela a hi. Carem gael gwybod paham na byddai ysbryd oedd yn byw yn y gymydogaeth hon a hyny yn ddiweddar yn mynegu ei gyfrinion, ac nid rhyw estron o ysbryd o ran amser a lie. Ond disgwyliwn un Mr Burns, o Lun- dain, yma yr wythnos nesaf i draddodi dwy Ddarlith ar y mater, ac hwyrach y cawn wybod ganddo ef.

CAPEI ISAAC,—Darlith.—ISTos Wener, Tach. 19eg, "W-som ddarlith wir dda gan Mr. Benjamin Evans, k j diweddar Mr. Evans, Oapel Seion, yn y lie ■RK °?.i Testyn ei ddarlith oedd 'Bryn Calfaria.' oddodd hanes y lie yn ddaearyddol; yn nghyda'r 8eremoniau a'r defodau oedd yn cael eu cyflawni gan Ypreawylwyr ae hefyd cawsom hanes y croeshoel- dd Mr iawn, yn nghyda'r fantais a'r lies a vwj n* trwy yr hyn a gyflawnwyd. Digon pWeyd ei bod yn hynod dda.— Un oedd yno. V d —Brithir ffenestrijmasnachdai Caorgybi V oi u £ au hysbysleni cyngherdd Gobeithlu C ~bernac.L Yr arweinydd ydyw y Parch. E. i 2nn ^av*es> ac y mae y cynnydd a wna yn agos idd ° sydd dan ei ofal mewn canu yn glod ■iSwriedir cynal y cyngherdd dan sylw ar y ^d o Rhagfyr. —Gohebydd. j. ~^STYN.—Yr ydys wedi rhoddi galwad unfrydol yr ^entog Dr. E. P. J ones i ddyfod yma i f ugeilio Vn -nnibynol, ac y mae yn dda genyf wneud y gyhoeddus drwy gyfrwng y TYST ei fod yntau eldl ateb yn gadarnhaol, ac yn bwriadu dechreu ar e1 lafir y Sabboth cyntaf yn y flwyddyn newydd. Wriedir i'r ordeiniad gymeryd lie ar y 10fed a'r frw^l ° ^0Ilawr nesaf> Pryd y bydd yr eglwys yn dis- r. 7. gweled cymaint ag a alio fod yn bresenol o weinidogion yr T-Tudeb.-M. E. DF-PYNOG -'Xi)i Senedd a'n Beneddwyro'-Tradd- wyd darlith ar y testyn uchod, yn y Tabernacl, elynog, Tach. 18, gan y Parch. J. Thomas, Liver- oe<M n oeddym bob amser yn meddwl er pan a Mr Tnomas yn gymydog i ni ei fod yn siarad- cryf, cynwysfawr, ac eglur i'r eithaf, ond nos \yn Defynog, rhagorodd arno ei hun. Barnai âelidogion y Bedyddwyr a'r Methodistiaid fod y V gwerth Coron. Os felly yr oedd JL11 ddigon ;rhad i bobl Defynog gan nad oedd y ^°cynau ond Swllt yr un. Os byddwn byw ac iach 6^° Libanus. Hefyd gwnaeth y Parch. • Williams, Aberhonddu. ei ran yn ardderchoer Iel cadeirydd.—J.S. ^^BDAE.—Darlith Elusengarol.—Nos Iau, Tach- i j y lBfed, yn nghapel y Bedyddwyr, Trecynon, JnlT o^yd darlith gan Mr. David Smith, mab ftn Smith, Ysw., Mwn Beirianydd, Abernant. Y iad U 0e<^ y davy lamp. Cynwysai y ddarlith nod- „ au dyddorol a chyflawn ar awdwr, dyfeisiad, |^ ,aeuthuriad, a defnyddioldeb y lamp, a ddangosai ■y boneddwr ieuanc yn meddu gwybodaeth hel- Crifi a° ymarferol mewn fferylliaeth pan yn des- y natur ac effeithiau y gwahanol nwyau sydd j' °ylchynu y gweithwyr tanddaearol. Elid i trwy docynau 6ch, Is, a 2s.cafwyd cynulliad da. ^a,nwain Angeuol.—Dydd Gwener, y 19eg cyfisol, y arfyddodd gwr priod o'r enw Michael Barnett a'i •wedd yn dra disymwth yn ngwaith mwn Sgubor e?» gadawodd weddw a dau o blant ar ei ol, cladd- yd ei weddillion yn nghladdfa Aberdar.—D-r-n-y. t,

CYLCHWYL FLYNYDDOL TALYSARN. cv n}ae y gylchwyl yma yn undebol, cydrhwng tri m 'pef Talysarn (T.O.), S'ion (A.), a'r Tabernacl ynhaliwyd. y bedwerydd gylchwyl eleni yn y B Bfytanaidd y He, Tach. 20fed. Treuliwyd jj^^dnawn mewn parotoi te a bara brith i'r plant. Oo ■^aner awr wedi pump yr oedd yr ysgoldy yn fQj Wn» 0 ieuenctyd gan mwyaf. Dygwyd y cyfar- y ^an lywyddiacth Mr Elias Jones, yn Y drefl, gaiiiynol:-Axierelaiacl gan Bardd Crych- ealr>r" > ,i 31 ^an y plant, Ddirwestwyr, cym'rwch aet,n- dan arweiniad Mr G. E. Jones. Cystadleu- meYn adrodd Salm 133 adroddda. Beirniad- eua.f>nT Uawysgrifau gan Mr W. J. Rees. Oystadl- y pi datganu 0 Iesu derbyn fi.' Ton gan Hill* Y meddwyn tlawd.' Beirniadaeth y pen- cyf- 1 Sol-Pa, gan y Parch. W. R. Ambrose un fel v i0?. ad> ac yr oedd hwnw mor ddrwg yr olwg ^ai w,^ y beirniad na bu bywyd ynddo erioed ac Trygf, arw-anedig ydoedd. Adrodd Willie bach,' o Brenh ^an^" Beirniadaeth y traethodau ar sonol •' lnoe^d Juda, eu hanes a'u nodweddion per- Wobr' ^raethawd a ddaeth i law, a chafodd y nifer' d oedd yr un ymgeisydd ar yr Atebion i ^aetha^8^118'11 Ysgrythyrol.' Ni ddaeth yr un yn atf>>T 1 ychwaith ar Esiamplau o Dduw 'wa-i e Can gan Bardd Crychddwr o'i Plant n» 61 ,ua* Canwyd yr anthem gron gan y Seiriau • Cleddir meddw-dod dros byth,— ABERAYEON.—Damwain.—Eel yr oedd David Jen- kins, gwas Cwm Bach, Llanarth, yn cyrchu llwyth o lechau oddiyma, ar y 23ain cyfisol, syrthiodd dan olwyn y drol a thorodd ei goes, fel y mae, oherwydd ei oed, mewn sefyllfa beryglus.

CADOXTON, OAERDYDD. Nos Fercher a dydd Iau, Tach. 17 a 18, bu cyfar- fod pregethu yn y lie hwn gan y Wesleyaid Cym- reig. Pregethwyd yn y gwahanol gyfarfodydd gan y Parchn. Lewis, Caerdydd, ac Isaac Jenkins, Mer- thyr. Cafwyd cyfarfodydd rhyfeddol iawn mewn ysbryd a dylanwad, tebyg i'r hen wyliau gynt yr hwn a fu trwy ein gwlad tua'r fl. 1830, pryd y bu molianu a neidio mawr, a phechaduriaid yn troi at Waredwr wrth y canoedd, a bydded rhywbeth cyffelyb ar frys eto. Tach. 23 a 24, cynhaliodd y Bedyddwyr gyfarfod pregethu yn y lie hwn. Nos Fawrth, pregethodd y Parchn. Jones, Pencoed, oddiar Phil. i. 6.; a Dr. Owen, Caerdydd, oddiar Col. i. 21. Dydd Mercher, am 10, y Parchn. Williams, Mountain Ash, oddiar Phil. iii. 21.; a Dr. Owen, oddiar Job xix. 28. Am 2, y Parchn. Williams, Dock, Caerdydd, yn Saesneg, ar Groeshoeliad Crist;' a Williams, Mountain Ash, oddiar Act. iv. 12. Am 6, y Parchn. Williams. Mountain Ash, oddiar Marc xiii. 31.; a Dr. Owen, oddiar Heb. x. 12. Pregethu grymus, ac arwyddion amlwg fod Duw yn arddel ei weision.

EBENEZER, ARFON. CYFABFODYDD ADLONIADOL.—Cynhaliwyd dau o'r rhai hyn yma er pan ysgrifenasom ddiweddaf i'r TYST. Un dan lywyddiaeth Mr Morris Jenes, Post Office; a'r llall dan lywyddiaeth Mr William Jones, Coed Helen House, Clwt y Bont. Cafwyd cyfarfod- ydd da, ond fod gormod o row yn y diweddaf. Gresyn fod yn ein plith gynifer o anwariaid nas gallant gymaint ag ymddwyn yn weddus, a theil- wng o fodau rhesymol am ddwy awr mewn cynull- iad cyhoeddus. CYNGHEEDDATT.—Cynhaliwyd un yn ysgoldy Llan- dinorwig, o dan lywyddiaeth y Parch. J. Jones, Sardis. Yr elw oddiwrtho i Mr Hugh Griffiths, Clwt y Bont, yr hwn sydd wedi cael ei wasgu gan amgylchiadau bydol. Cymerwyd rhan yn hwn gan R. C. Williams, Caernarfon, a Mynyddog. Dyma y tro cyntaf i'r doniol Mynyddog ymweled a'r ardal hon ond credwn y bydd yn rhaid iddo ddod yma lawer gwaith cyn y gwel y tro diweddaf. Aeth trwy ei ran yn ardderchog. Mae i fod yma yn feirniad yn ein gwyl lenyddol y Nadolig; a chredwn fod ei ymweliad nos Fawrth diweddaf wedi siorhau llwydd- iant hollol i'r cyfarfod hwnw beth bynag. Cynhaliwyd y cyngherdd arall yn addoldy Eben- ezer, nos Sadwrn diweddaf, dan lywyddiaeth Mr Morris Jones, Post Office. Yr elw at gynorthwyo Mr Evan Jones, hynaf, Ebenezer, yn ngwyneb ei fynych waeledd. Cymerwyd rhan yn hwn gan Eos Fychan; Owen Jones, Ebenezer; J. Davies, Beth- esda; Eos Cynfi; Hugh J. Williams, Bryncoch, Llanberis; Garmonydd a Chor yr Aelwyd, Beth- esda. Gallwn ddweyd yn ddibetrusder fod hwn yn un o'r cyngherddau goreu a gynaliwyd yma erioed. Yr oedd Cor yr Aelwyd yn ei hwyliau goreu. Caw- sant dderbyniad cynes, ac yn wir yr oeddynt yn ei hawlio. Am Garmonydd, y mae ef uwchlaw can- moliaeth. Nis gallwn ilai na datgan ein llawenydd pan ddeallasom fod Cor yr Aelwyd a Garmonydd mor ddyngarol a haelfrydig a rhoddi eu gwasanaeth yn rhad i'r hen frawd Evan Jones.- Gohebydcl.

LLANBERIS. CYMDEITHAS LENYDDOL DINORWIC A LLANBE, RIS.- Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol y gymdeithas uchod eleni yn Gorphwysfa, capel y Trefnyddion Calfin- aidd, dydd Sadwrn, Tachwedd yr 20fed. Beirniaid —Y Parch. R. Roberts, Carneddi, Bethesda; a'r Parch. Wm. Ambrose, Porthmadog. Llywyddwyd cyfarfod y prydnawn gan y Parch. J. Jones, Sardis, a chyfarfod yr hwyr gan y Parch. D. Oliver, Llan- beris. Enillwyd y prif wobrwyon gan O. J. Owen, Muriau Gwynion, Dinorwic, Glan Padarn, Thomas Hughes, Hafod, Llanberis; P. Weldon, Llwyncelyn; W. Griffith, leu., Tyddyn Eilian; Abel Williams, Eos Ceiri. &c. Canwyd amryw ddarnau yn soniarus ac yn feistrolgar iawn yn ystod y cyfarfodydd gan Gor y Wyddfa, o dan arweiniad Wm. Owen, Blaen- yddol; a Chor Nant Padarn, o dan arweiniad Eos Ceiri. Cawsom gyfarfodydd llwyddianus iawn. Y mae un elfen yn perthyn i'r Gymdeithas hon y byddai yn werth i holl Gymdeithasau y wlad i'w hefelychu, sef arholiadau. Penodir llyfrau neillduol i'w hastudio a rhyw dair wythnos cyn y 3yfarfod blynyddol, anfona y beirniad restr o gwestiynau i'w hateb heb gynorthwy y llyfr. Cynhelir yr arhol- iadau hyn yn yr Ysgoldy Brytanaidd, o dan arolyg- iaeth personau apwyntiedig gan bwyllgor y gym- deithas. Y mae y cynllun yma wedi bod yn llwydd- ianus iawn yn ein hardal ni, ac y mae yn myned yn fwy poblogaidd bob blwyddyn. YSGOL GEEDDOEOL.—Deallwyf fod Mr W. Owen, Blaenyddol, wedi dechreu ysgol i ddysgu dynion am ieuaingc yn egwyddorion cerddoriaeth. Y mae canu yn yr ardaloedd yma mewn sefyllfa lewypchib lawn, ac y mae hyny i'w briodoli yn benaf i ymdrechion diflino Wm. Owen, Thomas Philip, ac Eos Ceiri. Gwyddom am rai manau lie y mae canu cynulleid- faol yn cael ei esgeuluso ar draul gwrteithio canu corawl. Ond er fod yma ymdrech mawr gan y gwahanol gorau i berffeithio eu hunain mewn canu cystadleuol, eto y mae y canu cynulleidfaol yn cael sylw neillduol. Tystia pawb sydd yn ymweled a'n hardal fod y canu cynulleidfaol yn rhagorol iawn. Cedwir cyfarfodydd canu bob wythnos yn neillduol i ddysgu tonau cynulleidfaol.

ABERSYCHAN, MYNWY. Ychydig flynyddoedd yn ol, ffurfiwyd eglwys gy- nulleidfaol Seisnig yma gan y Parch. J. Jenkins, Pontypool, o dan ofal yr hwn y bu hyd nes y daeth y Parch. W. A. Griffiths i Siloh, fel gweinidog yr eglwys Gymreig, pryd y teimlai Mr Jenkins mai y peth goreu a allai wneud ar les yr eglwys fechan oedd ei chyflwyno i'w ofal ef, yr hyn a wnaeth tua dwy flynedd yn ol. Ond trwy nad oedd gan y cyf- eillion yno yr un capel na lie cyfleus i addoli ynddo, ni fu llwyddiant mawr ar yr achos Seisnig, ac nid yw yr eglwys ond bechan a gwan. Felly teimlai y cyfeillion yn Abersychan, ar ol pran mlynedd o brofiad, fod cael capel yn hanfodol i'w llwyddiant, a phenderfynasant gael un. Dydd Iau, Tach. 9, oedd diwrnod y sylfaeniad. Wedi i'r Parch. S. Kennedy, Casnewydd, roddi penill allan i ganu a myned i weddi, galwodd y Parch. W. A. Griffiths ar y Parch. J. Jenkins i reddi crynhodeb o hanes dechreuad a chynydd yr eglwys, yr hyn a waaeth yn fyr s,